-
1. ์ ๋ก
-
1.1 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
-
1.2 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฒ์ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
-
2. ์ ํ์ฐ๊ตฌ
-
3. ๋ณ์์ ๊ตฌ์ฑ ๋ฐ ๋ถ์๋ฐฉ๋ฒ
-
3.1 ๋ณ์์ ๊ตฌ์ฑ
-
3.2 ๋ถ์๋ฐฉ๋ฒ
-
4. ๊ณ ๋ น์ธต์ ์ฌํ๊ฒฝ์ ์ ํน์ฑ์ด ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ๋ฐ ๋ง์กฑ๋์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ ๋ถ์
-
4.1 ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ๊ฒฐ์ ์์ธ ๋ถ์
-
4.2 ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ๋ง์กฑ๋ ๊ฒฐ์ ์์ธ ๋ถ์
-
5. ๊ฒฐ ๋ก
1. ์ ๋ก
1.1 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์๊ฐ๋ฅผ ์์ ํ๊ณ ์๋ ๋ง 60์ธ ์ด์ ๊ณ ๋ น์ธต์ด ๋งค๋ฌ ์์ ์ ์ธ ์์
์ ์ป์ ์ ์๋๋ก ์์ ํ๊ณ ์๋ ์ฃผํ์ ๋ด๋ณด๋ก ์ค์ ํ๊ณ , ์ง์์ ์ผ๋ก ํด๋น
์ฃผํ์ ๊ฑฐ์ฃผํ๋ฉด์ ์ฌ๋ง ์ ๋๋ ์ผ์ ๊ธฐ๊ฐ ๋์ ์ํ๋น๋ฅผ ์ฐ๊ธ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๋ฐ๋ ์ญ๋ชจ๊ธฐ์ง(reverse mortgage) ์ ๋์ด๋ค. ํ๊ตญ์ฃผํ๊ธ์ต๊ณต์ฌ์์๋
2007๋
7์ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ํ์ ์ฌํ๋ณต์ง์ ์ฆ์ง ์ฐจ์์์ ๊ธ์ํ ๊ณ ๋ นํ์ ๋นํด ๋ค์ ๋ฏธํกํ ๊ณต์ ๋ฐ ์ฌ์ ์ฐ๊ธ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋ณด์ํ๊ธฐ ์ํ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ์ถ์ํ์๋ค(Ahn
et al., 2013). ํ์ง๋ง ํ๊ตญ์ฃผํ๊ธ์ต๊ณต์ฌ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์ถ์๊ฐ ๋์ง 10๋
์ฐจ๊ฐ ๋๋ 2017๋
1์ ํ์ฌ๊น์ง ๊ฐ์
์ ์๋ 40,586๋ช
์ผ๋ก 2015๋
์ธ๊ตฌ์ฃผํ์ด์กฐ์ฌ ๊ธฐ์ค ๋ง 60์ธ ์ด์์ ์๊ฐ ๋ณด์ ์ธ๊ตฌ์ ํด๋นํ๋ 4,969,773๋ช
์ 1%์๋ ๋ฏธ์น์ง ๋ชปํ๋ ์ ์กฐํ ๊ฐ์
๋ฅ ์ ๋ณด์ด๊ณ ์๋ค. ๊ฐ์
์ด
์ ์กฐํ ์ด์ ๋ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง๊ฐ ์๊ฒ ์ผ๋, ๋์ฒด์ ์ผ๋ก ์๋
์๊ฒ ๋ณด์ ์ฃผํ์ ์์ํ๊ณ ์ ํ๋ ์ธ์์ด ๋๋ค๋ ๊ฒ๊ณผ ์ฃผํ ์์ฒด๋ฅผ ํฌ์์ฌ์ ์ฑ๊ฒฉ์ผ๋ก ๋ฐ๋ผ๋ณด๋ ์ธ์,
ํ๋ณด์ ๋ถ์กฑ ๋ฑ์ด ์ฃผ์ํ๊ฒ ์์ฉํ๋ค๊ณ ํ ์ ์๋ค(Lee and Jeong, 2010; Kim and Suh, 2011; Ahn et al., 2013).
