๊นํ์
(Tae-Wan Kim)
1
๊ฐ์ถฉํ
(Choonghyun Kang)
2โ
โ2017 by Korea Concrete Institute
Key words (Korean)
๋ณด์์ฌ๋ฃ, ์นผ์ ์๋ฃจ๋ฏธ๋ ์๋ฉํธ, ๊ณ ์๋๋ก, ๊ธฐ์ด๋ฌผ์ฑ, ๊ฒฝ์ ์ฑ ๋ถ์
Key words
GGBFS, self-healing, sea water, ultrasonic pulse velocity, brucite
1. ์ ๋ก
์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ๋ค์ํ ํ๊ฒฝ์์ ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ ๊ฑด์ค์ฌ๋ฃ์ด๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ์ทจ์ฑ ์ฌ๋ฃ๋ก ํฐ ์์ถ๊ฐ๋๋ฅผ ๊ฐ์ง์ง๋ง ๊ฑด์กฐ์์ถ, ์ํ์ด, ๊ท ์ด ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํด ๋ฐ์๋๋
๊ท ์ด ๋ฑ์ ์ทจ์ฝํ๋ค. ํนํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ท ์ด์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ฌ์ฉ์ฑ๊ณผ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ์ค์ํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ณ ์ด๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์ ์ฒด์ ์์ ์ฑ์๋ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์ ์ต์ ์ ๋ณด์๋ ์ค์ํ ๊ด๋ฆฌ ์์ธ ์ค ํ๋๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค. ์ง๋ ์ ๋
๋์ ๋ง์ ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ท ์ด์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ
์ํํ์๋ค. ๊ทธ์ค์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์๊ธฐ์น์ (self-healing)์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์๋นํ ๋ง์ด ์ด๋ฃจ์ด์ก๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์๊ธฐ์น์ ์ ๋ํ ํจ๊ณผ์ ๋ฐ์์์ธ,
์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ ๋ฑ์ ๋ํ ๋ค์ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ค์ด ์ ์๋์๋ค.1-23) ๋ํ ์๊ธฐ์น์ ๋ฅผ ์ฐ๊ตฌํ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ๊ธฐ์กด์ ๋ณดํต ํฌํ๋๋ ์๋ฉํธ(ordinary Portland Cement: OPC)์์ ์๊ธฐ์ถฉ์ ,9) ECC,3,4) ๊ณ ๊ฐ๋5) ๋ฑ์ผ๋ก ํ๋๋๊ณ ์๋ค.
๊ธฐ์กด์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ธก์ ํ๊ธฐ ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋ ํจ ๋๋ ํ ๋ ฌ ๊ฐ๋, ํฌ์์ฑ๋ฅ, ์ผํ์ด์จ ์นจํฌ ํน์ฑ, ์ด์ํ ์๋, ๊ท ์ด ํญ์ ์ธก์ ๋ฑ์ด
์์๋ค.1,2) ์ด๋ฌํ ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํตํด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์๊ธฐ์น์ ํน์ฑ์ ํ์
ํ๊ณ , ์๊ธฐ์น์ ๋ฅ๋ ฅ์ ์ธก์ ํ์๋ค. ๋ง์ ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ด ๋ค์ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ธก์ ํ๊ธฐ
์ํด ์ฌ๋ฌ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ค. ์ด ์ค์์ ์ด์ํ๋ ๊ธฐ๊ธฐ์ ๊ตฌ์ฑ์ด ๋จ์ํ๊ณ , ํ์ฌ๊น์ง ๊ด๋ฒ์ํ๊ฒ ์ฌ์ฉ๋์ด์จ ์ธก์ ๋ฒ์ผ๋ก ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ธก์ ํ๋
์ฐ๊ตฌ์๋ ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ค.6-9) ๋ํ ๊ธฐ์กด์ OPC์์ ๊ณ ๋ก์ฌ๋๊ทธ ๋ฏธ๋ถ๋ง, ํ๋ผ์ด์ ์, ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ๋ฑ์ ๋จ๋
๋๋ ๋ค์ค ํผํฉํ ์๋ฉํธ12,16) ๋๋ ํฝ์ฐฝ์ฌ14) ๋ฑ์ ํผํ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์๋ฉํธ, ๋ฐํ
๋ฆฌ์10) ๋๋ ์น์ ๋ฌผ์ง์ ํจ์ ํ ์บก์,13,15) ์ ๊ธฐํํ์ ๋ฐฉ๋ฒ11) ๋ฑ์ ์ฌ์ฉํ ์๊ธฐ์น์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์์๋ค. ํ์ฌ๊น์ง์ ์๊ธฐ์น์ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ท ์ด์ด ๋
ธ์ถ๋๋ ํ๊ฒฝ ์กฐ๊ฑด์ ์ฃผ๋ก ์์ค๊ณผ ๊ณต๊ธฐ ์ค ๋
ธ์ถํ๊ฒฝ,17,18) ๊ฑด์ต ๋ฐ๋ณต ํ๊ฒฝ,19-21) ๋๊ฒฐ์ตํด ํ๊ฒฝ,8,22) ์ฌ๋ฌ ์จ๋์กฐ๊ฑด23) ๋ฑ์ ๋ค์ํ ์กฐ๊ฑด์์ ์ํ์ฒด์ ๋ํ ์๊ธฐ์น์ ํน์ฑ์ ์ฐ๊ตฌํ๊ณ ์๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ์๋์ ์ผ๋ก ํด์ํ๊ฒฝ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ฏธํกํ๋ค. ๊ธฐ์กด์ ์๊ธฐ์น์ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋๋ถ๋ถ ๋ด์ ํ๊ฒฝ์์ ์ด๋ฃจ์ด์ก๋ค. ํด์ ํ๊ฒฝ์ ๋ด์์ ๋ฌ๋ฆฌ ๋ค์ํ ๋ฏธ์๋ฌผ,
์ผํ์ด์จ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ๋ฌด๊ธฐ๋ฌผ์ง ๋ฑ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ์ผ ํ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฑ๋ถ๋ค์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ๋ค์ํ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ทธ ํจ๊ณผ๋ ์์ง
๋ช
ํํ๊ฒ ๋ฐํ์ง์ง ์์๊ณ , ํ์ฌ์๋ ๊ณ์ ์ฐ๊ตฌ ์ค์ด๋ค. ํด์ ๋๋ ํด์ ํ๊ฒฝ์ ๊ฑด์ค๋๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ํดํ, ํ๋, ์ผ๋ถ ๋ฑ์ ๋ง์ ์ดํ ์์ธ์
์ํด ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ๋ํ ๊ด๋ฆฌ์ ์ฃผ์๊ฐ ๋์ฑ ํ์ํ๋ค. ํด์์ ๊ฐ๋ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ค์ํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ด ๊ฑด์ค๋๊ณ , ์ฌ๊ธฐ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๊ฐ ๊ฑด์ค์ฌ๋ฃ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์
ํด์ ํ๊ฒฝ์์์ ์ดํ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ทจ์ฝ์ ์ค์ ํ๋์ธ ๊ท ์ด์ ๋ํ ๊ด๋ฆฌ, ๋ณด์๊ฐ ํ์ํ๊ฒ ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํด์์ ์นจ์ง๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ฐ์๋ ๊ท ์ด๊ณผ
์๊ธฐ์น์ ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ด์์ ๋นํด ๋ถ์กฑํ๋ค. ์ผ๋ถ ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ์ธ๊ณตํด์๋ฅผ ์ ์กฐํ์ฌ ์๊ธฐ์น์ ํน์ฑ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ ์24)๋ ์์์ง๋ง, ์ค์ ํด์์ ์นจ์งํ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฒํ ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋๋ฌผ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์๋ฉํธ์ ์ผ๋ถ๋ฅผ ์ฌ๋๊ทธ๋ก ์นํํ OPC-GGBFS ์๋ฉํธ์ ๋ด์์ ํด์์์์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ์ด๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ๋ด์์ ํด์์ ์นจ์ง์์ผ
๊ฐ๊ฐ์ ์นจ์ง ํ๊ฒฝ์์ ์๊ธฐ ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๊ณ ์ ํ์๋ค. GGBFS ์นํ์จ์ ์ง๊ธ๊น์ง ํด์ํ๊ฒฝ์ ์๊ณต๋ GGBFS๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ค์ ์กฐ์ฌํ์ฌ
์นํ์จ์ด ๋ง์ 10%, 20% ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 30% ์นํ์จ์ ์ ์ ํ์๋ค. ๋ํ ํด์์ ๋ด์์ ์นจ์ง์ ์จ๋๋ ํด์์ ์งโค๊ฐ์ ์ ์ผ๋ก ์ ์ดํ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ๊ฒฝ(๊ตฌ์กฐ๋ฌผ
์์น, ์์ฌ ๋ฑ)์ ์ฐธ๊ณ ํ์ฌ ํด์์ ์จ๋๋ฅผ 5ยฐC, 15ยฐC ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 25ยฐC์ ์ธ ๊ฐ์ง๋ก ์ ์ ํ์๋ค. ์ํ์ฒด์ ๊ณ ๋ ค์กฐ๊ฑด์ ๋ค์์ ์ธ ๊ฐ์ง๋ก ์์ฝํ
์ ์๋ค.
