๋
ธ์ง์
(Ji-Eun Roh)
1
์๊ฐ์ฐ
(Kang-Woo Ahn)
2
์ํ์ฑ
(Tae-Sung Eom)
3โ iD
์กฐ์ฑ์ฐ
( Seong-Woo Jo)
4
๋ฐํ๊ทผ
( Hong-Gun Park)
5iD
-
๋จ๊ตญ๋ํ๊ต ๋ฆฌ๋ชจ๋ธ๋ง์ฐ๊ตฌ์ ์ ์์ฐ๊ตฌ์
(Full-Time Researcher, Seismic Retrofit & Remodeling Research Center, Dankook University,
Yongin 16890, Rep. of Korea)
-
๋จ๊ตญ๋ํ๊ต ๊ฑด์ถํ๋ถ ์์ฌ๊ณผ์
(Graduate Student, School of Architecture, Dankook University, Yongin 16890, Rep. of
Korea)
-
๋จ๊ตญ๋ํ๊ต ๊ฑด์ถํ๋ถ ๊ต์
(Professor, School of Architecture, Dankook University, Yongin 16890, Rep. of Korea)
-
์กฐ ๊ตฌ์กฐ๊ธฐ์ ์ฌ์ฌ๋ฌด์ ๋ํ
(Director, Joโs Engineers, Yongin 17083, Rep. of Korea)
-
์์ธ๋ํ๊ต ๊ฑด์ถํ๊ณผ ๊ต์
(Professor, Department of Architecture, Seoul National University, Seoul 08826, Rep.
of Korea)
Copyright ยฉ Korea Concrete Institute(KCI)
ํค์๋
๋ฒฝ๋ณด, ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ, ์ฐ๊ฒฐ๋ณด, ๋ด๋ ฅ๋ฒฝ์์คํ
, ๊ณ ์ธต์ํํธ
Key words
wall spandrel, wall pier, coupling beam, bearing-wall system, high-rise apartment
1. ์ ๋ก
๊ตญ๋ด ๊ณ ์ธต์ํํธ๋ ๋ฒฝ์ฒด๊ฐ ์ค๋ ฅํ์ค ๋ฐ ์ง์งํ์ค์ ์ ํญํ๋ ๋ด๋ ฅ๋ฒฝ์์คํ
์ผ๋ก ์ค๊ณ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ด๋ ฅ๋ฒฝ์์คํ
์์๋ ํจ์จ์ ์ธ ๋ฒฝ์ฒด ๋ฐฐ์น๊ฐ ์ค์ํ๋ค.
Fig. 1(a)์์ ๋ณด๋ฏ์ด ์ง์งํ์ค์ ์ ํญํ๋ ๊ธด ๋จ๋ฉด๊ธธ์ด์ ๋ฒฝ์ฒด๋ค์ ํต์ ๊ฑด์ถ ํ๋ฉด๊ณํ์ ์ ์ฝ์ด ์ต์ํ๋๋ ๊ฑด๋ฌผ ์ฝ์ด ๋ฐ ์ธ๋๊ฐ ๊ฒฝ๊ณ์ ๋ฐฐ์น๋๋ ๋ฐ๋ฉด, ์ค๋ ฅํ์ค์
์ ํญํ๋ ์งง์ ๋จ๋ฉด๊ธธ์ด์ ๋ฒฝ์ฒด๋ค์ ์ธ๋ ๋ด๋ถ์ ๊ณต๊ฐ๊ตฌํ์ฉ ๋ด๋ฒฝ(interior wall) ๋๋ ๊ฑด๋ฌผ ๋๋ ๋ฅผ ๋ฐ๋ผ ์ธ๋ฒฝ(exterior wall) ํํ๋ก
๋ฐฐ์น๋๋ค. ์ด ์ค์์ ๊ฑด๋ฌผ ์ธ๋ถ ๋ฒฝ์ฒด๋ค์ ํต์ ๋ค์ํ ํฌ๊ธฐ์ ๋ฒฝ๋ณด(wall spandrel, ์ดํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด)์ ์ํด ์ฐ๊ฒฐ๋ ํํ๋ก ์๊ณต๋๋ค. ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์
์ถค์ ํด๋น ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๊ฐ ์์นํ ์ค์ ์ฉ๋์ ์ํด ๊ฒฐ์ ๋๋ค. Fig. 1(b) ๋ฐ (c)์์ ๋ณด๋ฏ์ด ํต์ฐฝ์ด ์ค์น๋๋ ๊ฑฐ์ค ์ ๋ฉด์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ ๋ณด์ถค์ด ์์ง๋ง, ์๋์ ์ผ๋ก ์ฐฝํธ ํฌ๊ธฐ๊ฐ ์์ ์นจ์ค ๋ฐ ์ฃผ๋ฐฉ์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ ๋ณด์ถค์ด ์๋นํ
ํฌ๋ค.
์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ค์ ์ธ์ ํ ์ธ๋ฒฝ๋ค์ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ์ฐ๊ฒฐ๋ณด(coupling beam)๋ก์ ์ง์งํ์ค์ ๋ํ์ฌ ์ธ์ ๋ฒฝ์ฒด๊ฐ ์ธ์ฅ-์์ถ ์ฐ๋ ฅ์์ฉ(coupling effect)์
์ผ์ผํค๋ฉฐ ์ ์ฒด ๊ฑด๋ฌผ์ ํก๋ ฅ์ ํญ์ฑ๋ฅ์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค. ๊ทธ ๊ณผ์ ์์ ํฐ ์ถค์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์์๋ ์ง์งํ์ค์ ์ํ ์ค๊ณ๋ถ์ฌ๋ ฅ(์ฆ, ์ค๊ณ์ง์ง๋ ฅ)์ด ๋ง์ด ์ฆ๊ฐํ๋ฉฐ,
๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๋ฐฐ๊ทผ์ค๊ณ๊ฐ ์ง๋์น๊ฒ ๊ณผ๋ํด์ง๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ์ข
์ข
๋ฐ์ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ตฌ์กฐ์ค๊ณ ์ค๋ฌด์์๋ ๊ดํ์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ฑ์ ์ธ์์ ์ผ๋ก ์ ๊ฐ์ํค๊ฑฐ๋ ์๋จ๋ถ๋ฅผ
ํ(pin)์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ์ค์ ํจ์ผ๋ก์จ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ค๊ณ์ง์ง๋ ฅ์ ๊ฐ์์ํค๊ฑฐ๋ ๋๋ ํด์๋ชจ๋ธ์์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ฅผ ์ ์ธ์ํค๊ณ ๋จ์ง ํ์ค์ผ๋ก๋ง ๊ณ ๋ คํ๋ค. ํนํ, ๊ฐ์ฑ์
์ธ์์ ์ผ๋ก ์ ๊ฐ์ํจ ์ค๊ณ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ ์ ๊ฐ์ฑ(secant stiffness)์ ์ด์ฉํ ๋นํ์ฑ์ค๊ณ(Park and Eom 2005; Eom and Park 2009; Eom et al. 2012)์ ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก์ ๊ทนํํ๊ณ์ํ์์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ ํจ๊ฐ์ฑ์ด ๊ท ์ด, ์์ฑ๋ณํ ๋ฑ์ ์ํด ๋ง์ด ๊ฐ์ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ๋ก ํ๋ค. ํ์ง๋ง, ํํ์ค์ ๋ํ ํก๊ฐ์ฑ
ํ๋ณด๊ฐ ์ค์ํ ๊ณ ์ธต์ํํธ์์๋ ์ธ์์ ์ผ๋ก ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๊ฐ์ฑ์ ์ ๊ฐ์์ผ ์ค๊ณํ๋ ๊ฒ์ ์ฃผ์ํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ ๊ฐ๋ ํ ์ ๊ฐ์ฑ์ ๊ทนํํ๊ณ์ํ์
์ฑ๋ฅ์ ์์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ธ์ ๋ฒฝ์ฒด ์ฌ์ด์ ํ์ค์ ๋ฌ์ ๊ณ ๋ คํ๋ ๋ฐ ์ ํฉํ์ง๋ง, ํญ๋ณต ์ด์ ์ด๊ธฐ๊ฑฐ๋์์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ธ์ ๋ฒฝ์ฒด ์ฌ์ด์ ํ์ค์ ๋ฌ์ ์ ํ๊ฐํ
์ ์๋ค. Fig. 2์ ๋ณด๋ฏ์ด ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ ํจ๊ฐ์ฑ(effective stiffness, ํญ๋ณต์ํ์ ํ ์ ๊ฐ์ฑ)์ ํต์ ๊ทนํ์ํ์ ์ ๊ฐ๋ ํ ์ ๊ฐ์ฑ๋ณด๋ค ํจ์ฌ ํฌ๋ฉฐ, ๋ฐ๋ผ์
ํญ๋ณต์ํ์์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ํด ์ธ์ ๋ฒฝ์ฒด๋ก ์ ๋ฌ๋๋ ์ค๊ณ์ง์ง๋ ฅ์ ์ฌ๋ถ๋ฐฐ์ค๊ณ์ ์ค๊ณ์ง์ง๋ ฅ๋ณด๋ค ํฌ๋ค.