์ฌ๊ธฐ์ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋ณด๋ค ๋ฎ์ ์ฐ๊ธ ์๋ น์ก ๋ํ ์์ฉํ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ํ์ง๋ง ์ด๋ฌํ ์ํฉ ์์์๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ๊ฐ์
๋ฅ ์ ๋งค๋
๊พธ์คํ ์ฆ๊ฐํ๋ ์ถ์ธ์
์๋ค.
ํต๊ณ์ฒญ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ๋ 2017๋
์ ๋ง 65์ธ ์ธ๊ตฌ ๋น์จ์ด 14%๋ฅผ ์ด๊ณผํ๋ ๊ณ ๋ น์ฌํ๋ก ์ง์
์ ์์ํ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ ์ด๋ฏธ ๊ณ ๋ น์ฌํ์ ์ง์
ํ ํ๋์ค์
์ผ๋ณธ์ ๋นํ์ฌ ๋งค์ฐ ๋น ๋ฅธ ์๋์ด๋ค. ๊ฒ๋ค๊ฐ ๊ณ ๋ น์ธต์ ๋๋ค์๋ ์ต์ ์๊ณ๋น์๋ ๋ชป ๋ฏธ์น๋ ์ ํ๊ท ์์
์ ๊ฐ์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค(Choi et al.,
2016). ์ด๋ฌํ ์ํฉ์์ ์ ์ด๋ ์๊ฐ๋ฅผ ๋ณด์ ํ๊ณ ์๋ ๊ณ ๋ น์ธต์๊ฒ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ ๊ทน ์ฅ๋ ค๋์ด์ผ ํ๋ ์ข์ ์ ๋์์ ํ๋ฆผ์๋ค. ํ์ง๋ง ์์ ํ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง์
์ด์ ๋ก ์ธํ์ฌ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ๊ฐ์
์ด ๋ง์ด ์ ์กฐํ ์ค์ ์ด๋ฏ๋ก ์ด๋ฅผ ๊ทน๋ณตํ ๋ฐฉ์์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ ์์ ์ด๋ค. ์์ธ๋ฌ, ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ๋ ๊ณ ๋ น์ธต์ด ์ค๋ ํด์ง๋ฅผ
ํ์ง ์๊ณ ์ง์์ ์ผ๋ก ์์ ๋ ์ฐ๊ธ ์๋ น์ ์ ์งํ ์ ์๋๋ก ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ์ ๊ณ ํ๋ ๋ฐฉ์์ ์ฐ๊ตฌ ๋ํ ํ์ํ ์์ ์ด๋ค.
์ด์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ๊ฐ์
๋ฅ ์ ์ ๊ณ ํ๊ณ , ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ๊ณ ์๋ ๊ณ ๋ น์ธต์ ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ์ฆ์ง์ํค๊ธฐ ์ํ ๊ธฐ์ด์ ์ฐ๊ตฌ๋ก์จ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ๋ฐ ๋ง์กฑ๋์
๊ฒฐ์ ์์ธ์ ์ค์ฆ ๋ถ์ํ๋ค. ํนํ, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ๊ฐ์
์ด ๊ฐ๋ฅํ๊ณ ์ ์ฌ์ ์ค์์์์ ํด๋น๋๋ ๋ง 60์ธ ์ด์์ ๊ณ ๋ น์ธต์ ์ฌํ๊ฒฝ์ ์ ํน์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ๊ณ ์
ํ๋ค. ์ค์ฆ๋ถ์์ ํตํ์ฌ ์ ์ํ๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ๋ฐ ๋ง์กฑ๋์ ๋ํ ๊ฒฐ์ ์์ธ์ ์ถํ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ๊ฐ์
๋ฅ ์ ์ ๊ณ ํ๊ณ , ์ด์ฉ์์ ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ์ฆ์ง์ํค๊ธฐ ์ํ ๋ฐฉ์์
๋ง๋ จํ๋๋ฐ ์์ด ๊ธฐ์ด์ ๊ทผ๊ฑฐ์๋ฃ๋ก ํ์ฉํ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค.
