-
1. ์ ๋ก
-
1.1 ์ฐ๊ตฌ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
-
1.2 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ ๋ฐ ๋ฒ์
-
1.3 ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ํฅ
-
2. ์ด๋ก ์ ๊ณ ์ฐฐ
-
2.1 ๊ฐ์น๊ณตํ(Value Engineering : VE)
-
2.2 ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ ์
-
2.3 ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ
-
2.4 ํ๊ฒฝ์ ์ ๋
-
2.5 ํ๊ณํ์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ
-
3. ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ฐ์ ๋ฐฉ์ ๊ณ ์ฐฐ
-
3.1 ์กฐ๊ฑด๋ถ๊ฐ์น์ธก์ ๋ฒ(CVM)
-
3.2 LCC-LCA ํตํฉ์ฐ์ ๋ฒ
-
3.3 ํ์์์ฐ์ฑ ๊ฐ๋
์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ
-
4. ์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ชจ๋ธ
-
4.1 ์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ
-
4.2 ์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ์ง์์ ๋์ถ
-
5. ๊ฒฐ ๋ก
1. ์ ๋ก
1.1 ์ฐ๊ตฌ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
์ต๊ทผ ๊ณตํ๋ ๊ธฐํ๋ณํ์ ๊ดํ ํ๋ฆฌํ์ (Paris Agreement)์ ํ์๋ฐฐ์ถ๋ 8์์ธ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์ ์นํ๊ฒฝ์ ์ฑ
์ ๋ง์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ๊ทธ๋์
๊ฑด์ค๊ณต์ฌ์ ์ค๊ณ๋จ๊ณ์์ ํ์๋ฐ์๋์ ์ค์ด๊ธฐ ์ํ ์๋์ง ์ ๊ฐ๋์ฑ
, ํจ์๋ธ๋์์ธ(Passive Design), LCA (Life Cycle Assessment)
๋ถ์ ๋ฑ์ ์นํ๊ฒฝ์ค๊ณ๊ฐ ์ ์ฉ๋์ด ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์นํ๊ฒฝ๊ฑด์ถ๋ฌผ ์ธ์ฆ์ ํด๋นํ๋ ํ๋ก์ ํธ ์ธ์๋ ์๊ทน์ ์ ์ฉ์ ๊ทธ์น๊ณ ์๋ค.
๊ทธ๋๋ง ์นํ๊ฒฝ๊ฑด์ถ๋ฌผ ์ธ์ฆ๋ ์๋์ง์ฌ์ฉ๋ ์ ๊ฐ์ ์น์คํ๊ณ ์์ด ์ข
ํฉ์ ์ธ ์นํ๊ฒฝ์ค๊ณ๋ผ๊ณ ํ๊ธฐ์ ๋ฌด๋ฆฌ๊ฐ ์๋ค. ์ค๊ณ์ ์นํ๊ฒฝ์์๋ฅผ ๋ฐ์ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ํ์ฌ
100์ต ์ด์ ๋ชจ๋ ๊ฑด์ค๊ณต์ฌ์ ๊ธฐ๋ณธ์ค๊ณ ๋ฐ ์ค์์ค๊ณ๋จ๊ณ์ ์ ์ฉ๋๊ณ ์๋ ์ค๊ณVE ์ ๋๋ฅผ ํ์ฉํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ์ ๋ถ๋ ์ค๊ณVE ์ ๋๋ฅผ ํตํ์ฌ ๋งค๋
์ฝ
3%์ ์์ฐ์ ์ ๊ฐํ ๋ฟ ์๋๋ผ ์์ค๋ฌผ์ ๊ธฐ๋ฅ ๋ฐ ์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ์ฑ๊ณผ๋ฅผ ๊ฑฐ๋๊ณ ์๋ค(Kim, 2014). ํ์ง๋ง ํ์ฌ ์ ์ฉ๋๊ณ ์๋ VE Job
Plan์ ์นํ๊ฒฝ ์์๋ฅผ ์ผ๋ถ ๋ฐ์ํ๋๋ฐ ๊ทธ์น๊ณ ์์ผ๋ฏ๋ก ๊ทธ ํจ๊ณผ๋ ๋ฏธ๋ฏธํ ์๋ฐ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ธฐ์กด VE ๊ธฐ๋ฒ์ ์นํ๊ฒฝ์์๋ฅผ ๋ฐ์ํ ์๋ก์ด ํํ์
์นํ๊ฒฝVE ๊ธฐ๋ฒ์ ๊ฐ๋ฐ์ด ํ์ํ๋ฉฐ ์ด๋ฅผ ์ํด์๋ ์นํ๊ฒฝ๋น์ฉ๊ณผ ์นํ๊ฒฝVE๋ชจ๋ธ์ ๋ํ ๊ฐ๋
์ ์ ๋ฆฝํ ํ์๊ฐ ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ 100์ต ์ด์์ ๊ฑด์ค์์ค๋ฌผ ์ค๊ณ ์ ๋ฐ๋์ ์ค์ํด์ผ ํ๋ ์ค๊ณVE์ ์นํ๊ฒฝ ์์๋ฅผ ๋ฐ์ํ ์นํ๊ฒฝVE ๊ฐ๋ฐ์ ํ์ฉ๋ ์นํ๊ฒฝ๋น์ฉ๊ณผ ์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ชจ๋ธ์
๋ํ ๊ฐ๋
์ ์ ๋ฆฝํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ํ๋ค.
1.2 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ ๋ฐ ๋ฒ์
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ์นํ๊ฒฝ VE์์์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ํ๋น์ฑ์ ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๋ํ ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋
๊ณผ ์ฌ์ฉ๋ฒ์ ์กฐ์ฌ๋ฅผ ์ค์ํ
ํ ๋์ถ๋ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๊ฐ๋
์ ํ์ธํ์๋ค. ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ ๋ฆฝ๋ฒ์๋ ๊ฒฝ์ ํ์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์์ ์ ์ํ๋ ๋ด์ฉ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋ถ์๋ฒ์๋ฅผ ์ ํ๊ณ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ ๋์ ,
์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ์
ํ๊ณ ํ์ฌ๊น์ง ์ฐ๊ตฌ๋ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ๊ธฐ์กด์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํตํด ์นํ๊ฒฝVE์์์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๋ํด ์ ๋ฆฝํ๊ณ ์ ํ๋ค. ๋ํ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๊ฐ๋
์ ์ด์ฉํ์ฌ ์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ชจ๋ธ์
์ ๋ฆฝํ๊ณ ์ ํ๋ค.
1.3 ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ํฅ
ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ๋ฐ ์นํ๊ฒฝVE๋ฅผ ๋ค๋ฃฌ ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ํฅ์ ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ง์ ์ฐ๊ตฌ์๊ฐ CO2๋ฐ์๋์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ฐ์ ์ ๋ค๋ฃจ์๊ณ ํ๊ณํ์ ์ผ๋ก ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ ์ํ๊ณ ๋ถ๋ฅํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์์์ผ๋ฉฐ ๋๊ธฐ์ค์ผ๋น์ฉ, ํ๊ฒฝ๋ณด์ ๋น์ฉ ๋ฑ์ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น์ฉ๊ณผ ์ฌ๊ธฐ์
ํ๊ฒฝ์ธ, ํ์์ธ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์ฌ ์ฐ๊ตฌํ์๋ค. ๊ทธ ์ธ ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ง๋ถ์์ฌ์ LCAํ๊ฒฝ๋ถํ๋์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ผ๋ก ์ ํํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์์๋ค. ์ด๋ฌํ
์ ํ์ฐ๊ตฌ์ ๋ด์ฉ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
Lee (1999)์ ํ๊ฒฝํ๊ณ์ ๊ด๋ จ๋ ๋ฌธํ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๋ถ๋ฅ์ ์ ์๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ธก์ ๊ณผ ๊ณต์์ ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๊ฐ๋
์ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ดํผ๊ณ
์ธก์ ์ฌ๋ก๋ฅผ ๊ฒํ ํ์๋ค.
Park (2000)์ ๊ธฐ์
ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ก์ ํ๊ณ ์ธก์ ์ ๋ํ๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น์ ์ ํํ ์ธก์ ๋ฐ ๊ณ์ฐ์ ์ฐจ๋ฅผ ๋ค๋ค๋ค. ํ๊ณ์ฒ๋ฆฌ์ ์ผ๊ด์ฑ๊ณผ
ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น ํญ๋ชฉ์ ๋ณ๋๋ก ํ์ํ์ฌ ๋น๊ต๊ฐ๋ฅํ ์ฌ๋ฌด์ ํ๋ฅผ ์์ฑํจ์ผ๋ก์ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น ํ๊ณ์ฒ๋ฆฌ ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ์ ๋ฐฉํฅ์ ์ ์ํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ Lee (2000)๋ ์ ๋ ฅ์ฌ์
์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ๊ธฐ์
์ธ๋ถ ์ดํด๊ด๊ณ์์๊ฒ ๊ณต์ํ๋ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ดํ์ฌ ์ ๋ ฅ์ฐ์
์์ ์ฃผ๋ฅ๋ฅผ ์ด๋ฃจ๋
ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ธ ๋๊ธฐ์ค์ผ๋น์ฉ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์ฐ๊ตฌํ์๊ณ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ๋ถ๋ฅ๋ ๊ด์์ ๋ถ๋ฅ๋ฒ๊ณผ ๋ฐ์์์ฒ๋ณ ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ผ๋ก ๋๋์๋ค.