Fig. 1 Spandrel wall girders in high-rise bearing-wall apartment
Fig. 2 Effective stiffness and secant stiffness
2010๋
์น ๋ ๋ง์ธ๋ ์ง์ง์์๋ Fig. 3์์ ๋ณด๋ฏ์ด ์คํ๊ธด์ค๋น๋ฉ(OโHiggins building)์ ๊ฑด๋ฌผ ์ธํผ๋ก ์ฌ์ฉ๋ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
(wall pier-spandrel system)์์
์ฌ๊ฐํ ๊ตฌ์กฐ์์์ด ๋ฐ์ํ์๋ค(NIST 2014). ํด๋น ๊ฑด๋ฌผ์์๋ ์ธ๋ถ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋จ๋ฉด๊ธธ์ด๋ณด๋ค ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๋ณด์ถค์ด ๋ ์ปธ์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ์๋์ ์ผ๋ก ์ฝํ ์ธ๋ถ ๋ฒฝ์ฒด์์ ์ ๋จ์์์ด ํฌ๊ฒ ๋ฐ์ํ์๊ณ ๋ฐ๋ฉด
์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์๋ ์์์ด ์ฌํ์ง ์์๋ค. ๋ฌธ์ ๋ ๊ตญ๋ด ๊ณ ์ธต์ํํธ์์๋ ์ ์ฌํ ํํ์ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์ด ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฆ, Fig. 1์์ ๋ณด๋ฏ์ด ๋ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๊ฐ ์๋์ ์ผ๋ก ์์ ๋จ๋ฉด์ ์ธ๋ถ ๋ฒฝ์ฒด๋ค์ ๊ฐํ๊ฒ ์ฐ๊ฒฐํจ์ผ๋ก์จ ์ผ์ข
์ ์ฝ๊ธฐ๋ฅ-๊ฐ๋ณด ๊ณจ์กฐ ์์คํ
์ด ๋ถ๋ถ์ ์ผ๋ก ๋ง๋ค์ด์ง๋ค. ์ด๋ฌํ
๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์ ์ฃผ์ ์ ๋จ๋ฒฝ๋ค๊ณผ ๋ณํ์ ํฉ์กฐ๊ฑด์ ์ ์งํ๋ฉด์ ํํ์ค, ์ง์งํ์ค ๋ฑ ํกํ์ค์ ์ ํญํ๋ฉฐ, ํนํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๊ฐ ํญ๋ณตํ๊ธฐ ์ด์ ์ด๊ธฐ๊ฑฐ๋์์
ํฐ ํก๊ฐ์ฑ์ ๋ฐํํ๋ค. 2017 ํฌํญ์ง์ง์์ ๊ณ ์ธต์ํํธ์ ๊ตฌ์กฐ์์์ด ๋น๊ตฌ์กฐ ์ธ๋ฒฝ์ ๋จผ์ ์ง์ค๋์๋๋ฐ(Fig. 1(c) ์ฐธ์กฐ), ์ด๋ ์์ ์ค๋ช
ํ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์ ํ์ ๋ฌ ๊ฑฐ๋๊ณผ ๊ด๊ณ๋์์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ํฌ๋ค(Orackal et al. 2009).
Fig. 3 Earthquake damage of wall pier-spandrel system in OโHiggins Tower (from NIST 2014)
์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ฅผ ๊ฐ๋ ๊ณ ์ธต์ํํธ์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์ ์กฐ์ฌํ์๋ค. ๋ด๋ ฅ๋ฒฝ์์คํ
์ผ๋ก ์ค๊ณ๋ ํ๋กํ ํ์
๊ณ ์ธต์ํํธ(35์ธต)์ ๋ํ์ฌ ๋น์ ํ ์ ์ /๋์
ํด์์ ์ํํ์๋ค. ๋น์ ํ์ ์ ํด์(pushover analysis)์ ํตํด ๋ณํ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด ๋ฐ ๋ฒฝ์ฒด์ ํ๊ดด์์์ ๋ถ์ํ์๊ณ , ๋น์ ํ๋์ ํด์(nonlinear
time history analysis)์ ํตํด ๋ด๋ ฅ๋ฒฝ์์คํ
๊ณ ์ธต์ํํธ์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ ํ๋ณด ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ๊ฐํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ์ธ๋ถ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
๊ฑฐ๋์ผ๋ก๋ถํฐ
์ด๋๋๋ ๊ณ ์ธต์ํํธ์ ์ง์ง์ทจ์ฝ์ฑ์ ๋ถ์ํ๊ณ ์ด๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ๋ด์ง์ค๊ณ ๊ถ๊ณ ์ฌํญ์ ์ ์ํ์๋ค.
2. ๋น์ ํ ๋ชจ๋ธ๋ง
2.1 ๋์ ์ํํธ ๊ตฌ์กฐ๊ฐ์
Fig. 4(a)๋ ์ด ์ฐ๊ตฌ์์ ๋ถ์๋ ํ๋กํ ํ์
๊ฑด๋ฌผ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋๋ฐ, ๋ด๋ ฅ๋ฒฝ์์คํ
์ผ๋ก์ ์ค๊ณ๋ ์ง์ 35์ธต(๋์ด 104 m) ๊ท๋ชจ์ ๊ณ ์ธต์ํํธ์ด๋ค. ๊ฑด์ถํ๋ฉด์ Lํ์ด๋ฉฐ
2๊ฐ์ ์ฝ์ด๋ฅผ ๊ฐ๋๋ค. ๋์ ์ํํธ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ตฌ์กฐํน์ฑ์ ๊ฐ๋๋ค.
โข ์ง์งํ์ค์ ์ฝ์ด๋ฒฝ์ฒด์ ๋จ๋ฉด๊ธธ์ด 9 m ์ด์์ ๊ธด ์ธ๋๊ฐ๋ฒฝ์ ์ํด ์ฃผ๋ก ์ ํญ๋๋ฉฐ, ์ค๋ ฅํ์ค์ ์๋์ ์ผ๋ก ์์ ๋ค์์ ๊ฑด๋ฌผ ์ธ๋ถ ๋ฒฝ์ฒด๋ค์ ์ํด ์ง์ง๋๋ค.
๋ฒฝ์ฒด ๋๊ป๋ 200 mm์ด๋ฉฐ, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ค๊ณ๊ธฐ์ค์์ถ๊ฐ๋๋ $f_{ck}$=24~ 35 MPa์ด๋ค.
โข ๊ฑด๋ฌผ ์ธ๋ฒฝ์ Fig. 4(b)์ ๋ํ๋ธ 4์ข
๋ฅ์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด(๋๊ป 200 mm) WB07, WB08, WB17, WB23์ ์ํด ์ํธ ์ฐ๊ฒฐ๋๋๋ฐ, ์ซ์ 07, 08, 17 ๋ฐ 23์
๊ฐ๊ฐ ๋ณด์ถค 700, 800, 1,700 ๋ฐ 2,300 mm๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ๊ฑฐ์ค ํต์ฐฝ ํ๋ถ์ ์ฌ์ฉ๋๋ WB08์ ํ์๋น $l/h$=4.0~5.5๋ก์ ํจ์
์ํด ์ง๋ฐฐ๋๊ณ , WB07, WB17 ๋ฐ WB23๋ $l/h$=0.82~2.12๋ก์ ์ ๋จ์ ์ํด ์ง๋ฐฐ๋๋ค(ASCE 2017).
โข 1์ธต์ ๊ฐ๋ฐฉ๋ ๊ณต์ฉ๊ณต๊ฐ์ ๋ง๋ค๊ธฐ ์ํ์ฌ Fig. 4(c)์ ๊ฐ์ด ๋ฒฝ์ฒด ๋จ๋ฉด์ ์ผ๋ถ๋ฅผ ์ปท์คํํ ๋ถ๋ถ์ ์ด๊ตฌ์กฐ๊ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ค. ๋ถ๋ถ์ ์ด๊ตฌ์กฐ์์ ์ํํ ํ์ค๊ฒฝ๋ก ํ๋ณด๋ฅผ ์ํ์ฌ ๋จ๋ฉด ์ปท์คํ ๋ฒฝ์ฒด(1์ธต)์ ๋จ๋ฉด๋๊ป๋
400 mm๋ก ์ฆ๊ฐ์์ผฐ๊ณ ๊ทธ ์๋ถ(2์ธต ๋ฐ๋ฅ)์ ๋จ๋ฉดํฌ๊ธฐ ๋ฐ ๋ฐฐ๊ทผ๋์ ์ฆ๊ฐ์ํจ ์ ์ด๋ฒฝ๋ณด(transfer spandrel)๊ฐ ์ค์น๋์๋ค. 1์ธต์์ ๋จ๋ฉด์ด
์ปท์คํ๋ ๋ฒฝ์ฒด์ ์์น๋ A-E ์ด 5๊ณณ์ด๋ค.
โข ๊ฑด๋ฌผ ๋ด๋ถ์ ์ฝ์ด๋ฒฝ์ฒด๋ค์ ๋จ๋ฉดํฌ๊ธฐ 200ร500์ ์ฐ๊ฒฐ๋ณด(CB, ํจ์ง๋ฐฐ)์ ์ํด ์ฐ๊ฒฐ๋๋ฉฐ, ์ ์ธต์์ ์ฝ์ด๋ฒฝ์ฒด๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ์ฐ๊ฒฐ๋ณด์ ํฌ๊ธฐ ๋ฐ ๋ฐฐ๊ทผ์์ธ๋
๋์ผํ๋ค.
๋์ ๊ฑด๋ฌผ์ ์ด์ค๋ $W$=375,000 kN์ด๊ณ ๋ฑ๊ฐ์ ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ํ ์ค๊ณ์ง์งํ์ค(๋ฐ์์์ ๊ณ์ 4.0)์ $V_{E}$=14,900 kN(๋ฐ๋ฉด์ ๋จ๋ ฅ)์ด๋ค.
๊ธฐ๋ณธ์ค๊ณ์ ๊ฒฝ์ฐ, ์๋ต์คํํธ๋ผํด์์ผ๋ก ๊ตฌํ ๋ถ์ฌ๋ ฅ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋ฒฝ์ฒด ๋ฐ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๋ฐฐ๊ทผ์ค๊ณ๊ฐ ์ํ๋์์ผ๋ฉฐ, ์๋ต์คํํธ๋ผ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ํ ๊ฐ ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ฉด์ ๋จ๋ ฅ์
๊ฑด์ถ๋ฌผ ๋ด์ง์ค๊ณ๊ธฐ์ค(KDS 41 17 00, MOLIT 2019)์ ์ต์ ๋ฐ๋ฉด์ ๋จ๋ ฅ(0.85$V_{E}$=12,700 kN) ์ด์์ด ๋๋๋ก ์กฐ์ ํ์๋ค.