1.2 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฒ์ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ํ๊ตญ์ฃผํ๊ธ์ต๊ณต์ฌ๊ฐ ์ค์ํ โ2016๋
์ฃผํ์ฐ๊ธ ์์์คํ์กฐ์ฌโ ์๋ฃ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ์ค์ฆ ๋ถ์์ ์ค์ํ๋ค. โ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์์์คํ์กฐ์ฌโ๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ
์ด์ฉ๊ฐ๊ตฌ์ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ์ง ์๋ ์ผ๋ฐ๊ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ๊ฐ๊ฐ ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฅผ ์ค์ํ์ฌ ์๋ฃ๊ฐ ๊ตฌ์ถ๋์ด ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ๊ฐ๊ตฌ์ ๋ํ ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ
์๋ฃ์ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ๋น์ด์ฉ๊ฐ๊ตฌ์ ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ ์๋ฃ๋ฅผ ์ทจํฉํ์ฌ ์๋ต์์ธ ๊ณ ๋ น์ธต์ ์ฌํ๊ฒฝ์ ์ ํน์ฑ์ ์ถ์ถํ์ฌ ์ด์ฉ ๋ฐ ๋ง์กฑ๋์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์ธ์ ์ค์ฆ ๋ถ์ํ๋ค.
์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉ ๋ฐ ๋ง์กฑ๋์ ๋ํ ์ฌ์ธต์ ์ธ ๋ถ์์ ์ค์ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ณ๋๋ชจํ์ ํ์ฉํ ์ค์ฆ๋ถ์์ ์ค์ํ๊ณ ์ ํ๋ค. ์์ธํ ํ์ ํ๊ฒ ์ง๋ง, ๋ณธ
์ฐ๊ตฌ๋ ์ข
์๋ณ์์ ์์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ๋ก์ง์คํฑ ํ๊ท๋ชจํ(logistic regression model) ์ค ์ดํญ๋ก์ง๋ชจํ(binary logit model)๊ณผ
์์ํ๋ก์ง๋ชจํ(ordered logit model)์ ํ์ฉํ์ฌ ์ค์ฆ ๋ถ์์ ์ค์ํ๋ค.
2. ์ ํ์ฐ๊ตฌ
์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ญ๋ชจ๊ธฐ์ง ์ ๋๋ก 1961๋
๋ฏธ๊ตญ์์ ์ต์ด๋ก ๊ฐ๋ฐ๋์ด ๋ณด๊ธ๋์๊ณ , ๊ตญ๋ด์๋ 1995๋
์ ์ฒ์์ผ๋ก ๋์
๋ ์ ๋๋ค(Kwon and Jang,
2012). ๋ฏธ๊ตญ์์ ์ต์ด๋ก ์ํ๋ ์ง 70๋
์ด ๋์ ์ ๋์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ตญ๋ดยท์ธ์ ๊ฑธ์ณ ์ญ๋ชจ๊ธฐ์ง์ ๊ด๋ จ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด๋ ์ ๋ ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์๋ ์ํฉ์ด๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๊ตญ์ธ์ ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ฏธ๊ตญ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ํ ์ญ๋ชจ๊ธฐ์ง ์ ๋์ ๋ํ ๋ด์ฉ์ ๊ณ ์ฐฐํ๊ณ , ๊ตญ๋ด์ ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ ํ๊ตญ์ฃผํ๊ธ์ต๊ณต์ฌ์ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ ๋์ ๊ด๋ จ๋ ๋ด์ฉ์
์ค์ฌ์ผ๋ก ๊ณ ์ฐฐํ๊ณ ์ ํ๋ค.