Lee (2006)์ ๊ทธ๋ฆฐ์๋น์์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ง๋ถ์์ง์ ๊ดํ์ฐ๊ตฌ๋ก ๊ทธ๋ฆฐ์๋น์์ ํ๊ฒฝ๊ฒฝ์ ๋ฐ ํ๊ฒฝ๋ง์ผํ
์ ๊ดํ ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํ ๋๋ก ํ์ฌ ๊ฐ์ค์ ์ค์ ํ๊ณ
๊ฒ์ฆํ ํ ์์ฌ์ ๊ณผ ๊ฒฐ๋ก ์ ๋์ถํ์์ผ๋ฉฐ, ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ค์ผ๋ฐ์์ ์์ฒ์ธ ๊ธฐ์
์ด ๋ถ๋ดํ๋ ํ๊ฒฝ์๊ฐ์ ๊ธฐ์
์ด ๋ถ๋ดํ์ง ์๋ ์ฌํ๊ฐ ๋ฐ๋ ์์ค๋ก ๋๋์ด ์ ์ํ์๋ค.
Cho (2015)๋ ๊ธฐ์
์ ์ฌํ์ ์ฑ
์ ์ธ์์ด ํ๊ฒฝํ๊ณ์ ๋ณด ์ธก์ ๋ฐ ๊ณต์์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๋ํ์ฌ ๋ถ์ํ๊ณ ๊ธฐ์
์ ์ฑ๊ณผ ๋ฌ์ฑ์ ์ธก์ ํ๋ ์๋ก์ด ์ฒ๋์ธ
ํ๊ฒฝ๋ณด์ ๋น์ฉ๊ณผ ์ฐ๊ณํ ์ง์๊ฐ๋ฅ๊ฒฝ์์ด ๋ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ํ๊ฒฝ๋ณด์ ๋น์ฉ๊ณผ, ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น์ฉ์ผ๋ก ๋๋์๋ค.
Choi (2005)๋ ๊ตญ๋ด ๊ฑด์ถ์ฐ์
์์ ๋ฐ์ํ๋ ์์ฌ์์ฐ ๋ฐ ์์ฌ์์ฐ ์ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ ๋ํ ํ๊ณ LCA๊ธฐ๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ ํ๊ฒฝ๋ถํ๊ฐ์
๊ฐ์ค์น๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ผ๋ก ์ ํ ํ ์ ์๋ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ฐ์ถ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ๋ฐํ๊ณ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ํ์ฉ์ฑ ๋ฐ ํ๊ฒฝ์ฑ๋ฅ์ ๊ฒํ ํ์๋ค.
Kim (2008)์ ๊ธฐ์กด์ LCC ๋ชจ๋ธ์ ์ ์์ ์ฃผ๊ธฐ ๋์์ ์์ ๋น์ฉ (ECO-Cost)์ ํฌํจํ์ฌ ์ ๊ฐ๋
์ ํฌ๊ด์ ์ธ ๋น์ฉ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ ์ํ์๊ณ , ์ผ๋ฐ์ ์ธ
ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ํ๊ฒฝ์ธ ๋ฑ ๋ค๋ถ์ผ ๋น์ฉ์ ํฌํจ์์ผ ์ด๋ฅผ G-Dex๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ด๋ผ ์ ์ ํ๊ณ ํ๊ฒฝ-์ฑ๋ฅ-๋น์ฉํ๊ฐ-๊ฐ์นํ๊ฐ ์์๋ก ๋ถ์ํ์๋ค.
Yun (2009)์ ํ๊ฒฝ์์ค์ ๋์์ผ๋ก ์ ๋์ ์ธ ์ฐ์ถ์ ์ํ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ ๊ธฐ๋ฒ์ ํ์ฉํ์ฌ ํ๊ฒฝ์ํฅ๋ฒ์ฃผ๋ณ ์์๋๋ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋์ ์ฐ์ ํ์ฌ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์
์์ธกํ๊ณ ๊ฑด์ค ์ ํฉ๋ฆฌ์ ์ด๊ณ ๊ฒฝ์ ์ ์ธ ์์ฌ๊ฒฐ์ ์ ์ํ ํตํฉ๋น์ฉ ๋ถ์๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค.
Cha (2010)์ ํด์ฒด๊ณต์ฌ์์ ๋ฐฐ์ถ๋ ๊ฑด์คํ๊ธฐ๋ฌผ์ ํด์ฒด๋จ๊ณ์์ ์ต์ข
์ฒ๋ฆฌ๋จ๊ณ๊น์ง ๊ฑด์คํ๊ธฐ๋ฌผ ์ข
๋ฅ๋ณ๋ก ์ฒ๋ฆฌ๋ ๋ฐฉ์์ ๋ฐ๋ผ CO2 ๋ฐ์๋๊ณผ ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ฐ์ ์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๊ฑด์คํ๊ธฐ๋ฌผ ์ข
๋ฅ๋ณ ์์ก๊ฑฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ด ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๋ํ์ฌ ์ฐ๊ตฌํ์๋ค.
Han (2010)์ ๊ฑด์ถ๋ฌผ์ ์๊ณต๋จ๊ณ์ ํฌ์
๋๋ ์์ฌ์ ์์ฐ์ ๋ฌผ๋ก ๊ณต๋ฒ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฑด์ค์์ฌ์ ๊ฑด์ค์ฅ๋น์ ํฌ์
์ผ๋ก ์ธํด ๋ฐ์๋๋ ์ด์ฐํํ์ ๋ฐฐ์ถ๋์
์ ๋์ ์ผ๋ก ์ฐ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ณ ํน์ ๊ณต์ฌ์ ๊ณต๋ฒ๋ค์ ๋์์ผ๋ก ์ด์ฐํํ์ ๋ฐฐ์ถ๋์ ๋ถ์ํ์ฌ ๋ณด๋ค ์นํ๊ฒฝ์ฑ์ด ๋์ ๊ณต๋ฒ์ ์ ์ ํ๋ ๋ฐฉ์์ ์ ์ ํ์๋ค.
์ง์ ๊ณต์ฌ, ํ๋ง์ด๊ณต์ฌ, ๊ฑฐํธ์ง๊ณต์ฌ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ๊ณต๋ฒ๋ณ ์ด์ฐํํ์ ๋ฐฐ์ถ๋์ ๋ถ์ํ์๋ค.
Jang (2012)์ ๊ทธ๋ฆฐVE ๊ฐ๋ฐ๋จ๊ณ์์ ๊ธฐ์กด์ ๋น์ฉ ๋ฐ ์ฑ๋ฅ๋ถ์๋ฟ ์๋๋ผ ์ด์ฐํํ์ ๋ฐฐ์ถ๋ ์ธก์ ๋๊ตฌ์ธ LCA๋ฅผ ์ ๋ชฉํ์ฌ VE์ ์์ ๋ํ ์์ฌ๊ฒฐ์
์ ์นํ๊ฒฝ์์๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ์ ์๋๋ก, ์ฐ์
์ฐ๊ด๋ถ์๋ฒ์ ์ํ ๊ฑด์ค์์ฌ์ ์๋จ์ DB๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ์คํ์
๋ฐ ๋ด์ญ์ ๊ธฐ๋ฐ์ CO2 ๋ฐฐ์ถ๋ ์๋จ์ ์์ฑ ์ ์ฐจ๋ฅผ ์ ์ํ์๊ณ , ๊ณจ์กฐ๊ณต์ฌ ๋ํ์์ฌ ๋ฐ ์ฅ๋น์ ๋ํ CO2 ๋ฐฐ์ถ๋ ์๋จ์ DB๋ฅผ ์์ฑํ์๋ค.
Noh (2010)๋ BAU (Business As Usual)๋๋น 30%์ ์ด์ฐํํ์ ๊ฐ์ถ์ ๋ชฉํ๋ก ํ์์ธ๋ฅผ ๋์
ํ๊ณ , ํ์์ธ๋ฅผ ํตํด ๊ฑฐ๋์ด๋ค์ธ
์ธ์์ ์ผ์ ์ก์ R&Dํฌ์์ ํ์ฉํ๋ ๋ฐฉ์์ ๋ถ์ํ๊ณ , ํ์์ธ๋ฅผ ๋ถ๊ณผํ๋ฉด ํ์์ฐ๋ฃ์ ์๋๊ฐ๊ฒฉ์ด ์์นํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋น์ฉ๋ถ๋ด์ ํํผํ๋ ๊ณผ์ ์์ 1์ฐจ์ ์ผ๋ก
๊ธฐ์ ๋ณํ๊ฐ ์ ์ธ๋๋ ํ์์ธ์๋ฅผ ์ง์ถํ๋ ๊ณผ์ ์์ ์ ์ธ๋ ๊ธฐ์ ๋ณํ(ITC : Induced technological change)๊ฐ ํ์๊ฐ์ถ์ ๋ฐ๋ฅธ
๊ฒฝ์ ์ ์์ค์ ์ต์ํํ๊ณ , ๋ ๋์๊ฐ ํ๋ฌ์ค ๊ฒฝ์ ์ฑ์ฅ์ ๊ฐ๋ฅ์ผ ํ๋์ง ๋ถ์ํ์๋ค.