Fig. 4 Structural configurations of typical high-rise apartment to be investigated
2.2 ๋น์ ํ ๋ชจ๋ธ๋ง
๋์ ๊ฑด๋ฌผ์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ๋ฅผ ์ํ ๋น์ ํ ๋ชจ๋ธ๋ง์ Perform-3D๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ํํ์๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ ์ธต์์ ๋ถ์ฌ ๋ณํ ๋ฐ ์์์ด ์ง์ค๋๋ฏ๋ก ํจ์จ์ ์ธ
ํด์์ ์ํ์ฌ 1~6์ธต์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ํด์๋ง ์ฌ์ ์์๋ชจ๋ธ(fiber modeling)์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋น์ ํ์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์๊ณ , 7์ธต ์ด์์ ๋ฒฝ์ฒด๋ ํ์ฑ๊ฑฐ๋์ผ๋ก
๋ชจ๋ธ๋งํ์๋ค. ์์ฑ๋ณํ์ด ์ง์ค๋๋ 1์ธต ๋ฐ 2์ธต์ ๋ฒฝ์ฒด๋ Fig. 5(a)์ ๊ฐ์ด ์์ง๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๊ฐ๊ฐ 3๊ฐ ๋ฐ 2๊ฐ์ ์์๋ก ๋ถํ ํ์ฌ ๋ชจ๋ธ๋งํ์๊ณ , 3~6์ธต ๋ฒฝ์ฒด๋ ์ธต๋น 1๊ฐ์ ์์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๊ฐ ๋ฒฝ์ฒด์์์ ๋จ๋ฉด์ 8๋ฑ๋ถํ
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฐ ์ฒ ๊ทผ ์ฌ์ ์์๋ก ๋ชจ๋ธ๋ง๋์๊ณ , ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฐ ์ฒ ๊ทผ ์ฌ์ ์์์ ์ฌ๋ฃ๋ชจ๋ธ๋ก๋ Fig. 5(b)์ 1์ถ ์๋ ฅ-๋ณํ๋ฅ ๊ด๊ณ๊ฐ ์ฌ์ฉ๋์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถ๊ฑฐ๋์ 0.002 mm/mm์์ ์ต๋์์ถ์๋ ฅ 1.1$f_{ck}$(์ฆ, ๊ธฐ๋์์ถ๊ฐ๋)์ ๋๋ฌํ
์งํ ๊ธ๊ฒฉํ ์๋ ฅ์ด ๊ฐ์๋๋๋ก ๋ชจ๋ธ๋งํ์๊ณ , ์ธ์ฅ์๋ ฅ์ ๋ฌด์ํ์๋ค. ์ฒ ๊ทผ์ ์ธ์ฅ๊ฑฐ๋ ๋ฐ ์์ถ๊ฑฐ๋์ ํ์์ฑ๊ฑฐ๋์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ๋งํ์๊ณ , ํญ๋ณต์๋ ฅ์ผ๋ก๋ ๊ฑด์ถํํ
์ฑ๋ฅ์ค๊ณ์ง์นจ์ ๋ฐ๋ผ ๊ธฐ๋ํญ๋ณต๊ฐ๋(SD500 1.13$f_{y}$ ๋ฐ SD600 1.11$f_{y}$)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋ฒฝ์ฒด์ ์ ๋จ๊ฑฐ๋์ ์ ํํ์ฑ๊ฑฐ๋์ผ๋ก
๊ฐ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ ํจ์ ๋จ๊ฐ์ฑ์ ๋น๊ท ์ด๊ฐ์ฑ์ 50 %๋ฅผ ์ ์ฉํ์๋ค. ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ฉด์ธ๊ฐ์ฑ์ ๋น๊ท ์ด๊ฐ์ฑ์ 25 %๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ Fig. 6(a)์ ๊ฐ์ด ์๋จ๋ถ์ ๋ชจ๋ฉํธํ์ง๋ฅผ ๊ฐ๋ ๋ณด์์๋ก ๋ชจ๋ธ๋งํ์๋ค(Naisch et al. 2013; Eom et al. 2022). ํญ๋ณต ์ด์ ๊ท ์ด๊ฑฐ๋(๋ณด์์)์ ๊ณ ๋ คํ๋ ์ ํจ๊ฐ์ฑ์ ์ฑ๋ฅ๊ธฐ๋ฐ์ค๊ณ์ง์นจ์ ๋ฐ๋ผ ๋น๊ท ์ด ํจ๊ฐ์ฑ์ 30 % ๋ฐ ๋น๊ท ์ด ์ ๋จ๊ฐ์ฑ์ 4($l /h$) %๋ฅผ
์กฐํฉํ์ฌ ๊ฒฐ์ ํ์๋ค. ํญ๋ณต ์ดํ ์์ฑ๊ฑฐ๋(๋ชจ๋ฉํธํ์ง์์)์ ๋น์ ํ ์์ฑ์ ํ์๋น($l/h$)์ ๋ฐ๋ผ AS CE 41-17์ ํจ์ง๋ฐฐ(controlled
by flexure) ๋๋ ์ ๋จ์ง๋ฐฐ(controlled by shear) ๋ชจ๋ธ๋ง ๋ณ์๋ฅผ ์ ์ฉํ์๋ค. ์ฆ, ๊ฑฐ์ค ์ธ๋ถ์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ก ์ฌ์ฉ๋ WB08์
ํจ์ง๋ฐฐ๊ฑฐ๋์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ๋ง๋์๊ณ (Fig. 6(b1) ์ฐธ์กฐ), ๊ทธ ์ธ ์นจ์ค, ๋ถ์, ์ค์ธ๊ธฐ์ค ๋ฑ์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ก ์ฌ์ฉ๋ WB07, WB17 ๋ฐ WB23์ ์ ๋จ์ง๋ฐฐ๊ฑฐ๋์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ๋ง๋์๋ค(Fig. 4(b) ๋ฐ 6(c1) ์ฐธ์กฐ). ์ฐธ๊ณ ๋ก ๋ชจ๋ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด ๋ฐ ์ฐ๊ฒฐ๋ณด๋ ์๋จ๋ถ ํจํญ๋ณต์ ์ํ ์์์ ๋จ๋ ฅ๋ณด๋ค ๋ ํฐ ์ ๋จ๊ฐ๋๋ฅผ ๊ฐ๋๋ก ์ค๊ณ๋๋ฏ๋ก, ํจ์ง๋ฐฐ ๋๋ ์ ๋จ์ง๋ฐฐ
์ฌ๋ถ์ ๊ด๊ณ์์ด ๋ชจ๋ ๋ณํ์ง๋ฐฐ ๊ฑฐ๋์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ๋ง๋๋ค.
๊ฑด๋ฌผ ์ฝ์ด์ ์ฌ์ฉ๋ ์ฐ๊ฒฐ๋ณด CB๋ Fig. 6(b2)์ ๊ฐ์ด ๋ฐฐ๊ทผ์์ธ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ํจ์ง๋ฐฐ๊ฑฐ๋์ ๋ชจ๋ธ๋ง ๋ณ์๊ฐ ์ฌ์ฉ๋์๊ณ , ๋ชจ๋ ์ธต์ ๋์ผํ๊ฒ ์ ์ฉ๋์๋ค(Fig. 4(b) ์ฐธ์กฐ). 1์ธต์ ๋จ๋ฉด ์ปท์คํ ๋ฒฝ์ฒด ์๋ถ์ ์ฌ์ฉ๋ 2์ธต ๋ฐ๋ฅ์ ์ ์ด๋ฒฝ๋ณด BB8 ๋ฐ BB8A์๋ ๋ฐฐ๊ทผ๋์ด ์ฆ๊ฐํ์ฌ ํฐ ๋ถ์ฌ๋ ฅ์ด ์์ฉ๋ ์ ์์ผ๋ฏ๋ก,
Fig. 6(c2)์ ๊ฐ์ด ์ ๋จ์ง๋ฐฐ๊ฑฐ๋์ ๋ชจ๋ธ๋ง๋ณ์๊ฐ ์ฌ์ฉ๋์๋ค(Fig. 4(c) ์ฐธ์กฐ).
Fig. 7์ ๊ณ ์ ์นํด์์ผ๋ก ๊ตฌํ ๋์ ๊ฑด๋ฌผ์ ๋ชจ๋ํ์ ๋ฐ ์ง๋์ฃผ๊ธฐ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๊ณ ์ ์นํด์์๋ ์์ ์ค๋ช
ํ Perform- 3D์ ํด์๋ชจ๋ธ์ด ์ด์ฉ๋์๋๋ฐ, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์
ํ์ฑ๊ณ์๋ Fig. 5(b1)์ ์ด๊ธฐ๊ฐ์ฑ์ด ์ฌ์ฉ๋์๊ณ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด ๋ฐ ์ฐ๊ฒฐ๋ณด์ ๊ฐ์ฑ์ผ๋ก๋ Fig. 6(a)์ ์ ํจ๊ฐ์ฑ์ด ์ ์ฉ๋์๋ค. Fig. 7์์ ๋ณด๋ฏ์ด X๋ฐฉํฅ(์ํ), Y๋ฐฉํฅ(์์ง) ๋ฐ ํ์ ์ ๋ํ ๊ธฐ๋ณธ์ง๋๋ชจ๋๊ฐ ๊ฐ๊ฐ 1์ฐจ, 2์ฐจ ๋ฐ 3์ฐจ ๋ชจ๋๋ก ํ๊ฐ๋์๋ค. 1์ฐจ ๋ชจ๋์ X๋ฐฉํฅ ๋ฐ Y๋ฐฉํฅ
์ง๋์ฐธ์ฌ์จ์ ๊ฐ๊ฐ 61.5 % ๋ฐ 2.6 %์ด๊ณ , 2์ฐจ ๋ชจ๋์ X๋ฐฉํฅ ๋ฐ Y๋ฐฉํฅ ์ง๋์ฐธ์ฌ์จ์ ๊ฐ๊ฐ 6.7 % ๋ฐ 54.5 %์ด์๋ค. ์ด๋ ๋์ ๊ฑด๋ฌผ์
๊ฑด์ถํ๋ฉด์ด ๋น๋์นญ์ด์์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๊ฐ์ฑ์ค์ฌ๊ณผ ์ง๋์ค์ฌ ์ฌ์ด ํธ์ฌ์ด ํฌ์ง๋ ์์์์ ์๋ฏธํ๋ค. ๊ณ ์ ์นํด์์ ์ํ 1์ฐจ, 2์ฐจ ๋ฐ 3์ฐจ ๋ชจ๋์ ์ง๋์ฃผ๊ธฐ๋
๊ฐ๊ฐ 2.71์ด, 2.47์ด, 2.27์ด๋ก ์ฐ์ ๋์๋ค.
