κΆκΈ°μ±
(Ki-Seong Kwon)
1iD
λ°©μ§μ±
(Jin-Wook Bang)
2iD
κΉμ€μ©
(Yun-Yong Kim)
1iD
β2018 by Korea Concrete Institute
Key words (Korean)
μ체λͺ¨λ°©, μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄, ν¨κ°λ, μλμ§ν‘μλ₯λ ₯
Key words
biomimetic, fiber-reinforced, flexural strength, energy absorption capacity
-
1. μ λ‘
-
2. μ€ν κ³ν
-
2.1 μ¬μ©μ¬λ£
-
2.2 μν체 μ μ λ° μ€νλ°©λ²
-
2.2.1 μμΆκ°λμ€ν
-
2.2.2 μ§μ μΈμ₯μ€ν
-
2.2.3 μ μΈ΅ν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄ ν¨μ€ν
-
3. μ€ν κ²°κ³Ό
-
3.1 μμΆκ°λ
-
3.2 1μΆ μΈμ₯κ±°λ
-
3.3 μ μΈ΅ν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ ν¨μ±λ₯
-
3.3.1 κ· μ΄ ν¨ν΄
-
3.3.2 ν¨μ±λ₯ λ° μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯
-
4. κ²° λ‘
1. μ λ‘
μ체λͺ¨λ°©(Biomimetics)μ΄λ μλͺ
μ λ»νλ βBiosβμ λͺ¨λ°©μ μλ―Ένλ βmimesisβ μ΄ λ κ°μ 그리μ€μ΄κ° ν©μ±λ λ¨μ΄λ‘ μμ°μΌλ‘λΆν°
μλͺ
체μ νΉμ±μ΄λ λμμΈμ μμλ€μ λͺ¨λ°©νμ¬ μΈκ° μΆμ μ§μ ν₯μμν€λ λ° κ·Έ λͺ©μ μ΄ μλ€. μ΄λ¬ν μ체λͺ¨λ°©κΈ°μ μ μ§κ΅¬μμ μλ¬Όμ΄ λ¬΄μν μνμ°©μ€λ₯Ό
κ±°μΉλ©΄μ μ΅μ μ κ°μ²΄κ° μ΄μλ¨λ μμ°μ ν κ³Όμ μ κ±°μΉ κ²μ¦λ κ²°κ³Όλ¬Όμ΄λΌλ κ΄μ μμ κ·Έ μ μ©λΆμΌκ° λ λ‘ νμ₯λκ³ μμΌλ©°, νΉν 곡ν λΆμΌμμ μ¬λ£μ
ꡬ쑰 λͺ¨λΈ λΆμΌμ κ°μ₯ νλ°ν μ μ©λκ³ μλ€(Kim 2017). κ·Έλ¬λ κ±΄μ€ λΆμΌμ κ²½μ° κ΅¬μ‘°λ¬Όμ μ€κ³ λ° λͺ¨λΈ λΆμΌμ μ£Όλ‘ μ μ©λμκ³ (Her and
Kim 2010), 건μ€μ¬λ£μ κ°λ° λ° μ΄λ₯Ό νμ©ν μμ©κΈ°μ μ λν 체κ³μ μΈ μ°κ΅¬λ λ―ΈλΉν μ€μ μ΄λ€. ννΈ, μΌλ° μ½ν¬λ¦¬νΈμ κ· μ΄κ³Ό μ΄ννμμ μ μ΄νκΈ°
μν λ€μμ μ°κ΅¬κ° μνλκ³ μλλ° κ·Έ μ€μ 보κ°μ© μ¬μ λ₯Ό νμ©νμ¬ μ·¨μ±μ μΈ μ¬λ£μ νΉμ±μ 보μν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄κ° λνμ μ΄λ€. μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ
볡ν©μ²΄μ κ²½μ° μ¬μ μ 맀νΈλ¦μ€μμ κ°κ΅μμ©κ³Ό μ μ΄λ κ· μ΄νμ νΉμ±μΌλ‘ ꡬ쑰물μ λ΄κ΅¬μ±λ₯μ μΌλ° μ½ν¬λ¦¬νΈμ λΉν΄ μ¦μ§μν¬ μ μκ³ 1μΆ μΈμ₯νμμ λ³νλ₯
κ²½νκ±°λμ ν΅ν΄ μ°μν μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯μ ν보ν μ μλ κ²μΌλ‘ λ³΄κ³ λκ³ μλ€(Kim et al. 2007, Yang et al. 2008).
λ³Έ μ°κ΅¬μμλ μμ°κ³μ μ체보방 μμ€ν
μ€ λνμ μΌλ‘ κ°κ°λ₯ κ»μ§μ ꡬ쑰 λ° κ±°λμ λͺ¨μ¬νμ¬ μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ μΈμ₯κ±°λκ³Ό μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯ ν₯μμ
μν λ°©μμΌλ‘ μ μ©νκ³ μ νλ€. μ‘°κ°κ»μ§κ³Ό κ°μ κ°κ°λ₯ κ»μ§μ μ£Όμ μ±λΆμ μ½ν¬λ¦¬νΈμ μ μ¬νκ² νμ°μΉΌμμΌλ‘ μ΄λ£¨μ΄μ Έ μλ€. κ°κ°λ₯ κ»μ§μ μλ©νΈκ³
μ¬λ£μ μ μ¬ν μ±λΆμΌλ‘ ꡬμ±λμ΄ μ·¨μ±μ μΈ νΉμ±μ λνλΌ κ²μΌλ‘ μμνμ§λ§ μ°μν μΈμ₯νΉμ±κ³Ό κ· μ΄μ λν μ νμ±λ₯μ 보μΈλ€. μ΄λ¬ν κ°κ°λ₯ κ»μ§μ Fig.
1κ³Ό κ°μ΄ μμ² κ°μ νμ°μΉΌμ νμΌμ΄ μ μΈ΅κ΅¬μ‘°λ‘ μμ¬ μλ ꡬ쑰μ ννλ‘ μΈν΄ μ½ν¬λ¦¬νΈμ 10λ°° μ΄μμ κ°λμ λμ μΈμ±μ κ°μ§λ€. λν, κ°κ°λ₯μ
μ μΈ΅ν ꡬ쑰νμμ λ¨λ¨ν νμ°μΉΌμ μΈ΅μ΄ λ€λ₯Έ μΈ΅κ³Όμ ꡬ쑰μ κ±°λμ ν΅νμ¬ λ³νμλμ§λ₯Ό λΆμ°μν€λ©° μ°μν μΈμ₯νΉμ± λ° κ³ κ°λλ₯Ό λ°ννλ€κ³ μ°κ΅¬λ λ°
μλ€(Song et al. 2003).