Kang (2013)์ ๊ทธ๋ฆฐVE (GValue) ๋ชจ๋ธ์ ์ ์ํ์๋ค. GValue๋ ์ผ๋ฐ์ ์ธ VE๊ฐ์ ํ๊ฒฝVE ๊ฐ์ ๋ํ ๊ฐ์ผ๋ก ํํํ์๋ค. ํ๊ฒฝ๋ถํ๋์
๋น์ฉ์ผ๋ก ๋ํ๋ธ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ(Ce)์ ํ์๋ฐฐ์ถ๊ถ ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๊ณ ์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ฅผ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ์ผ๋ฐ๊ธฐ๋ฅ(Fo)๊ณผ ์นํ๊ฒฝ๊ธฐ๋ฅ(Fe)์ ๋ฐ๋ก๋ฐ๋ก ๋ถ์ํ๊ณ
ํ๊ฐํ๋๋ก ๊ท์ ํ๊ณ ์๋ค.
ํ์ง๋ง ์ด๋ฌํ ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ข
ํฉ์ ์ผ๋ก ์ ๋ฆฝํ์ง ๋ชปํ๊ณ ๋น์ฉ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์์๋ ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ, ์ง์ ํผํด๋น์ฉ์กฐ์ฌ, ์ธ๊ธ๋ถ๊ณผ์ ๋, ํ์๋ฐฐ์ถ๊ถ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ ์ด์ฉ๊ณผ
๊ฐ์ด ๋ค์ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์์ง๋ง ์ค๊ณ๋จ๊ณ์์ ์นํ๊ฒฝVE์ ๊ณง๋ฐ๋ก ์ ์ฉํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์ข
ํฉ์ ์ธ ๋ถ์์ด ํ์ํ๋ค.
2. ์ด๋ก ์ ๊ณ ์ฐฐ
2.1 ๊ฐ์น๊ณตํ(Value Engineering : VE)
๊ฑด์ค์ฐ์
์์์ VE๋ฅผ ์ ์ํ๋ฉด ๏ฝข์ต์ ์ ์์ ์ฃผ๊ธฐ๋น์ฉ(life cycle cost)์ผ๋ก์จ ํ์ํ ๊ธฐ๋ฅ์ ํ์คํ ๋ฌ์ฑํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๊ฑด์ค ์์คํ
์ ๊ธฐ๋ฅ๋ถ์
๋ฐ ๊ธฐ๋ฅ์ค๊ณ์ ์๋ ์กฐ์ง์ ์ธ ๋
ธ๋ ฅ๏ฝฃ์ผ๋ก ๋ํ๋ผ ์ ์ VEํ๋์ ์ค๋น๋จ๊ณ, ๋ถ์๋จ๊ณ, ์คํ๋จ๊ณ ๋ฑ์ ๊ณผ์ ์ผ๋ก ๋๋ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ตฌ์ฒดํ ๋ ์์น๋ก ์ ๋์ ์ผ๋ก
๋ถ์ํ๋ ํน์ง์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค(Kim, 1999).
๊ฑด์ค์ฌ์
์ ์ํํจ์ผ๋ก์จ ๋ฌ์ฑํ๊ณ ์ ํ๋ ๊ฐ์น๋ ๋น์ฉ, ์ฑ๋ฅ, ์๊ฐ์ ์์๋ก์ ๊ตฌ์ฑ์ด ๋๋ฉฐ, ์ด๋ฌํ ์์๋ค์ ์ ์ ํ ๊ท ํ์ ์ ์งํ์ฌ ์ต์ ์ ๊ฐ์น๋ฅผ ๋ฌ์ฑํ๋
๊ฒ์ด ์ค์ํ๋ค. VEํ๋์์๋ ์ต์ ์ ๊ฐ์น๋ฅผ ๋ฌ์ฑํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ ์ฑ์ ์ธ ์ ๊ทผ๋ณด๋ค๋ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ์์น๋ก์จ ์ ๋์ ์ผ๋ก ๋ถ์ํ๋ ํน์ง์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. Table
1์ VE์์์ ๊ธฐ๋ฅ๊ณผ ๋น์ฉ๊ณผ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ค๋ช
ํ๋ค.
๊ฐ์น๋ฅผ ํฅ์์ํค๋ ํํ๋ 4๊ฐ์ง๋ก ๋ถ๋ฅํ ์ ์๋ค. ์ฒซ์งธ๋ก ๊ธฐ๋ฅ์ ์ผ์ ํ๊ฒ ์ ์งํ๋ฉด์ ์ฝ์คํธ๋ฅผ ๋ฎ์ถ๊ณ ๋๋ฒ์งธ๋ก ๊ธฐ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๋ฉด์ ์ฝ์คํธ๋ ๊ทธ๋๋ก
์ ์งํ๋ฉฐ ์ธ ๋ฒ์งธ๋ก๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๋ฉด์ ์ฝ์คํธ๋ ๋ฎ์ถ๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ์ฝ์คํธ๋ฅผ ์ถ๊ฐ์ํค์ง๋ง ๊ทธ ์ด์์ผ๋ก ๊ธฐ๋ฅ์ ํฅ์ ์ํจ๋ค. Table 2๋ 4๊ฐ์ง
์ ํ์ ๊ฐ์นํฅ์์ ํํ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค.
Table 1. Relationship of Function and Cost
|
Div.
|
Contents
|
Value Criteria
|
V = F/C (Function/LCC)
V : Value Index
|
Function
|
Consideration of the thinking of function focus
|
Value
|
Increasing of value index is desirable
|
Life Cycle Cost
|
life cycle cost is the sum of all initial cost and maintenance cost
|
Table 2. Types of VE
|
Div.
|
โ
|
โก
|
โข
|
โฃ
|
Function
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
Cost
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
|
V.E
|
Value & Design
|
2.2 ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ ์
ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ด๋ ์ ํ์ฌ๋ก๋ค์ ๋ณด์์ ๋ ์ฌํ์ ๋น์ฉ์์ ์ ๋๋์์ผ๋ฉฐ, ์์ฐํ๊ฒฝ์ ๋ํ ํ๊ดด, ์ค์ผ, ๋ณด์ ์ ์ํ ๋น์ฉ์ผ๋ก ์ ์ ๋๋ค. ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ํฌ๊ฒ
๋ ๊ฐ์ง๋ก ์ง์ ๋น์ฉ๊ณผ ๊ฐ์ ๋น์ฉ์ผ๋ก ๋๋ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ง์ ๋น์ฉ์ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น์ ๊ฐ์ด ํ๊ฒฝ์์ฒด์ ํผํด๋น์ฉ์ ์๋ฏธํ๋ฉฐ, ๊ด๋ฒ์ํ์ฌ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ์ ์๋ฅผ ํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ฐ๋ฉฐ,
๊ฐ์ ๋น์ฉ์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๋ฒ์ ์ค ํ๊ฒฝ๋ณด์ ๋น์ ๊ฐ์ด ๋ฐฉ์ง๋น, ๋ณด์๋น, ์ ๋์ ๋น์ฉ ๋ฑ ๊ตฌ์ฒด์ ์ ์๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ค(Lee, 1999).
์ง์ ๋น์ฉ๊ณผ ๊ฐ์ ๋น์ฉ์ ์ฐ์ ์ ๋๊ธฐ์ค์ผ์ ์ํ ํผํด๋น์ฉ, ์ํ๊ณํผํด์ ๋ํ ๋ชฉ์ ์ธ ํํ์ ๋น์ฉ, ๋ฐฐ์ถ์ ์ํ ๋ฐฐ์ถ๊ถ๊ฑฐ๋๋น์ฉ ๋ฑ์ ํตํด ์ ๋ํํ๋ ๋ฐฉ์์
๋์
ํ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ง์ ๋น์ฉ์ ๋๊ธฐ, ์์ง, ํ ์ํผํด๋น์ฉ ๋ฑ ์ฌ๋ก๊ฐ ๋๋ฌผ๊ณ ์ธก์ ์ด ์ด๋ ค์ด ๊ด๋ฒ์ํ ๋ฒ์์ ์๋ค. ๊ฐ์ ๋น์ฉ์ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋ฐฉ์ง๋น, ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋ณด์๋น
๋ฒ๋ฅ ์ ๋น์ฉ ๋ฑ ์๋ฃ์กฐ์ฌ๋ฅผ ํตํ ๋ฒ์์์ ์ธก์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ Table 3์์์ ๊ฐ์ด ํฌ๊ฒ ๋ ๊ฐ์ง๋ก ๊ตฌ๋ถ ํ ์ ์๋ค. ์ฒซ์งธ๋ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น์ด๊ณ
๋ค๋ฅธ ํ๋๋ ํ๊ฒฝ๋ณด์ ๋น์ด๋ค.