์ญ๋ชจ๊ธฐ์ง๋ ์ฃผํ์์ฐ์ ์ ํํ๋ ๋์ถ์ ์ผํ์ผ๋ก, ์๊ฐ ์์ ์๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ํด๋น ์ฃผํ์ ๋ด๋ณด๋ก ๋์ถ์ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ ์ ๋๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํ์ฌ ๊ณ ๋ น์ธต์ ์ํ๋น๋ฅผ
์ถฉ๋นํ๊ฑฐ๋ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์๋์ ์ ๊ณต๋ฐ์ ์ ์๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ธ ๋์ถ๊ณผ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ฐจ์ด์ ์ ๋์ถ๊ธฐ๊ฐ ๋์ ์ด์ ๋ฐ ์๊ธ์ ์ํ์ด ์๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ณ ๋ น์ธต์๊ฒ
ํฐ ์ด์ ์ ์ ๊ณตํจ๊ณผ ๋์์ ์์ ์ฃผํ์ ์ง์์ ์ผ๋ก ๊ฑฐ์ฃผํ๋ค๋ฉด ์ฃผํ ์ด์ธ ์์ฐ์ ๋ณดํธํ ์ ์๋ค(Mayer and Simons, 1994; Munnell
and Sass, 2014). ๋ฏธ๊ตญ์์๋ ์ต๊ทผ, ์ญ๋ชจ๊ธฐ์ง์ ๋๋ถ๋ถ์ด ์ฐ๋ฐฉ์ ๋ถ์ ์ํด ๊ด๋ฆฌ๋๊ณ ์๊ณ , ๋ฏผ๊ฐ์์๋ ๊ทธ ๋น์จ์ด ์ค์ด๋ค๊ณ ์๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก
์ฐ๋ฐฉ์ฃผํํ์ ๋ถ(Federal Housing Administration; FHA)์ ์ํ์ฌ ์ด์๋๋ ์ญ๋ชจ๊ธฐ์ง๋ ๋ฏธ๊ตญ ์ ์ฒด์ 90% ์ด์์ด๋ค(Hui,
2009). ์ด๋ฌํ ์ญ๋ชจ๊ธฐ์ง๋ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ๋์ถ์ด ์ด๋ ค์ด ๊ณ ๋ น์ธต์๊ฒ ์์ ํ ์ฃผํ์์ ๊ณ์ ๊ฑฐ์ฃผํ๋ฉด์ ์ฃผํ์์ฐ์ ํ๊ธํํ ์ ์๋๋ก ํด์ค๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฃผํ๊ฐ์น
ํ๋ฝ์ ๋ํ ๋ณดํ์ ์ ๊ณตํ๋ฉฐ, ๊ฑฐ์ฃผ ์ต์
์ ์ ํํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ฑฐ์ฃผ์์ ์ฅ์์ ๋ํ ๋ณดํ ๋ํ ์ ๊ณตํ๋ค(Nakajima, 2012).
๊ตญ๋ด ์ฐ๊ตฌ์์ ์ด๋ฃจ์ด์ง ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉ ๋ด์ง๋ ์ด์ฉ ์ํฅ์ ๊ดํ ๊ฒฐ์ ์์ธ์ ๋ถ์ํ ์ฐ๊ตฌ๋ Kim (2010), Kim and Ma (2011), Lee
et al. (2015), Kim and Woo (2015), Seo (2016) ๋ฑ์ ์ํ์ฌ ์ด๋ฃจ์ด์ก๋ค. ์ด๋ค ์ฐ๊ตฌ ๋๋ถ๋ถ์ ์ฐ๊ตฌ์๊ฐ ์ค๊ณํ ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฅผ
ํ์ฉํ์ฌ ์ด๋ฃจ์ด์ก๊ณ , Kim and Ma (2011) ๋ฐ Lee et al. (2015)์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ๊ตญ์ฃผํ๊ธ์ต๊ณต์ฌ์ โ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์์์คํ์กฐ์ฌโ ์๋ฃ๋ฅผ
ํ์ฉํ์๋ค. ํด๋น ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ๋ชจ๋ ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ ์๋ฃ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ค์ฆ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๊ณ , ์ฃผ๋ก ์ผ๋ฐํ๊ท๋ชจํ(Kim, 2010; Kim and Woo, 2015;
Seo, 2016)๊ณผ ๋ก์ง์คํฑ ํ๊ท๋ชจํ(Kim and Ma, 2011; Lee et al., 2013)์ ํ์ฉํ์๋ค. ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉ ๋ง์กฑ๋์ ๊ดํ
์ฐ๊ตฌ๋ ์๋์ ์ผ๋ก ๋ง์ด ์ด๋ฃจ์ด์ง์ง ์์๋ค. ๋น๊ต์ ์ต๊ทผ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ค์ํ Seo (2015)๋ ์ฐ๊ตฌ์๊ฐ ์ค๊ณํ ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ์ผ๋ฐํ๊ท๋ชจํ์ ํ์ฉํ
์ค์ฆ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค.