Fig. 5 Nonlinear modeling of wall elements (fiber modeling)
Fig. 6 Nonlinear modeling of wall spandrels (between exterior walls) and coupling beams (between interior core walls)
Fig. 7 First three vibration modes
3. ๋น์ ํ์ ์ ํด์
Perform-3D ๋น์ ํ๋ชจ๋ธ์ ํธ์์ค๋ฒํด์(pushover analysis)์ ์ค๋ ฅํ์ค(1.0D+0.25L)์ ์ ์ฌํํ ๋ค์ X, ๋ฐฉํฅ ์ง์งํ์ค(EX)์
100 %์ Y๋ฐฉํฅ ์ง์งํ์ค์ 30 %๋ฅผ ๋ํ ์ง๊ต์ง์งํ์ค์กฐํฉ(1.0EX+0.3EY)์ ํกํ์คํจํด์ผ๋ก ์ ์ฉํ์ฌ ์งํํ์๋ค. ํกํ์ค EX ๋ฐ EY๋
๊ฐ์ธต ์ง๋์ค์ฌ ์์น์ ์ฌํ์์ผฐ๊ณ (๊ฐ๋ง ๊ฐ์ ์ ์ฉ), ๋ชจ๋ ์ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์ฌํํ์๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ก, ๊ฑด์ถํํ ์ฑ๋ฅ์ค๊ณ์ง์นจ์์๋ ๋ฐฉํฅ๋ณ ๊ธฐ๋ณธ์ง๋๋ชจ๋ ์ง๋์ฐธ์ฌ์จ์ด
75 % ์ด์์ธ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ฑ๊ฐ์ ์ ์ง์งํ์ค ์์ง๋ถํฌ๋ฅผ ํกํ์คํจํด์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ ์ ์๋ค. ํ์ง๋ง, ๋์ ๊ณ ์ธต์ํํธ๋ X๋ฐฉํฅ ๋ฐ Y๋ฐฉํฅ ๊ธฐ๋ณธ์ง๋๋ชจ๋์ ์ง๋์ฐธ์ฌ์จ์ด
๊ฐ๊ฐ 61.5 %(1์ฐจ ๋ชจ๋) ๋ฐ 54.5 %(2์ฐจ ๋ชจ๋)๋ก์ ๊ณ ์ฐจ ๋ชจ๋์ ์ํฅ์ด ํฌ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํธ์์ค๋ฒํด์์ ๊ณ ์ธต์ํํธ์ ์ ์ฌ์ ์ธ ์ง์ง์ทจ์ฝ๋ถ๋ฅผ ์กฐ์ฌํ๊ธฐ
์ํ ์๋จ์ผ๋ก ๊ณ ๋ ค๋์์ผ๋ฉฐ, ์ค์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ ํ๋ณด ์ฌ๋ถ๋ ๋ค์ ์ฅ์ ๋น์ ํ๋์ ํด์์ ํตํด ํ๊ฐํ์๋ค.
3.1 ํธ์์ค๋ฒ ๊ฑฐ๋ ๋ฐ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด ํ๊ดด
Fig. 8(a)๋ ๋น์ ํ์ ์ ํด์์ ์ํ ํธ์์ค๋ฒ๊ณก์ (pushover curve)์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๊ฐ๋ก์ถ ๋ฐ ์ธ๋ก์ถ์ ๊ฐ๊ฐ X๋ฐฉํฅ์ ์ง๋ถ์ธต๋ณ์๋น($\delta_{roof}$,
์ต์์ธต ์ง๋์ค์ฌ์์์ ํก๋ณ์ ๊ธฐ์ค) ๋ฐ ๋ฐ๋ฉด์ ๋จ๋ ฅ์ด๋ค. Fig. 8(b) ๋ฐ (c)๋ ์ฃผ์์ P-S์์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด ๋ฐ ์ธ๋ถ ๋ฒฝ์ฒด์ ํ๊ดด ์์น๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๋น์ ํ์ ์ ํด์์ ํตํด ํ์ธํ ๊ณ ์ธต์ํํธ์ ๊ฑฐ๋ ๋ฐ ํ๊ดด ์์์ ๋ค์๊ณผ
๊ฐ๋ค.
โข Fig. 8(a)์์ ๋ด๋ ฅ๋ฒฝ์์คํ
๊ณ ์ธต์ํํธ๋ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ํญ๋ณต ๋ฐ ๋ถ๊ดด์ ์ํด ์ด๊ธฐ ํก๊ฐ์ฑ์ด ๊ฐ์ํ์๊ณ (P์ ๋ฐ Q์ ), ๊ธฐ๋ณธ์ค๊ณ์ ์ต์ ๋ฐ๋ฉด์ ๋จ๋ ฅ ์์ค(์ฆ, ๋ฒฝ์ฒด
๋ฐ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๋ฐฐ๊ทผ์ค๊ณ๊ฐ ์ํ๋ ์ง์งํ์ค์ผ๋ก์ ์ฝ 0.85$V_{E}$=12,700 kN)์ ๋๋ฌํ ์ดํ ๊ฐ๋๊ฐ ๋ ์ด์ ์ฆ๊ฐํ์ง ์๊ณ ํก๋ณดํ๋ ํ์ค-๋ณํ
๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฐ๋์ ํก๋ณด ์์์ ๊ฑด๋ฌผ ์ธ๋ฒฝ์ ์ค์น๋ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๊ฐ ์์ฐจ์ ์ผ๋ก ํญ๋ณต/๋ถ๊ดด๋๋ฉด์ ๋ํ๋ฌ๋ค.
โข ๊ฑด์ถํํ ์ฑ๋ฅ์ค๊ณ์ง์นจ์์ ํธ์์ค๋ฒํด์ ์ต๋๊ฐ๋๊ฐ ์ค์ ์ค๊ณํ์ค(์ฆ,$V_{E}$)์ ์ฝ 1.5๋ฐฐ ์ด์ ํ๋ณดํ๋๋ก ์๊ตฌํ๋ค๋ ์ ์ ๊ฐ์ํ๋ค๋ฉด, ๋์
๊ณ ์ธต์ํํธ์ ํธ์์ค๋ฒํด์ ์ต๋๊ฐ๋(=12,831 kN)๋ ์๋นํ ์์ ์์ค์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๋ค๋ง, X๋ฐฉํฅ ๋ฐ Y๋ฐฉํฅ ๊ธฐ๋ณธ์ง๋๋ชจ๋ ์ง๋์ฐธ์ฌ์จ์ด ๊ฐ๊ฐ 61.5
% ๋ฐ 54.5 %์ธ ๋์ ๊ฑด๋ฌผ์ ๊ณ ์ฐจ ๋ชจ๋ ์ํฅ์ด ์ปค์ง ์ ์์ผ๋ฏ๋ก ๋น์ ํ์ ์ ํด์๋ง์ผ๋ก ๊ฑด๋ฌผ์ ๋์ ํน์ฑ์ ์ ํํ ํ๊ฐํ๊ธฐ๋ ์ด๋ ต๋ค.
โข ํญ๋ณต ์ด์ ์ ์ด๊ธฐ๊ฑฐ๋์์ ์ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด WB07($l/h$= 1.4~2.0, ์ ๋จ์ง๋ฐฐ) ๋ฐ WB08($l/h$=4.0~5.5, ํจ์ง๋ฐฐ)์์ ํญ๋ณต์ด
๋ฐ์ํ์๋ค(Fig. 8(a) ๋ฐ (b) ์ฐธ์กฐ). ํ์๋น๊ฐ ์์ WB07์ ๊ฒฝ์ฐ ํญ๋ณต์ ์ง๋ถ์ธต๋ณ์๋น 0.04 %์์ ๋ฐ์ํ์๊ณ ๋ถ๊ดด(์ฝ๋ํ์ ๊ฐ์ด Fig. 6(c)์ ํ์ฉํ๊ณ $e$ ์ด๊ณผ)๋ ์ง๋ถ์ธต๋ณ์๋น 0.08 % ์์ค์์ ๋ฐ์ํ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์์ ํก๋ณ์์์ ์ํํธ ์ธ๋ฒฝ ๋ฐ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๊ท ์ด ๋ฐ ์์์ด
๋ฐ์ํ ์ ์์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค.
โข ๋ฒฝ์ฒด ์ธ์ฅ๊ท ์ด ๋ฐ ์์ถํ๊ดด๋ ๋ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด WB17์ ์ํด ๊ฐํ๊ฒ ๋ฌถ์ธ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
WP1 ๋ฐ WP2์ ์ ์ธต๋ถ์์ ์ฃผ๋ก ๋ฐ์ํ์๋ค(Fig. 8(c) ์ฐธ์กฐ). ํนํ ๋ฒฝ์ฒด์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถํ๊ดด๋ ์ง๋ถ์ธต๋ณ์๋น 0.86 %์์ WP1 ๋ฐ WP2์ ์์ถ์ธก ๋ฒฝ์ฒด(์ฆ, ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ)์์ ๋ฐ์ํ์๋ค. ์ด์ ๋ฌ๋ฆฌ,
ํก๋ ฅ์ ์ฃผ๋ก ์ ํญํ๋ ์ ๋จ๋ฒฝ์ธ ์ธ๋๊ฐ๋ฒฝ ๋ฐ ์ฝ์ด๋ฒฝ์๋ ์์ถํ๊ดด๊ฐ ์์๋ค.
โข ๋ฒฝ์ฒด ๋จ๋ฉด์ด ๋ถ๋ถ์ ์ผ๋ก ์ปท์คํ๋ 1์ธต ๋ถ๋ถ์ ์ด๊ตฌ์กฐ์๋ ๊ตฌ์กฐ์์์ด ์ ํ์ ์ด์๋ค. 2์ธต ๋ฐ๋ฅ์ ๋ณด๊ฐ๋ ์ ์ด๋ฒฝ๋ณด๋ Fig. 8(c)์์ ๋ณด๋ฏ์ด ์ง๋ถ์ธต๋ณ์๋น 1.1 % ์์ค์์ ํญ๋ณต์ ๋๋ฌํ์๊ณ , 1์ธต ์ปท์คํ๋ ๋ฒฝ์ฒด๋ ๋จ๋ฉด๋๊ป๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์ํจ ๊ฒฐ๊ณผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์๋ค.
Fig. 9(a)๋ ์ง๋ถ์ธต๋ณ์๋น 0.04 %์์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด WB07($l/h$=1.4~2.0, ์ ๋จ์ง๋ฐฐ) ๋ฐ WB08($l/h$=4.0~5.5, ํจ์ง๋ฐฐ)์ ํจํญ๋ณต ์์น๋ฅผ
๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ํญ๋ณต์ ์ธต๊ฐ๋ณ์๋น๊ฐ ์๋์ ์ผ๋ก ํฐ ์ค๏ฝฅ์์ธต๋ถ์์ ์์๋์๊ณ , ์ํ(์ฆ, ๋ณด์ถค์ด ์์) ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ธ WB07 ๋ฐ WB08์์ ๋ฐ์ํ์๋ค.