Table 3. Classification of Environmental Cost
|
Main
|
Middle
|
Sub Category
|
Environmental
Pollution Cost
|
Environment
Damage Cost
|
Air
|
Water
|
Land
|
Pesticide
|
Radiation
|
Thermal Cracking
|
Toxicology
|
Odor Emissions
|
Environmental Destruction
|
Noise
|
Vibration
|
Industrial Waste
|
Subsidence of Land
|
Sunlight Infringements
|
Adding Harmful Food
|
Water Shortages
|
Destruction of Natural Landscapes
|
Environmental
Conservation Cost
|
Environmental Pollution Prevention Costs
|
Environmental Pollution Prevention Equipment
|
Operation Maintenance of Environmental Equipment
|
Factory Planting
|
Environmental Remediation
|
Raw Material Conversion and Pollution Avoidance
|
Non-Pollution Public Relation
|
Environmental Pollution Prevention Training
|
Environmental Pollution Measure
|
Waste Treatment Cost
|
Waste Incineration
|
Waste Burial Treatment
|
Effective
|
Environmental Pollution
Compensation Cost
|
Compensation
|
Animals and Plants Compensation
|
Environmental Pollution
Test research cost
|
Improvement of the Manufacturing Method
|
Reduction of Pollution Control
|
Development of By Products and Joint Products
|
Etc.
|
Legal and Institution Cost
|
Contractor charges
|
Environmental pollution fine
|
Environmental pollution charges
|
Other institutional relation costs
|
2.3 ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ
ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ค์์ 4๊ฐ์ง๋ก ๊ตฌ๋ถํ ์ ์๋ค. ์ฒซ์งธ, ์กฐ์ฌ๋ฒ์ ํ๊ฒฝ์ค์ผ์ ํํผํ๊ธฐ ์ํด ์ง๊ธํ๋ ํํ๊ธ์ก ์ฆ, ํ๊ฒฝ์ค์ผ์ ๊ฒฌ๋์ด ๋ด๊ธฐ ์ํด
์ง๊ธํ์ฌ์ผ ํ๋ ํํ๊ธ์ก์ ๊ฒฐ์ ํ๋๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ฉฐ ์ค์ ๊ฒฝํ์๋ฃ๋ฅผ ์ป๋๋ฐ ์ด์ฉ๋๋ค. ๋์งธ, ๋ถ์๋ฒ์ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์์ฒ์๋ฃ๋ก ๋ถํฐ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ถ์ถํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก
ํ์กด์๋ฃ๋ก๋ถํฐ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ถ์ ์ ์ ์ฉํ๋ค. ์
์งธ, ๋ฐฉ์ง๋น์ฉ ์ถ์ ๋ฒ์ ๊ฒฝ์ฐ ์์ค์ ๋ฐฉ๋นํ๋๋ฐ ์๊ตฌ๋๋ ๋น์ฉ์ ์ค์ ๋น์ฉ์ ๋ํ ๋์ฒด๋ฌผ๋ก์ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ
์ด๋ฉฐ, ์์์ ์
์ ์ค์ฒด๊ฐ ๋ฐฉ์งํ๋์ ์ทจํจ์ผ๋ก์จ ๊ทธ๋ฌํ ์์ค์ ๋ฐฉ์งํ๋๋ฐ ์ ์ ํ๊ณ , ๋ง์ง๋ง ๋ค ๋ฒ์งธ๋ก ํ๋ณต๋น์ฉ ์ถ์ ๋ฒ์ ๋ฐฉ์ง๋น์ ์ถ์ ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ฐฉ์์ผ๋ก
์ ์ฉ๋๊ณ ์์ค์ด ๋ฐ์๋ ๋๋ถํฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋ฉด ์์ ํ ํ๋ณต ๋ ๋๊น์ง ๋น์ฉ์ ํฌํจํ๋๋ฐ ์ฃผ์ํ์ฌ์ผ ํ๋ค.
Table 4. Calculation Method of Environmental Cost (Lee, 2000)
|
Main
|
Middle
|
Sub Category
|
Calculation Method of Environmental Cost
|
Investigation
|
Allowance cost to avoid environment pollution
|
Analysis
|
Method that extracts information from various source data
|
Estimation of Prevention Cost
|
Method that use cost required for prevent damage as substitute to real cost
|
Estimation of Restoration Cost
|
Same as above
|
2.4 ํ๊ฒฝ์ ์ ๋
ํ๊ฒฝ์ ์ ๋๋ ๊ฒฝ์ ์ ์ ์ธ ์ ๋์ ์๋ฐฉ์ ์ ๋๋ก ๊ตฌ๋ถ ํ ์ ์๋ค. ๊ฒฝ์ ์ ์ ์ธ ์ ๋๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ด ์ํธ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ์ ์๊ณ ์ ๊ตญ์ ์ธ ํ๊ฒฝ์ค์ผ์
๋ํด ๊ท์ ํ ์ ์์ผ๋ฉฐ ๋ํ, ๊ฒฝ์ ์ ยท์ฌํ์ ์ ์ฑ
๊ณผ์ ์ฐ๊ณ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ ๊ณ ๋ คํ ์ ์๋ค๋ ์ฅ์ ์ด ์๋ค.
๊ฒฝ์ ์ ์ ์ธ์ ๋์ ์๋ถ๋ฅ๋ก๋ ํ๊ฒฝ๊ฐ์ ๋ถ๋ด๊ธ์ ๋, ๋ฐฐ์ถ๋ถ๊ณผ๊ธ ์ ๋, ํ๊ธฐ๋ฌผ์์น๊ธ์ ๋๋ก ๋๋๋ค. ์๋ฐฉ์ ์ ๋์ ์๋ถ๋ฅ๋ก๋ ํ๊ธฐ๋ฌผ๋ถ๋ด๊ธ์ ๋, ํ๊ฒฝ์ํฅํ๊ฐ,
์์ง๊ฐ์ ๋ถ๋ด๊ธ์ ๋, ์ฌ์ ํ์์ ๋, ์์ง์ฌ๊ณ ์๋ฐฉ, ์์จ์ ํ๊ฒฝ๊ด๋ฆฌ ๊ธฐ๋ฐ์กฐ์ฑ, ํ๊ฒฝ๋งํฌ์ ๋๊ฐ ์๋ค. Table 5๋ ํ๊ฒฝ์ ์ ๋๋ฅผ ์ ๋ฆฌํ ๊ฒ์ด๋ค.
Table 5. Environmental System
|
Main
|
Middle
|
Sub Category
|
Environmental System
|
Economical Flexibility
|
Environmental improvement share cost
|
Emission taxes
|
Waste deposit
|
Preventive System
|
Waste sharing
|
Water improvement allotment
|
Environmental effects evaluation
|
Prior consultation
|
Water pollution prevention
|
Self environmental control foundation
|
Environmental mark system
|
2.5 ํ๊ณํ์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ
์นํ๊ฒฝVE์ ์ฌ์ฉ๋ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๋ํ ๋ฒ์๋ฅผ ํ์
ํ๊ธฐ ์ํด ํ๊ณํ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก Table 6๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ๋ฆฌํ์๋ค. Table 6์์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ํ๊ฒฝ์ค์ผ์
๋ฐ๋ฅธ ํ๊ฒฝ์ค์๋น์ ํ๊ฒฝํ๊ดด๋น๋ก ๋ถ๋ฅํ์์ผ๋ฉฐ ํ๊ฒฝ์ค์ผ์ ๋ฏธ์ฐ์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํด ํ์ํ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋ฐฉ์ง๋น, ํ๊ธฐ๋ฌผ์ฒ๋ฆฌ๋น, ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋ณด์๋น ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ฒ๋ฅ ์ , ์ ๋์
๋น์ฉ์ ํฌํจํ๋ ํ๊ฒฝ๋ณด์ ๋น๋ก ๋ถ๋ฅํ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ธฐ์
ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ ํํ ์ธก์ ๋ฐ ๊ณ์ฐ์ผ๋ก ํ๊ณ์ฒ๋ฆฌ์ ์ผ๊ด์ฑ๊ณผ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ํญ๋ชฉ์
๋ณ๋๋ก ํ์ํ์ฌ ๋น๊ต๊ฐ๋ฅํ ์ฌ๋ฌด์ ํ๋ฅผ ์์ฑํจ์ผ๋ก์ ๊ฐ๊ด์ฑ๊ณผ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ๋์ด๋๋ฐ ์๋ฏธ๋ฅผ ์ฃผ์๋ค. ์ด์ ํ์ํ ํ๊ฒฝ๋ณต์๋น, ํ๊ธฐ๋ฌผ์๊ฐ์ฒ๋ฆฌ๋น, ๋์๋ฌผ์ฌ์ฐ๋ณด์๋น์
๊ฐ์ ํ๊ฒฝ๋ณด์ ๋น๋ฅผ ๋ ๋น์ค์๊ฒ ์ ์ํ์๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๊ทธ ์ฌ์ฉ๋ชฉ์ ์ ๋ฐ๋ผ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น์ ํ๊ฒฝ๋ณด์ ๋น์ ์ธ๋ถํญ๋ชฉ์ ์ ์ํ๊ณ ์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์กฐ์ฌ๋์๋ค.