โค๋ด์(Tap-water)๊ณผ ํด์(Sea-water)์ ์์ค ์นจ์ง
โค5ยฐC, 15ยฐC ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 25ยฐC์ ์ธ ๊ฐ์ง ์์ค ์นจ์ง ์จ๋
โคGGBFS ์นํ์จ 0, 10, 20, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 30%
๊ฐ๊ฐ์ ๊ณ ๋ ค ์์์ ๋ํด ํด์์ ๋ด์์์์ ๊ณ ๋ก์ฌ๋๊ทธ ๋ฏธ๋ถ๋ง์ ์นํํ ์๋ฉํธ์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ ์ ํ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ๋ฌ ์๊ธฐ์น์ ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ ์ค ์ด์ํ ์๋(Ultrasonic
pulse velocity: UPV) ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. UPV ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋น๊ต์ ๊ธฐ๊ธฐ์ ์ฅ์น, ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ, ๊ณ์ฐ์์ด ๊ฐ๋จํ๊ณ , ๊ณผ๊ฑฐ๋ถํฐ UPV๋ฅผ
์ฌ์ฉํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ๊ฒ์ฌ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋์ด ์ค๊ณ ์๋ค. ๋ํ ์ฌ๋ น์ ์ํ ์ํ์ฒด์ UPV ํฅ์ ํจ๊ณผ์ ์๊ธฐ์น์ ์ ์ํ UPV ํฅ์ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ๊ณ ์,
๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ์ฒด์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์ํ ์ํ์ฒด๋ฅผ ๋์ผํ ์กฐ๊ฑด์์ ์นจ์งํ์ฌ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ์ ์ฌ๋ น์ ์ํ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ตํ์๋ค.
2. ์ฌ๋ฃ ๋ฐ ์คํ๊ณํ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฌ์ฉ๋ ๊ณ ๋ก์ฌ๋๊ทธ ๋ฏธ๋ถ๋ง(GGBFS)์ ํฌํญ์ K์ฌ ์ ํ์ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ณดํตํฌํ๋๋ ์๋ฉํธ(Ordinary Portland Cement:
OPC)๋ ๊ตญ๋ด S์ฌ์ ์ ํ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. GGBFS์ OPC์ ์ฑ๋ถ์ XRF ๋ถ์์ ํตํด Table 1์ ๋ํ๋ด์๋ค.
Table 1 The properties of GGBFS and OPC
|
|
์๊ธฐ์น์ ์ํ์ฒด๋ฅผ ์นจ์งํ ํด์๋ ๋ถ์ฐ์ ํด์ด๋๊ตฌ ํด๋ณ์์ ์ฑ์ทจํ์๋ค. ํด์์ ๊ตฌ์ฑ์ฑ๋ถ์ ICP-AES (Inductively Coupled Plasma-Atomic
Emission Spectrometry) ๋ถ์์ ํตํด Table 2์ ๋ํ๋ด์๋ค.
Table 2 Component of sea-water and tap-water (ppm)
|
|
(N.D: Not Detected)
|
์ํ์ฒด๋ KS L 5109 ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฐฐํฉํ์๊ณ , ํ์ด์คํธ์ ๋ฌผ-๊ฒฐํฉ์ฌ ๋น(W/b)๋ 0.5์ด๋ค. OPC์ GGBFS๋ฅผ ์ผ๋ถ ์นํํ OPC-GGBFS
์ํ์ฒด์ ์นจ์ง ํ๊ฒฝ๊ณผ ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์๊ธฐ์น์ ํน์ฑ์ ์ดํด๋ณด๊ธฐ ์ํด ๋ด์(TW)์ ํด์(SW)๋ฅผ ์ค๋นํ์๋ค. ๋ํ ์นจ์งํ๋ ๋ด์์ ํด์์ ์จ๋๋ฅผ 5ยฐC,
15ยฐC ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 25ยฐC์ ์ธ ๊ฐ์ง๋ก ํ์ฌ, ๊ฐ๊ฐ ์นจ์ง๋ ์ํ์ฒด์ ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์๊ธฐ์น์ ํน์ฑ์ ์ธก์ ํ์๋ค. GGBFS๋ OPC ์ค๋์ ๋ํด 0%,
10%, 20%, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 30%์ ๋ค ์ข
๋ฅ์ ์นํ์จ์ ์ ์ ํ์๋ค.
์ด์ํ ์ธก์ ์ฉ ๋ชฐ๋๋ 40 ร 40 ร 160 mm์ ์ฌ์ฉํ์๊ณ , ๊ท ์ด ๋ถ์ SEM ์ธก์ ์๋ ํด๋น ์ํ์ฒด๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๊ฐ๊ฐ์ ์ฌ๋ฃ๋ฅผ ๋ฐฐํฉ ํ ๋ชฐ๋์
ํ์คํ๊ณ ์จ๋ 23 ยฑ 2ยฐC์ ์์กฐ์ ๋ณด๊ดํ๋ค. 24์๊ฐ ํ ๋ชฐ๋๋ฅผ ์ ๊ฑฐํ๊ณ ์จ๋ 23 ยฑ 2ยฐC์ ์์กฐ์ 28์ผ๊น์ง ๋ณด๊ดํ์๋ค. 28์ผ ํ ์ํ์ฒด๋ฅผ
ํด์์ ๋ด์์ ์นจ์งํ์ฌ ํญ์จํญ์ต๊ธฐ์ 5ยฐC, 15ยฐC ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 25ยฐC์ ์จ๋๋ก ๋ณด๊ดํ๋ค. ์ํ์ฒด๋ฅผ ์นจ์งํ ํด์์ ๋ด์๋ 2์ฃผ๋ง๋ค ํ ๋ฒ์ฉ ๊ต์ฒดํ์๋ค.