Fig. 1
SEM micrograph of nacre (Song et al. 2003)
λ°λΌμ λ³Έ μ°κ΅¬μμλ μ΄λ¬ν κ°κ°λ₯ κ»μ§μ ꡬ쑰μ μ°©μνμ¬ μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ ꡬ쑰λ₯Ό μ μΈ΅νμΌλ‘ μ μνμ¬ μΌμ²΄νλ‘ μ μλ κΈ°μ‘΄ μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ
볡ν©μ²΄μμ ν¨/μΈμ₯ κ±°λμ μ€νμ ν΅ν΄ νκ°νλ κΈ°μ΄μ°κ΅¬λ₯Ό μννκ³ μ νλ€. μ μ μμΈμ μμ΄ κ°κ°λ₯κ»μ§μ ꡬμ±νκ³ μλ μΈ΅μ ν리μΊμ€νΈ ν¨λλ‘,
ν리μΊμ€νΈ ν¨λμ νλ©΄ νμ λ³νλ₯Ό ν΅ν΄ μΈ΅κ³Ό μΈ΅μ λΆμ°© κ²°ν©μ λͺ¨μ¬νμλ€. ν리μΊμ€νΈ ν¨λκ³Ό μ€νμ€μμ λ°°ν©λ μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄λ₯Ό μ μΈ΅νμΌλ‘
μ μν μ€ν체μ λν ν¨κ°λ μ€νμ μννμ¬ ν¨λμ μ’
λ₯μ νμμ λ°λ₯Έ ν¨κ°λ λ° μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯ λ±μ μ°μ±κ±°λμ νκ°νμλ€.
2. μ€ν κ³ν
2.1 μ¬μ©μ¬λ£
λ³Έ μ°κ΅¬μμ μ μΈ΅ν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ ν리μΊμ€νΈ ν¨λμ μ μνκΈ° μν΄ μ¬μ©λ λ°°ν©μ Table 1κ³Ό κ°λ€. λ§μ΄ν¬λ‘μνμ νΉμ±μ κΈ°λ°μΌλ‘ ν
κΈ°μ‘΄μ°κ΅¬(Kim et al. 2007)λ₯Ό λ°νμΌλ‘ μ΅μ μ λ¬Ό-κ²°ν©μ¬λΉλ₯Ό 55 %λ‘ κ²°μ νμλ€. μ¬μ νΌμ
μ¨μ κΈ°μ‘΄μ°κ΅¬(Li and Wu 1992)λ₯Ό
λ°νμΌλ‘ 체μ λΉλ‘ 2 %λ₯Ό νΌμ
νμλ€. 맀νΈλ¦μ€ κ°λ, λ μ¬λ‘μ§ νΉμ± λ° ν¨κ³Όμ μΈ μ¬μ λΆμ°μ±μ κ³ λ €νμ¬ κ²°ν©μ¬λ 1μ’
λ³΄ν΅ ν¬νλλμλ©νΈ(OPC)μ
κ³ λ‘μ¬λκ·Έ λ―ΈλΆλ§(Slag) λ° νλΌμ΄μ μ(FA)λ₯Ό 4:4:2 λΉμ¨λ‘ νΌμ
νμκ³ κ°κ°μ λ¬Όμ±μ Table 2μ κ°λ€. κ³ λ‘μ¬λκ·Έ λ―ΈλΆλ§κ³Ό νλΌμ΄μ μλ₯Ό
νΌμ
ν κ²½μ° μ¬μ κ°κ΅ μμ©μ ν₯μμν€λ ν¨κ³Όκ° μλ κ²μΌλ‘ λ³΄κ³ λκ³ μλ€(Kim et al. 2006). 보κ°μ© μ¬μ λ‘λ PVAμ¬μ λ₯Ό μ¬μ©νμμΌλ©°
κ·Έ λ¬Όμ±μ Table 3μ λνλ΄μλ€. PVAμ¬μ λ μΉμμ± μ¬μ μ μ±μ§μ μ§λκ³ μμ΄ κ³λ©΄ λΆμ°©λ ₯κ³Ό νμ±κ³μκ° ν¬κ³ μλ©νΈ 맀νΈλ¦μ€ μ¬μ΄μ μ°μν
κ°κ΅μμ©μ νλ€κ³ μλ €μ Έ μλ€(Nelson et al. 2002). 골μ¬λ‘λ κ·μ¬λ₯Ό μ¬μ©νμμΌλ©°, 골μ¬μ μλ©νΈ 맀νΈλ¦μ€μ μΆ©μ§λ₯ μ λμ΄κΈ° μνμ¬
μ
κ²½μ΄ λ€λ₯Έ λ μ’
λ₯λ₯Ό 50 %μ© νΌμ©νμ¬ μ¬μ©νμμΌλ©°, κ·Έ λ¬Όμ±μ Table 4μ κ°λ€. PVAμ¬μ μ ν¨κ³Όμ μΈ λΆμ°μ μνμ¬ λΆλ§ννμ μΉ΄λ₯΄λ³΅μ€κ³μ
κ³ μ±λ₯κ°μμ (SP)μ μ
λ‘€λ‘μ¦κ³ λΆλ¦¬μ κ°μ (MC)λ₯Ό νΌνμ λ‘ μ²¨κ°νμλ€. μ μΈ΅ν ν¨κ³΅μμ²΄κ° μΆ©λΆν κ°λμ μ°μ±μ ν보νκΈ° μν΄ λ³Έ μ°κ΅¬μμ μ€μ ν
λ°°ν©μ λͺ©ν μΈμ₯κ°λλ 4 MPaμ΄λ©°, λͺ©ν μΈμ₯ λ³νλ₯ μ 3 % μ΄μμΌλ‘ μ§μ μΈμ₯ μ€νμ ν΅ν΄ μ±λ₯μ νμΈνμλ€.