์ด์ ๊ฐ์ด ํ๊ณํ์ ์ฐ๊ตฌ๋ํฅ์์๋ ํ๊ฒฝ๋ณด์ ๋น์ฉ ๋ฐ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น์ฉ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํฌ๊ด์ ์ธ ๋ด์ฉ์ ๋ค๋ฃจ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ๋ฐ์์ ๋ํด ๋ถ๋ฅํ๊ณ ์์ผ๋, ์ง์ ์ ์ธ
๊ณ์ฐ๊ฐ๊ณผ ๊ณ์ฐ๋ฐฉ์์ ๋ํด์๋ ์ ์ํ์ง ์๊ณ ์๊ธฐ์ ์ค์ง์ ๊ณ์ฐ์๋ ์ ์ฉ์ด ๋ ์ ์๋ ํ๊ณ์ ์ด ์์ผ๋ฉฐ ์นํ๊ฒฝVE์ ํ์ฉํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ณ๋์ ๊ณ์ฐ๋ฐฉ๋ฒ์
๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ๋ค.
Table 6. Environment Cost Scope
|
Main
|
Middle
|
Sub Category
|
Lee (1999)
|
Park (2000)
|
Lee (2000)
|
Lee (2006)
|
Cho (2015)
|
Environmental
Pollution Cost
|
Environment
Damage Cost
|
Air
|
โ
|
|
|
|
|
Water
|
โ
|
|
โ
|
โ
|
โ
|
Land
|
โ
|
|
โ
|
โ
|
|
Pesticide
|
โ
|
|
|
|
|
Radiation
|
โ
|
|
|
|
|
Thermal Cracking
|
โ
|
|
|
|
|
Toxicology
|
โ
|
|
|
|
|
Odor Emissions
|
โ
|
โ
|
โ
|
|
|
Environmental Destruction
|
Noise
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
Vibration
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
Industrial Waste
|
โ
|
|
|
โ
|
โ
|
Subsidence of Land
|
โ
|
|
|
|
|
Sunlight Infringements
|
โ
|
|
|
|
|
Adding Harmful Food
|
โ
|
|
|
|
|
Water Shortages
|
โ
|
|
|
|
|
Destruction of Natural Landscapes
|
โ
|
|
|
|
|
Environmental
Conservation Cost
|
Environmental Pollution Prevention Costs
|
Environmental Pollution Prevention Equipment
|
โ
|
|
โ
|
โ
|
|
Operation Maintenance of Environmental Equipment
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
Factory Planting
|
โ
|
|
|
|
|
Environmental Remediation
|
โ
|
โ
|
|
โ
|
|
Raw Material Conversion and Pollution Avoidance
|
โ
|
โ
|
|
|
|
Non-Pollution Public Relation
|
โ
|
โ
|
|
|
|
Environmental Pollution Prevention Training
|
โ
|
|
|
|
โ
|
Environmental Pollution Measure
|
โ
|
|
|
|
|
Waste Treatment Cost
|
Waste Incineration
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
Waste Burial Treatment
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
|
Effective
|
โ
|
โ
|
|
โ
|
|
Environmental Pollution
Compensation Cost
|
Compensation
|
โ
|
โ
|
โ
|
|
|
Animals and Plants Compensation
|
โ
|
โ
|
โ
|
|
|
Environmental Pollution
Test research cost
|
Improvement of the Manufacturing Method
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
|
Reduction of Pollution Control
|
โ
|
โ
|
|
โ
|
โ
|
Development of By Products and Joint Products
|
โ
|
|
|
|
|
Etc.
|
โ
|
|
|
|
โ
|
Legal and Institution Cost
|
Contractor charges
|
โ
|
โ
|
โ
|
|
โ
|
Environmental pollution fine
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
Environmental pollution charges
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
โ
|
Other institutional relation costs
|
โ
|
โ
|
|
|
|
3. ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ฐ์ ๋ฐฉ์ ๊ณ ์ฐฐ
ํ์ฌ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ฐ์ถ ์ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ ์กฐ๊ฑด๋ถ๊ฐ์น์ธก์ ๋ฒ๊ณผ LCC-LCA ํตํฉ์ฐ์ถ๋ฒ์ด๋ฉฐ ๋ ๊ฐ์ง ๋ฐฉ๋ฒ์ ํน์ง์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ธ๊ตญ์์๋ ํ์์์ฐ์ฑ ๊ฐ๋
์ ํ์ฉํ๊ณ ์๋ค.
3.1 ์กฐ๊ฑด๋ถ๊ฐ์น์ธก์ ๋ฒ(CVM)
์กฐ๊ฑด๋ถ๊ฐ์น์ธก์ ๋ฒ(CVM)์ ๊ฑด์ค์ฌ์
์ ์ํ์ด ํ๊ฒฝ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ํํ์ ๊ฐ์น๋ฅผ ํ๊ฐํจ์ ์์ด์ ์์ฅ์๋ฃ๋ฅผ ๊ตฌํ ์๋ ์๊ณ ๋๋ฆฌ์์ฅ์ ํตํ ๊ฐ์ ์ ์ธ
๋ถ์๋ ์ด๋ ค์ด ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ์์ ์์ฅ์ ์ค์ ํ๊ณ ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฅผ ํตํด ์ํฅ์ ๋ฐ๊ฒ ๋๋ ์ฌ๋๋ค์๊ฒ ํ๊ฒฝํผํด์ ๋ฐฉ์ง๋ฅผ ์ํ์ฌ ํน์ ํ๊ฒฝ๊ฐ์ ์ ์ํ ์ต๋ ์ง๋ถ์์ฌ์ก(WTP)์
์ง์ ๋ฌป๊ฑฐ๋, ํํ๋ ๊ตฌ๋งค์๋๋ฅผ ํตํ์ฌ ์์๊ณก์ ์ ์ถ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ์ง๋ถ์์ฌ์ก(WTP)์ ์กฐ์ฌํ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ์ธ๋ฉด๋ด์ ํตํ ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฅผ ํ์๋ก ํ๋๋ฐ ๋น์ฉ๊ณผ ์๊ฐ์ด ๋ง์ด ๋ค๋ฉฐ, ์๋ต์์๊ฒ ์น์ํ์ง ์์ ์์ฐ๊ฒฐ์ ์ ํ๋๋ก
์๊ตฌํ๋ค๋ ๋จ์ ์ด ์๋ค. ๋ํ ์ดํด๋๊ธฐ ์ฝ๊ฒ ์ค๋๋ ฅ ์๊ณ ์๋ฏธ ์๋ ์๋๋ฆฌ์ค๋ฅผ ํ์๋ก ํ๊ณ , ๊ฐ์ ์ฌํญ์ผ๋ก ์ธํด ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ๋ณ์๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค๋ ํ๊ณ์ ์ด
์์ด ์นํ๊ฒฝ ์ค๊ณVE ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ฐ์ถ์๋ ๋ถ์ ์ ํ๋ค.
3.2 LCC-LCA ํตํฉ์ฐ์ ๋ฒ
ํตํฉ์ฐ์ถ๋ฒ์ ์ ์์ ์ ๊ฑธ์ณ ๋ฐ์๋๋ ๋ชจ๋ ํ๊ฒฝ๋ถํ์ ๋ํด ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ฐ์ถํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก์ ๋ถ์ํ๊ณ ์ ํ๋ ํ๊ฒฝ๋ถํ๊ฐ ๋ฐ์์ํค๋ ์ด์ฒด์ ์ธ ํ๊ฒฝ์ํฅ์
๋ํด ๊ฒฝ์ ์ ๊ฐ์น๋ก ํ์ฐํ๋ ๊ฒ์ด ๋ชฉํ์ด๋ค.
๊ธฐ์ค์ด ๋๋ ์ด๋ ํน์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๋ํ ์ฌํ์ ๊ฐ์ ๋น์ฉ์ ์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ํฅ๋ฒ์ฃผ ๋ด ํ๊ฒฝ๋ถํ์ ๊ฐ์ค๋ถ์์ ํตํด ๋ชจ๋ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ชฉ๋ก์ ๋ํ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๋ฐฐ์ถ๊ถ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ์
ํ์ฉํ์ฌ ์ฐ์ถํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ค์ ๋ถ์์๊ฐ ์ ํ ์ ์๋ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๊ทนํ ์ ํ์ ์ธ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋๋ถ๋ถ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ถ์๊ณผ์ ์ ๋ค์ ํ์์ ์ธ ์ธก๋ฉด์ด ๋ํ๋๋ค๋
ํ๊ณ์ ์ด ์๋ค.
