-
1. ์ ๋ก
-
2. ๊ตญ๋ด๏ฝฅ์ธ ํ์ง์ฑ๋ฅ์ธ์ ๊ฒํ
-
3. ํ์งํ๊ฐ์ง์์ ํ๊ฐ์ธ์ ์ ์ ์ฑ ๊ฒํ
-
3.1 ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ๋๊ป
-
3.2 ์์ถ๊ฐ๋
-
3.3 ํํ์ฑ(IRI)
-
3.4 ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์
-
4. ๊ฒฐ ๋ก
1. ์ ๋ก
๊ฒฝ๋ถ๊ณ ์๋๋ก ๊ฐํต ์ดํ ์ง์์ ์ธ ๊ณ ์๋๋ก์ ํ์ถฉ๊ณผ ์ฐ์
๋ฐ์ ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ฌผ๋๋ ์ฆ๊ฐ๋ก ์ธํ์ฌ ๋๋ก ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ ํ์ ์ทจ์ฝ๊ตฌ๊ฐ์ ๋ฐ๋ณต์ ์ธ ํ์๊ฐ ๋ฐ์ํ๊ณ
์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ํ์ง์ ๊ฒฐ์ ํ๋ ์๊ณต๊ณผ์ ์์์ ํ์ง๊ด๋ฆฌ๋ ์์ฑ๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ํ์ง๋ณด๋ค๋ ์๊ณต๊ณผ์ ์์ ๋จ๊ณ์ ์ธ ํ์ง๊ด๋ฆฌ์ ์ง์ค๋์ด ์ง์์ ์ธ ํ์๊ฐ
๋ฐ์๋๊ณ ์๋ ์ค์ ์ด๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ ๋๋กํฌ์ฅ์ ๋น๋กฏํ ๊ฑด์ค ๋ถ์ผ์์๋ ์ฑ๋ฅ๋ณด์ฆ ๊ณ์ฝ์ ๋๋ฅผ ๋์
ํ๊ธฐ ์ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์งํ๋๊ณ ์๋ค. ์ ๋ฝ ๋ฐ ๋ฏธ๊ตญ ๋ฑ ์ ์ง๊ตญ์์๋
1990๋
๋๋ถํฐ ์ต์ ๊ฐ๋์ฐฐ๋ฐฉ์ ์ด์์ ๋ฐ๋ฅธ ํ์ง๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ณ ์ ์ฑ๋ฅ์ค์ฌ์ ๋ณด์ฆ ์ ๋๋ฅผ ์ด์ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ํตํด ๊ณต์ฌ ์ํ์ ๋ฐ์ํ๋ ์๋ ํ์
๋ฐ์ ์ํ์ ๋ฐ์ฃผ์ฒ์ ์๊ณต์ฌ๊ฐ ๊ท ํ ๋ถ๋ดํ๊ณ ํ์ง์ ๋ํ ์ฑ
์์ ๋ช
ํํ ํ์ฌ ํ์ง์ ํฅ์์ํค๊ณ ์๋ค. ๊ตญ๋ด์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ตญํ ๋ถ์์๋ ์ฑ๋ฅ์ค์ฌ์ ๊ฑด์ค๊ธฐ์ค
ํ์คํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ์ฌ ์ง๋ถ๊ท์ ์ ๋, ์ฑ๋ฅ๋ณด์ฆ์ ๋์ ๊ฐ์ ์ ์ง ํ์ง๋ณด์ฆ์ ๋ ๋์
๋ฐฉ์์ ์ ์ํ์๊ณ ๋ณด์ฆ์ ๋์ ํ์ํ ๊ฐ์ข
๋ฒ๊ท ๊ฐ์ ๋ฐ ๊ธฐ์ค์ ๋ํ
์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์งํํ์๋ค(Kwon et al., 2011). ๋ํ ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ทธ๊ฐ์ ์ ๊ฒ์์ฃผ์ ํ์ง๊ด๋ฆฌ์์ ๋ชฉ์ ๋ฌผ์ ํ์ง์ฑ๋ฅ ์์ฃผ์ ํ์ง๊ด๋ฆฌ ์ฒด๊ณ๋ก์
์ ํ์ ์ํ์ฌ ๋ชฉ์ ๋ฌผ์ ํ์ง ์์ค ์ธก์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ์ ๋์ ํ๊ฐ ์ง์์ธ ํ์ง์ฑ๋ฅ์ง์(QPI : Quality Performance Index)๋ฅผ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ
์ ์ฉํ๊ณ ์๋ค(Lee et al., 2011).
์ ๋ฝ์ ์ฝ 40๋
์ ๋ถํฐ ๋๋ก, ๊ต๋ ๊ฑด์ค๊ณต์ฌ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ๋ณด์ฆ๊ณ์ฝ์ ์ด์ํ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ ๋๋ก ๊ฑด์ค ํ ์ ์ง๊ด๋ฆฌ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ฑ๋ฅ๋ณด์ฆ
๊ณ์ฝ์ ๋๋ฅผ ์ด์ํ๊ธฐ ์์ํ์์ผ๋ฉฐ ๋๋ก๊ฑด์ค ๊ณ์ฝ์ ์์ด ํ์์ ์ธ ๊ณ์ฝ์ ๋๊ฐ ๋๊ณ ์๋ค. ๋ํ ์ ๋ฝ์ ๊ฑด์ค์ฐ์
์ ๋ชฉ์ ๋ฌผ์ ํ์ง์ ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ ๊ฐ์น๋ก ์ธ์ํ๊ณ
ํ์ง ํฅ์ ์ ๋๋ฅผ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๊ฑด์ค์ ๋๋ฅผ ๋ฐ์ ์์ผ ์๋ค. ์ ๋ฝ์ ์ฑ๋ฅ๋ณด์ฆ ์ ๋๋ ๋ค์ํ ๊ณ์ฝ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ์์ผ๋, ๊ณ์ฝ์์ ์ฑ
์์ด ์ฆ๊ฐ๋๋ฉด์ ์ฅ๊ธฐ๊ฐ๋์
ํ ์
์ฒด๊ฐ ํ๊ฒฝ์ , ์ ์น์ , ์ฌํ์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ณํํจ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ์ฌ์ ์ธ ์ํฉ์ ๋ํ ๋ฆฌ์คํฌ๊น์ง ๋ถ๋ดํ๊ฒ ๋๋ค(Kim, 2012).