Fig. 9(b)๋ ์ง๋ถ์ธต๋ณ์๋น 0.08 %์์ ๋ถ๊ดดํ๊ณ์ํ์ ๋๋ฌํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋๋ฐ, ์ธต๊ฐ๋ณ์๋น๊ฐ ํฐ ์ค๏ฝฅ์์ธต๋ถ์์ ์ฝ์ด๋ฒฝ์ฒด์ ์ฐ๊ฒฐ๋ WB07์ด ๋ถ๊ดด๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก
ํ๊ฐ๋์๋ค. WB07 ๋ถ๊ดด๋ ์ ์ฒด ์ํํธ๊ฐ ํญ๋ณตํ๊ธฐ ์ด์ ์ธ ์ด๊ธฐ๊ฑฐ๋์์ ๋ฐ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฌํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์กฐ๊ธฐ ํ๊ดด๋ ์ดํ ํธ์์ค๋ฒ๊ณก์ ์์ ๊ฐ์ฑ์ด ๊ฐ์ํ๊ณ
๊ฐ๋ ์ฆ๊ฐ๊ฐ ์ง์ฐ๋๋ ์์ธ์ผ๋ก ์์ฉํ์๋ค. ๊ธธ์ด๊ฐ ์งง์ WB07๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ, ๊ฑฐ์ค ์ธ๋ฒฝ์ ์ค์น๋๋ WB08์ ๊ธด ๋ถ์ฌ๊ธธ์ด๊ฐ ๋ณํ์ ๋๋ถ๋ถ์ ํก์ํ์ฌ ๋ถ๊ดด์ํ์
๋๋ฌํ์ง๋ ์์๋ค.
Fig. 8 Nonlinear static analysis results: pushover curve and failure modes
Fig. 9 Yield and collapse of wall spandrels WB07 and WB08 in preyield behavior
3.2 ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
๊ฑฐ๋
Fig. 8(c)์์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๊ตฌ์กฐ์์(๊ท ์ด ๋ฐ ์์ถํ๊ดด)์ ์ํ ํ
๋๋ฆฌ ์ธ๋ฒฝ์์ ๋ฐ์ํ์๋๋ฐ, ์ด๋ Fig. 3์ ๋ํ๋ธ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์ ๊ฑฐ๋๊ณผ ๊ด๊ณ๋๋ค. Fig. 8(c)์ ์ํํธ ์ ๋ฉด๋ถ ๋ณํํ์์ ์ดํด๋ณด๋ฉด, WP1, WP2 ๋ฑ ๋ณต์์ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์ด ๋ฐํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋๋ฐ ์ด๋ค์ ๋ณํํ์์ ๋
๋ฆฝ์ ์ธ ์ผํธ๋ ๋ฒ
๋ฒฝ์ฒด์ ๋ณํ๊ณผ ์ ์ฌํ๋ฉฐ ์๋์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ฑ์ด ์์ WB08(๊ธธ์ด๊ฐ ๊ธธ๊ณ ์ถค์ด ์์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด)์ ์ํด ๊ตฌ์กฐ์ ์ผ๋ก ๋ถ๋ฆฌ๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ณด์ธ๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ, Fig. 10(a)์์ ๋ณด๋ฏ์ด ๋ฒฝ์ฒด์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถํ๊ดด(์์ถ๋ณํ๋ฅ 0.002 mm/mm ์ด๊ณผ)๋ WP1 ๋ฐ WP2 ๋ชจ๋ ์์ถ์ธก ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์์ ๋ฐ์ํ์๋ค. ์ฆ, WP1์
2~6์ธต์ WP1-E์์, WP2๋ 2์ธต์ WP2-D(2์ธต)์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ค.
์ด์ฒ๋ผ ๋ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ํด ์ํ ๋ฒฝ์ฒด๋ค์ด ์ฐ๊ฒฐ๋๋ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์์๋ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ปคํ๋ง ์์ฉ์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ์์ถ์ธก ๋ฐ ์ธ์ฅ์ธก ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ ์ถํ์ค์ด
ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ ์ ์๋ค. Fig. 10(b)๋ WP1์ ์ธ์ฅ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ WP1-A์ ์์ถ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ WP1-E์ ์ถํ์ค ๋ณํ๋ฅผ ๋ํ๋๋ค. ๊ทธ๋ฆผ์์ ์ถํ์ค๋น(axial load ratio)๋ ํด๋น ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์
์์ฉํ๋ ์ถํ์ค์ $A_{g}f_{ck}$(๋จ๋ฉด์ ร์ค๊ณ๊ธฐ์ค์์ถ๊ฐ๋)๋ก ๋๋ ๋น์จ๋ก์, (+) ๋ฐ (-)๋ ๊ฐ๊ฐ ์ธ์ฅ ๋ฐ ์์ถ ์ถํ์ค์ ์๋ฏธํ๋ค. Fig. 10(b)์์ ํ์ธ๋๋ ์ธ์ฅ์ธก ๋ฐ ์์ถ์ธก ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ ์ถํ์ค์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๋ณํ๋ฅผ ๋ณด์ธ๋ค.
โข ์ง์งํ์ค์ด ์์ฉํ๊ธฐ ์ด์ ์ ์ค๋ ฅํ์ค(1.0D+0.25L) ์ฌํ ๋จ๊ณ์์๋ WP1-A ๋ฐ WP1-E์ ์ฝ -0.25์ ์ถํ์ค๋น๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ์ด๋ ๊ณ ์ธต์ํํธ์์
๊ฑด๋ฌผ ์ธ๋ถ์ ๋ฐฐ์น๋๋ ์ ์ธต๋ถ ๋ฒฝ์ฒด๋ค์ ์ด๊ธฐ๋ถํฐ ์ด๋ฏธ ์๋นํ ํฌ๊ธฐ์ ์์ถํ์ค์ ๋ฐ๊ณ ์์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค.
โข ์ง์งํ์ค์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ์ธ์ฅ์ธก ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ WP1-A์ ์ถํ์ค๋น๋ ์ ์ฐจ ๊ฐ์ํ๋ฉฐ, ์ ์ฒด ๊ฑด๋ฌผ์ด ํญ๋ณต์ ๋๋ฌํ๋ ์์ (์ฆ, ์ง๋ถ์ธต๋ณ์๋น 0.4 %)๋ณด๋ค
ํจ์ฌ ์ด์ ์ธ ์ฝ 0.15 %์ ์ง๋ถ์ธต๋ณ์๋น์์ ๊ฒฐ๊ตญ ์ถ์ธ์ฅ ์ํ์ ๋๋ฌํ๋ค. ๊ฒฐ๊ตญ WP1-A๋ ์ง๋ถ์ธต๋ณ์๋น 1.1 %์์ ์ถ์ธ์ฅ์ ์ํ ์ ๋จ๋ฉด ์ฒ ๊ทผํญ๋ณต
์ํ์ ๋๋ฌํ์๋ค.
โข ์์ถ์ธก ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ WP1-E์ ์ถํ์ค๋น๋ ์ง์งํ์ค์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ์ฌ ๋ฒฝ์ฒด์ ์ง๋ถ์ธต๋ณ์๋น 0.86 %์์ ์ต๋๊ฐ์ ๋๋ฌํ์๊ณ , ์ดํ
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถํ๊ดด๋ก ์ธํ์ฌ ์ถํ์ค๋น๊ฐ ๊ธ๊ฒฉํ ๊ฐ์ํ์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถํ๊ดด ์ดํ์๋ WP1-E๋ ์๋นํ ์์ถ๊ฐ๋๋ฅผ ์ ์งํ๋๋ฐ, ์ด๋ ์ฒ ๊ทผ(SD600)์
์์ถ์ ํญ์ ์ํ ์ํฅ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ก ๋ณดํต์์คํ
์ผ๋ก ์ค๊ณ๋๋ ๋ฒฝ์ฒด์๋ ์ถฉ๋ถํ ํก๊ตฌ์ ์ฒ ๊ทผ์ด ์ฌ์ฉ๋์ง ์์ผ๋ฏ๋ก ํต์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถํ๊ดด(์ฆ, ๋ณํ๋ฅ
0.002 mm/mm ๋๋ฌ) ์ดํ์๋ ์ข๊ตด๋ก ์ธํ์ฌ ์ฒ ๊ทผ์ ์์ถ์ ํญ์ด ์ ์ง๋์ง ๋ชปํ๋ค. ํ์ง๋ง Perform-3D ํด์์์๋ ์ด๋ฌํ ์ฒ ๊ทผ ์ข๊ตด์ด ๊ณ ๋ ค๋์ง
์์๊ณ , ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถํ๊ดด ์ดํ์๋ Fig. 8(a)์ ํธ์์ค๋ฒ๊ณก์ ์์ ๊ฐ๋ ์ ํ๊ฐ ์๋งํ๊ฒ ๋ฐ์ํ์๋ค.
๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ(์ฆ, ์ธ๋ถ๋ฒฝ์ฒด) WP1-A ๋ฐ WP1-E์ ์ถํ์ค ๋ฐ ๋ชจ๋ฉํธ์ ๋ณํ ์์์ Fig. 11์ PM์๊ด๋ ์์ ํ์ํ์๋ค. PM ์๊ด๋๋ ์ด๋ค ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ฐฐ๊ทผ์์ธ์ ์ฌ๋ฃ ๊ธฐ๋๊ฐ๋($f_{c E}$ ๋ฐ $f_{y E}$)๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ฐ์ ํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ์์ ๋ณด๋ฏ์ด ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์์ชฝ ๋จ๋ถ์ ์์นํ WP1-A์ WP1-E๋ ๋ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด(WB17)์ ์ปคํ๋ง ์์ฉ์ ์ํด ๊ฐ๊ฐ ์ธ์ฅ์ง๋ฐฐ ๋ฐ ์์ถ์ง๋ฐฐ
ํ๊ดด์ ๋๋ฌํ์๋ค.