Table 1 Experimental plan
W/B
(%)
|
Unit weight (kg/m3)
|
Water
|
OPC
|
Slag
|
Fly ash
|
Silica sand
|
SP1) |
MC2) |
PVA Fiber
|
55
|
375
|
273
|
273
|
163
|
810
|
1.02
|
2.7
|
26
|
1)Superplasticizer, 2)Methylcellulose
|
Table 2 Properties of binder
Binder
|
Density (g/cm3)
|
Blaine (cm2/g)
|
OPC
|
3.15
|
3,492
|
Slag
|
2.90
|
4,260
|
Fly ash
|
2.22
|
3,420
|
Table 3 Properties of PVA fiber
Fiber
|
Density
(g/cm3)
|
Diameter (mm)
|
Length
(mm)
|
Tensile strength (MPa)
|
Elastic modulus
(GPa)
|
PVA
|
1.3
|
0.04
|
12.1
|
1,597
|
37
|
Table 4 Properties of silica sand
Type
|
Diameter
(mm)
|
Density
(g/cm3)
|
SiO2
(%)
|
Moh's hardness
|
Melting point (Β°C)
|
#7
|
0.1~0.3
|
2.60
|
96
|
7
|
1,713
|
#8
|
< 0.1
|
2.2 μν체 μ μ λ° μ€νλ°©λ²
2.2.1 μμΆκ°λμ€ν
μ μΈ΅ν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄ ν¨ μν체μ μ μμ μμ΄ μ°μ ν리μΊμ€νΈ ν¨λμ λ¨Όμ μ μν ν λμΌν λ°°ν©μ μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄λ₯Ό μ΄μ©νμ¬ μ΅μ’
ν¨ μ€ν체λ₯Ό μ μνκΈ° λλ¬Έμ λμΌν λ°°ν©μ΄μ§λ§ μλ‘ λ€λ₯Έ νμ€μκΈ°λ‘ μΈν κ°λμ°¨μ΄κ° λ°μν μ μλ€. μ΄λ¬ν κ°λ μν₯μ νμ
νκΈ° μν΄ μμΆκ°λμ€νμ
μννμλ€. μμΆκ°λμ€νμ μ΅λμ©λ 1,000 kNμ UTMμ νμ©νμμΌλ©°, νμ€μ¬νμλλ 0.5 mm/minμ΄λ€. κ° λ³μμ λ°λΌ 3κ°μ μν체μ
λνμ¬ ν νμ€ μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ μ¬λ ΉμΌμ κΈ°μ€μΌλ‘ μ¬λ Ή 7μΌ, 14μΌ, 28μΌ κ°λλ₯Ό νκ°νμλ€.
2.2.2 μ§μ μΈμ₯μ€ν
ν리μΊμ€νΈ ν¨λκ³Ό μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ μ¬λ Ήμ λ°λ₯Έ μΈμ₯κ°λ λ° λ³νλ₯ μ νκ°νκΈ° μν΄ Dog-bone ννμ μ§μ μΈμ₯ μν체λ₯Ό μ μνμλ€. μ€λΉλ μ¬λ£λ₯Ό
λͺ¨λ₯΄νλ₯΄ λ―Ήμλ‘ λ°°ν© ν λͺ°λμ νμ€νμκ³ , 48μκ°λμ μ¨λ 20 Β± 5 Β°C, μλμ΅λ 60 Β± 5 %μ νμ¨νμ΅μ€μμ 기건 μμνμλ€. μ΄ν
μν체λ₯Ό λͺ°λμμ νννκ³ μ¬λ Ή 28μΌκΉμ§ 20 Β± 5 Β°Cμ νμ¨μμ‘°μμ μμ€μμμ μ€μνμλ€. μ§μ μΈμ₯μ€νμ Fig. 2μ κ°μ΄ μν체λ₯Ό 200
kNκΈ UTMμ κ±°μΉ ν 0.5 mm/minμ λ³μμ μ΄λ°©λ²μΌλ‘ μ€μνμλ€. 2κ°μ λ³μκ³(LVDT)λ₯Ό μ€ν체μ μμΈ‘μ λΆμ°©νμ¬ λ³μλ₯Ό μΈ‘μ νμκ³ ,
μΈ‘μ λ λ³μλ₯Ό 80 mmμ κ³μΈ‘κΈΈμ΄μ λν λ³νλ₯ λ‘ νμ°νμ¬ μΈμ₯κ°λ-λ³νλ₯ κ΄κ³λ₯Ό λμΆνμλ€.
Fig. 2
Direct tensile test setup
2.2.3 μ μΈ΅ν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄ ν¨μ€ν
Fig. 3μ μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ ν리μΊμ€νΈ ν¨λμ μ΄μ©νμ¬ μ μλ ν¨μ€ν체 μ’
λ₯λ₯Ό 보μ¬μ£Όκ³ μλ€. μ 측ꡬ쑰λ₯Ό λͺ¨μ¬νκΈ° μνμ¬ ν¨μ€ν체 λ΄λΆμ
ν리μΊμ€νΈ ν¨λμ μ½μ
νμ¬ μ μνμμΌλ©°, κ·Έ μ μ κ³Όμ μ Fig. 4μ κ°λ€. λ¨Όμ μ€λΉλ μ¬λ£λ₯Ό λͺ¨λ₯΄νλ₯΄ λ―Ήμμ ν¬μ
νμ¬ μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄λ₯Ό
λ°°ν© ν 20 Γ 100 Γ 300 mm ν¬κΈ°μ ν¨λ κ±°νΈμ§μ νμ€ ν 48μκ°λμ μ¨λ 20 Β± 5 Β°C, μλμ΅λ 60 Β± 5 %μ νμ¨νμ΅μ€μμ
기건 μμνμλ€. μμλ ν¨λμ κ±°νΈμ§ νν νμ 100 Γ 100 Γ 400 mmμ μ½ν¬λ¦¬νΈ ν¨μ€ν체 λͺ°λμ μμ§κ±°μΉ ν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄λ₯Ό
2μ°¨νμ€ νκ³ μμ λμΌν λ°©λ²μΌλ‘ 기건 μμνμλ€. 48μκ° ν λͺ°λλ₯Ό νννμκ³ , μ€ν체λ μ¬λ Ή 28μΌκΉμ§ 20 Β± 5 Β°Cμ νμ¨μμ‘°μμ μμ€μμ
νμλ€. μ μΈ΅ν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ ν¨μ±λ₯μ νκ°λ Fig. 5μ κ°μ΄ μ¬λ Ή 28μΌμμ KS F 2566 μ μ€νμ¬ 4μ λ²μΌλ‘ μ€μνμλ€. μ§κ°κ±°λ¦¬λ
300 mmμ΄λ©° νμ€ μ¬νμλλ λ³μμ μ΄ λ°©λ²μΌλ‘ 0.2 mm/minμΌλ‘ μ€μνμλ€.