๋ฏธ๊ตญ์ 1990๋
๋ ์ ๋ฝ๊ณผ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ๋ชฉ์ ๋ฌผ์ ํ์ง ํฅ์ ๋ฐ ์์ ์ฃผ๊ธฐ ๋น์ฉ ์ ๊ฐ์ ๋ชฉํ๋ก FHWA๋ ๊ธฐ์กด ๊ณ์ฝ๋ฐฉ์์ ๋์์ผ๋ก ํ์ ์ ์ธ ๊ณ์ฝ๋ฐฉ์์ธ ์ฑ๋ฅ๋ณด์ฆ์ ๋์
๊ดํ ์ ์ ๊ท์ ์ ์๋ฆฝํ์๊ณ ์๋ฒ์ฌ์
์ ํตํ์ฌ ๊ตฌ์ฒดํ ์์ผฐ๋ค. ๋ํ ์์คํํธํฌ์ฅ๊ณผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธํฌ์ฅ์ ๋ํ์ฌ ์ง๋ถ๊ท์ ์ ๋๋ฅผ ์ด์ํ๊ณ ์๋ค. ์ง๋ถ๊ท์ ์ ๋๋
๋ชฉ์ ๋ฌผ์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ด ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ธ์๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก ํ์ง์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ์ฌ ๊ทธ ์์ค์ ๋ฐ๋ผ ๊ณต์ฌ๋น๋ฅผ ์ฐจ๋ฑ ์ง๊ธํ๊ฑฐ๋ ๋ณด์, ์ฌ์๊ณต๊ณผ ๊ฐ์ ์กฐ์น๋ฅผ ๊ท์ ํ๊ธฐ
์ํ ์๋จ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ค. ํ๊ฐ์ธ์์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ ์ฃผ๋ง๋ค ์๋ก ์์ดํ๊ฒ ์ ์ฉ๋๊ณ ์๋ค. ํ์ฌ ๋ฏธ๊ตญ์์ ์ง๋ถ๊ท์ ์ ๋์ ์ด์์ ์ ์ฒด 51๊ฐ์ฃผ ์ค 43๊ฐ์ฃผ๊ฐ
์ง๋ถ๊ท์ ์ ๋๋ฅผ ์ํํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ์์ถ๊ฐ๋, ํฌ์ฅ๋๊ป, ๋ฐ์ธ๋ ํจ๋๊ณผ ๊ฐ์ ๊ณต์ฉ์ฑ์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ธ์๋ฅผ ์ง๋ถ๊ท์ ํ๊ฐ ๋์ ์ธ์๋ก ์ ์ ํ๊ณ ์๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๊ฐ๊ฐ์ ์ง๋ถ๊ท์ ์ธ์๋ณ ๊ธฐ์ค์ ๋ํ ํ์ฉํ๋ ๋ฐ ํ๊ณ์น๋ ๊ฐ ์ฃผ๋ง๋ค ์์ดํ๋ฉฐ, ์ง๋ถ๊ท์ ์ธ์๊ฐ ๋ค๋ฅด๊ฒ ์ ์ฉํ๋ ์ด์ ๋ ์ง๋ถ๊ท์ ์ ๊ฐ ์ฃผ๊ฐ ๊ฒฝํ์
ํ๋จ์ ์ํด ์์ฒด์ ์ผ๋ก ๊ฐ๋ฐํ๊ณ ์ด๋ฅผ ์์ ํด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค(FHWA, 2003).
๊ตญ๋ด์ ๊ฒฝ์ฐ ๋๋กํฌ์ฅ์ ํ์๋ณด์ฆ ์ ๋๋ ํฌ์ฅ์ ์ข
๋ฅ, ์
์ฐฐ ๋ฐ ๊ณ์ฝ, ๊ณต๋ฒ ๋ฑ๊ณผ ์๊ด์์ด ๋จ์ผ ๋ณด์ฆ๊ธฐ๊ฐ(2๋
)๊ณผ ํ์๋ณด์ฆ๊ธ๋ฅ (3%)์ ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ค.