Fig. 10 Concrete crushing of exterior walls in wall pier-spandrel system
Fig. 11 Variation in axial load-moment interaction of wall piers WP1-A and WP1-E
4. ๋น์ ํ๋์ ํด์
๋์ ๊ณ ์ธต์ํํธ์ ์ ๋ฐํ ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ๋ฅผ ์ํ์ฌ ๋น์ ํ ๋์ ํด์์ ์ํํ์๋ค. ํด์์๋ ์ง๋ฐ์กฐ๊ฑด ๋ฐ ์ค๊ณ๊ฐ์๋์๋ต์คํํธ๋ผ์ ๋ถํฉํ๋ 7์์ ์ง์งํ(์ต๋๊ณ ๋ ค์ง์ง,
MCE ์์ค)๊ฐ ์ด์ฉ๋์๋ค(Fig. 12 ์ฐธ์กฐ). ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ, ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด, ์ ์ด๋ฒฝ๋ณด ๋ฑ์ ํฌํจํ ๋ฒฝ์ฒด ๋ฐ ์ฐ๊ฒฐ๋ณด์ ๋ชจ๋ธ๋ง ๋ฐฉ๋ฒ์ 2.2์ ์ ์ฐธ๊ณ ํ๋ค. ๋ฐ๋ณต๊ฑฐ๋์ ์ํ ๋ฒฝ์ฒด ๋ฐ ์ฐ๊ฒฐ๋ณด์ ์๋์ง์์ฐ์
๊ณ ๋ คํ๊ธฐ ์ํ์ฌ, ๊ฑด์ถํํ ์ฑ๋ฅ์ค๊ณ์ง์นจ์ ๋ฐ๋ผ ์ฒ ๊ทผ ๋ฐ ์ฐ๊ฒฐ๋ณด์ ์๋์ง์์ฐ๊ณ์๋ฅผ ์ ์ฉํ์๋ค. ๋์ ํด์์ ์ํ ์ด๊ธฐ ํ์ฑ ๊ฐ์ ๋น๋ 2.5 %(๋ชจ๋๊ฐ์ ๋น
2.25 % ๋ฐ Rayleigh ๊ฐ์ ๋น 0.25 %)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋น์ ํ๋์ ์ ์ฐจ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ๋ 7์์ ์ง์งํ์ ๋ํ์ฌ ์๊ฐ์ด๋ ฅํด์์ ์ํํ
๋ค์ ๊ฐ ์ง์งํ์ ์ํ ์ง์ง์๋ต ์ค ์ต๋๊ฐ์ ํ๊ท ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์งํํ์๋ค. ์๊ฐ์ด๋ ฅํด์์ ์ค๋ ฅํ์ค์ผ๋ก๋ (1.0DL+0.25LL)์ ๊ณ ๋ คํ์๊ณ , ์ง๋์ผ๋ก๋
1.0DL(์์ค ํฌํจ)์ ํด๋นํ๋ ๊ฐ์ ์ ์ฉํ์๋ค. ์ฃผ์ ํ๊ฐ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
Fig. 12 Seven ground motions used for nonlinear time history analysis
4.1 ์ธต๊ฐ๋ณ์๋น ๋ฐ ์ธต์ ๋จ๋ ฅ ๋ถํฌ
Fig. 13(a)๋ ๊ฐ์ธต์ ์ง๋์ค์ฌ์์ ์ธก์ ํ ์ง์งํ๋ณ ์ธต๊ฐ๋ณ์๋น ์ต๋๊ฐ๊ณผ ๊ทธ๋ค์ ํ๊ท ์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์ต๋์ธต๊ฐ๋ณ์๋น๋ ์ ๋ฐฉํฅ ๋ฐ ๋ถ๋ฐฉํฅ์ ๋ํ์ฌ ๊ฑฐ์ ๋์นญ์ผ๋ก ๋ฐ์ํ์๊ณ ,
๊ณ ์ธต๊ฑด๋ฌผ์ ํน์ฑ์ ์์ธต๋ถ์์ ์ธต๊ฐ๋ณ์๋น๊ฐ ๊ฑฐ์ ์ผ์ ํ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. 7์ ์ง์งํ์ ์ธต๊ฐ๋ณ์๋น์ ๋ํ ํ๊ท ๊ฐ์ ๋ถ๊ดด๋ฐฉ์ง ํ์ฉํ๊ณ์ธ 2 %์ ํฌ๊ฒ ๋ฏธ์น์ง
๋ชปํ๋ 1.1 %(X๋ฐฉํฅ) ๋ฐ 0.7 %(Y๋ฐฉํฅ)๋ก ํ๊ฐ๋์๋ค. ๊ฐ๋ณ ์ง์งํ์ ์ต์ ์๋ต์์๋ X๋ฐฉํฅ์์ ์ธต๊ฐ๋ณ์๋น์ ๋ถ์ฐ์ด ํฌ๊ณ ์ต๋ 1.5 %๊น์ง
์ฆ๊ฐํ ๋ฐ๋ฉด Y๋ฐฉํฅ์์๋ ๋ถ์ฐ์ด ์๋์ ์ผ๋ก ์์๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ก Fig. 8(a)์ ํธ์์ค๋ฒ๊ณก์ ์์ ๋ณด๋ฏ์ด X๋ฐฉํฅ ์ง๋ถ์ธต๋ณ์๋น๊ฐ 1.1 % ์ดํ๋ก ๊ฐ๋ ์ ํ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋๋ฐ, ์ธต๊ฐ๋ณ์๋น๊ฐ 1.5 % ๊ฐ๊น์ด ๋๋ฌํ ์ง์งํ์์๋ ์ด๋ฌํ
๊ฐ๋์ ํ ๊ตฌ๊ฐ์ ๋๋ฌํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 13(b)๋ ์๊ฐ์ด๋ ฅํด์์ ์ํ ์ธต๋ณ ์ต๋์ ๋จ๋ ฅ์ ์ฐ๊ฒฐํ ์ธต์ ๋จ๋ ฅ ๋ถํฌ(ํฌ๋ฝ์ )์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. X๋ฐฉํฅ ๋ฐ Y๋ฐฉํฅ ๋ชจ๋ ์ต๋ ์ธต์ ๋จ๋ ฅ์ด ์ ์ธต๋ถ์์ ๋ฐ์ํ์๊ณ ๊ฑด๋ฌผ๋์ด์
๋ฐ๋ฅธ ๋ถํฌ ๋ํ ์ ์ฌํ์๋ค. ์๊ฐ์ด๋ ฅํด์์ ์ํ X๋ฐฉํฅ ๋ฐ Y๋ฐฉํฅ ๋ฐ๋ฉด์ ๋จ๋ ฅ์ ์ต๋๊ฐ์ ์ค๊ณ์ ์ฌ์ฉํ ์ ๋จ๋ ฅ(0.85$V_{E}$=14,900 kN)์
3๋ฐฐ๋ฅผ ์ฝ๊ฐ ์ด๊ณผํ์๋๋ฐ, ์ด๋ ํต์ ๋ด๋ ฅ๋ฒฝ์์คํ
์์ ๊ฐ์ ํ๋ ์ด๊ณผ๊ฐ๋๊ณ์ $\omega_{o}$=2.5์ ์ ์ฌํ ์์ค์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 13 Distributions of story drift ratio and story shear along building height
4.2 ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด ๋ณํ ๊ฒํ
Fig. 14๋ ํจ์ง๋ฐฐ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด WB08๊ณผ ์ ๋จ์ง๋ฐฐ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด WB07, WB17, WB23์ ์ฝ๋ํ์ ๊ฐ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์ฝ๋ํ์ ๊ฐ(=$\Delta /l$)์
Fig. 6(a)์์ ๋ณด๋ฏ์ด ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด ๋จ๋ถ ์ ์ ์ ์ ์ฒดํ์ ๊ฐ(=$\theta$)์ ๋ณด ์๋จ๋ถ์ ์์ง๋ณ์์ฐจ์ ์ํ ๊ฒฝ์ฌ๊ฐ(=$\Delta_{v}/l$)์ ํฉ์ฐํ์ฌ ๊ณ์ฐํ์๋ค.
Fig. 11์์ ์ธ์ ํ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
๋ค์ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ์ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด WB08์ ๊ฒฝ์ฐ $\theta$์ [$\Delta_{v}/l$]๊ฐ ๋ํด์ ธ ์ฝ๋ํ์ ๊ฐ์ด ์ฆ๊ฐํ์ง๋ง,
๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
๋ด๋ถ์ ์ฌ์ฉ๋ ๋ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด WB17์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ $\theta$์ [$\Delta_{v}/l$]์ ๋ฐฉํฅ์ด ๋ค๋ฅด๋ฏ๋ก ์ฝ๋ํ์ ๊ฐ์ด
๊ฐ์ํ๋ค.
Fig. 14์์ ๋ณด๋ฏ์ด ์ธ์ ํ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ(๋๋ ์์ง๋ฒฝ์ฒด) ๋๋น ๋จ๋ฉด์ด ๋ ํฐ ๋ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด WB23 ๋ฐ WB17์์๋ ์ฝ๋ํ์ ๊ฐ์ด ๋ถ๊ดด๋ฐฉ์ง(CP) ํ์ฉํ๊ณ(์ฆ,
Fig. 6์ $e$)๋ฅผ ์ด๊ณผํ์ง ์๊ฑฐ๋ ์ฝ๊ฐ ์ด๊ณผํ๋ค. ์ด๋ ๋๋ถ๋ถ์ ๊ตฌ์กฐ์์๊ณผ ๋ณํ์ด ์๋์ ์ผ๋ก ์ฝํ ์ธ์ ํ ๋ฒฝ์ฒด์ ์ง์ค๋์์์ ์๋ฏธํ๋ค. ์ด์ ๋ฌ๋ฆฌ, ์ํ
์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด WB08 ๋ฐ WB07์์๋ 7์ ์ง์งํ์ ํ๊ท ์ฝ๋ํ์ ๊ฐ์ด ๋ถ๊ดด๋ฐฉ์ง(CP) ํ์ฉํ๊ณ(์ฆ, Fig. 6์ $e$)๋ฅผ ํฌ๊ฒ ์ด๊ณผํ๋ ์์ฑ๋ณํ์ ๋ณด์๋ค. ํจ์ง๋ฐฐ๊ฑฐ๋์ผ๋ก ๋ถ๋ฅ๋ WB08($l$=3,400 mm, $l /h$=4.25)์ ์ ๋จ์ง๋ฐฐ๊ฑฐ๋์ผ๋ก ๋ถ๋ฅ๋
WB07($l$=1,200 mm, $l /h$=1.7)์์ ์์ธต๋ถ์ ํ๊ท ์ฝ๋ํ์ ๊ฐ์ด ๊ฐ๊ฐ 0.07 rad ๋ฐ 0.11 rad๊น์ง ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ด๋ฌํ
์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด ๋ณํ์ ์์ง์ํ ์ฒ ๊ทผ์์ธ๋ฅผ ๊ฐ๋ ํต์์ ์ฐ๊ฒฐ๋ณด๊ฐ ๋ฐํํ ์ ์๋ ๋ณํ๋ฅ๋ ฅ์ ํฌ๊ฒ ์ด๊ณผํ๋ ์์ค์ด๋ฉฐ(Eom et al. 2022), ์ํ์ ์ํ ์ํด ๋ํ๊ฐ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ ํ๊ดด์ํ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 14 Chord rotations of wall spandrels along building height
4.3 ๋ฒฝ์ฒด ๋ณํ ๋ฐ ์ ๋จ๋ ฅ ๊ฒํ
Fig. 15(a) ์ ์ธต๋ถ ํ
๋๋ฆฌ ์ธ๋ถ ๋ฒฝ์ฒด(๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ)์์ ์ธก์ ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฐ ์ฒ ๊ทผ ์ฌ์ ์์ ๋ณํ๋ฅ ์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ/์ฒ ๊ทผ ๋ณํ๋ฅ ์ ์์ ๋์ด์ ๋ํ ํ๊ท ๋ณํ๊ฐ์ด๋ค.