์ด์ํ ์๋(ultrasonic pulse velocity: UPV)๋ PROSEQ-CCT4๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ์ ์ธก์ ์ฌ๋ น์์ ํด๋น ์ํ์ฒด์ ๋ํด ์ธก์ ํ์์ผ๋ฉฐ,
1๊ฐ์ ์ํ์ฒด์ ๋ํด ์ข์ฐ ์ธก์ ๋จ์๋ฅผ ์๋ก ๊ต์ฐจํด๊ฐ๋ฉฐ ์ธก์ ํ์ฌ ๊ทธ ํ๊ท ๊ฐ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. UPV์ ๊ฐ์ ์ด์ ๊ฐ์ ๊ต์ฐจ ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก 3๊ฐ ์ํ์ฒด ํ๊ท ๊ฐ์
์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ต์ด์ ์ด์ํ๋ ์์ 28์ผ์์ ์์กฐ์์ ๊บผ๋ธ ์ํ์ฒด ํ๋ฉด์ ๋ฌผ์ ํก์์ฒ์ผ๋ก ๋ฆ์ ์ ๊ฑฐํ๊ณ ์ด์ํ๋ฅผ ์ธก์ ()ํ๋ค. ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ์ฒด์ธ control์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ทธ๋๋ก ๋ด์์ ํด์์ ๊ฐ๊ฐ์ ์จ๋๋ณ๋ก ์นจ์งํ๋ค. ์๊ธฐ์น์ ์ธก์ ์ํ์ฒด๋ ์ธก์ ํ 3์ ํจ์ํ์ ํตํด ์ํ์ฒด์ ์ค์๋ถ์ ๋จ์ผ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ๋ค. ๊ท ์ด์ ์ํ์ฒด์ ํจ์ํ์ ํตํด ํ๊ดดํ์ค์ ๊ตฌํ๊ณ , ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํฌ ์ํ์ฒด์
ํ๊ท ํ๊ดดํ์ค์ 90%๋ฅผ ์ฌํํ์ฌ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์์ผฐ๋ค.9) ๊ท ์ด์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ํ์ธํ๊ณ ์ด์ํ๋ฅผ ์ธก์ ()ํ๋ค. ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด๋ ์ํฌ๋ฆด๋ก ์ ์ํ ํ์ ๋ฃ์ด ์นจ์ง์์ ๊ต์ฒด์ UPV ์ธก์ ์ ์ํ์ฒด๊ฐ ์์ง์ด๋ ๊ฒ์ ๋ฐฉ์งํ์๋ค. Fig. 1์ 3์
ํจ์ํ์ ํตํด ์ํ์ฒด์ ๋ฐ์์ํจ ๊ท ์ด์ ์ผ๋ถ์ด๋ค. ์ ํ ์๊ธฐ์น์ ์ฐ๊ตฌ์ ์ํ๋ฉด ์๊ธฐ์น์ ์ ์ํฅ์ ์ฃผ๋ ์ฌ๋ฌ ์์ธ๋ค ์ค์ ๊ท ์ด ํญ์ ์ํฅ ๋ํด ์ธ๊ธํ์๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ธฐ์กด์ ์ฐ๊ตฌ์ UPV ์ธก์ ์ ํตํ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ ํ์ธ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ ๋ชฉ์ ์ ์ถฉ๋ถํ๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ ๋ฒ์์์ ์ํ์ฒด์ ๊ท ์ดํญ์ 200
ยตm์ดํ์ธ ์ํ์ฒด๋ค๋ง์ ์ ํํ์ฌ ์๊ธฐ์น์ ์ํ์ ์ํํ์๋ค. ์ด๋ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ชฉ์ ์ธ ์ธ ๊ฐ์ง ์จ๋์ ํด์์ ๋ด์์ ์นจ์งํ๊ฒฝ๊ณผ UPV๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์๊ธฐ์น์
ํจ๊ณผ์ ์๋์ ์ฐจ์ด์ ํน์ฑ์ ์ฐ๊ตฌํ๋ ๋ชฉ์ ์ ์ ํฉํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จํ์๋ค.
|
Fig. 1 Crack of specimens
|
์ดํ ๋ด์์ ํด์์ ๊ฐ๊ฐ์ ์จ๋๋ณ๋ก ์นจ์ง๋ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ control ์ํ์ฒด์ ์นจ์ง ํ 30์ผ()๊ณผ 60์ผ()์์ UPV๋ฅผ ์ธก์ ํ๊ณ , ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด์ ๋ํด์ ๋ด์์ ํด์์ ์นจ์ง ํ 30์ผ()๊ณผ 60์ผ()์์ UPV๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ค.
3. ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ํ ์
3.1 ์ด์ํ ์๋
Table 3์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ์ฒด(control)๋ฅผ 5ยฐC, 15ยฐC ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 25ยฐC์ ์ธ ๊ฐ์ง ์จ๋์์ ์ผ์ ๊ธฐ๊ฐ ๋์ ๋ด์์ ํด์์
์นจ์งํ ๋ค ์ธก์ ํ UPV ๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ค. control ์ํ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ชจ๋ GGBFS ์นํ์จ์์ ์ฌ๋ น์ด ์ฆ๊ฐํ๋ฉด UPV๋ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ด๋ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ
๋ฏธ์ํ ๊ฒฐํฉ์ฌ์ ์ํ๋ฐ์์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฅ๊ธฐ๊ฐ๋ ์ฆ๊ฐํ์์ด๋ค.
Table 3 UPV of control specimens (un-cracked)
|
|
(N.D: Not Detected)
|
Table 4๋ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด๋ฅผ ๊ฐ๊ฐ์ ์จ๋๋ณ๋ก ๋ด์์ ํด์์ ์นจ์งํ ๋ค์ ์นจ์ง 30์ผ๊ณผ 60์ผ์์ ์ธก์ ํ UPV ๊ฐ์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฌ๋ น
28์ผ์์ ์ธก์ ํ ์ด๊ธฐ UPV ์ธก์ ํ 3์ ํจ ์ํ์ผ๋ก ์ํ์ฒด์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ํ ์ธก์ ํ UPV ()๊ฐ ๊ฐ์ํ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์นจ์ง ํ 30์ผ์์ ์ธก์ ํ UPV30H ๊ฐ๋ค ์ค ํด์์ ์นจ์งํ 0% GGBFS ์ํ์ฒด(OPC 100%)๋ฅผ ์ ์ธํ๊ณ ๋ ๋ชจ๋ ์ํ์ฒด๊ฐ ์ด๊ธฐ ์ ๋น์ทํ๊ฑฐ๋ ๋ฏธ๋ฏธํ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ท ์ด ๋ฐ์ ํ ์จ๋๊ฐ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ด์์ ํด์์ ์นจ์งํ ๋ชจ๋ ์ํ์ฒด๋ UPV๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค.