์ด๋ฅผ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ทธ๊ฐ์ ์ ๊ฒ์์ฃผ์ ํ์ง๊ด๋ฆฌ์์ ๋ชฉ์ ๋ฌผ์ ํ์ง์ฑ๋ฅ ์์ฃผ์ ํ์ง๊ด๋ฆฌ ์ฒด๊ณ๋ก์ ์ ํ์ ์ํ์ฌ ๋ชฉ์ ๋ฌผ์ ํ์ง ์์ค
์ธก์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ์ ๋์ ํ๊ฐ ์ง์์ธ ํ์ง์ฑ๋ฅ์ง์(QPI : Quality Performance Index)๋ฅผ ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ค. QPI์์ ์ ์ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ
ํฌ์ฅ์ ํ์งํ๊ฐํญ๋ชฉ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ ๋ฝ๊ณผ ๋ฏธ๊ตญ์ ๋๋ถ๋ถ ์ฃผ์์ ๊ณตํต์ ์ผ๋ก ์์ถ๊ฐ๋, ๋๊ป, ํํ์ฑ 3๊ฐ์ง์ ์ง๋ถ๊ท์ ์ธ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ตญ๋ด ํน์ฑ์
ํฌ์ฅํ๋ฉด์ ์ ์ค์ ์ดํฌ ๋ฐ ๋๊ฒฐ์ตํด์ ์ํ ์คํด๋ง ํ์์ด ์ฃผ๋ฅผ ์ด๋ฃจ์ด ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ฆ์ง์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก 3๊ฐ์ง ๊ณตํต์ธ์์ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์์ ํ๊ฐ์ธ์๊ฐ
์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ ํ๊ฐ์ธ์์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ตญ์ธ์์ ๊ฒฝํ์ ํ๋จ์ ์ํด ์์ฒด์ ์ผ๋ก ์ ์ ํ๊ณ ๊ฐ๋ฐ๋ ์ธ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ ์ค์ ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋
ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ์์ ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ ํ์ง์ฑ๋ฅ ์ง์์ธ QPI์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ ์ธ์ ํฌ์ฅ๋๊ป, ์์ถ๊ฐ๋, ํํ์ฑ, ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์์ ๋ํ ์ ์ ์ฑ์
๋ํ ๊ฒํ ๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค.
2. ๊ตญ๋ด๏ฝฅ์ธ ํ์ง์ฑ๋ฅ์ธ์ ๊ฒํ
๊ตญ์ธ์ ํ์ง๋ณด์ฆ์ ๋์์ ํ๊ฐ์ธ์๋ก ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ ๋๊ป, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถ๊ฐ๋ ๋๋ ํจ๊ฐ๋, ํํ์ฑ, ๊ณต๊ธฐ๋ ๋ฑ์ ๋ค ์ ์๋ค. ์๋ด๊ต ์ฐ๊ตฌ์์ Table
1๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ฏธ๊ตญ์ 25๊ฐ์ฃผ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ ๋ํ ์กฐ์ฌ ๊ฒฐ๊ณผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ ์ง๋ถ๊ท์ ํญ๋ชฉ์ ๊ฒฝ์ฐ ํฌ์ฅ ๋๊ป, ํํ์ฑ(IRI or PI), ์์ถ๊ฐ๋,
ํจ๊ฐ๋, ๊ณต๊ธฐ๋, ๋ฌผ/์๋ฉํธ๋น, ์๋ฉํธ๋์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์๋ค(Seo, 2009). Fig 1๊ณผ ๊ฐ์ด ์กฐ์ฌ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ ์ง๋ถ๊ท์ (Pay Factor)
ํญ๋ชฉ๋ณ ์ฌ์ฉ ๋น์จ(%)์ ํฌ์ฅ ๋๊ป 100%, ํํ์ฑ 56%, ๊ฐ๋ 52%(์์ถ+ํจ ๊ฐ๋), ๊ณต๊ธฐ๋ 12%, ๋ฌผ-์๋ฉํธ๋น ๋ฐ ์๋ฉํธ ํจ์ ๋์ด ๊ฐ๊ฐ
4%์ ๋น์จ๋ก ์ ์ฉ๋๊ณ ์๋ค. ๋ํ ๊ฐ๊ฐ์ ์ง๋ถ๊ท์ ์ธ์๋ณ ๊ธฐ์ค์ ๋ํ ํ์ฉํ๋ ๋ฐ ํ๊ณ์น๋ ๊ฐ ์ฃผ๋ง๋ค ์์ดํ๋ฉฐ, ์ง๋ถ๊ท์ ์ธ์๊ฐ ๋ค๋ฅด๊ฒ ์ ์ฉํ๋ ์ด์ ๋
์ง๋ถ๊ท์ ์ ๊ฐ ์ฃผ๊ฐ ๊ฒฝํ์ ํ๋จ์ ์ํด ์์ฒด์ ์ผ๋ก ๊ฐ๋ฐํ๊ณ ์ด๋ฅผ ์์ ํด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
Fig. 1
Proportion of Each Parameter for Pay Factor in 25 States of US
Table 1. Analytical cases for various types of dome
|
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ๋๊ป๋ ํ
์ฌ์ค๋ฅผ ๋น๋กฏํ 9๊ฐ์ ์ฃผ์์ ๋๊ป ์์ค๋ 5.1 mm ์ดํ์ ๋ฒ์์ 100% ์ง๋ถ๊ท์ ์ด ์ ์ฉ๋๋ฉฐ, ๋ค์ํ ์ ๋ํ๋ ์์น ๋ฒ์๋ก
๋น์จ๋ณ ๋ฑ๊ธ์ ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ค. ๋ํ ์์ค๋์ ๋ํ์ฌ ์ผ์ ๋น์จ๋ก ์ผ์ ๊ธ์ก์ ์ญ๊ฐํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ ์ฉ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ํฌ์ฅ๋๊ป์ 10%์ด์ ์์ค์ด ์์ ๊ฒฝ์ฐ์๋
์ฌ์๊ณต์ ํ๋๋ก ๊ธฐ์ค์ ์ ํด ๋๊ณ ์๋ค. ํํ์ฑ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ฏธ๊ตญ์ ์์ฑํด ์ฃผ๊ฐ 1.11 m/km, ์ธ๋์ ๋ 0.65 m/km, ๋ฃจ์ด์ง์ ๋ 0.94 m/km์