Fig. 3
Types of flexural specimens
Fig. 4
Manufacturing process of flexural specimens
Fig. 5
Experimental setup for flexural test
λν, 2κ°μ λ³μκ³ (LVDT)λ₯Ό μν체 μ€μλΆμ λΆμ°©νμ¬ νμ€ μ¬νμ μ²μ§λμ μΈ‘μ νμλ€. KS F 2566μμ μ μν μ½ν¬λ¦¬νΈ ν¨κ°λ κ³μ°μμΈ
μ (1) μ΄μ©νμ¬ ν¨κ°λλ₯Ό κ³μ°νμλ€.
(1)
μ¬κΈ°μ, Pλ μνκΈ°κ° λνλ΄λ μ΅λ νμ€, lμ μ§κ°κ±°λ¦¬, bλ νκ΄΄ λ¨λ©΄μ ν, hλ νκ΄΄ λ¨λ©΄μ λμ΄μ΄λ€.
ν¨μ€ν κ²°κ³Όλ₯Ό μ΄μ©νμ¬ μ μΈ΅ν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯μ νκ°νκΈ° μνμ¬ Fig. 6κ³Ό κ°μ΄ μ€ν체μ μ΅μ’
νκ΄΄μμ μ μ΅λνμ€μ 90
%λ‘ κ²°μ νκ³ νμ€-λ³μ곑μ μ λ©΄μ μ κ³μ°νμ¬ μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯μ νκ°νμλ€. μ νμ°κ΅¬μμ(Kwon et al. 2017) ννμ νλ©΄νμμ μ μ©ν
μ μΈ΅ν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ ν¨μ€ν κ²°κ³Ό ν¨λμ΄ λ³Έμ²΄ μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μμ νλ½λμ΄ μ§μ λΆ μ λ¨νκ΄΄κ° μμ΄λλ κ²½ν₯μ 보μΈλ° μμ΄ μ΄λ¬ν μ§μ λΆ μ λ¨νκ΄΄λ₯Ό
λ°©μ§νκ³ , κ²½κ³λ©΄μ κ΅λΆμ μ¬λ¦½ κ²½νκ±°λμ μ λνκΈ° μνμ¬ ν¨λ λ°λ₯λ©΄μ μμ² ν(Type R)κ³Ό λ¬Όκ²°ν(Type W)μ νλ©΄νμμ κ³ννμκ³ , ν리μΊμ€νΈ
ν¨λμ νλ©΄νμμ΄ κ²½κ³λ©΄ μ¬λ¦½κ²½νκ±°λκ³Ό μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯μ λ―ΈμΉλ μν₯μ μ€νμ ν΅ν΄ νκ°νμλ€.
Fig. 6
Evaluation of energy absorption capacity
μ΄λ¬ν μμ² νκ³Ό λ¬Όκ²°νμ νλ©΄νμμ μλ‘ λ€λ₯Έ μκΈ°μ νμ€λλ μ½ν¬λ¦¬νΈ ꡬ쑰물μ κ³λ©΄μ μ λ¨λ§μ°°λ ₯μ λμ¬ μ½ν¬λ¦¬νΈμ νλ½μ λ°©μ§νκ³ λΆμ°©μ±λ₯μ μ¦κ°μν¬
μ μλ€.
3. μ€ν κ²°κ³Ό
3.1 μμΆκ°λ
ν리μΊμ€νΈ ν¨λκ³Ό ν νμ€ μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ μ¬λ Ήμ λ°λ₯Έ μμΆκ°λ μΈ‘μ κ²°κ³Όλ₯Ό Table 5μ λνλ΄μλ€. ν¨λκ³Ό ν νμ€μ¬λ£λ 48μκ°μ μ μμκ°
μ°¨μ΄κ° μμΌλ©°, ν νμ€ μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ μ¬λ Ή κΈ°μ€μΌλ‘ 28μΌμ μΈ‘μ ν μμΆκ°λλ λμΌν μκΈ°μ μΈ‘μ ν ν¨λμ μμΆκ°λμ νκ· 0.9 MPaμ μ°¨μ΄κ°
λνλ¬λ€. μ΄λ¬ν κ²°κ³Όλ₯Ό 보μμ λ, ν리μΊμ€νΈ ν¨λκ³Ό ν νμ€ μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ κ°λ λ°ν μ°¨μ΄κ° ν¨μ€ν κ²°κ³Όμ ν¬κ² μν₯μ λ―ΈμΉμ§λ μμ κ²μΌλ‘
νλ¨νμλ€.