Table 4 UPV of cracked specimens
|
|
๋ค์ํ ํผํ์ฌ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์ํ์ฒด์ ๋ํด UPV๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ฐ๊ตฌํ ์ ํ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ค์ ๋ณด๋ฉด Sahmaran et al.9)๊ฐ ์ํํ ํ๋ผ์ด์ ์(fly ash, FA)๋ฅผ OPC ์ค๋์ ๋ํด 0, 35, 55% ์นํํ ๋๋์นํ ํ๋ผ์ด์ ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ(HVFA-SCC)๋ก ๋ด์์
์นจ์งํ ์๊ธฐ์น์ ์ํ ์ฐ๊ตฌ์์ FA ์นํ์จ์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ UPV๊ฐ ๊ฐ์ํ์๋ค. ๋ํ ๊ท ์ด ๋ฐ์ ํ 15์ผ๊ณผ 30์ผ ๊ฒฝ๊ณผ ํ ์ธก์ ํ UPV ๊ฒฐ๊ณผ์์
UPV๊ฐ ์ ์ฐจ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. Zhong et al.7) ๋ฑ์ UPV ์ธก์ ์ ํตํ ๊ท ์ด ๋ฐ์ ์ ํ์ UPV ๋ณํ๋ฅผ ์ธก์ ํ์๋ค. ์ผ์ ๊ธฐ๊ฐ ์์ค ์นจ์ง ํ UPV ์ฆ๊ฐ๋ฅผ ํตํด ๊ท ์ด ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํ์ธํ์๋ค.
์ ํ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ1-3,7)๋ค์์ ์์ค์ ์นจ์งํ ์ํ์ฒด๋ค์ ์นจ์ง ๊ธฐ๊ฐ์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ UPV๋ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด์์ผ๋ฉฐ, ํด์์ ๋ด์์ ์นจ์งํ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ UPV ๊ฒฝํฅ๋ ์ ์ฌํ๊ฒ
๋ํ๋ฌ๋ค.
์ธ ๊ฐ์ง ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ด์์ ํด์์ ์นจ์งํ GGBFS์ ์นํ์จ์ด ๋ค๋ฅธ ์ํ์ฒด์ 30์ผ๊ณผ 60์ผ์ ์ธก์ ํ UPV ๊ฐ๋ค์ ๋น์จ์ธ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ ํตํด
๊ทธ ํน์ฑ์ ์ดํด๋ณด์๋ค. ์ด๊ธฐ ์ธก์ , ์นจ์ง 30์ผ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์นจ์ง 60์ผ์์ ์ธก์ ํ UPV ๊ฐ์ ํตํด ์นจ์ง ๊ธฐ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์๋์ ์ธ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๊ณ ์
๊ฐ๊ฐ์ ์นจ์ง ๊ธฐ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ ๋ค์ ์์ผ๋ก ๊ณ์ฐํ์๋ค.
Control specimens (un-cracked specimens)
(1-1)
(1-2)
Cracked specimens
(1-3)
(1-4)
์ (1-1)์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ control ์ํ์ฒด์ ์ต์ด ์ธก์ ํ UPV ()์ ๋ํ ์นจ์ง 30์ผ ํ์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ()์ด๋ฉฐ, ์ (1-2)๋ ์นจ์ง 30์ผ์์ ์ธก์ ํ UPV()์ ๋ํ ์นจ์ง 60์ผ์์ ์ธก์ ํ UPV ()์ ์ฆ๊ฐ์จ()์ด๋ค. ๋ํ ์ (1-3)์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด(cracked specimens)์ ๊ท ์ด๋ฐ์ ์งํ ์ธก์ ํ UPV ()์ ๋ํ ์นจ์ง 30์ผ ํ์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ()์ด๋ฉฐ, ์ (1-4)๋ ์นจ์ง 30์ผ()์ ๋ํ ์นจ์ง 60์ผ()์์ ์ธก์ ํ UPV์ ์ฆ๊ฐ์จ()์ด๋ค.
Fig. 2๋ ๋ด์์ ์นจ์งํ ๊ท ์ด์ด ๋ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ์ฒด์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ ์ (1-1)~(1-4)์ ๋ฐ๋ผ ๊ณ์ฐํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ
๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. Fig. 2(a)์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ์ฒด๋ ๋ด์์ ์นจ์ง ํ 30์ผ๊น์ง์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ()์ด ์นจ์ง 30์ผ์์ 60์ผ์ฌ์ด์ ์ฆ๊ฐ์จ()๋ณด๋ค ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ํนํ, GGBFS์ ์นํ์จ์ด 10%์์ 30%๋ก ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ ์ ์ฐจ์ด๋ ํ์ฐํ ๋ํ๋๊ณ ์์๋ค. ์นจ์ง ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ UPV์ ๋ณํ ํน์ฑ์ ๋ฏธ๋ฏธํ์ฌ ํฐ ์ฐจ์ด๋ฅผ ํ์ธํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ ์ง๋ง, 30% GGBFS ์นํ์จ์ ์ํ์ฒด๋
25ยฐC์ ์นจ์ง์จ๋์์ ์๋์ ์ผ๋ก ๋ค๋ฅธ ์จ๋์ ๋น๊ตํ์ฌ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ด ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ด์์ ์นจ์งํ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ(Fig. 2(b))
์นจ์ง 30์ผ๊น์ง์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ()์ด ์นจ์ง 30์ผ์์ 60์ผ ์ฌ์ด์ ์ฆ๊ฐ์จ()๋ณด๋ค ํ์ฐํ๊ฒ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด(Fig. 2(b))๊ฐ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ์ฒด(Fig. 2(a))๋ณด๋ค ์๋์ ์ผ๋ก ๋ ํฐ
์ ์ฌ์ด์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ด๋ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด๋ค์ ์นจ์ง ํ 30์ผ ๋์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ด control ์ํ์ฒด ๋ณด๋ค ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ ๊ฒ์ ๊ท ์ด๋ก
์ธํด ๋ด์์ ์ ์ดํ๋ ๋ฉด์ ์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ , ๊ท ์ด๋ฉด์ ์ผ๋ถ์ ๋จ์ ์๋ ๋ฏธ์ํ GGBFS ๋๋ OPC์ ์ฌ์ํ(re-hydration)์ ์๊ธฐ์น์ ๋ฌผ์ง์
์ฑ์ฅ(recrystalized)์ผ๋ก ์ธํด ๊ท ์ด๋ฉด ๋ซํ์ด ๋นจ๋ผ์ ธ ์๋์ ์ผ๋ก UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ด ํฐ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.25) ํนํ GGBFS์ ์นํ์จ์ด 30%์ธ ์ํ์ฒด๋ค์ UPV ๋ณํ์จ์ด ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋๊ณ ์๋๋ฐ, ์ด๋ GGBFS์ ์นํ์จ์ด ๋์ ๋งํผ ๋ฏธ์ํ GGBFS์
์์ด ์๋์ ์ผ๋ก ๋ง์์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ํฅ์๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
|
Fig. 2 Relative change rate of UPV for specimens immersed in tap water
|
Fig. 2(b)์์ ์นจ์ง ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ UPV ์ฆ๊ฐ์จ ํน์ฑ์ ์ดํด๋ณด๋ฉด, 25ยฐC > 15ยฐC > 5ยฐC ์์๋ก UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ด ํฌ๊ฒ ๋ํ๋๊ณ ์๋ค.