๊ธฐ์ค์ ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ค. ๋ค์์ ์ฃผ์์๋ ์์ถ ๋๋ ํจ ๊ฐ๋๋ฅผ ์ธ์๋ก ์ ์ ํ์ฌ ์ ์ฉํ์๊ณ , ๋ค๋ธ๋ผ์ค์นด ์ฃผ์์๋ ์ค๊ณ ์์ถ๊ฐ๋์ ๋ํ ๋น์จ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก
์ฌ์ฉํ์ง๋ง, ๋ฃจ์ด์ง์ ๋ ์ฃผ๋ 27.6 MPa ์ด์์ ์์ถ๊ฐ๋๋ฅผ ๊ธฐ์ค์์ ํ์ธํ์๋ค. ๋ํ, ํจ ๊ฐ๋๋ฅผ ์ ์ฉํ๋ ์ธ๋์ ๋, ์์ด์ค์ ์ฃผ๋ ๊ฐ๊ฐ 3.93
MPa ์ด์, 4.30 MPa ์ดํ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ๋ค. ๋ฌผ-์๋ฉํธ๋น, ์๋ฉํธ ํจ์ ๋์ ๋ฏธ๋ค์ํ, ๋ค๋ธ๋ผ์ค์นด 2๊ฐ์ ์ฃผ์์๋ง ๋ค๋ฅธ ์ง๋ถ๊ท์ ์ธ์๋ค๊ณผ ๋ถ๋ฆฌ๋์ด
์ ์ฉ๋์ง๋ง, ๋ฐฐํฉ ์ค๊ณ ์ ๊ณ ๋ ค๋๋ ์์ธ์ผ๋ก ํ์ฅ ์ฌ๊ฑด๋ณ๋ก ์๋ฉํธ๋์ด ์์ดํ๋ฏ๋ก ๊ฐ๋์ ํจ๊ป ๊ณ ๋ ค๋์ด์ผ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ์ด์ธ์ ์ง๋ถ๊ท์ ์ธ์์ธ
๊ณต๊ธฐ๋์ ์ธ๋์ ๋๋ฅผ ๋น๋กฏํ 3๊ฐ์ ์ฃผ์์ PWL๊ณผ ๊ฐ์ ํต๊ณ์ ๊ธฐ๋ฒ์ด๋ ์ค์ ๊ณต๊ธฐ๋์ ์ธก์ ํ ๊ฐ์ ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ ์ง๊ธ ๊ธ์ก์ ์ญ๊ฐํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ ์ฉ๋๊ณ
์๋ค(Indiana DOT, 2006; Wisconsin DOT, 2006; Nebraska DOT, 2007; Illinois DOT, 2002;
Louisiana DOT, 2006; Iowa DOT, 2007; Texas DOT, 2004; Minnesota DOT, 2005; Washington
DOT, 2006).
๊ตญ๋ด์ ๊ฒฝ์ฐ ํ์ง์ฑ๋ฅ์ง์(QPI : Quality Performance Index)๋ ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ทธ๊ฐ์ ์ ๊ฒ์์ฃผ์ ํ์ง๊ด๋ฆฌ์์ ๋ชฉ์ ๋ฌผ์ ํ์ง์ฑ๋ฅ
์์ฃผ์ ํ์ง๊ด๋ฆฌ ์ฒด๊ณ๋ก์ ์ ํ์ ์ํ์ฌ ๋ชฉ์ ๋ฌผ์ ํ์ง ์์ค ์ธก์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ์ ๋์ ํ๊ฐ ์ง์๋ฅผ ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ค. QPI์ ๊ฒฝ์ฐ ํ ๊ณต, ๋ฐฐ์๊ณต, ๊ต๋๊ณต,
ํฌ์ฅ๊ณต, ํฐ๋๊ณต, ๋ถ๋๊ณต์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ ธ ์์ผ๋ฉฐ, ๋ชจ๋ ๊ณต์ ์์ ๊ฐ๊ฐ์ ๋ฐฐ์ ์ ๋๋์ด ์ ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ๋ค. ๋ชจ๋ ๊ณต์ ์ ํฉํ์ฌ ์ด 100์ ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฐ์ ๋๋ค.
Table 2์ ๊ฐ์ด QPI์์ ์ ์๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์์๋ 32์ ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์์ถ๊ฐ๋, ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์, ํฌ์ฅ๋๊ป, ํํ์ฑ ์์๋ก 9, 9, 7, 7์ ์
๋ฐฐ์ ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ ธ ์๋ค. ์์ถ๊ฐ๋์ ๊ฒฝ์ฐ ํจ๊ฐ๋ 4.5 MPa๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํจ๊ฐ๋๋น(1/6~1/8) ํ์ฉํ์ฌ ํํ ๊ธฐ์ค 100% ๋ฑ๊ธ์ธ 27 MPa์
๊ธฐ์คํ์ฌ ์ํ๊ธฐ์ค 36 MPa์ผ๋ก ์ ์ ๋์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ด 4๊ฐ ๋ฑ๊ธ์ผ๋ก ๋๋์ด์ ธ ์๋ค. ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์์ ๊ฒฝ์ฐ ACI์์ ์ ์ํ 0.2 mm์ดํ๋ฅผ 100%
๋ฑ๊ธ๊ธฐ์ค์ผ๋ก 0.15 mm์ดํ, 0.25 mm์ดํ๊ณผ 0.25 mm์ด์์ 4๊ฐ์ ๋ฑ๊ธ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์๋ค(Kim et al., 2008). ํฌ์ฅ๋๊ป์
๊ฒฝ์ฐ ์ค๊ณ๋๊ป ๊ธฐ์ค -1%์ด๋ด๋ฅผ 100% ๋ฑ๊ธ๊ธฐ์ค์ผ๋ก -3%์ด๋ด, -5%์ด๋ด, -5%์ด์์ 4๋ฑ๊ธ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์๋ค. ํํ์ฑ์ ๊ตญ์ ํํ์ฑ ์ง์์ธ
IRI๊ฐ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก 1.6 m/km๋ฅผ 100%๊ธฐ์คํ์ฌ 0.4 m/km, 1.0 m/km, 1.6 m/km์ด์์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์๋ค. QPI์์์ ํฌ์ฅ๋๊ป์
๋ฑ๊ธ์ ์ค๊ณ๋๊ป๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก -1%์ด๋ด๋ฅผ 100%๋ก ํ์ฐํ์ฌ ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ค. ๋ฏธ๊ตญ์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ํฌ์ฅ ๋๊ป์ ์ผ์ ๊ธฐ์ค์ ์์ค๋์ผ๋ก ๋ฒ์์์ ๋ฐ๋ผ ๊ณต์ฌ๋น๋ฅผ
์ฐจ๋ฑ ์ง๊ธ ๋ฐ ์ฌ์๊ณต์ ์ํ ํ๊ณ์น๊ฐ ์์ผ๋, QPI์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ ์๋ก ํ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ๋ํ ํํ์ฑ์ ๊ฒฝ์ฐ 100% ๊ธฐ์ค์ด 1.6 km/m๋ฅผ ์ ์ฉ๋๋ฉฐ,