์ง๊ธ๊น์ง ๊ณ ์ฐฐํ ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด, ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ ์๋ฃ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ ์ค์ฆ ๋ถ์์ ํตํ์ฌ ์ด๋ ์ ๋ ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์์์ ์
์ ์์๋ค. ํ์ง๋ง ๋ช๋ช ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ์ดํญ ๋๋ ์์ํ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ์ข
์๋ณ์๋ฅผ ๋ถ์์ ๋ฐ์ํจ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ์ผ๋ฐํ๊ท๋ชจํ์ ํ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ธก๋ฉด์ ์ฝ์ ์ด
์์๋ค. ๋ํ ํ๊ตญ์ฃผํ๊ธ์ต๊ณต์ฌ์์ ์ค์ํ โ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์์์คํ์กฐ์ฌโ๋ฅผ ํ์ฉํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ง์ด ์ด๋ฃจ์ง์ง ๋ชปํ ๊ฒ๋ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ โ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์์์คํ์กฐ์ฌโ๋ฅผ
ํ์ฉํ ์ฐ๊ตฌ์ผ์ง๋ผ๋ ๊ฒฉ๋
์ผ๋ก ์กฐ์ฌ๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง 2008๋
, 2010๋
, 2012๋
์ ์๋ฃ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ์ต๊ทผ์ ์กฐ์ฌ ์๋ฃ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ถ์กฑํ์๋ค.
์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉ ๋ง์กฑ๋์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ฑฐ์ ์ด๋ฃจ์ด์ง์ง ์๊ณ ์์๊ณ , ๊ณ ์ฐฐํ ์ฐ๊ตฌ ๋ํ ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ ๋ฌธํญ์ ํ์ฉํ์์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ์ผ๋ฐํ๊ท๋ชจํ์ผ๋ก ๋ถ์์
์ค์ํ์ฌ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ธก๋ฉด์์ ์์ฌ์์ ๋จ๊ฒผ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ธก๋ฉด์์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ํ๊ตญ์ฃผํ๊ธ์ต๊ณต์ฌ์์ ๊ฐ์ฅ ์ต๊ทผ์ ์กฐ์ฌ๋ โ2016๋
์ฃผํ์ฐ๊ธ ์์์คํ์กฐ์ฌโ๋ฅผ
ํ์ฉํ์ฌ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉ ๋ฐ ๋ง์กฑ๋์ ๋ํ ๊ฒฐ์ ์์ธ์ ์ค์ฆ ๋ถ์ํ๋ค. ํนํ, ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ธก๋ฉด์์์ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ทน๋ณตํ ์ ์๋๋ก ๋ณ์์ ํน์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ ์ดํญ๋ก์ง๋ชจํ๊ณผ
์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ ํ์ฉํ ์ค์ฆ ๋ถ์์ ์ค์ํ๋ค.
3. ๋ณ์์ ๊ตฌ์ฑ ๋ฐ ๋ถ์๋ฐฉ๋ฒ
3.1 ๋ณ์์ ๊ตฌ์ฑ
๊ณ ๋ น์ธต์ ์ฌํ๊ฒฝ์ ์ ํน์ฑ์ ๋ฐ์ํ์ฌ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉ์ ๋ํ ๊ฒฐ์ ์์ธ๊ณผ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ์๋ค์ ๋ง์กฑ๋์ ๋ํ ๊ฒฐ์ ์์ธ์ ๋ถ์ํ๋ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ชฉ์ ์ ๋ฌ์ฑํ๊ธฐ
์ํ์ฌ ๋ค์ Table 1๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฐ์ , ์ข
์๋ณ์๋ 2๊ฐ๋ก, ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ข
์๋ณ์(Using reverse mortgage)๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ๊ณ ์๋์ง
์ฌ๋ถ์ ๋ํ ๊ฒ์ผ๋ก โ์/์๋์คโ์ ์ดํญ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์๊ณ , ๋ ๋ฒ์งธ ์ข
์๋ณ์(Satisfaction of reverse mortgage)๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์
์ด์ฉํ๊ณ ์๋ ๊ณ ๋ น์ธต์ด ํ์ฌ ์ด์ฉํ๊ณ ์๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ํ์ ์ผ๋ง๋ ๋ง์กฑํ๋์ง์ ๋ํ ๊ฒ์ผ๋ก 5์ ์ฒ๋์ ์ฐ์ํ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์๋ค.