์ด๋ ์ํ์ฒด๋ฅผ ์นจ์งํ ๋ด์์ ์จ๋๊ฐ ๋์์๋ก ๋ฏธ์ํ ์
์๋ค์ ์ฌ์ํ ํจ๊ณผ๊ฐ ํฅ์๋์ด ์๋์ ์ผ๋ก ๋์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ด ๋ํ๋๋ ๊ฒ์ด๋ค. Reinhardt
and Jooss23)์ ์ฐ๊ตฌ์์ ๋ด์์ ์จ๋๊ฐ 20ยฐC, 50ยฐC, 80ยฐC๋ก ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ๊ท ์ด์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ํฌ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์จ๋ ๋ฒ์์ธ 5ยฐC ~ 25ยฐC์
์จ๋์์๋ ์จ๋๊ฐ ๋์์๋ก ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค.
Fig. 3๋ ํด์์ ์นจ์งํ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ์ฒด์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ์ฒด์
๊ฒฝ์ฐ(Fig. 3(a)), 20% GGBFS ์นํ์จ๊น์ง ์นจ์ง 30์ผ๊น์ง์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ()๊ณผ ์นจ์ง 30์ผ์์ 60์ผ์ฌ์ด์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ()์ด ํฐ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ด ๋น์ทํ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ(Fig. 3(b)), ์นจ์ง 30์ผ๊น์ง์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ()์ด ์นจ์ง 30์ผ์์ 60์ผ๊น์ง์ ์ฆ๊ฐ์จ()๋ณด๋ค ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฆ๊ฐ์จ ๊ฒฝํฅ์ ๋ด์์ ์นจ์งํ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ ํน์ฑ(Fig. 2(b))๊ณผ ์ ์ฌํ๋ค. ๋ํ ๊ท ์ด์
๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ GGBFS์ ์นํ์จ์ด ์ฆ๊ฐํ ์๋ก UPV ์ฆ๊ฐ์จ()๋ ์ฆ๊ฐํ์ฌ, 30% GGBFS ์นํ ์ํ์ฒด์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ()์ด ๊ฐ์ฅ ์ปธ๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ๋ด์์ ์นจ์งํ ์ํ์ฒด๋ค๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ ํด์์ ์นจ์งํ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ์ฒด์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด ๋ชจ๋ ์นจ์ง ํด์์ ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์
์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ผ์ ํ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ด์ง ์์๋ค. ๋ด์์ ๊ฒฝ์ฐ ์นจ์ง ๋ด์์ ์จ๋๊ฐ ๋์์๋ก UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ด ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ด์ง๋ง, ํด์์ ์นจ์ง์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ
UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ GGBFS ์นํ์จ, ๊ท ์ด ๋ฐ์ ์ ๋ฌด ๋ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋๋ ทํ ๊ฒฝํฅ์ฑ์ ์ฐพ๊ธฐ ์ด๋ ค์ ๋ค. ์ด๋ ํด์์ ํฌํจ๋ ๋ค์ํ ๋ฌด๊ธฐ๋ฌผ์ง๋ค์ ์ํ ๊ท ์ด๋ฉด
๋๋ ์๊ธฐ์น์ ๋ฌผ์ง ์์ฑ ๋ฑ์ ์ํฅ์ ์ฃผ์ด UPV์ ์ธก์ ์ ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ํฅ์ด ์๊ฑฐ๋ UPV ์ธก์ ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๋ค๋ฅธ ์์ธ์ด ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
|
Fig. 3 Relative change rate of UPV for specimens immersed in sea water
|
๋ด์์ ํด์์ ์นจ์ง๋ ์ํ์ฒด๋ค์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ ์ดํด๋ณธ ๊ฒฐ๊ณผ GGBFS์ ์นํ์จ๊ณผ ์นจ์ง ์จ๋๋ UPV ์ฆ๊ฐ์ ์ผ์ ๋ถ๋ถ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
ํนํ GGBFS์ ์นํ์จ์ ๋ํ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด GGBFS ์นํ์จ์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ UPV ์ฆ๊ฐ์จ(, )์ ํตํด ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ ๋ณผ ์ ์๋ค. ์ด๋ OPC์ ์ผ๋ถ๋ฅผ GGBFS๋ก ์นํํ ๊ฒฝ์ฐ, OPC๋ณด๋ค ๋ฎ์ GGBFS์ ์ํ๋ฐ์์ฑ์ผ๋ก
์ธํด ์ฌ๋ น์ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ์ผ์ ๋ถ๋ถ ์ง์๋๋ค.25) ์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Liu and Zuo26)์ GGBFS์ FA์ ์นํ์จ์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ์๊ธฐ์น์ ๋ฅ๋ ฅ๋ ์ฆ๊ฐํ๋ค๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์ Tittelboom et al.25)๋ GGBFS์ ์นํ์ด ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํฅ์์ํจ๋ค๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ ์ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ค. ํนํ GGBFS์ ์นํ์จ์ด ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ๋ฏธ์ํ GGBFS์ ์์ด ์๋์ ์ผ๋ก
์ฆ๊ฐํ๊ณ , ์ด๋ ๊ท ์ด ๋ฐ์ ํ ๊ท ์ด๋ฉด์ ๋
ธ์ถ๋๋ ๋ฏธ์ํ GGBFS์ OPC์ ์๋ ์ฆ๊ฐํ๊ฒ ๋๋ฏ๋ก ๊ท ์ด๋ฉด์ ์๊ธฐ์น์ ํ์์ด ์๊ฐ์ ๊ฒฝ๊ณผ์ ๋ฐ๋ผ ์์ํ
๋ฐ์ํ๋ค.27) ๋ํ ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ ์์ ์ธ๊ธํ Reinhardt and Jooss23)์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์ฒ๋ผ ๋ด์์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์๋์ ์ผ๋ก ๋์ ์จ๋์์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ด ํฌ๊ฒ ๋ํ๋๊ณ ์์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํด์์์๋ ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ช
ํํ ๊ฒฝํฅ์ ํ์ธํ๊ธฐ
์ด๋ ค์ ๋ค.