Table 5 Measured compressive strength
Specimens
|
Compressive strength (MPa)
|
1
|
2
|
3
|
average
|
Precast panel
|
9d
|
20.5
|
20.6
|
21.2
|
20.8
|
16d
|
31.8
|
32.6
|
31.9
|
32.1
|
30d
|
39.2
|
38.5
|
38.4
|
38.7
|
Composites cast in mold later
|
7d
|
19.8
|
19.2
|
19.6
|
19.5
|
14d
|
30.8
|
30.4
|
31.1
|
30.8
|
28d
|
37.5
|
38.0
|
37.9
|
37.8
|
3.2 1μΆ μΈμ₯κ±°λ
ν리μΊμ€νΈ ν¨λκ³Ό μλ©νΈ 볡ν©μ²΄λ₯Ό μ μνκΈ° μν΄ μ¬μ©λ λ°°ν©μ μ§μ μΈμ₯μν κ²°κ³Όλ‘ μΈ‘μ λ μλ ₯-λ³νλ₯ κ΄κ³λ₯Ό Fig. 7μ λνλ΄μλ€. 4κ°μ μν체μ
λν μ΄κΈ°κ· μ΄ κ°λλ νκ· 4.2 MPaλ‘ μΈ‘μ λμκ³ , νκ· μΈμ₯κ°λμ μ΅λ λ³νλ₯ μ νκ· κ°μ κ°κ° 5.3 MPa λ° 3.98 %λ‘ μΈ‘μ λμ΄ λ³Έ μ°κ΅¬μμ
κ³νν μΈμ₯ μ±λ₯μ μΆ©λΆν ν보ν μ μλ κ²μΌλ‘ λνλ¬λ€. λν κ·Έλνμμ νμΈν μ μλ―μ΄ μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄λ λ³νλ₯ κ²½νκ±°λκ³Ό ν¨κ» 1μΆ
μΈμ₯νμμ μΆ©λΆν μΈμ₯ λ³νλ₯ μ ν보νλ κ²μ νμΈν μ μλ€. μ΄λ¬ν κ²°κ³Όλ Fig. 8μμ νμΈν μ μλ―μ΄ μ΄κΈ°κ· μ΄κ°λμ λλ¬νμ¬ μ²« κ· μ΄μ΄
λ°μνκ³ μ΄ ν λ€μμ λ―ΈμΈκ· μ΄μ΄ 1μΆ μΈμ₯ λ³μλ₯Ό μΈ‘μ νλ μ ꡬκ°μ λ°μνμλλ° κ³ μ₯λ ₯ PVA μ¬μ μ κ°κ΅μμ©μ ν΅ν΄ λ³νλ₯ κ²½νκ±°λκ³Ό ν¨κ³Όμ μΈ
κ· μ΄λΆμ°μ΄ ν보λμκΈ° λλ¬Έμ΄λ€. λ°λΌμ Cho et al.(2010)μ κ²°κ³Όλ₯Ό λ―Έλ£¨μ΄ λ³Ό λ 1μΆ μΈμ₯쑰건 νμμμ μΆ©λΆν μ°μ±μ ν보νλ λ³Έ λ°°ν©μ
μΈμ₯ νΉμ±μ μμνλ μΆ©λΆν ν¨μ±λ₯μ λ°νν μ μλ κ²μΌλ‘ λνλλ―λ‘ ν리μΊμ€νΈ ν¨λκ³Ό μλ©νΈ 볡ν©μ²΄λ₯Ό μ μ©νμ¬ μ μλ ν¨μ€ν체μ κ²½μ°μλ μ°μν
ν¨μ±λ₯μ ν보ν μ μμ κ²μΌλ‘ μμλμλ€.
Fig. 7
Stress-strain curves in uniaxial tension
Fig. 8
Crack patterns of tensile specimens
3.3 μ μΈ΅ν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ ν¨μ±λ₯
3.3.1 κ· μ΄ ν¨ν΄
ν¨κ°λ μ¦κ°μ λ°λ₯Έ 4 μ’
λ₯ μ€ν체μ κ· μ΄ ν¨ν΄μ Fig. 9μ λνλ΄μλ€. Plain μ€ν체μ κ²½μ° μ΄κΈ°κ· μ΄ λ°μ μ΄ν μ€ν체 νλ¨ μΈμ₯λΆμ λ―ΈμΈκ· μ΄μ΄
λ€μ λ°μλκ³ , μ΅λνμ€μ λλ¬ν¨μ λ°λΌ νλμ κ· μ΄μ μλ ₯μ΄ μ§μ€λμ΄ κ· μ΄νμ΄ μ¦κ°νλ©΄μ μ΅μ’
νκ΄΄λλ μΌλ°μ μΈ μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ νκ΄΄κ±°λμ
λνλ΄μλ€. ννΈ, ν리μΊμ€νΈ ν¨λμ μ½μ
ν μ€ν체 μ리μ¦μ κ²½μ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ ν리μΊμ€νΈ ν¨λ μ ν©λΆκ° κ°νκ² λΆμ°©λμ΄ μλ λΆλΆμμλ λ°μ¬κ· μ΄μ΄
λ°μνμ¬ Plain μ€ν체μ μ μ¬ν κ±°λμ 보μμ§λ§ μΈ΅κ°μ delamination λ° μ¬λΌμ΄λ©μ΄ κ΄μ°°λλ λΆλΆμμλ λ°μλλ μνλ³νμ μν΄ λ°μ¬κ· μ΄μ΄
λ°μλμ§ μκ³ λ³νμ΄ μμ νλ ν ν¨λμ λ€λ₯Έ λΆμλ‘λΆν° κ· μ΄μ΄ μμνμ¬ λ€μμ λ―ΈμΈκ· μ΄μ΄ λ°μλλ κ²μ κ΄μ°°ν μ μμλ€. μ΄λ¬ν νμμ΄ λ€μμ μ
κΈ°μ λμ΄ μλ ν¨λμ μ½μ
μ λ°λΌ μ΅λνμ€μ λμνλ μ€μλΆ μ²μ§λμ΄ λ¬λΌμ§λ νλμ μ΄μ λ‘ νλ¨ν μ μλ€. μ§μ ννμ κ²½κ³λ©΄μ κ°μ§λ Type-S
μ€ν체μ κ²½μ° λ³νμ΄ μ¦κ°ν¨μ λ°λΌ ν¨λ κ²½κ³λΆκ° μμΌλ―λ‘ λ°μ¬κ· μ΄μ΄ λ°μνμ¬ νκ΄΄μ λλ¬νμ§λ μμΌλ, ν¨λ κ²½κ³λ©΄μ λΆμ°©μ΄ μ½κ² μμ€λκ³ μ¬λΌμ΄λ©μ
μν μν λ³μκ° μ¦κ°νμλλ°, μ΄λ‘ μΈνμ¬ μΆ©λΆν κ· μ΄λΆμ° λ₯λ ₯μ 보μ΄μ§ λͺ»ν κ²μΌλ‘ νλ¨λλ€.
Fig. 9
Crack patterns of flexural specimens
ννΈ, Type-R λ° Type-W μ€ν체μ κ²½μ°, λ°μ¬κ· μ΄ λ°μμ΄ μ΅μ λλ©΄μ λ―ΈμΈκ· μ΄μ λ°μμ μ¦κ°ν κ²μΌλ‘ λνλ¬λ€. μ΄λ κ²½κ³λ©΄ λΆμ°©μ΄ κ΅λΆμ μΌλ‘
μμ€λλ©΄μ λ―ΈμΈκ· μ΄μ΄ λ°μνκ³ , μ΄λ‘ μΈνμ¬ λνλλ delaminationκ³Ό μ¬λΌμ΄λ© νκ΄΄λ₯Ό κ΅΄κ³‘μ§ κ²½κ³λ©΄ νμμ λ§λ¬Όλ¦Ό μ νμ΄ μ΅μ ν κ²μΌλ‘ νλ¨λλ€.