๋ํ, ํ์๋ฐฐ์ถ๊ถ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ์ ๊ฒฝ์ ์ ํจ๋ ฅ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ํ์๋ฐฐ์ถ๊ถ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ์ ์์ฅ๊ฒฝ์ ์ ์๋ฆฌ๋ฅผ ์ด์ฉํ ๊ฒ์ธ๋ฐ ์ด๊ฒ์ ํ ๋น๋ ๋ฐฐ์ถ๊ถ์ ์๊ณผ ์ธ๊ณ๊ฒฝ์ ์ํฉ์
์ํฅ์ ๋ฐ๋๋ค. ํ์ฌ ์ ๋ฝ์์์ ๋ฐฐ์ถ๊ถ ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ์ ๋์
์ด๊ธฐ์ ๋นํด ํ์ ํ ํ๋ฝํ์ฌ ๊ฑฐ๋๋๊ณ ์๋ค. ๊ทธ ์ด์ ๋ ๋ฐฐ์ถ๊ถ๊ฑฐ๋์ ๋๋ฅผ ๋์
ํ ์ด๊ธฐ์ ๊ธฐ์
์๊ฒ
๋๋ฌด ๋ง์ ํ์๋ฐฐ์ถ๊ถ์ ์ ๊ณตํ์๊ณ ๊ฒฝ๊ธฐ์นจ์ฒด๋ก ์ธํ ์์ฐ๋ ๊ฐ์๊ฐ ๋ง๋ฌผ๋ ค ๋ฐฐ์ถ๊ถ ์์๊ฐ ๊ฐ์ํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋ํ 2015๋
์ ๊ฑฐ๋์ ๋ฅผ ์์ํ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ๋
๋์
์ด๊ธฐ์ ์์ผ๋ฉฐ ์์ง ๊ฑฐ๋๊ฐ ์ ๋๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง์ง ์๊ณ ์๋ ์ค์ ์ด๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋ฐฐ์ถ๊ถ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ์ ์ด์ฉํ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ฐ์ ์ ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ์ ๊ธ๊ฒฉํ ๋ณ๋์ผ๋ก ์ธํด ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ผ๋ก์์ ๊ธฐ๋ฅ์ ํ๊ธฐ์๋ ๋ค์ ๋ฌด๋ฆฌ๊ฐ ์๋ค.
Table 7. LCC-LCA Integration Calculation Research
|
Div.
|
Model
|
Contents
|
Characteristic
|
Park
(2007)
|
V=F/(EรO)
|
E : Eco-Cost for Environmental Load
O : Weight Analysis Value Environmental Load
|
Environmental Load is calculated by LCA method.
Environmental Cost use carbon emission trading cost.
|
Kim
(2008)
|
V=P/(LCC+LCECA)
|
LCECA : Life Cycle Environmental Cost Analysis
|
Yoon
(2009)
|
TC=C+EC
|
TC : Total Integration Cost
C : LCC
EC : Environmental Cost
|
LCC-LCA ํตํฉ์ฐ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์๊ฐํ๋ฉด Table 7๊ณผ ๊ฐ๋ค. ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ํฌํจํ๋ ํตํฉ์ฐ์ ๊ฐ๋ฐ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ๋ฐํ ์งํ ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์งํ ์ค์ธ ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋ก์์๋
๊ฐ๊ฐ ๋ค๋ฅธ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์ ์ ํ๊ณ ์๋ค. ํตํฉ์ฐ์ ๋ฒ์ LCA๋ฅผ ํตํด ์ ์๋๋ ํ๊ฒฝ๋ถํ๊ฐ์ ์๋์ ์ธ ํ๊ฒฝ์ํฅ๋๋ฅผ ๋ถ์ ํ ํ, ๋ฐฐ์ถ๊ถ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ์ ์ด์ฉํ
์ฆ, CO2์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ ํ๊ฒฝ๋ถํ์์ ๊ฐ์ค๋ถ์์ ํตํด ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ฐ์ถํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค.
Park (2007)๋ ๊ฑด์ค๋ฌผ์์์ ๊ธฐ๊ณ์ค๋น ๊ด๋ จ๊ณต์ฌ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ๊ฒฝ ๋ฐ ๊ฒฝ์ ์ฑ์ ๋ํ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํํ์๋ค. ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํด ์ด์ฉ ๋ ์์์ ๋ํ ์ค๋ช
์
๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
(1)
EnvCost = Total Env. Cost in Evaluation effect Category (won)
= Env. Cost for Criteria Env. Load(g/won)
n = Env. Load Amount
= Weight Analysis Result for Criteria Env. Load (LCIA)
= Weight Analysis Result for Target Env. Load (LCIA)
ํ๊ฒฝ๋ถํ๋์ ๋์ถํ๊ธฐ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค ๊ตฌ์ถ์ด ํ์ํ์ฌ ์ค๊ณ์์๊ณผ ๋์์ ๋น๊ต๋ถ์ ํ์๋ค. ๋์๋น๊ต ๋ถ์ ์ ์์ฌ์์ฐ ํฌ์
๋ฌผ์ง์์ ๋ฐ์ํ๋ 8๊ฐ์
ํ๊ฒฝ์ํฅ ๋ฒ์ฃผ ๋ด ๊ฐ์ค์น๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ฉํ 16๊ฐ(Co2, So2 ๋ฑ)์ ๋ถํ๋ชฉ๋ก์ ๊ณ ๋ คํ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ Co2๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ๊ฒฝ์ ๋ฏธ์น๋ ์๋์ ์ธ ์ํฅ๋น์จ์
๋ถ์ํ ํ ๋ฐฐ์ถ๊ถ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ์ ๋ฐ์ํ Co2์ ์ด๋น์ฉ์ฐ์ถ ๋ฒ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก 16๊ฐ์ ๋ถํ๋ชฉ๋ก์ ๋ํ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ฐ์ถํ์๋ค.
์ค๊ณ์์๊ณผ ์ค๊ณ๋์ ๋ณ๋ก ๊ฒฝ์ ์ฑ ๋ฐ ํ๊ฒฝ์ด ํตํฉํ๊ฐ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ต๋ถ์ํ๊ธฐ ์ํด ํตํฉ์ฐ์ถ๋ฒ์ ํตํ ํตํฉ์ฐ์ถ๊ฐ EnvCost๋ ์ ์ ๋๋์ด ์ค๊ณ์ ๊ธฐ์ค์ ๋์ ๊ฐ์ ๊ตฌํ ํ ๋ฅผ ๊ณฑํ์ฌ ์ฐ์ถํ ๊ฐ์ ์๋ฏธํ๋ค.
Kim (2008)์ ํ๊ฒฝ์ฌ์
ํ๋ก์ ํธ ์ํ ์ ํ๊ฒฝ๋ถํ์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๊ณ ๋ คํ ํตํฉํ๊ฐ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก G-DEX (Green Cost Index
Methodology)๋ผ๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ ์ ํ์๋ค. ์ด๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ฐ์ ์ผ๋ก LCA๋ฅผ ์ํํ์ฌ ๊ทธ ์๋ฃ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ฑ๋ฅํ๊ฐ ๋ฐ ๋น์ฉํ๊ฐ๋ฅผ ํตํ ๊ฐ์น์ ์๊ฐ
๊ฐ์ฅ ๋์ ์์ ์ต์ ์์ผ๋ก ์ ์ ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก LCC-LCA ํตํฉํ๊ฐ๋ก์จ ํ๊ฒฝ์ฑ๊ณผ ๊ฒฝ์ ์ฑ์ ๋์์ ๊ณ ๋ คํ ์์ฌ๊ฒฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค. ์ด์ ๋ํ ์ ์ฉ๊ณต์์ ๋ค์๊ณผ
๊ฐ๋ค.
(2)
LCC = Life Cycle Cost
LCECA = Life Cycle Environmental Cost Analysis
Yun (2009)์ ํ๊ฒฝ์์ค๋ฌผ์ ๋์์ผ๋ก ์ ๋์ ์ธ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋์ ์ฐ์ถํ์ฌ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ผ๋ก ํ์ฐํ์ฌ ์ ๊ณผ์ ๋์ ์์๋๋ LCC์ ์ข
ํฉํ์ฌ ํ๊ฒฝ์ฑ ๋ฐ ๊ฒฝ์ ์ฑ
ํตํฉ๋น์ฉ์ ์์ธกํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ํตํฉ๋ชจ๋ธ์ ์ ์ํ์๊ณ , ์์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
(3)
= Total Integration Cost for Life Cycle
= Each stage LCC
= Env. Cost by Carbon Emission Trading Cost
= Life Cycle Phase
= Initial Construction Cost
= Maintenance Phase
3.3 ํ์์์ฐ์ฑ ๊ฐ๋
์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ
Mckinsey ๋ณด๊ณ ์(2008)์์๋ ํ์์์ฐ์ฑ ๊ฐ๋
์ ์ ์ํ์๋ค. ํ์์์ฐ์ฑ์ ์จ์ค๊ฐ์ค ๊ฐ์ถ์ ๋ฐ๋ฅธ GDP ๊ฐ์์์ธ์ ์์์ํค๋ GDP์ฆ๊ฐ์์ธ์ผ๋ก์
์ต๊ทผ ์จ์ค๊ฐ์ค ๊ฐ์ถ๊ณผ ์ง์์ ์ธ ์ฑ์ฅ์ ๊ฐ์กฐํ๋ ๋
น์์ฑ์ฅ์ ๋ถํฉํ๋ ์๋ก์ด ๊ฐ๋
์ด๋ค.
์ด ์ฐ๊ตฌ๋ ์ง์์ ์ธ ์ฑ์ฅ์ ์ํ ๊ธฐ์ค์งํ๋ก ํ์ฉ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด์ ์ฌํ ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์จ์ค๊ฐ์ค ๊ฐ์ถ๊ณผ ์ง์์ ์ธ ์ฑ์ฅ์ ๊ฐ์กฐํ๋ ๋
น์์ฑ์ฅ์ ์๋์ ํ์์์ฐ์ฑ์
์ค์ํ ๊ฐ๋
์ผ๋ก ์ธ์๋๊ณ ์๋ค. ํ์์์ฐ์ฑ์ ์จ์ค๊ฐ์ค ๊ฐ์ถ์ ๋ฐ๋ฅธ GDP ๊ฐ์์์ธ์ ์์์ํค๋ GDP์ฆ๊ฐ์์ธ์ผ๋ก์ 2008๋
McKinsey Global
Institute์ ์ํด ์ฒ์์ผ๋ก ์ ์๋์๋ค.