Fig. 2์ Fig. 3์์ ๋ด์, ํด์ ๋ชจ๋ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด์์ ์นจ์ง 30์ผ๊น์ง์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ด ์นจ์ง 30์ผ์์ 60์ผ๊น์ง์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ๋ณด๋ค
์๋์ ์ผ๋ก ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ๊ท ์ด์ด ๋ฐ์ํ ์ํ์ฒด์ ์นจ์ง ํ 30์ผ ๋์ ๋ฏธ์ํ ์๋ฉํธ ๋๋ GGBFS์ ์ํ ์งํ๊ณผ ๊ท ์ด๋ฉด์ ์๊ธฐ์น์ ๋ฌผ์ง์
์์ฑ ๋ฑ์ ์ํ ๊ท ์ด๋ฉด์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ์ต๋๋ก ๋ฐ์ํ๊ณ , ์ดํ์๋ ๊ฐ์ํ์ฌ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ ์ ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ค์์ ๊ท ์ด ๋ฐ์
ํ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ ์นจ์ง ์ด๊ธฐ ๋๋ ์นจ์ง ํ ์ฝ 30์ผ ์ ํ์ ๊ธฐ๊ฐ ๋์ ๊ฐ์ฅ ํ๋ฐํ ์ผ์ด๋๋ค๋ ์ฐ๊ตฌ๋ค๊ณผ ์ ์ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ค.27-29)
์๊ธฐ์น์ ์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ํ์ฒด์ ์ฌ๋ น ์ฆ๊ฐ์ ์ํ UPV ์ฆ๊ฐํจ๊ณผ์ ์๊ธฐ์น์ ์ ์ํ UPV ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋์ผํ ๋ฐฐํฉ์
์ํ์ฒด๋ฅผ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ์ฒด(uncracked specimens)๊ณผ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด(cracked specimens)์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ์ฌ
๋์ผํ ์กฐ๊ฑด์์ ์นจ์งํ์ฌ ์๋ก์ UPV๋ฅผ ๋น๊ตํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ์ฌ๋ น์ ์ํ ํจ๊ณผ์ ์๊ธฐ์น์ ์ ์ํ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ตฌ๋ณํ๋ ์๋๋ฅผ ํ์๋ค. ์นจ์ง 30์ผ๊ณผ
60์ผ์์ ์ฌ๋ นํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ์ ์ฐจ์ด(, )๋ ๋ค์ ์์ ํตํด ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ control (uncracked)๊ณผ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ(cracked) ์ํ์ฒด์ UPV ์ฐจ์ด๋ฅผ ๊ณ์ฐํ์๋ค.
(1-5)
(1-6)
๋ด์์ ์นจ์งํ ์ํ์ฒด๋ค์ ๋น๊ต๋ ์ (1-1)๊ณผ ์ (1-4)์ ์ํด ๊ณ์ฐ๋ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด์ 30์ผ ์นจ์ง ํ UPV ๋ณํ์จ()์์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ์ฒด์ 30์ผ ์นจ์ง ํ UPV ๋ณํ์จ()์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์ (1-5)๋ก ๊ณ์ฐํ์๋ค. ๋ํ ์นจ์ง 60์ผ์์ ๊ท ์ด ์ํ์ฒด์ control ์ํ์ฒด์ UPV ์ฐจ์ด๋ ์ (1-6)์ผ๋ก ๊ณ์ฐํ์๋ค. ํด์์
์นจ์งํ ์ํ์ฒด๋ ๋์ผํ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ (1-5)์ (1-6)์ ์ํด ๊ณ์ฐํ์๋ค. ์ (1-5)์ ์ (1-6)์ ๊ณ์ฐ ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์(+)์ธ ๊ฒฝ์ฐ๋
์ฌ๋ น์ ์ํ UPV ์ฆ๊ฐ๋ณด๋ค ์๊ธฐ์น์ ์ ์ํ UPV ์ฆ๊ฐ๊ฐ UPV ํฅ์์ ๋ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์ณค๋ค๋ ์๋ฏธ์ด๋ค. ๋ฐ๋๋ก ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์(-)์ธ ๊ฒฝ์ฐ๋
์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ณด๋ค ์ฌ๋ น์ ์ํ ํจ๊ณผ๊ฐ UPV ํฅ์์ ๋ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค๋ ์๋ฏธ์ด๋ค.
Fig. 4์ Fig. 5์ ์ (1-5)์ (1-6)์ ์ํด ๊ณ์ฐ๋ ์ฌ๋ นํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ด์์ ์นจ์งํ ์ํ์ฒด๋ ์นจ์ง
30์ผ์์์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ์ ์ฌ๋ นํจ๊ณผ์ ์ฐจ์ด๋น๊ต๋ Fig. 4(a)์ ๋ํ๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ ๊ฐ์ด ์์(+) ๊ฐ๋ค๋ก ์๊ธฐ์น์ ์ ์ํ UPV ์ฆ๊ฐ๊ฐ ์ฌ๋ นํจ๊ณผ์ ์ํ UPV ์ฆ๊ฐ๋ณด๋ค ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์นจ์ง์จ๋๊ฐ ๋์์๋ก
๋์ผํ GGBFS ์นํ์จ์์ ๋ ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ํ GGBFS์ ์นํ์จ์ด 10%์์ 30%๋ก ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์์๋ค. ์ด๋ GGBFS์ ์นํ์จ์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ GGBFS์ ๋ฆ์ ์ํ๋ฐ์์ด ๊ท ์ด๋ฉด์ ์๊ธฐ์น์ ์ ์ผ์ ๋ถ๋ถ ์ํฅ์ ์ฃผ์ด UPV๊ฐ ์ฆ๊ฐํ์๋ค.
์นจ์ง 60์ผ์์์ ๋ Fig. 4(b)์ ๋ํ๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ์นจ์ง 30์ผ๋ณด๋ค(Fig. 4(a)) ๋ฎ์, โ0โ์ ๊ทผ์ ํ ์์น๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ์ผ๋ถ ์นจ์ง์จ๋์ GGBFS
์นํ์จ์์๋ ์์(-)๊ฐ์ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ด๋ ์นจ์ง 30์ผ ์ดํ๋ถํฐ ์นจ์ง 60์ผ๊น์ง ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๊ธ๊ฒฉํ ๊ฐ์ํ๊ณ ์์์ ๋ํ๋ธ๋ค.
|
Fig. 4 The relative change rate of UPV for specimens immersed in tap water
|
|
Fig. 5 The relative change rate of UPV for specimens immersed in sea water
|
ํด์์ ์นจ์งํ ์ํ์ฒด๋ค์ ๊ฒฝ์ฐ ์นจ์ง 30์ผ์์์ ๋ ๋ด์์์์ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ์(+)์ ๊ฐ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์์๋ค. ์นจ์ง ์จ๋์ ๋ํ ์ํฅ์ 5โ์ ์นจ์งํ ์ํ์ฒด๋ค์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ์ ์ํ UPV ์ฆ๊ฐ๊ฐ ๊ฐ์ฅ
์ผฐ๊ณ , ๊ทธ๋ค์์ด 25ยฐC์ 15ยฐC์์์๋ค. ์ด๋ ์จ๋๊ฐ ๋์์๋ก ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ์ ์ํ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ด ํฅ์๋๋ ๋ด์์ ๊ฒฝํฅ๊ณผ๋ ๋ค์ ๋ค๋ฅธ ํน์ฑ์ธ๋ค.