Table 1. Summary of Dependent and Independent Variables
|
๋
๋ฆฝ๋ณ์๋ ์ด 11๊ฐ๋ก ์๋ต์์ ์ฌํ๊ฒฝ์ ์ ํน์ฑ์ ๋ํ๋ผ ์ ์๋ ์ฐ๋ น(Age), ์ฑ๋ณ(Gender), ํผ์ธ์ํ(Martial status), ๊ฑฐ์ฃผ
์ง์ญ(Region), ์ ํ๊ท ์์
(Income), ๋ณด์ ์์ฐ(Assets), ์๋
์(Children), ๊ฐ๊ตฌ์์(Household member),
๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋ถ์ํ๊ณ ์๋ ๊ฐ์กฑ์ ์ ๋ฌด(Economic dependent family), ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋์์ ์ฃผ๊ณ ์๋ ์๋
์ ์ ๋ฌด(Children with
financial help), ํ๋ ฅ(Education level)์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์๋ค. ์ฃผ์ ๋ณ์๋ฅผ ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ์ดํด๋ณด๋ฉด, ์ฐ๋ น์ 5์ธ ๊ตฌ๊ฐ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ์ฌ
๋ง 60์ธ๋ถํฐ ๋ง 80์ธ ์ด์๊น์ง๋ก ๊ตฌ์ฑํ์๊ณ , ํผ์ธ์ํ๋ ์ ์งํ๊ณ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ดํผ ๋ฐ ์ฌ๋ณ ๋ฑ์ผ๋ก ์ ์งํ๊ณ ์์ง ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์๋ค. ๊ฑฐ์ฃผ
์ง์ญ์ ์๋๊ถ ๋ฐ ๋น์๋๊ถ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ์๊ณ , ์๋
์์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ฐ์ด ์ด์ง ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ํฌํจํ๊ณ ์๋ค. ๊ฐ๊ตฌ์ ์๋ ์๋ต์ ๋ณธ์ธ์ ํฌํจํ์ฌ ์ค์ ํจ๊ป
๊ฑฐ์ฃผํ๊ณ ์๋ ๊ฐ์กฑ์ ์๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ฉฐ, ํ๋ ฅ์ ์ ๋ฌธ๋์กธ ์ด์๊ณผ ๊ณ ์กธ ์ดํ๋ก ๊ตฌ๋ถํ์๋ค.
์ด์์ ๋ณ์๋ค์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ค์ฆ ๋ถ์์ ํ์ฉํ๋ ํ๊ตญ์ฃผํ๊ธ์ต๊ณต์ฌ์ โ2016๋
์ฃผํ์ฐ๊ธ ์์์คํ์กฐ์ฌโ์ ๋ฌธํญ์์ ๊ฐ์ฉํ ์ ์๋ ์ค๋ฌธ๋ฌธํญ์ ๋ฐํ์ผ๋ก
์ฌ๊ตฌ์ฑํ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ข
์๋ณ์์ ํํ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ๊ธฐ ๋ค๋ฅธ ๋ชจํ์ ํ์ฉํ์ฌ ์ค์ฆ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค.
3.2 ๋ถ์๋ฐฉ๋ฒ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ค์ฆ๋ถ์์ ์ดํญ(binary)๊ณผ ์์ํ(ordinal) ํํ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ 2๊ฐ์ง ์ข
์๋ณ์ ๊ฐ๊ฐ์ ๋ํ์ฌ ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํ์ฉ๋๋ ๋ชจํ์ด ๋ค๋ฅด๋ค.