2050๋
์ ์ ์ธ๊ณ ๋๊ธฐ ์ค ์จ์ค๊ฐ์ค๋ฅผ 500 ppmv๋ก ์์ ์ํค๊ธฐ ์ํด์๋ ์ ์ธ๊ณ ์จ์ค๊ฐ์ค๋ฅผ 2009~2050๋
๊ธฐ๊ฐ ๋์ ์ฐํ๊ท ๋ฐฐ์ถ๋์ 2.4%
๊ฐ์ํด์ผ ํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ๋ 2009๋
11์์ ๋ฐํํ ๊ตญ๊ฐ์จ์ค๊ฐ์ค ๊ฐ์ถ๋ชฉํ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด 2020๋
์จ์ค๊ฐ์ค๋ฅผ ๋ฐฐ์ถ์ ๋ง์น ๋๋น 30% ๊ฐ์ถํ๊ธฐ๋ก ํ์๋ค.
ํ์์์ฐ์ฑ์ GDP ๋๋น ํ์ ์ง์ฝ๋(Carbon Intensity)์ ์ญ์๋ก์ ์จ์ค๊ฐ์ค ๋ฐฐ์ถ๋ ๋จ์๋น GDP์ ๋น์จ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ํ์์์ฐ์ฑ์ Eq.
(4)์ Kaya Identity ๊ณต์์ ๊ธฐ์ด๋ก ํ์๋ค. ์ฌ๊ธฐ์๋ E๋ ์๋์ง์๋น๋, P๋ ์ธ๊ตฌ๋ฅผ ๋ปํ๋ค(Kim, 2009).
(4)
์ด์๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ตญ๋ด์ธ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ์ฐ์ ๋ฐฉ์์ ๊ณ ์ฐฐํ ๊ฒฐ๊ณผ ๊ตญ๋ด์ ๋ฐฉ์์ ์๊ฐ๊ณผ ๋
ธ๋ ฅ์ด ๋ง์ด ํฌ์
๋๊ณ ์๊ธฐ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ๋ณ์ ์ธ ๊ฐ๊ฒฉ์ ์ฌ์ฉํ๋ค๋ ๋จ์ ์ด ์์์ผ๋ฉฐ
๊ตญ์ธ์ ํ์์์ฐ์ฑ ๊ฐ๋
์ ๊ตญ๊ฐ๋จ์๋ก ์ ์ฉํ ๊ฒฝ์ฐ ํจ๊ณผ์ ์ด๋ฏ๋ก ๊ฐ๋ณ ์์ค๋ฌผ ๋จ์์ ์นํ๊ฒฝVE๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์๋ ์ ์ ํ์ง๊ฐ ์๋ค.
4. ์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ชจ๋ธ
4.1 ์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ
์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ชจ๋ธ์ Kang (2013)์ ์ํด ์ ์๋ ์ ์ด ์๋ค. Eq. (5)์์ ๋ณด๋ฉด ๊ทธ๋ฆฐVE (GValue)๋ ์ผ๋ฐ์ ์ธ VE๊ฐ์ ํ๊ฒฝVE ๊ฐ์
๋ํ ๊ฐ์ผ๋ก ํํ๋์ด ์๋ค.
(5)
GValue = Optimized Cost Effect that User perform the necessary function and the environmental
function simultaneously keeping Quality
Vo = General Fo/Co
Ve = Fe/Ce
Fe = Environmental Function
Ce = Environmental Cost that represent environmental Load in a cost
ํ๊ฒฝ๋ถํ๋์ ๋น์ฉ์ผ๋ก ๋ํ๋ธ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ(Ce)์ ํ์๋ฐฐ์ถ๊ถ ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ ์ธ๊ธํ ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ ํฐ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ฅผ
ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ์ผ๋ฐ๊ธฐ๋ฅ(Fo)๊ณผ ์นํ๊ฒฝ๊ธฐ๋ฅ(Fe)์ ๋ฐ๋ก๋ฐ๋ก ๋ถ์ํ๊ณ ํ๊ฐํด์ผ ํ๋ฏ๋ก ์คํ์ ๊ทธ๋งํ ๋
ธ๋ ฅ๊ณผ ์๊ฐ์ด ๋ ํ์ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด๋ฌํ ๋จ์ ์
ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํ ์๋ก์ด ์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ชจ๋ธ์ด ํ์ํ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์ํ๋ ์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ชจ๋ธ์ ๊ธฐ์กด VE ๊ฐ์นํ๊ฐ ๊ณต์๊ณผ McKinsey Global Institute์ ํ์์์ฐ์ฑ ๊ฐ๋
์ ์ ๋ชฉ์ํจ ๊ฒ์ผ๋ก
๊ณต์์ Eq. (6)๊ณผ ๊ฐ๋ค.
(6)
EV = Eco-Friendly VE
EF = Eco-Function
LCC = Life Cycle Cost
PEPI = Potential Environmental Pollution Index
์์์ EV (Eco-Value)๋ ์นํ๊ฒฝVE๋ฅผ, EF (Eco Function)๋ ์ค๊ณํญ๋ชฉ์ ์นํ๊ฒฝ์์๋ฅผ ๋ปํ๋ฉฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผ ์นํ๊ฒฝ ์ธ์ฆํ๊ฐํญ๋ชฉ, LEED,
BREEAM ๋ฑ์์ ํ์ฉํ๊ณ ์๋ ์นํ๊ฒฝ ํ๊ฐํญ๋ชฉ์ ์์ ํ์ฌ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์ ํ๋ค. ์นํ๊ฒฝ ํ๊ฐํญ๋ชฉ์ด๋ ๊ฑด์ถ๋ฌผ์ ์นํ๊ฒฝ ์ฑ๋ฅ์ ๋ํ ํ๊ฐ ์คํ๊ณผ ์ค๊ณ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ๊ณผ
๊ฐ์ด๋๋ฅผ ์ ๊ณตํจ์ผ๋ก์จ ์นํ๊ฒฝ์ ์ธ ๊ฐ๋ฐ๊ณผ ์ง์๊ฐ๋ฅํ ๊ฑด์ถ๋ฌผ์ ๊ฐ๋ฐ์ ์ ๋ํ๋ ์ ๋์ด๋ค(Yoon et al., 2011).
Table 8์ ์นํ๊ฒฝํ๊ฐํญ๋ชฉ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ชจ๋ธ์์๋ ์นํ๊ฒฝํ๊ฐํญ๋ชฉ๊ณผ ์ผ๋ฐ๊ธฐ๋ฅ์ VE๋์์ ์ฑ๊ฒฉ์ ๋ง๊ฒ ๊ตฌ์ฑํ์ฌ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์ ํ๋ค. ์ฐ์ถ๋ฐฉ๋ฒ์
ํ๋ก์ ํธ์ ํน์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ์์ค๋ฌผ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ์์์ ์นํ๊ฒฝ ํ๊ฐํญ๋ชฉ ์์๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ ์ฃผ๊ด์ ๊ด์ ์ ๊ฐ๊ดํ ํ ์ ์๋ AHP๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ํ๊ฒฝ์ฑ
ํ๊ฐ๊ธฐ์ค์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ์ฐ์ถํ๋ค.
Table 8. Eco Evaluation Article (Kim, 2010)
|
Div.
|
LEED
|
BREEAM
|
Evaluation Article
|
Architecture Material
|
Maintenance
|
Construction Waste Treatment
|
Health & Well-Being
|
Energy Countermeasures
|
Energy
|
Exist Building Amount
|
Transportation
|
Interior Air Quality
|
Water Resource Efficiency
|
Landscaping/Outside Design
|
Construction Material
|
Recycle Device Installation
|
Trash
|
Operation and Control Facility
|
Land Planning
|
Forbid of Ozone Layer Destroy Material
|
Ecology Environment
|
Position Selecting
|
Environmental Pollution
|
Transportation Relationship
|
Innovation
|
Water Resource Preservation
|
|
Water Quality
|
LCC๋ ์ค๊ณ์ ๋ํ ๊ณต์ฌ๋น๋ก์จ ์ฌ๋ฃ๋น, ์ฅ๋น๋น, ์ธ๊ฑด๋น์ ์ด์ ๋ํ ๊ฐ์ ๊ฒฝ๋น๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ฉฐ, CO2 ๋ฐฐ์ถ๋์ ์ ํ๊ณผ ์์คํ
์ ์ค๊ณ๋์ ๋ฐ ๊ฒฌ์ ์ ๋ฑ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ ํ์ด ๋ง๋ค์ด์ง๊ธฐ ์ํด ํฌ์
๋๋ ๋ชจ๋ ๋ฌผ์ง์ ์ข
๋ฅ์ ์์ผ๋ก๋ถํฐ ํ๊ฒฝ๋ถํ ๋ถ์ฐ๋ฌผ์ ์ถ์ ํ๋
๊ฐ๋ณ์ ์ฐ๋ฒ๊ณผ ์ฐ์
์ ์ต์ข
์์๊ธ์ก์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก ์ ๋ฐ๋๋ ์๋์ง์๋น๋๊ณผ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ ๋ฑ์ ๊ตฌํ๋ ์ฐ์
์ฐ๊ด๋ถ์๋ฒ์ด ์๋ค.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฑด์ถ๋ฌผ๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ค์ํ ์ ํ์ด๋ ์์คํ
์ ๊ณต์ ์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋จ๊ณ๋ณ๋ก ํ๊ฒฝ๋ถํ๋์ ๊ตฌํ ์ ์๋ ์กฐํฉ๋ฒ์ด ์๋ค. ๊ฒฐ๊ตญ ๊ธฐ์กด ๊ฐ๋ณ์ ์ฐ๋ฒ, ์ฐ์
์ฐ๊ด๋ฒ,
์กฐํฉ๋ฒ์ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ ๊ฑด์ค ํ๊ฒฝ์ ์๋ง์ ํํ๋ก ์์ ํ ๋ณธ ๋ชจ๋ธ์ ๋ฐ์ํ๋ค๋ฉด CO2 ๋ฐฐ์ถ๋์ ์ฐ์ ํ ์ ์์ ๊ฑฐ๋ผ ๊ธฐ๋ ํ ์ ์๋ค.