λͺ¨λ μ€ν체λ κ· μ΄μ΄ μλΆ μμΆλΆλ‘ μ§μ λλ©΄μ νμ€κ°μκ° λ°μλμκ³ ν¨λμ μ½μ
ν μ€ν체 λλΆλΆ μλΆν¨λμ΄ λ³Έμ²΄ μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ λΆλ¦¬λμ΄ μ€νμ μ’
λ£νμλ€.
3.3.2 ν¨μ±λ₯ λ° μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯
ν리μΊμ€νΈ ν¨λμ νμμ λ°λΌ 4κ°μ© μ μλ 곡μ체 μ€ λνμ μΈ ν¨μ€ν체μ ν¨κ°λ-μ€μλΆ μ²μ§κ³Όμ κ΄κ³λ₯Ό Fig. 10μ λνλ΄μμΌλ©°(Kwon et
al. 2018), λͺ¨λ μ€ν체μ ν¨κ°λ μ€νκ²°κ³Όλ Table 6κ³Ό κ°λ€. 곑μ μμ νμ€μ ν¬κΈ°κ° μ¦κ°νλ€κ° μ²μμΌλ‘ κ°μνκ³ λ³μμ ν¬κΈ°κ° ν¬κ²
μ¦κ°νλ μ μ μ΄κΈ° κ· μ΄νμ€ λΆλΆμΌλ‘ κ°μ£Όνμλ€. μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄λ‘λ§ μ μλ Plain μ€ν체μ κ²½μ° νκ· μ΄κΈ° ν¨κ°λκ° 3.9 MPaμ΄λ©°
Type-S, Type-R λ° Type-W μ€ν체λ κ°κ° 3.7 MPa, 4.1 MPa λ° 3.6 MPaλ‘ Type-R > Plain > Type-S
> Type-W μμΌλ‘ λκ² μΈ‘μ λμμ§λ§ κ·Έ μ°¨μ΄λ λ―Έλ―Έν κ²μΌλ‘ λνλ¬λ€. μ΄κΈ°κ· μ΄ νμ€κΉμ§λ ν리μΊμ€νΈ ν¨λκ³Ό μλ©νΈ 볡ν©μ²΄ κ²½κ³λ©΄ μ¬μ΄μ μΆ©λΆν
λΆμ°©λ ₯μ ν보νλ©° μ μ¬ν κ°μ±μ μ μ§νλ©΄μ μΌμ²΄ν κ±°λμ νλ κ²μ μ μ μλ€.
Table 6 Flexural test results
Specimen
|
Flexural strength
(MPa)
|
Average
flexural
strength
(MPa)
|
Deflection at 90 % of flexural strength
(mm)
|
Average
energy
absorption
(kNΒ·mm)
|
Standard
deviation of energy
absorption
(kNΒ·mm)
|
Plain
|
9.1
9.3
8.6
8.8
|
8.9
|
2.9
2.9
3.2
2.7
|
60.4
|
1.8
|
Type-S
|
9.2
8.4
8.5
8.7
|
8.7
|
3.6
3.9
3.4
4.1
|
80.1
|
5.9
|
Type-R
|
9.2
9.3
8.5
9.7
|
9.2
|
4.4
4.5
4.2
4.4
|
107.6
|
2.4
|
Type-W
|
8.8
8.2
9.1
7.9
|
8.5
|
4.6
4.3
4.2
4.4
|
100.1
|
2.3
|
Fig. 10
Typical curves obtained from flexural tests
ννΈ, μ΄κΈ°κ· μ΄ νμ€ μ΄ν μ΅λ ν¨κ°λμ κ²½μ° Plain μ€ν체λ νκ· 8.9 MPaμ΄λ©° Type-S, Type-R λ° Type-W μ€ν체λ κ°κ°
8.7 MPa, 9.2 MPa λ° 8.5 MPaλ‘ Type-R > Plain > Type-S > Type-W μμΌλ‘ λκ² μΈ‘μ λμμ§λ§ 8 % λ΄μΈλ‘
ν¨μ€ν체 μ’
λ₯μ λ°λ₯Έ μ΅λ ν¨κ°λ μ°¨μ΄λ λ―Έλ―Έν κ²μΌλ‘ λνλ¬λ€. λͺ¨λ μ€ν체λ μ΄κΈ°κ· μ΄ νμ€ μ΄ν νκ΄΄μκΉμ§ μΈμ₯λ³ν κ²½νκ±°λμ ν΅ν΄ μΆ©λΆν μ°μ±μ
ν보ν μ μλ κ²μΌλ‘ λνλ¬λ€. μ΅λ ν¨κ°λμ μμνλ μ€μλΆ μ²μ§λμ Plain μ€ν체μ κ²½μ° 2.3 mmλ‘ Type-S > Type-R > Type-W
μ€ν체 μμΌλ‘ 1.09λ°°, 1.65λ°°, 1.70λ°° ν¬κ² μΈ‘μ λμλ€. μ΄λ¬ν κ²°κ³Όλ μΌμ²΄λ‘ μ μλ Plain μ€ν체μ λΉν΄ ν¨λμ μ μ©ν μ€ν체μμ
λ°μλλ μ ν©λ©΄μ delamination ν¨κ³Ό λ° κ° μΈ΅λ§λ€ λ°μλλ κ· μ΄ν μ¦κ°μ λ°λ₯Έ μ¬λΌμ΄λ© νμμΌλ‘ μΈν΄ μ΅λ ν¨κ°λκ° λ°νλλ μ²μ§λμ΄ μλ‘
λ€λ₯΄κΈ° λλ¬ΈμΈ κ²μΌλ‘ νλ¨λλ€. κ²½κ³λ©΄ delaminationκ³Ό μ¬λΌμ΄λ© νμμ μ κ² λνλ Type-R λ° Type-W μνμ²΄κ° κ· μ΄μ κ°μ₯ ν¨κ³Όμ μΌλ‘
λΆμ°νμ¬ μ΄μμ μΈ μΈμ₯λ³ν κ±°λμ 보μλλ° κ΅΄κ³‘μ§ κ²½κ³λ©΄μ λ°λ₯Έ λ§λ¬Όλ¦ΌμΌλ‘ μΈν΄ delaminationκ³Ό μ¬λΌμ΄λ© λ°μμ μ΅μ νμ¬ ν¨κ°λλ₯Ό μ¦κ°μν€κ³
μ΄ν κΈκ²©ν νμ€κ°μκ° μλ μμ μ μΈ νκ΄΄μ λλ¬νμλ€.