ํ
๋๋ฆฌ ์ธ๋ฒฝ์ 2์ธต ๋ฐ๋ฅ์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถ๋ณํ๋ฅ ์ด 0.002 mm/mm๋ฅผ ์ด๊ณผํ์์ง๋ง, ์ฒ ๊ทผ ์ธ์ฅ๋ณํ๋ฅ ์ ๊ฑฐ์ ํ์ฑ์ํ์์ ๊ฑฐ๋ํ์๋ค. ์ด๋ค ํ
๋๋ฆฌ
์ธ๋ฒฝ์ ํจ์์ถ ์กฐํฉํ์ค์ ๋ํ์ฌ ์์ถ์ง๋ฐฐํ๊ดด(compression-controlled failure)๋ฅผ ๋ฐ๊ณ ์์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 15(b)๋ ๊ฐ์ฅ ํฐ ํ์ ๊ฐ์ด ๋ฐ์ํ WP3 ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ฒฝ์ฒด ํ์ ๊ฐ ์์ง๋ถํฌ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋๋ฐ, ๋ฒฝ์ฒด ํ์ ๊ฐ์ ์ธ์ฅ์ธก ๋ฐ ์์ถ์ธก ์ต์ธ๋จ์ ์์ง๋ณ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ฒฝ์ฒด ๋จ๋ฉด๊ธธ์ด๋ก
๋๋์ด ์ฐ์ ํ๋ฉฐ, Perform-3D์ ๊ฒ์ด์ง์์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์๋์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋๋ค. Fig. 15(b)์์ ๋ณด๋ฏ์ด ์ ์ด๋ฒฝ๋ณด ์์ 2์ธต ๋ฐ 3์ธต ๋ฒฝ์ฒด์์ ํ์ ๋ณํ์ด ์ง์ค๋์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฒฝ์ฒด ๋ณํ์ ์ ์ฒด๋ณํ๊ฐ์ผ๋ก์, ๊ฑด์ถํํ ์ฑ๋ฅ์ค๊ณ์ง์นจ(AIK 2021)์ ๋ณํ ๊ฒํ ์ ์ฌ์ฉ๋๋ ์์ฑ๋ณํ๊ฐ๊ณผ๋ ๋ค๋ฅด๋ค. ์์ฑ๋ณํ๊ฐ์ ์ ์ฒด๋ณํ๊ฐ($\theta_{t}$)์์ ํญ๋ณต๋ณํ๊ฐ($\theta_{y}$)์ ๋บ ์์ํ
์์ฑ๋ณํ์ ๊ฐ๋ฆฌํจ๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ํจ์ง๋ฐฐ ๋ฒฝ์ฒด์ ํญ๋ณต๋ณํ๊ฐ์ ํญ๋ณต๊ณก๋ฅ ($\phi_{y}$)์ ์์ฑํ์ง๊ธธ์ด($l_{p}$)๋ฅผ ๊ณฑํ์ฌ ๊ณ์ฐํ ์ ์๋ค(์ฆ,
$\theta_{y}$=$\phi_{y}l_{p}$). ๊ทผ์ฌ์ ์ผ๋ก ํญ๋ณต๊ณก๋ฅ ๊ณผ ์์ฑํ์ง๊ธธ์ด๋ ๊ฐ๊ฐ $\phi_{y}\approx$$2\varepsilon_{y}/l_{w}$์
$l_{p}\approx$0.5$l_{w}$๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์ ์์ผ๋ฏ๋ก($l_{w}$=๋ฒฝ์ฒด ๋จ๋ฉด๊ธธ์ด) ๋ฒฝ์ฒด ์์ฑํ์ง๊ตฌ๊ฐ์์ ํญ๋ณต๋ณํ๊ฐ์ $\theta_{y}$=$\varepsilon_{y}$=0.0033
rad์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผํ ์ ์๋ค(Priestley 2000; Eom and Park 2010). ๋ํ Fig. 15(b)์ ๋ฒฝ์ฒด WP3์ ๋ณํ๊ฐ์ 2์ธต ๋ฐ 3์ธต์์ ์ง์ค๋์์ผ๋ฏ๋ก ์ด๋ค์ ํฉํ ์ ์ธต๋ถ์ ์ด ๋ณํ๊ฐ์ ์ฝ $\theta_{t}$$\approx$0.009 rad์ด๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋ฒฝ์ฒด WP3์ ์ ์ธต๋ถ ์์ฑ๋ณํ๊ฐ์ [$\theta_{t}$-$\theta_{y}$]=0.0057 rad์ผ๋ก ๋ณผ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ฑด์ถํํ ์ฑ๋ฅ์ค๊ณ์ง์นจ์
ํ์ฉํ๊ณ 0.005 rad๋ณด๋ค ์กฐ๊ธ ํฐ ๊ฐ์ด๋ค. ์ด์ฒ๋ผ, ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์ WP3 ๋ฒฝ์ฒด์๋ ์ถ๋ ฅ์ ์ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถํ๊ดด์ ๋์์ ํจ์ ์ํ ์์ฑ๋ณํ๋
๋ฐ์ํ์๋ค.
Fig. 15 Axial strains and wall rotations of wall piers connected by wall spandrels
4.4 ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ๊ฒฐ๊ณผ ์ข
ํฉ
๋น์ ํ๋์ ์ ์ฐจ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ ๊ฒฐ๊ณผ, ์ด ์ฐ๊ตฌ์ ์ฌ์ฉ๋ ํ๋กํ ํ์
๋ด๋ ฅ๋ฒฝ์์คํ
๊ณ ์ธต์ํํธ๋ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด ๋ฐ ํ
๋๋ฆฌ ์ธ๋ฒฝ์์ ํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์ฌ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์
๋ง์กฑ์ํค์ง ๋ชปํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ ๋์๋ค.
5. ๋ด์ง์ค๊ณ ๊ณ ๋ ค์ฌํญ
๋น์ ํ ์ ์ ๋ฐ ๋์ ํด์ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ด๋ ฅ๋ฒฝ์์คํ
์ผ๋ก ์ค๊ณ๋ ๊ตญ๋ด ๊ณ ์ธต์ํํธ์์๋ ๊ฑด๋ฌผ ์ธ๋ถ ๊ฒฝ๊ณ๋ฅผ ๋ฐ๋ผ ์ค์น๋๋ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์ด ์ ์ฒด ๊ฑด๋ฌผ์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์
ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ์ด์ ๊ด๋ จํ ๊ณ ์ธต์ํํธ์ ๋ด์ง์ค๊ณ ๊ณ ๋ ค์ฌํญ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
์ฒซ์งธ, ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ ์ค๊ณ์ง์ง๋ ฅ์ ๋๋ฌํ๊ธฐ ์ด์ ํ์ฑ์์ญ์ ์์ ํก๋ณ์์์๋ ๊ท ์ด ๋ฐ ํญ๋ณต์ด ๋ฐ์ํ ์ ์๋ค. ์ธ๋ถ์ ๋
ธ์ถ๋๋ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๊ท ์ดํญ์ด ํด
๊ฒฝ์ฐ ๋์ ๋ฐ ์ฒ ๊ทผ ๋ถ์์ด ๋ฐ์ํ ์ ์์ผ๋ฏ๋ก, ์ด๋ฅผ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํ ์ ์ ํ ์ฒ ๊ทผ๋ณด๊ฐ์ด ํ์ํ๋ค. Fig. 6(b)์ (c)์ ๊ฐ์ด ๋จ๋ฉด ์ํ๋ถ์ ์ง์ค๋ ๋ฐฐ๊ทผ์ ํ์๋น๊ฐ 2๋ณด๋ค ์์ ์ ๋จ์ง๋ฐฐ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๊ท ์ด์ ์ต์ ํ๋๋ฐ ์ ํฉํ์ง ์์ผ๋ฉฐ, ๊ท ์ด๋ฐฉ์ง๋ฅผ ์ํ ์์ง ๋ฐ
์ํ ์ฒ ๊ทผ์ด ์จ๋ธ ์์ญ์๋ ์ถ๊ฐ๋ก ์ค์น๋์ด์ผ ํ๋ค.
๋์งธ, ์ฑ๋ฅ์ ์์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์๋ ๋ถ๊ดด๋ฐฉ์ง ๋ณํ ํ๊ณ๊ฐ์ ํฌ๊ฒ ์ด๊ณผํ๋ ๊ณผ๋ํ ๋ณํ์ด ๋ฐ์ํ์๋ค. ํ์๋น๊ฐ 2 ์ดํ์ธ ์ ๋จ์ง๋ฐฐ ์ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด
์์คํ
์ฌ์ด๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ํจ์ง๋ฐฐ ์ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์์ ์ฝ๋ํ์ ๊ฐ์ด 0.07~0.11 rad๊น์ง ์ฆ๊ฐํ์๋๋ฐ, ์ด๋ ์ผ๋ฐ ์ฒ ๊ทผ์์ธ๋ก๋ ๋ฌ์ฑํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ด ๋ณํ๋ฅ๋ ฅ์ด๋ค.
์ด๋ฌํ ํ๊ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ํ์ฌ ์ค๋ฌด์์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ฌ๋ถ๋ฐฐ์ค๊ณ(์ฆ, ๊ฐ์ฑ์ ์ธ์์ ์ผ๋ก ์ ๊ฐ์ํจ ๊ตฌ์กฐํด์์ ๊ทผ๊ฑฐํ ์ค๊ณ, Fig. 2 ์ฐธ์กฐ)๊ฐ ์์ ํ์ง ์์ ์ ์์์ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ค์๋งํด, ๊ตฌ์กฐํด์ ์ ์ ์ ํ ํฌ๊ธฐ์ ๊ฐ์ฑ์ ํ๋ณดํจ์ผ๋ก์จ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๋ณํ์ด ๊ณผ๋ํ๊ฒ ๋ฐ์ํ์ง ์๋๋ก
์ค๊ณํด์ผ ํ๋ค. ์ด์ฒ๋ผ ๊ฐ์ฑ์ ์ธ์์ ์ผ๋ก ์ค์ธ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๋ํด์๋ ๊ตฌ์กฐํด์์ ๊ฐ๋๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋ณํ์ ๋ํ ์์ ์ฑ ๊ฒํ ๋ ๋ฐ๋์ ์ํ๋์ด์ผ ํ๋ค.