์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ์ง์(Potential Environmental Pollution Index : PEPI)๋ ์์ค๋ฌผ์ด ์๊ณต ๋ ํ ๋ฐ์ ๋ ์ ์๋ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์
์ธก์ ์ด ์ด๋ ต๊ธฐ ๋๋ฌธ์ Figs. 2 and 3์ ์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ์ค์ผ์ง์ ์ธก์ ํ๊ฐ์ง๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ์นํ๊ฒฝ VE ์ค๊ณ์ ์์๊ณผ ๋์์ ๋น๊ตํ์ฌ ๋ ํฐ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ
๋ฐ์์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์ ๋์ ์ผ๋ก ํํ ํ ์ ์๋ค.
|
Fig. 2. Potential Environmental Index Calculation Process
|
|
Fig. 3. Potential Environmental Index Evaluation Sheet
|
4.2 ์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ์ง์์ ๋์ถ
ํ๊ณํ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น์ ํ๊ฒฝ๋ณด์ ๋น์ ๊ฐ๋
์ ์์ง ๋ฐ์ํ์ง ์์ ๋น์ฉ์ ๋์์ผ๋ก ํ๊ณ ์์ผ๋ฏ๋ก ์ค๊ณ๋จ๊ณ์์ ์ถ์ ํ๊ธฐ์๋ ๋ถํ์ค์ฑ์ด ๋๋ฌด ํฌ๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ์ ์ฌ์ ์ธ ํ๊ฒฝ์ค์ผ์ ๋๋นํ๊ธฐ ์ํ ๋น์ฉ์ผ๋ก ์ธ์ํ๊ณ ์ด๋ฅผ ์ ์ฌ์ ์ธ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ด๋ผ ์ ์ํ๋ ๊ฒ์ด ํ๋นํ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ์ง์ํ ํ
๊ฒ์ด ์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ์ง์์ด๋ค.
์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ์ง์๋ฅผ ๋์ถํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์นํ๊ฒฝ VE ์คํ ์ ์์๊ณผ ๋์์ ๊ฐ์ ๋น๊ต๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ์ง์๋ฅผ ๋์ถํ๋ค. ์ฒซ ๋ฒ์งธ๋ก ๊ฐ์ธ์ด๋ ๊ทธ๋ฃน์ ์ฃผ๊ด์ ์ด๊ณ
๊ฐ์ธ์ ์ธ ์ ํธ๋๋ฅผ ์๊ณ ์ ํ ๋ ๊ฐ๊ด์ ์๋ฆฌ๋ชจํ์ ์ ๊ณตํ๋ AHP๊ธฐ๋ฒ์ ํ์ฉ(Choi et al., 2011)ํ์ฌ VEํ์ด ์นํ๊ฒฝ VE ํ๋ก์ ํธ์
์๋ง์ 7๊ฐ์ง ํ๊ฒฝ์ฑ ํ๊ฐ๊ธฐ์ค์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๊ตฌํ๋ค.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์์ ๋ฐ ๋์์ ์ค๊ณํญ๋ชฉ๋ณ ํ๊ฒฝ์ฑ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ค์ ํ ํ ์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ์ง์๋ฅผ Fig. 3์ ํ๊ฐํ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ์ฐ์ถํ๋ค. ์ฐ์ถ๋ฐฉ๋ฒ์ VEํ์ด ์ค๊ณํญ๋ชฉ๋ณ
์์ ๋ฐ ๋์์ ์์ค๋ฌผ์ด ์๊ณต ๋ ํ ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅํ ํ๊ฒฝ์ฑ ํ๊ฐ๊ธฐ์ค์ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น์ ์ฌ๊ฐ์ฑ์ 1~7์ ์ผ๋ก ์ธก์ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ AHP๋ฅผ ํตํด ์ป์ ํ๊ฒฝ์ฑ
ํ๊ฐ๊ธฐ์ค์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๊ณฑํ์ฌ ๊ฐ ์ค๊ณ ํญ๋ชฉ๋ณ ์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ์ค์ผ์ง์๋ฅผ ๊ตฌํ ํ ์ง์ ๊ฐ์ด ๋ฎ์ ์์ ๋ฐ ๋์์ ๋์ถํ๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ์ง์๊ฐ ๋ฎ์
๋์ ๋ฐ ์์ ์ค๊ณํญ๋ชฉ ์กฐํฉ์ ์ง์๋ฅผ ํฉ์ฐํ ๊ฐ์ Eq. (6)์ ์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ์ง์(PEPI)๋ก ํ์ฉํ๋ค.
5. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ 100์ต ์ด์์ ๊ฑด์ค์์ค๋ฌผ ์ค๊ณ ์ ๋ฐ๋์ ์ค์ํด์ผ ํ๋ ์ค๊ณVE์ ์นํ๊ฒฝ ์์๋ฅผ ๋ฐ์ํ ์นํ๊ฒฝVE๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์ ํ์ฉ๋ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ ๋ฐ ์นํ๊ฒฝ๊ฐ์น๋ชจ๋ธ์
๋ํ ๊ฐ๋
์ ์ ๋ฆฝํ๊ณ ์ ํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๊ฐ๋
์ ํ๊ณํ์ ์ผ๋ก ์ ์๋๊ณ ๊ทธ ๋น์ฉ์ ์ฐ์ ์ ์ด์ฐํํ์ ๋ฐฐ์ถ๋์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๋ ํ์์ธ, CO2๋ฐฐ์ถ๊ถ ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ, ์ง๋ถ์์ฌ๊ธ์ก์ ์ด์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ๋ง์ด ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋๋ฌผ๊ฒ ํ์์์ฐ์ฑ ๊ฐ๋
์ ํ์ฉํ๊ณ ์๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ์ค๊ณ๋จ๊ณ์์ ์นํ๊ฒฝVE์ ํ์ฉํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ์๋ก์ด ๊ฐ๋
์ ์ ์ฉ์ด ํ์ํ๋ค. ํ์์์ฐ์ฑ ๊ฐ๋
์ ์ ์ฉ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ์ค๊ณ๋จ๊ณ์์
์์์ ๋ํ ๋์์ ๊ฐ๋ฐํ๊ณ ์ ํ ๋ GDP๋์ ์์ ์ฃผ๊ธฐ๋น์ฉ(LCC)๊ณผ CO2๋ฐฐ์ถ๋๊ณผ ์ ์ฌ์ ํ๊ฒฝ์ค์ผ์ง์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ชจ๋ธ์ด๋ค. ์ด๊ฒ์ ํ์๋ฐฐ์ถ๊ถ๊ฑฐ๋๊ฐ๊ฒฉ์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ ๋ณด๋ค ํจ์ฌ ์์ ์ ์ด๋ค. ๋ํ, ํ๊ณํ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋น์
ํ๊ฒฝ๋ณด์ ๋น์ ๊ฐ๋
์ ์์ง ๋ฐ์ํ์ง ์์ ๋น์ฉ์ ๋์์ผ๋ก ํ๊ณ ์์ผ๋ฏ๋ก ์ค๊ณ๋จ๊ณ์์ ์ถ์ ํ๊ธฐ์๋ ๋ถํ์ค์ฑ์ด ๋๋ฌด ํฌ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ ์ฌ์ ์ธ ํ๊ฒฝ์ค์ผ์ ๋๋นํ๊ธฐ
์ํ ๋น์ฉ์ผ๋ก ์ธ์ํ๊ณ ์ด๋ฅผ ์ ์ฌ์ ์ธ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ด๋ผ ์ ์ํ๋ ๊ฒ์ด ํ๋นํ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์ํ ํ๊ฒฝ๋น์ฉ์ ๋ํ ์๋ก์ด ์ ์๋ฅผ ์ค์ ์ค๊ณ๋จ๊ณ์ ์นํ๊ฒฝVE์์ ์ ์ฉํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์ฌ๋ก์ ์ฉ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ์งํํ ํ์๊ฐ ์๋ค.