๊ธฐ์ค ์ด์์ ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ 105%์ 1.0 m/km, 110%๋ 0.4 m/km๋ก ๊ฐ์ฐ์ ์ ๋ถ์ฌํ๊ณ ์๋ค. ๋ฏธ๊ตญ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ฝ 0.6~1.1 m/km
๋ฒ์์์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ, ๊ธฐ์ค ์ด์์ ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ๋ณด๋์ค๋ฅผ ์ง๊ธํ๊ณ ์๋ค. ๋ฃจ์ด์ง์ ๋ ์ฃผ์ ์์ถ๊ฐ๋๋ 27.6 MPa๋ก QPI์ 100% ๋ฑ๊ธ
๊ฐ๊ณผ ์ ์ฌํ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค.
3. ํ์งํ๊ฐ์ง์์ ํ๊ฐ์ธ์ ์ ์ ์ฑ ๊ฒํ
์ฝํฌ๋ฆฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ ํ๊ฐ์ธ์์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ ํฌ์ฅ๋๊ป๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์๋ช
์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ฃผ์์ธ์, ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์๋ ๋๊ฒฝ์ตํด ์ ํญ์ฑ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํ
์ธ์, ํํ์ฑ(IRI)๋ ๊ณต์ฉ์ฑ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ธ์๋ก ํ๋จํ์ฌ ์ ์ ๋์ด ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ QPI์ ํ๊ฐ์ธ์์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ตญ์ธ์์ ๊ฒฝํ์ ํ๋จ์ ์ํด ์์ฒด์ ์ผ๋ก
์ ์ ํ๊ณ ๊ฐ๋ฐ๋ ์ธ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ ์ค์ ์ด๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ ํ๊ฐ์ธ์๋ฅผ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ํฌ์ฅ์๋ช
์์ธก ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ ์ค์ธก ์๋ฃ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ
๋ถ์ํ๊ณ ํ๊ฐ์ธ์์ ์ ์ ์ฑ์ ๊ฒํ ํ์๋ค.
3.1 ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ๋๊ป
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ๋๊ป์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ํฅ์ ํ์ธํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ํฌ์ฅ์ค๊ณ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ KPRP (Korea Pavement Research Program)์ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
KPRP์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค๊ณ์๋ช
์ IRI (m/km)๊ณผ ๊ท ์ด์จ(%)์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ๊ฐํ๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ ์ค๊ณ์๋ช
์ IRI ๋๋ ๊ท ์ด์จ์ด ๊ธฐ์ค์ด์ ๋์์ง๋ฉด,
ํ๊ดด๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จํ๋ค. KPRP์ ์
๋ ฅ๋ณ์์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋์ ์ง์ญ์ ์ ์ ํ์๊ณ , ์ผ์ผ๊ตํต๋์ ๊ฒฝ์ฐ 60,000์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ค์ ํ์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์
๊ฒฝ์ฐ QPI์์ ์ ์ํ ๋ฑ๊ธ์ ๋ฐ๋ผ์ 31, 30, 29, 28, 27 cm๋ฅผ ์ค์ ํ์ฌ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค.
KPRP์์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์๋ช
์ ๊ท ์ด์จ์ด 20%์ด์ ๋ฐ์ํ์์ ๋ ํฌ์ฅ์ด ํ๊ดด๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จํ๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ด 30๋
์ด ์ง๋ ์์ ์์์ ํฌ์ฅ๋๊ป์
๊ท ์ด์จ์ ํ๊ฐํ์๋ค. Fig. 2์ ๊ฐ์ด ํฌ์ฅ๋๊ป๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ๊ท ์ด์จ์ด ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ๋ํ ๊ท ์ด์จ์ด 20%์ด์ ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ๋ ํฌ์ฅ๋๊ป๊ฐ
27 cm์ผ ๋ ์ด๋ฉฐ, ์ฝ 28 cm ์ด์์์๋ ํฌ์ฅ์ด 30๋
์ด ์ง๋ ์์ ์์๋ ํฌ์ฅํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์๋ค.