ν¨κ°λ μ€νμ ν΅ν΄ μΈ‘μ λ ν¨νμ€-μ€μλΆ μ²μ§κ³Όμ κ΄κ³κ³‘μ μμ μ΅λ ν¨κ°λμ 90 %κΉμ§μ λ©΄μ μ λ³Έ μ°κ΅¬μμλ μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯μΌλ‘ μ μνμκ³ (Soltan
et al. 2014), κ·Έ κ²°κ³Όλ Fig. 11κ³Ό κ°λ€. Plain μ€ν체λ νκ· 60.4 kNΒ·mmλ‘ Type-S, Type-R λ° Type-W
μ€ν체λ Plain μ€ν체μ λΉν΄ 1.33λ°°, 1.78λ°° λ° 1.66λ°° λμ μλμ§ ν‘μ λ₯λ ₯μ ν보ν μ μλ κ²μΌλ‘ λνλ¬λ€. ν¨νμ€-μ€μλΆμ²μ§κ³‘μ μ
λ©΄μ μ νμ€μ ν¬κΈ°μ μ²μ§λμ κ³±μΌλ‘μ κ·Έ ν¬κΈ°μ λΉλ‘ν¨μ μ μ μλλ° μ΄μ κΈ°μΈνμ¬ μλμ μΌλ‘ μ€μλΆ μ²μ§λμ΄ ν° Type-R λ° Type-W
μ€ν체μ μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯μ΄ ν¬κ² λνλ¬λ€. 4κ°μ ν¨κ°λ μ€ν μ€ Type-Rκ³Ό Type-W μ€ν체μ νμ€νΈμ°¨κ° Type-S μ€ν체μ λΉν΄ μλμ μΌλ‘
μ κ² κ³μ°λμλ€. μ΄λ ν리μΊμ€νΈ ν¨λ κ²½κ³λ©΄ ꡴곑μ λ§λ¬Όλ¦Όμ ν΅ν΄ μΆ©λΆν λ§μ°°λΆμ°©μ ν보ν κ²½μ° μμ μ μΌλ‘ μ μΈ΅ν μλ©νΈ 볡ν©μ²΄ μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯μ
ν보ν μ μλ κ²μΌλ‘ λνλ κ²½κ³λ©΄ 쑰건μ μ΅μ νλ₯Ό μν μΆν μ°κ΅¬κ° νμν κ²μΌλ‘ μ¬λ£λλ€.
Fig. 11
Energy absorption capacity
4. κ²° λ‘
λ³Έ μ°κ΅¬μμλ μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯μ ν₯μμν€κΈ° μν μΌνμΌλ‘ κ°κ°λ₯κ»μ§μ ꡬμ±ννλ₯Ό λͺ¨μ¬νλ μμ²΄κ³ λͺ¨λ°©κΈ°λ²μ μ μ©νμλ€. μ€νμ
ν΅ν΄ λ³Έ μ°κ΅¬μμ μ»μ κ²°κ³Όλ λ€μκ³Ό κ°λ€.
1)ν¨μ€ν체λ κ°κ°λ₯κ»μ§μ ꡬ쑰λ₯Ό λͺ¨λ°©νμ¬ 3μ’
λ₯μ νλ©΄νμ 쑰건μ λ°λΌ μ μλ ν리μΊμ€νΈ ν¨λκ³Ό ν νμ€ μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄λ₯Ό μ μΈ΅νμΌλ‘ ꡬμ±νμ¬
μ μνμλ€.
2)ν리μΊμ€νΈ ν¨λκ³Ό ν νμ€ μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ μμΆκ°λλ νκ· 38.3 MPaλ‘ μΈ‘μ λμλ€. ν리μΊμ€νΈ ν¨λκ³Ό ν νμ€ μ¬λ£μ μ¬λ Ήμ 48μκ°μ
μ°¨μ΄κ° λ°μνλλ°, μ€νμ ν νμ€ μ¬λ£μ μ¬λ Ήμ΄ 28μΌμΌ λ μννμλ€. μ μμκ° μ°¨μ΄μ λ°λ₯Έ μμΆκ°λμ μ°¨μ΄λ νκ· μμΆκ°λμ 3 % μ΄λ΄λ‘ ν¨
μ±λ₯μ ν° μν₯μ λ―ΈμΉμ§ μμ κ²μΌλ‘ νλ¨νλ€.
3)μ§μ μΈμ₯ μ€νμ ν΅ν΄ μ¬μ©λ°°ν©μ 1μΆ μΈμ₯ μ±λ₯μ κ²μ¦ν κ²°κ³Ό μμ μ μΈ λ³νλ₯ κ²½νκ±°λμ΄ λνλ¬κ³ , νκ· μΈμ₯κ°λλ 5.3 MPa, μ΅λ μΈμ₯λ³νλ₯ μ
νκ· κ°μ 3.98 %μΈ κ²μΌλ‘ λνλ¬λ€. λ³νλ₯ κ²½νκ±°λμ΄ λ°μλλ λμ κ· μ΄ νμ΄ μ μ΄λ λ€μμ λ―ΈμΈκ· μ΄μ΄ λ°μνλ κ²°κ³Όλ₯Ό ν΅ν΄ μ΄ μ°κ΅¬μμ μ μν
λ°°ν©μ μ°μν 1μΆ μΈμ₯ κ±°λμ ν보ν μ μλ κ²μΌλ‘ νμΈνμλ€.
4)ν¨μν체μ νκ΄΄κ±°λμ λΆμν κ²°κ³Ό μ§μ ννμ κ²½κ³λ©΄μ κ°μ§λ Plain μ€ν체λ κ· μ΄μ΄ μ§μ€λκΈ° μμνλ©΄, κ·Έ κ· μ΄μ μνμ¬ νκ΄΄μ λλ¬νλ€.