์
์งธ, Fig. 16์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๋ณด์ถค์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์ ๋ณํ๋ชจ๋๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋๋ฐ, ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ๋ณด์ถค์ด ํด ๊ฒฝ์ฐ ์ปคํ๋ง ํจ๊ณผ๋ก ์ธํด ์ธ์ ๋ฒฝ์ฒด(๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ)์๋ ํฐ ์ถํ์ค์ด
๋ฐ์ํ๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ, ์์ถ์ธก ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์์๋ ์์ถ์ง๋ฐฐํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ฉฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถํ๊ดด์ ์ทจ์ฝํ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ฐ๊ฒฐ๋ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์์๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ
ํก๊ตฌ์์ ์ํ ํก์ฒ ๊ทผ์ ์ถฉ๋ถํ ๋ฐฐ์นํ๋ ๊ฒ์ด ํ์ํ๋ค. ํนํ, ๋ณดํต์ ๋จ๋ฒฝ์์คํ
(์ ์ฐ์ฑ๋)์ผ๋ก ์ค๊ณ๋๋ ๊ณ ์ธต์ํํธ๋ผ ํ๋๋ผ๋ ๋ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ฐ๊ฒฐ๋๋
๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์๋ ์ ์ ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฉด์ ์ ํ๋ณดํ๊ณ ํก๊ตฌ์ ์ฒ ๊ทผ์ ๋ฐฐ์นํจ์ผ๋ก์จ ์ ์ธต๋ถ์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถํ๊ดด์ ๋๋นํด์ผ ํ๋ค.
๋ท์งธ, ๋ํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ํด ์ฐ๊ฒฐ๋๋ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ด ์์ ์ธ์ฅ ์ถํ์ค์ ๋ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ ๋จ์ฑ๋ฅ์ด ์ ํ๋๋ฏ๋ก ์ฃผ์๊ฐ ํ์ํ๋ค. ์น ๋ , ๋ฏธ๊ตญ ๋ฑ์ ์ง์งํผํด์ฌ๋ก์์๋
๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์์ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ ์ ๋จํ๊ดด๊ฐ ๋ค์ ๋ณด๊ณ ๋์๋ค(Fig. 3 ์ฐธ์กฐ)(Orackal et al. 2009; NIST 2014). ๋น๋ก ํด์ํ๊ฐ์์๋ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ ์ ๋จํ๊ดด๊ฐ ํ์ธ๋์ง๋ ์์์ง๋ง, ์ธ์ ํ ๋ฒฝ์ฒด๋ณด๋ค ์ด๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์น์๊ฐ ๋ ํฐ ๊ตญ๋ด ๊ณ ์ธต์ํํธ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์ ํ
์ง์ง์์์ด ๋ฒฝ์ฒด์ ์ง์ค๋ ์ฐ๋ ค๊ฐ ์๋ค.
Fig. 16 Wall pier-spandrel system behavior depending on spandrel depths
6. ๊ฒฐ ๋ก
๋ด๋ ฅ๋ฒฝ์์คํ
(๋ณดํต์ ๋จ๋ฒฝ์์คํ
)์ผ๋ก ์ค๊ณ๋ ๊ณ ์ธต์ํํธ์์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ ํต์ ๋น๊ตฌ์กฐ์์๋ก ์น๋ถ๋์ด ์ธ์์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ฑ์ ์ค์ธ ๊ตฌ์กฐํด์์ ํตํด ์ค๊ณ๋๋ฉฐ, ๊ฑด๋ฌผ
์ธ๋ถ์ ์์ ๋ฒฝ์ฒด๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ์ฌ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์ ํ์ฑํ๋ค. ์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋น์ ํ์ ์ ํด์์ ์ํํ์ฌ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด ๋ฐ ์ธ์ ๋ฒฝ์ฒด๊ฐ ์ ๋ฐํ๋ ์ง์ง์ทจ์ฝ์ฑ์
ํ๊ฐํ์๋ค. ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ ํ์๋น๊ฐ 2.0 ์ดํ๋ก ์ฃผ๋ก ์ ๋จ์ง๋ฐฐ ๊ฑฐ๋๋ชจ๋๋ก ๋ถ๋ฅ๋์๊ณ ์ธต๊ฐ๋ณ์๋น 0.04 %์ธ ์์ ๋ณํ์์๋ ๊ท ์ด, ํญ๋ณต ๋ฑ ๊ตฌ์กฐ์์์ด
๋ฐ์ํ์๋ค. ๋ํ ์ปคํ๋ง ์์ฉ์ผ๋ก ์ธ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ํฐ ์ธ์ฅ/์์ถ ์ถํ์ค์ ์ ๋ฐํ์์ผ๋ฉฐ, ํนํ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์ ์์ถ์ธก ๋ฒฝ์ฒด์๋ ์ทจ์ฑ์ ์ธ ์์ถ์ง๋ฐฐํ๊ดด(์ฒ ๊ทผํญ๋ณต
์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถํ๊ดด)๋ฅผ ์ด์ง์์ผฐ๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋น์ ํ๋์ ์ ์ฐจ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ด์งํ๊ฐ์์ ๋์ ๊ณ ์ธต์ํํธ๋ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด ๋ฐ ์ธ์ ๋ฒฝ์ฒด์์ ํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์ฌ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์
๋ง์กฑ์ํค์ง ๋ชปํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ ๋์๋ค.
์ด๋ฌํ ์ง์ง์ทจ์ฝ์ฑ ๋ถ์ ๋ฐ ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์ ๊ฐ๋ ๊ตญ๋ด ๊ณ ์ธต์ํํธ๋ฅผ ์ํ ๋ด์ง์ค๊ณ ๊ณ ๋ ค์ฌํญ์ ์ ์ํ์๋ค. ์ฌ๋ถ๋ฐฐ์ค๊ณ๊ฐ
์ ์ฉ๋๋ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด๋ ๊ฐ๋๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋ณํ์ ๋ํ ์์ ์ฑ ๊ฒํ ๊ฐ ์ํ๋์ด์ผ ํ๋ฉฐ, ์ธ์ฅ์ธก ๋ฐ ์์ถ์ธก ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ปคํ๋ง์์ฉ์ ์ํ ์ถํ์ค์ด ๊ณผ์ํ๊ฐ๋์ง
์์ ์ํ(์ฆ, ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ธ์์ ์ผ๋ก ์ญ์ ํ๊ฑฐ๋ ๊ฐ์ฑ์ ์ง๋์น๊ฒ ๊ฐ์์ํค์ง ์์ ์ํ)์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ๋จํ๊ดด ๋ฐ ์์ถํ๊ดด์ ๋ํ ์์ ์ฑ์ด ๊ฒํ ๋์ด์ผ
ํ๋ค.
๋ค๋ง, ํ์ฌ์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๊ณ ์ธต์ํํธ ๋ฐ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ-๋ฒฝ๋ณด ์์คํ
์ ๋ํ์ฌ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ๊ตฌ์กฐ์ค๊ณ ๋ฐ ๋ด์ง์์ธ ๊ฐ์ด๋๋ฅผ ์ ์ํ๊ธฐ์ ๋ถ์กฑํ๋ค. ํฅํ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด ๋ฐ
์ธ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ์ค๊ณ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ ์ฒ ๊ทผ์์ธ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๋ํ ์ ๋จ์ง๋ฐฐ ์ธ๋ถ๋ฒฝ๋ณด์ ์ ์ ํ ๋น์ ํ๋ชจ๋ธ๋ง ๋ฐฉ๋ฒ(๊ฐ์ฑ, ๋ณํ๋ฅ๋ ฅ ๋ฑ)์ ๋ํ
์ฐ๊ตฌ๋ ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
์ด ์ฐ๊ตฌ๋ ๋๋ฆผ์์์ฌ๋จ ๋ฐ ํ๊ตญ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋จ(๋ํ์ค์ ์ฐ๊ตฌ์์ง์์ฌ์
NRF-2018R1A6A1A07025819, ๊ฐ์ธ๊ธฐ๋ณธ์ฐ๊ตฌ NRF- 2022R1A2C100521111)์
์ฐ๊ตฌ๋น ์ง์์ผ๋ก ์ํ๋์์ต๋๋ค. ์ฐ๊ตฌ๋น ์ง์์ ๊ฐ์ฌ๋๋ฆฝ๋๋ค.
References
AIK (2021) Guidelines for Performance-Based Seismic Design of Reinforced Concrete
Building Structures. Seoul, Korea: Architectural Institute of Korea (AIK). (In Korean)
ASCE (2017) Seismic Evaluation and Retrofit of Existing Buildings (ASCE/SEI 41-17).
Reston, VA: American Society of Civil Engineers (ASCE).
Eom, T.-S., and Park, H.-G. (2009) Secant Stiffness Method for Inelastic Design of
Strut-and-Tie Model. ACI Structural Journal 107(6), 689-698.
Eom, T.-S., and Park, H.-G. (2010) Evaluation of Energy Dissipation of Slender Reinforced
Concrete Members and Its Applications. Engineering Structures 32(9), 2884-2893.
Eom, T.-S., Lee, S.-J., Kang, S.-M., and Park, H.-G. (2022) Nonlinear Modeling Parameters
of Reinforced Concrete Coupling Beams. ACI Structural Journal 119(3), 89-101.
Eom, T.-S., Park, H.-G., and Kim, J.-Y. (2012) Building Analysis for Inelastic Earthquake
Design of Regular Moment Frames and Dual Systems Addressing Moment Redistribution.
Engineering Structures 34(1), 115-126.
MOLIT (2019) Seismic Design Standard for Buildings (KDS 41 17 00). Sejong, Korea:
Ministry of Land, Infrastructure and Transport (MOLIT). (In Korean)
Naish, D., Fry, A., Klemencic, R., and Wallace, J. W. (2013) Reinforced Concrete Coupling
Beams - Part II: Modeling. ACI Structural Journal 110(6), 1067-1075.
NIST (2014) Recommendations for Seismic Design of Reinforced Concrete Wall Buildings
Based on Studies of the 2010 Maule, Chile Earthquake (NIST GCR 14-917-25). MD, USA:
National Institute of Standards and Technology (NIST).
Orakcal, K., Massone, L. M., and Wallace, J. W. (2009) Shear Strength of Lightly Reinforced
Wall Piers and Spandrels. ACI Structural Journal 106(4), 455-465.
Park, H.-G., and Eom, T.-S. (2005) Direct Inelastic Earthquake Design Using Secant
Stiffness. Journal of Structural Engineering ASCE 131(9), 1355-1362.
Priestley, M. J. N. (2000) Performance Based Seismic Design. Proceedings of 12th World
Conference on Earthquake Engineering. Paper No. 2831, Auckand, NZ.