์นจ์ง 60์ผ์์ ์ธก์ ํ ๋ 0% GGBFS์ 15ยฐC ์นจ์ง ์ํ์ฒด์ 20% GGBFS ์นํํ 15ยฐC ์ํ์ฒด๋ฅผ ์ ์ธํ๊ณ ๋ ๋ชจ๋ ์์(-)๊ฐ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์์๋ค. ์ด๋ ์นจ์ง
30์ผ๋ถํฐ 60์ผ๊น์ง ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ ๊ฑฐ์ ๋ฏธ๋ฏธํด์ง๊ณ ์ฌ๋ น์ ์ํ ํจ๊ณผ๊ฐ UPV ์ฆ๊ฐ์ ์ฃผ์ ์์ธ์์ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํด์์ ์นจ์งํ ์ํ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ
์๊ธฐ์น์ ๋ ์นจ์ง 30์ผ๊น์ง ๊ฐ์ฅ ํ๋ฐํ ๋ฐ์ํ๊ณ ์ดํ์๋ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๊ธ๊ฒฉํ ์ฝํ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๋ด์์ ํด์์ ์ด๋ฌํ ์ฐจ์ด๋ ํด์ ์ค์
ํจ์ ๋์ด ์๋ ๋ค์ํ ๋ฌผ์ง๋ค์ ์ํด ์นจ์ง 30์ผ๊น์ง ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ์ด์ง๋์ง๋ง ์ดํ์๋ ๊ทธ ํจ๊ณผ๊ฐ ๊ฐ์๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ์นจ์ง 30์ผ ์ดํ์ ์๊ธฐ์น์
ํจ๊ณผ์ ๊ฐ์๋ ๋ค์ํ ์์ธ์ ์๊ฐํ ์ ์๋๋ฐ, ๊ท ์ด๋ฉด์ ๋ฏธ์ํ ์
์๋ค์ ์ฌ์ํ, ๋ฐ์์์ฑ๋ฌผ์ง ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์นจ์ ๋ฌผ ๋ฑ์ด ๊ท ์ด๋ฉด์ ๋ฎ์ด ํด์ ๋๋ ๋ด์์์
์ ์ด๋ฉด์ ์ด ์ค์ด ์๋ก์ด ๋ฐ์์์ฑ๋ฌผ์ง์ด๋ ์ฌ์ํ ๋ฑ์ด ์์ฑ๋๋ ๊ฒ์ด ๋ฐฉํด๋ฐ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ์๊ฐํ ์ ์๋ค.
Palin et al.24)์ GGBFS-OPC ํผํฉ ์๋ฉํธ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ์๊ธฐ์น์ ์คํ์์ ํด์์ ์นจ์งํ ์ํ์ฒด์ ๊ท ์ด์น์ ์๋๊ฐ ๋ด์ ์นจ์ง ์ํ์ฒด๋ณด๋ค ๋ ๋น ๋ฅด๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๊ทธ
์์ธ์ผ๋ก ํด์ ์์ ํฌํจ๋ ๋ค์ํ ์ด์จ๋ค์ด ์๊ธฐ์น์ ์ ๊ธ์ ์ ์ธ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฒ์์์ ์ดํด๋ณผ ๋ ๋ด์๋ณด๋ค๋ ํด์์์์
UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ด ํฅ์๋๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ด๊ณ ์์ด, ์๋์ ์ผ๋ก ํด์์์์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ ํฐ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
3.2 SEM
Fig. 6๋ ์นจ์ง 60์ผ์ ๊ท ์ด์ด ๋ฐ์๋ ์๋ฃ๋ค์ ๊ท ์ด๋ถ๋ฅผ SEM ๊ด์ฐฐํ ๊ฒ์ด๋ค. ํด์์ ์นจ์งํ๋ ์ํ์ฒด์ ๊ท ์ด๋ถ์ ํ๋ฉด์๋ ๋ฐ์ ํฐ์์ ์นจ์ ๋ฌผ์ด
์์ฑ๋์ด ์์๋ค. ํน์ด ์ด ์นจ์ ๋ฌผ์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ๋ผ ๋๊บผ์ด ๋ ๋ฅผ ํ์ฑํ๊ณ ์์๋ค(Fig. 6 (a)~(d)). EDS ๋ถ์์ ํตํด ๊ท ์ด์ ๋ฐ๋ผ ์นจ์ ๋
๋ฌผ์ง(Fig. 6(a)์ โaโ)๊ณผ ๊ท ์ด ์ฃผ์์ ์นจ์ ๋ฌผ(Fig. 6(b)์ โbโ์ Fig. 6(e)์ โcโ)์ ๋ถ์ํด ๋ณด์๋ค. Fig.7์ Fig.
6์์ ๋ํ๋ ์นจ์ ๋ฌผ์ง๋ค์ ๋ํ EDS ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. Fig. 7(a)์ (b)๋ Fig. 6(a)์ โaโ์ง์ ๊ณผ Fig. 6(b)์
โbโ ์ง์ ์ ๋ํ EDS ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ค. ์นจ์ ๋ฌผ์ ํด์ ์ค์ ํฌํจ๋์ด ์๋ Mg์ ์ํ brucite (Mg(OH)2)์๋ค. ์ํ์ฒด ํ๋ฉด๊ณผ ๊ท ์ด์ ๋ฐ๋ผ ํ์ฑ๋ brucite์ ์ํด ๊ท ์ด์ ์๊ธฐ์น์ ๊ฐ ๋ด์์ ์๊ธฐ์น์ ๋ณด๋ค ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฆ๊ฒ ๋๋ค. ์ด๋ 30์ผ ์ดํ ๊ธ๊ฒฉํ
UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ ๊ฐ์(Fig. 3(b))์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ์ ๊ฐ์(Fig. 5(b))๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ด์์ ์นจ์งํ ๊ท ์ด ์ํ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ท ์ด์ด ์ ๋ช
ํ๊ฒ
๊ด์ฐฐ๋๋ค(Fig. 6(e)~(h)). ํด์์ ์นจ์ง๋ ์ํ์ฒด์ ๊ฐ์ด ๊ท ์ด๋ฉด ์ผ๋ถ์ ํ๋ฉด์ ๋ง์ ์นจ์ ๋ฌผ์ด ํ์ธ๋์๋ค. ์ด ์นจ์ ๋ฌผ์ ๋ํด Fig. 6(e)์
โcโ ์ง์ ์์ ์์ฑ๋ฌผ์ง์ ๋ํ EDS ๋ถ์์ ์ํํ์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ Fig. 7(c)์ ๋ํ๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด calcium carbonate (CaCO3)์๋ค. Fig. 6(h)๋ ๋ด์์ ์นจ์งํ ์ํ์ฒด์ ๊ท ์ด๋ฉด์ ํ๋ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ท ์ด๋ถ ์ฃผ์์ calcium carbonate (CaCO3)๊ฐ ์์ฑ๋์ด ๊ท ์ดํญ์ด ์ข์์ง ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ด๋ ๋ด์ ์ค์ ์ฉํด๋์ด ์๋ CO2์ ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก, ๋ด์์ ํด์์ ์นจ์งํ ์ํ์ฒด์ ํ๋ฉด์ ์นจ์ ๋ ๋ฌผ์ง์ ๋ํ Palin et al.24)์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์์๋ ์ ์ฌํ ์นจ์ ๋ฌผ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ธ๊ธํ์๋ค. ๊ทธ๋ ๋ด์(fresh-water)์ ์นจ์งํ ์ํ์ฒด์์๋ aragonite๋ฅผ, ํด์์ ์นจ์งํ ์ํ์ฒด์์๋
magnesium ์นจ์ ๋ฌผ์ ๊ด์ฐฐํ์๋ค. ์ ํ ์ฐ๊ตฌ์์ Conjeaud30)์ Buenfeld and Newman31) ๋ฑ์ด ํด์์ ์นจ์ง๋ ์ํ์ฒด ํ๋ฉด์ ์์ฑ๋ ๋ฌผ์ง์ ๋ํ ์ธ๊ธ์ ํ์๋ค. ๊ทธ๋ค์ ์ด๋ฌํ ํ๋ฉด ์นจ์ ๋ฌผ์ด ํด์ ์ค์ magnesium ions์ ์ํ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ
ํ์๋ค.