์ฐ์ , ๋ ์ข
์๋ณ์ ๋ชจ๋ ๋ฒ์ฃผํ ์๋ฃ(categorical data)์ด๋ฏ๋ก ์ข
์๋ณ์๊ฐ ์ฐ์์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ผ๋ฉด์ ๋
๋ฆฝ๋ณ์์์ ์ ํ์ฑ์ ๊ฐ์ ธ์ผํ๋ค๋ ๊ฐ์ ์
์ ์ ๋ก ํ๋ ์ต์์์น๋ฒ(ordinary least square method; OLS)์ ์ํ ํ๊ท๋ชจํ์ ํ์ฉ์ด ์ ์ ํ์ง ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ต๋์ฐ๋
์ถ์ ๋ฒ(maximum likelihood estimation method; MLE)์ ์ํ ๋ก์ง์คํฑ ํ๊ท๋ชจํ์ ํ์ฉํ์ฌ์ผ ํ๋ค. ๋ค์ํ ๋ก์ง์คํฑ ํ๊ท๋ชจํ
์ค์์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ข
์๋ณ์์ ๊ฐ์ด ์ดํญ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ํ์ฉํ๋ ์ดํญ๋ก์ง๋ชจํ๊ณผ ๋ ๋ฒ์งธ ์ข
์๋ณ์์ ๊ฐ์ด ์์ํ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์๋
๊ฒฝ์ฐ์ ํ์ฉํ๋ ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ ์ ์ฉํ๋ค(Agresti, 1996; Freedman, 2009; Lee and Noh, 2012).
์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ข
์๋ณ์์ ์ ์ฉ๋๋ ์ดํญ๋ก์ง๋ชจํ์ ๊ธฐ๋ณธ์์ ๋ค์ Eq. (1)๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค.
(1)
Eq. (1)์ ์ดํญ๋ก์ง๋ชจํ์์ ์ข
์๋ณ์์ ๋
๋ฆฝ๋ณ์ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ์์ด๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ๊ธฐ๋์ฌ๊ฑด ๊ฐ ์ผ์ด๋ ํ๋ฅ ์ ๋ค์ Eq. (2)์ ๊ฐ์ด ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค.
(2)
์ดํญ๋ก์ง๋ชจํ์ ํฌํจํ ๋ก์ง์คํฑ ํ๊ท๋ชจํ์์๋ ์ฌ๊ฑด์ด ์ผ์ด๋ ํ๋ฅ ์ ์ฌ๊ฑด์ด ์ผ์ด๋์ง ์์ ํ๋ฅ ๋ก ๋๋ ์ค์ฆ๋น(odds ratio)๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ํด์ํ๊ณ ,
์๊ธฐ ๋ ์์ผ๋ก๋ถํฐ ์ ๋๋ ์ค์ฆ๋น๋ ๋ค์ Eq. (3)๊ณผ ๊ฐ๋ค.
(3)
Eq. (3)์ ์ํ์ฌ ์ ๋๋ ์ค์ฆ๋น๋ ๋จ์ํ ๋น์จ์ด๋ ํ๋ฅ ์ ์๋ฏธํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ, ํ ์ฌ๊ฑด์ด ์ผ์ด๋์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ์ ํ๋ฅ ์ ๋นํ์ฌ ์ฌ๊ฑด์ด ์ผ์ด๋
ํ๋ฅ ์ ๋น์จ๋ก ํด์๋๋ค(Allison, 2001; Patetta, 2001; Choi et al., 2016).