Fig. 2
Comparison between Pavement Thickness and Percent Slabs Cracked
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ด ์ค๊ณ์๋ช
30๋
์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํฌ์ฅ๋๊ป์ IRI์ ํ๊ฐํ์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ ์๋ช
์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด์๋ ํฌ์ฅ๋๊ป์ ํํ์ฑ ์ง์(IRI)์
๋ํ์ฌ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค. ์ด๊ธฐ ํํ์ฑ์ ๊ฒฝ์ฐ IRI ๊ฐ์ด 1.2 m/km๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ณต์ฉ๊ธฐ๊ฐ์ด ์ง๋ ์๋ก IRI ๊ฐ์ด 4.0 m/km์ด์์ผ ๋ ํฌ์ฅ์
๊ธฐ๋ฅ์ ์ธก๋ฉด์์ ์๋ช
์ ๋คํ๋ค๊ณ ํ๋จํ๋ค. Fig. 3๊ณผ ๊ฐ์ด ํฌ์ฅ๋๊ป๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก IRI๊ฐ์ด ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๋ชจ๋ ํฌ์ฅ๋๊ป์์ IRI์ด
4.0 m/km์ด์ ๊ฐ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ค๊ณ์๋ช
30๋
์ด์ ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ธก๋ฉด์์์ ์๋ช
์ด ๋คํ๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 3
Comparison between Pavement Thickness and IRI
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ๋๊ป์ ๋ฐ๋ผ์ ํฌ์ฅ์๋ช
์ ํ๋จํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๊ท ์ด์จ๊ณผ ํํ์ฑ์ ๋น๊ตํ์ฌ ํฌ์ฅ์๋ช
์ ์์ธกํ์๋ค. Fig. 4์ ๊ฐ์ด ํฌ์ฅ๋๊ป 27 cm์์
ํฌ์ฅ์๋ช
22๋
, 30 cm์์ 29๋
์ผ๋ก ์ ํ์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐ๋๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ ๋๊ป๊ฐ 1 cm๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ฉด ํฌ์ฅ์๋ช
์ ์ฝ 2๋
์ด
์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ๋๊ป๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์๋ช
์ด ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์์ผ๋ฉฐ, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ๋๊ป๊ฐ ํฌ์ฅ์๋ช
์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋
๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ๋๊ป๋ QPI์ ํ๊ฐ์ธ์๋ก ์ ์ ํ๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 4
Comparison between Pavement Thickness and IRI
3.2 ์์ถ๊ฐ๋
QPI์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธํฌ์ฅ ์์ถ๊ฐ๋์ ์ ์ ์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๋ฏธ๊ตญ์ ์ค๊ณ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ MEPDG (Mechanistic-Empirical Pavement
Design Guide)์ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ถ์์ ํ์๊ณ , ์
๋ ฅ๋ณ์์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ตญ๋ด์ ๊ธฐํ ๋ฐ ํ๊ฒฝ์กฐ๊ฑด์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ค๋ถ์ง๋ฐฉ์ ์ ์ ํ์๋ค. MEPDG์ ์ค๊ณ์๋ช
ํ๊ฐ๋ IRI (m/km)์ ๋จ์ฐจ(Faulting) ๋ฐ ๊ท ์ด์จ(%)๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ฉฐ ์์ถ๊ฐ๋์ ๊ฒฝ์ฐ QPI์์ ์ ์ํ ๋ฑ๊ธ์ ๋ฐ๋ผ์ 36, 31, 27,
24 MPa ์ค์ ํ์ฌ ๋ถ์ํ์๋ค.
MEPDG์์๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ ์๋ช
ํ๊ฐ๋ ๊ท ์ด์จ์ด 20%์ด์ ๋ฐ์ํ์์ ๋ ํฌ์ฅ์ด ํ๊ดด๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จํ๋ค. Fig. 5์ ๊ฐ์ด ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก
๊ท ์ด์จ์ด ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ท ์ด์จ์ด 20%์ด์ ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ 34 MPa์ด์์ ๊ฒฝ์ฐ ํฌ์ฅ์๋ช
30๋
์์๋ ํฌ์ฅํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง
์์ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค.
ํํ์ฑ์ ๋ถ์ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ด๊ธฐ ํํ์ฑ์ ๊ฒฝ์ฐ IRI ๊ฐ์ด 1.2 m/km๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ณต์ฉ๊ธฐ๊ฐ์ด ์ง๋ ์๋ก IRI ๊ฐ์ด 4.0 m/km์ด์์ผ ๋ ํฌ์ฅ์
๊ธฐ๋ฅ์ ์ธก๋ฉด์์ ์๋ช
์ ๋คํ๋ค๊ณ ํ๋จํ๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ด 30๋
์ด ์ง๋ ์์ ์์์ ํฌ์ฅ๋๊ป์ ํํ์ฑ์ ํ๊ฐํ์๋ค. Fig. 6๊ณผ ๊ฐ์ด ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ
์ฆ๊ฐํ ์๋ก IRI์ด ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ์ ์ ์๋ค.