λ°λ©΄, Type-S μ€ν체μ κ²½μ° λ³νμ΄ μ¦κ°ν¨μ λ°λΌ ν¨λ κ²½κ³λΆκ° μμΌλ―λ‘ λ°μ¬κ· μ΄μ΄ λ°μνμ¬ νκ΄΄μ λλ¬νμ§λ μμΌλ, λΆμ°©μ΄ μ½κ² νκ΄΄λμ΄
μΆ©λΆν κ· μ΄λΆμ° λ₯λ ₯μ 보μ΄μ§ λͺ»ν κ²μΌλ‘ νλ¨λλ€. ννΈ, Type-R λ° Type-W μ€ν체μ κ²½μ° Type-S μ€ν체μ λΉνμ¬ λΆμ°©μ±λ₯μ΄ κ°μ λμμΌλ―λ‘
λ°μ¬κ· μ΄ λ°μλ μ μ§νλ©΄μ, κ²½κ³λ©΄μ λ§μ°°μ νμ ν΅νμ¬ delaminationκ³Ό μ¬λΌμ΄λ© νμμ΄ μ μ νκ² λ°μνλ©΄μ ν¨ μ±λ₯μ΄ λ³΄λ€ μ°μ±μ μΌλ‘ λνλ¬λ€κ³
νλ¨λλ€.
5)μ μΈ΅ν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ ν¨μ±λ₯ νκ° κ²°κ³Ό Plain ν¨μ€ν체 λλΉ ν¨κ°λμ λ³νλ 8 % μ΄λ΄λ‘ λλ± μμ€μ ν¨κ°λλ₯Ό ν보ν μ μλ
κ²μΌλ‘ λνλ¬λ€. λ°λ©΄, μ΅λ ν¨κ°λμ μμνλ μ€μλΆ μ²μ§λμ κ²½μ° Plain λλΉ 1.09~1.70 λ°° μ¦κ°νμλ€. μ΄λ¬ν κ²°κ³Όλ ν¨λ μ ν©λ©΄
delamination ν¨κ³Όμ κ° μΈ΅λ§λ€ λ°μλλ λ―ΈμΈ κ· μ΄μ λ°μμ λ°λ₯Έ μ¬λΌμ΄λ©, κ·Έλ¦¬κ³ λ¬Όκ²°νκ³Ό μμ² μ μν λ§λ¬Όλ¦Ό νμμΌλ‘ μΈν΄ μ΅λ ν¨κ°λμ
ν¬κΈ°κ° λ°νλλ μ²μ§λμ΄ μλ‘ λ€λ₯΄κΈ° λλ¬ΈμΌλ‘ νλ¨λλ€.
6)μ μΈ΅ν μ¬μ λ³΄κ° μλ©νΈ 볡ν©μ²΄μ μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯μ νκ°ν κ²°κ³Ό Type-S, Type-R λ° Type-W μ€ν체λ Plain μ€ν체μ λΉν΄ 1.33λ°°,
1.78λ°° λ° 1.66λ°° λμ μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯μ ν보ν μ μμ΄ λμΌ ν¨κ°λ ν보μ μλμ§ ν‘μλ₯λ ₯ ν₯μμ ν¨κ³Όμ μΈ κ²μΌλ‘ μ€νμ ν΅ν΄ λνλ¬λ€.
Acknowledgements
μ΄ μ°κ΅¬λ 2016λ
λ μ λΆ(κ³ΌνκΈ°μ μ 보ν΅μ λΆ)μ μ¬μμΌλ‘ νκ΅μ°κ΅¬μ¬λ¨μ μ§μμ λ°μ μνλ κΈ°μ΄μ°κ΅¬μ¬μ
(μ€κ²¬μ°κ΅¬No. 2016R1A2B4011810)μ΄λ©°
μ§μμ κ°μ¬λ립λλ€.
References
Cho, C. G., Han, B. C., Lee, J. H., and Kim, Y. Y. (2010) Flexural Test on Composite
Deck Slab Produced with Extruded ECC Panel. Journal of the Korea Concrete Institute
22(5), 695-702. (In Korean)
Her, K. A. and Kim, C. K. (2010) A Study on the Compositional method of Architectural
applied of Biomimicry. Proceedings of the Korean Institute of Interior Design 12(1),
132-135. (In Korean)
Kim, H. Y. (2017) Biomimetics, Orbis Sapientiae 22, 1-11.
Kim, Y. Y., Ha, G. J., and Shin, J. H. (2007) Design of ECC (Engineered Cementitious
Composite) Matrix Compositions Based on Micromechanics and Steady-State Cracking Theory.
Journal of The Architectural Institute of Korea Structure & Construction 23(5), 11-19.
(In Korean)
Kim, Y. Y., Kim, J. S., Ha, G. J., and Kim, J. K. (2006) Development of an ECC (Engineered
Cementitious Composite) Designed with Ground Granulated Blast Furnace Slag. Journal
of the Korea Concrete Institute 18(1), 21-28. (In Korean)
Korean Standards Association (KSA) (2014) KS F 2566, Standard test method flexural
performance of fiber reinforced concrete.
Kwon, K. S., Bang, J. W., Hyun, J. H., Pack, S. H., and Kim, Y. Y. (2017) Flexural
Behavior of Bio-Inspired ECC Depends on Panel Thickness, Korea Institute for Structural
Maintenance and Inspection Proceedings. Korea Institute for Structural Maintenance
and Inspection 2017(4), 175-176. (In Korean)
Kwon, K. S., Hyun, J. W., Pack, S. H., and Kim, Y. Y. (2018) Flexural Ductility of
Layered Fiber Reinforced Concrete with Diverse Interface Shape of Panels. Korea Concrete
Institute Proceedings 30(1), 473-474.
Li, V. C. and Wu, H. C. (1992) Conditions for Pseudo Strain- hardening in Fiber Reinforced
Brittle Matrix Composites. Journal Applied Mechanics Review 45(8), 390-398.
Nelson, P. K., Li, C. V., and Kamada, C. (2002) Fracture Toughness of Microfiber Reinforced
Cement Composites. Journal of Materials in Civil Engineering 98(5), 384-391.
Soltan, D. G., Ranande, R., and Li, C. V. (2014), A Bio-inspired Cementitious for
High Energy Absorption in Infrastructural Applications. Blucher Material Science Proceedings,
1(1).
Song, F., Soh, A. K., and Bai, Y. L., (2003) Structural and Mechanical Properties
of the Organic Matrix Layers of Nacre. Biomaterials 24(20), 3623-3631.
Yang, E. H., Wang, S., Yang, Y., and Li, V. C. (2008) Fiber- Bridging Constitutive
Law of Engineered Cementitious Composites. Journal of Advanced Concrete Technology
6(1), 181-193.