|
Fig. 6 SEM image of crack specimens
|
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์, ํด์์ ์นจ์งํ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ ๋ฑ์ด ์นจ์ง ํด์์ ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒฝํฅ์ฑ์ด ์์๋ ๊ฒ์ ๊ท ์ด๋ฉด์ ๋ฐ๋ผ ์์ฑ๋ brucite์
์ํฅ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ํ๋ฉด์ ๋ฐ์๋ ๊ท ์ด์ ์ผ๋ถ ๋๋ ์ ๋ถ๋ฅผ brucite๊ฐ ์์ฑ๋์ด ๋ง์น ๊ท ์ด์ด ์น์ ๋์ด ๊ท ์ด์ด ๋ซํ ๊ฒ์ฒ๋ผ UPV ๊ฐ์ด ๋ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก
ํ๋จ๋๋ค. ์ด๋ ํ๋ฉด์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ๋ผ brucite๊ฐ ์์ฑ๋จ์ผ๋ก ์ธํด ์นจ์ง ํ ์ผ์ ๊ธฐ๊ฐ ์ดํ์๋ ๊ท ์ด ๋ด๋ถ์ ์ํํ ํด์์ ํ๋ฆ๊ณผ ์๊ธฐ์น์ ๋ฌผ์ง ๊ฒฐ์ ํ์์ฉ
๋ฑ์ ์ ํดํ์ฌ ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฎ์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ ๋ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ์ด๋ฌํ brucite์ ์์ฑ์ ํด์ ์ค์ ๋ฌด๊ธฐ์ผ๋ฅ์ธ magnesium์ ์ํฅ์ผ๋ก
brucite์ ์์ฑ์ผ๋ก ์ธํด ์นจ์งํด์์ ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ UPV ํน์ฑ์ ๋ช
ํํ ํ์
ํ ์ ์์๋ค.
4. ๊ฒฐ ๋ก
ํด์(sea-water)์ ๋ด์(tap-water), 5ยฐC, 15ยฐC ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 25ยฐC์ ์นจ์ง์จ๋, GGBFS ์นํ์จ 0%, 10%, 20% ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ
30%์์ UPV ์ธก์ ์ ํตํ ์๊ธฐ์น์ ์ธก์ ๊ณผ ์ฌ๋ นํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์์ฝํ๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
1)ํด์์ ๋ด์์ ์นจ์งํ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ์ฒด์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด ๋ชจ๋ ์นจ์ง ํ 30์ผ๊ณผ 60์ผ์ ์ธก์ ํ UPV๊ฐ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ด๋
๋ด์์ ํด์ ์ค์ ์นจ์ง๋ ๊ท ์ด์ด ๋ฐ์ํ ์ํ์ฒด์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ UPV ์ธก์ ์ ํตํด ํ์ธ ํ ์ ์์๋ค.
2)GGBFS ์นํ์จ์ด 0%์์ 30%๋ก ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ์นจ์ง 30์ผ๊ณผ 60์ผ์์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์์๋ค. ์ด๋ GGBFS์ ์นํ์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ
ํฅ์๊ณผ ์นจ์ง๊ธฐ๊ฐ์ ์ฆ๊ฐ์๋ ์ ํจํ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ ํ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ค๊ณผ ์ ์ฌํ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋์ด๊ณ ์นจ์ง๊ธฐ๊ฐ์ด
๊ธธ์ด์ง๋ ํ๊ฒฝ์ ๊ณ ๋ คํ ๋ GGBFS์ ์นํ์ด ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ ์ฆ๋์ ํจ๊ณผ์ ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
3)๋ด์์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ ์นจ์ง ์จ๋๊ฐ 25ยฐC > 15ยฐC > 5ยฐC ์์๋ก ๋์ ์นจ์ง ์จ๋์์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ๋ ๋์
์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ํฅ์๋์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํด์์ ๊ฒฝ์ฐ SEM ๊ด์ฐฐ์ ํตํด ์ํ์ฒด ํ๋ฉด์ ๊ท ์ด์ ๋ฐ๋ผ ์์ฑ๋ brucite ๋ฑ์ ์ํฅ์ผ๋ก ์นจ์ง ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ
UPV ํน์ฑ์ด ๋ช
ํํ์ง ์์๋ค.
4)๊ท ์ด ๋ฐ์ ํ ๋ด์์ ํด์ ๋ชจ๋ ์นจ์ง 30์ผ๊น์ง์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ์ด ์นจ์ง 30์ผ์์ 60์ผ๊น์ง์ UPV ์ฆ๊ฐ์จ๋ณด๋ค ์๋์ ์ผ๋ก ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋
๊ท ์ด ๋ฐ์ ํ ์นจ์ง 30์ผ๊น์ง์ ๊ธฐ๊ฐ ๋์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๊ฐ์ฅ ํ๋ฐํ๋ค. ๋ํ ์นจ์ง 30์ผ๊น์ง๋ UPC ์ฆ๊ฐ๋ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ์ฌ๋ น์ ์ฆ๊ฐ์ ์ํ ํจ๊ณผ๋ณด๋ค
ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ณ 30์ผ ์ดํ ์๋ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ์ ์ฌ๋ น์ ํจ๊ณผ ๋ชจ๋ ๊ธ๊ฒฉํ ๊ฐ์ํ๊ฑฐ๋ ์ฌ๋ น์ ์ํ UPV ์ฆ๊ฐ ํจ๊ณผ๊ฐ ์๊ธฐ์น์ ์ ์ํ ํจ๊ณผ๋ณด๋ค ๋ฏธ์ํ๊ฒ
ํฐ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํตํด UPV ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ นํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํ์ธํ ์ ์์๊ณ , GGBFS์ ์นํ์จ, ๋ด์์ ํด์, ์นจ์ง์จ๋ ๋ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ
์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ธก์ ํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ ๋ฒ์ ๋ด์์ ์ฌ๋ นํจ๊ณผ์ ์๊ธฐ์น์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ตํ ๋ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ํจ ์ํ์ฒด๋ ์นจ์ง 30์ผ๊น์ง์ ์ถฉ๋ถํ ์ ์ ํ ์กฐ๊ฑด์
๋ง๋ จํ๋ค๋ฉด ์๊ธฐ์ง์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํฅ์์์ผ ๊ท ์ด์น์ ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ผ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.