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถ๊ฐ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ํฌ์ฅ์๋ช
์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ค๊ณ์๋ช
๊ณผ ํํ์ฑ์ ๋น๊ตํ์ฌ ๋ถ์ํ์๋ค. Fig. 7๊ณผ ๊ฐ์ด ์์ถ๊ฐ๋ 24 MPa์์ ํฌ์ฅ์๋ช
10๋
์ด๋ฉฐ, 36 MPa์์๋ 35๋
์ผ๋ก ์ ํ์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ 1 MPa๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ฉด ํฌ์ฅ์๋ช
์ ์ฝ
2๋
์ด ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค. QPI์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ํฌ์ฅ์๋ช
์ด ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถ๊ฐ๋๋
QPI์ ํ๊ฐ์ธ์๋ก ์ ์ ํ๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 5
Comparison between Pavement Compressive Strength and Percent Slabs Cracked
Fig. 6
Comparison between Pavement Compressive Strength and IRI
Fig. 7
Comparison between Pavement Compressive Strength and Design Life
Fig. 8
Variation of IRI According to Vehicle Loads (Prozzi et al., 2004)
3.3 ํํ์ฑ(IRI)
ํํ์ฑ์ ๊ธฐ๋ฅ์ฑ์งํ๋ก ์ฌ์ฉ๋์ด ์ง๋ฉฐ, ๋๋ก์์ ๊ณผ ์พ์ ์ฑ ๋ฐ ๊ณต์ฉ์ฑ์ ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํ ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ ์ธ์์ด๋ค. ๋ํ ์ค๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์์ ํฌ์ฅ ์ค๊ณ์๋ช
์
ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ฏ๋ก ๋ฏธ๊ตญ์ ๋๋ถ๋ถ์ ์ฃผ๋ ๊ณตํต์ ์ผ๋ก ํํ์ฑ์ QA์ธ์๋ก ์ฌ์ฉ ์ค์ ์๋ค. Prozzi ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์๋ Nonlinear model๊ณผ
AASHO์ Linear model์ ์์ธก์์ ํตํด ๊ณต์ฉ์ค์ธ ํฌ์ฅ์ ๊ตํต๋์ด ์ฆ๊ฐํ๋ฉด์ ํฌ๋ฉด์ ํ์์ด ์ฆ๊ฐํ๋ฏ๋ก IRI๊ฐ์ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ
IRI๊ฐ์ ์ฆ๊ฐ๋ ํฌ์ฅ์๋ช
์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ฏ๋ก QPI ํ๊ฐ์ธ์์ ๊ธฐ๋ฅ์ฑ ์งํ๋ก์จ ์ ์ ํจ์ ๋ํ๋ธ๋ค(Prozzi et al., 2004). ๋ํ ์ธ๊ณ์ํ(IBRD)
ํฌ๊ด์ ์ธ ํํ์ฑ ์ง์์ ๋ํด ํฌ์ฅ๋๋ก์ ๋นํฌ์ฅ๋๋ก๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ์ ๋์๋๋ IRI ์ ๋๋ฅผ Fig. 9์ ๊ฐ์ด ์ ์ํ์๋ค(Sayers et al.,
1986).
Fig. 9
The IRI Interpretation Scale (Sayers et al., 1986)
๊ตญ๋ด ์ธ ํํ์ฑ ์์ธก ๋ชจ๋ธ์ ํตํ ์์ธก์ธ์์ ๋น๊ต ๋ถ์์ ์ํด ํํ์ฑ ์ํฅ์ธ์๋ค์ ๋น๊ตํ์๋ค. 2002 AASHTO์์๋ JCP ํํ์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ์ํฅ์ธ์๋ก
๊ท ์ด, ํ๊ท ์ค๋๋จ์ฐจ, ์คํด๋ง, ๋์ ์ค๋๋จ์ฐจ, ์ง์ญ๊ณ์, ๋๊ฒฐ์ง์, ์ฌ๋ น, ๋
ธ์์ฌ๋ฃ์ ๋น์จ ๋ฑ ๋ค์ํ ์ธ์๋ค์ ๊ณ ๋ คํ๊ณ ์๋ค(AASHTO, 2002).
(1)
์ฌ๊ธฐ์, : ์ด๊ธฐ IRI, m/km, %CRACKED : ๊ฐ๋ก ํผ๋ก๊ท ์ด์ ๊ธฐ์ธํ ๊ท ์ด์ด ๋ฐ์ํ ์ฌ๋๋ธ์ ๋น์จ, FAULT : ์ค๋๋น ํ๊ท ์ค๋ ๋จ์ฐจ, in,
%SPALL : medium๊ณผ high severities์ ์คํด๋ง์ด ๋ฐ์ํ ์ค๋์ ๋น์จ, TFAULT : km๋น ์ด ๋์ ์ค๋ ๋จ์ฐจ, mm, SITE
: ์ง์ญ๊ณ์์ด๋ค. Eq. (1)๊ณผ ๊ฐ์ด ํํ์ฑ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ค์ํ ํ์์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ํํ์ฑ์ด ์ฆ๊ฐ๋๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ํฌ์ฅ์๋ช
์ ํ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. KPRP
ํํ์ฑ๋ชจ๋ธ(๊ฐ๋ฆ์์ฃผ๋)์ ์ด๊ธฐํํ์ฑ, ์คํด๋ง๋น์จ, ๊ท ์ด์จ, ๊ธฐ์ธต์ข
๋ฅ ๋ฑ์ ์ธ์์ ๋ํ ๊ณ ๋ ค๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์๋ค.
(2)
์ฌ๊ธฐ์, (์ด๊ธฐ ํํ์ฑ) = 1.41 m/km, Spalling (%) = ์คํด๋ง์จ, Cracking (%) = ๊ท ์ด์จ, Base = ๊ธฐ์ธต์ข
๋ฅ(๋ฆฐ๊ธฐ์ธต :
0, ์์๊ธฐ์ธต : 1)์ผ๋ก ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ๊ตญ๋ด์์ ์ ์ํ ํํ์ฑ ๋ชจ๋ธ์์๋ ํํ์ฑ์ ์ค์ํ ์ธ์๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๊ตญ์ธ 2002 AASHTO์
๊ตญ๋ด KPRP JCP ํํ์ฑ ๋ชจ๋ธ์๋น๊ตํ ๊ฒฐ๊ณผ, ํํ์ฑ์ ์ํฅ์ ์ฃผ๋ ์ธ์๋ค์ด ๊ฐ๊ธฐ ๋ค๋ฅด์ง๋ง ์ด๊ธฐํํ์ฑ ์ฃผ์ ์ธ์์ธ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์, QPI์์
์ ์ฉํ๊ณ ์๋ ํํ์ฑ์ ํฌ์ฅ์๋ช
์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ธ์์ด๋ฉฐ, ํ๊ฐ์ธ์๋ก ์ ์ ํ๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 10
Relationship between Durability Factor and Spacing Factor (Backstrom, 1956; Hong,
2013)
3.4 ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ QPI ํ๊ฐ ์ธ์์ธ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ตญ๋ด ํฌ์ฅํ๋ฉด์ ์ ์ค์ ๋ฐ ๋๊ฒฐ์ตํด ์์ฉ์ ์ํ ์คํด๋ง ํ์์ด ์ฃผ๋ฅผ ์ด๋ฃจ๋ฉฐ ์ด๋ฅผ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํด
2013๋
๋ด๊ตฌ์ฑ ์งํ์ธ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์ 0.22 mm๊ธฐ์ค์ ๋์
ํ์๋ค. ๋๊ฒฐ์ตํด ์ ํญ์ฑ ํ๋ณด๋ฅผ ์ํด์๋ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์ 0.2 mm์ดํ๋ก ์๊ตฌ๋๋ฉฐ, ๋์
๋ด๊ตฌ์ฑ ์ง์๋ฅผ ๋ํ๋ด์ผํ๋ค. ํ์นํธ ์ฐ๊ตฌ์ Backstrom์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ตญ๋ด์์ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ์์ผ๋ฉฐ, ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์๊ฐ 0.2
mm๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๋ด๊ตฌ์ฑ์ง์์ ์ฐจ์ด๊ฐ ํฐ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ ๊ธฐํฌ ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์ 0.2 mm์ดํ๋ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํฅ์์ ์ํด ๋งค์ฐ ์ค์ํ ํ์ง๊ด๋ฆฌ ์ฌํญ์์ ๊ฒ์ฆํ์๋ค(Backstrom,
1956; Hong, 2013).
๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์๊ฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๋ถ์ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๊ณ ์๋๋ก 10๊ฐ ๊ตฌ๊ฐ์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ QPI ํ๊ฐ์ธ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์งํ์ฌ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค.
์์ง๋ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์์ ์คํด๋ง ๋น์จ์ Table 3๊ณผ ๊ฐ์ด ์์งํ์๊ณ ์ด๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์์ ์คํด๋ง ํ์์จ์ ์๊ด๊ด๊ณ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค.
๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์์ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด์ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์์ ํ์์จ์ ๋ํ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค. Fig. 11๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์์ ํ์์จ์ด ๋์ ์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ
๋ํ๋ด๋ฉฐ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ํ์์จ์ด ์ ์ฐจ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๋ํ ๊ณต์ฉ์ฐ์๊ฐ ๋์ผํ ๊ตฌ๊ฐ์์๋ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์ ํฌ๊ธฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ์์จ์ด ํฐ
์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค. ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ํ์์จ์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ์ ์ ์์ผ๋ฉฐ ์ด๊ธฐ์ ๋ฐ์ํ๋ ์คํด๋ง ํ์์จ์ ์์ธ์ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์์ ์ํฅ์ด ํฐ ๊ฒ์ผ๋ก
ํ๋จ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์๋ ์คํด๋ง ๋ฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ธ์๋ก ํ๋จ๋๋ฉฐ, ์ฝํฌ๋ฆฌํธํฌ์ฅ ํ๊ฐ์ธ์๋ก์จ ์ ์ ํ๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 11
Relationship between Spalling Rate/Year and Air Spacing
4. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ์์ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ QPI์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ์ ํ๊ฐ์ธ์์ธ ํฌ์ฅ๋๊ป, ์์ถ๊ฐ๋, ํํ์ฑ, ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์์ ๋ํ ์ ์ ์ฑ์
๊ฒํ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ํฌ์ฅ์๋ช
์์ธก ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ณผ ์ค์ธก์๋ฃ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
(1)ํฌ์ฅ๋๊ป์ ์์ถ๊ฐ๋์ ๊ฒฝ์ฐ ํฌ์ฅ์๋ช
์์ธก ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ ํฌ์ฅ๋๊ป ๋ฐ ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ํฌ์ฅ์๋ช
์ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์์ผ๋ฉฐ, ํฌ์ฅ๋๊ป์
์์ถ๊ฐ๋๋ ํฌ์ฅ์๋ช
์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ธ์๋ก ํ์ธํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํฌ์ฅ๋๊ป์ ์์ถ๊ฐ๋๋ QPI์ ํ๊ฐ์ธ์๋ก ์ ํฉํ ์ธ์๋ก ํ๋จ๋๋ค.
(2)ํํ์ฑ์ ๊ฒฝ์ฐ ํฌ์ฅ์๋ช
์์ธก ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์์ ํฌ์ฅ์๋ช
์ ๊ณต์ฉ์ฑ์ ํ๋จํ๋ ์ธ์๋ก ์ ์ฉ๋๋ฉฐ, ๊ตญ๋ด๏ฝฅ์ธ์ ํํ์ฑ ์์ธก ๋ชจ๋ธ์์ ํฌ์ฅ์๋ช
์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋
์ธ์๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์์ ๊ฒฝ์ฐ ์คํด๋ง ๋ฐ์์จ๊ณผ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์๋ฅผ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์คํด๋ง ๋ฐ์์ด ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์ผ๋ฉฐ,
๊ตญ๋ด๏ฝฅ์ธ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์๊ฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ ๋ฐ ์คํด๋ง์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ธ์๋ก ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํํ์ฑ ๋ฐ ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์ ๋ํ QPI์ ์ ํฉํ ์ธ์๋ก
ํ๋จ๋๋ค.
QPI์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ ํ๊ฐ์ธ์์ธ ํฌ์ฅ ๋๊ป, ์์ถ๊ฐ๋, ํํ์ฑ, ๊ธฐํฌ๊ฐ๊ฒฉ๊ณ์๋ ํฌ์ฅ์๋ช
, ๊ณต์ฉ์ฑ ๋ฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ธ์์ด๋ฉฐ ํ์ง์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ๋
์ ํฉํ ์ธ์๋ก ํ๋จ๋๋ค.