๋ ๋ฒ์งธ ์ข
์๋ณ์์ ์ ์ฉ๋๋ ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ ๋ฒ์งธ ๋ฒ์ฃผ๋ณด๋ค ๋์ ์ข
์๋ณ์์ ๋์ ํ๋ฅ (cumulative probability)์ ๊ฐ๊ด์ ์ผ๋ก ๊ณ์ฐํ๊ธฐ ์ํ ๋ชจํ์ผ๋ก ๋ค์ํ ๋ถ์ผ์์ ํ์ฉ๋๊ณ ์๋ค(Liu
and Agresti, 2005). ์์ ํ ๋ฐ์ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ๋ ์ค์ฆ๋น๋ฅผ ํตํ์ฌ ํด์ํ๋ฉฐ, ํนํ ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ ๋น๋ก์ค์ฆ๋ชจํ(proportional
odds model)์ด๋ผ ๋ถ๋ฆฌ๊ธฐ๋ ํ๋ค(MaCullagh, 1980). ๋น๋ก์ค์ฆ๋ชจํ์ ํ์ค ํํ๋ ๊ฐ ๋
๋ฆฝ๋ณ์ ์ ๊ธฐ์ธ๊ธฐ๋ ์ข
์๋ณ์ ์ ๋ชจ๋ ๊ฐ๊ณผ ๊ฐ์์ผ ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ฐ์ ํ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋น๋ก์ค์ฆ๋ชจํ์ ์์ผ๋ก ๋ํ๋ด๋ฉด ๋ค์ Eq. (4)์ ๊ฐ๋ค.
(4)
Eq. (4)๋ ๋์ ๋ก์ง(cumulative logit)๊ณผ ๋์ ํ๋ฅ ์ ๊ทผ๊ฑฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ด ์์ ๊ธฐ๋ณธ์ผ๋ก ๋์ ๋ก์ง์ด ์ ์ฉ๋ ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ ์์ผ๋ก ๋ํ๋ด๋ฉด ๋ค์ Eq. (5)์ ๊ฐ๋ค.
(5)
Eq. (5)๋ก๋ถํฐ ๋ชจํ์ ๊ฐ ๋
๋ฆฝ๋ณ์์ ๋ํ ์ค์ฆ๋น๊ฐ ์ฐ์ถ๋๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฐ์ถ๋ ์ค์ฆ๋น๋ ์ดํญ๋ก์ง๋ชจํ์ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ํ๋ฅ ์ ์ผ๋ก ํด์ํ๋ค. ์ด๋ฅผ
ํตํ์ฌ ๋
๋ฆฝ๋ณ์์ ๋ณํ๊ฐ ์ข
์๋ณ์์ ์ด๋ ์ ๋ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ถ์ ํ๋ค(Armstrong and Sloan, 1989; Borooah, 2002; Greene,
2012; Choi et al., 2014; Choi and Kim, 2014).
4. ๊ณ ๋ น์ธต์ ์ฌํ๊ฒฝ์ ์ ํน์ฑ์ด ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ๋ฐ ๋ง์กฑ๋์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ ๋ถ์
4.1 ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ๊ฒฐ์ ์์ธ ๋ถ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ข
์๋ณ์์ธ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ์ฌ๋ถ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ณ ๋ น์ธต์ ์ฌํ๊ฒฝ์ ์ ํน์ฑ ์์ธ์ ๋ถ์ํ์๋ค. ๋ณธ๊ฒฉ์ ์ธ ๋ถ์์ ์์ ๋ชจํ์ ์ ์ฉ๋
๋ณ์์ ๊ธฐ์ดํต๊ณ๋์ ์ดํด๋ณด์๊ณ , ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์ Table 2์ ๊ฐ๋ค. ์ฐ์ , ์ข
์๋ณ์๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด, ์ ์ฒด ์๋ต์ 2,745๋ช
์ค ์ฝ 21%์ ํด๋นํ๋
580๋ช
์ด ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ๊ณ ์์๊ณ , ๋๋จธ์ง 79%์ ํด๋นํ๋ 2,165๋ช
์ด ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ๊ณ ์์ง ์์๋ค. ๋ค์์ผ๋ก ๋
๋ฆฝ๋ณ์์ ๋ํ ๋ด์ฉ์ ์ดํด๋ณด๋ฉด,
์ฐ๋ น์ ๋ง 74์ธ ์ดํ์ ๋น์จ์ด ์ ์ฒด์ ์ฝ 71.1%๋ก 2/3 ๊ฐ๋์ ์ฐจ์งํ๊ณ ์์๊ณ , ๋ง 80์ธ ์ด์์ด ๊ฐ์ฅ ์ ์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ฑ๋ณ์ ๋จ๋
๊ฐ
๊ฑฐ์ ๋์์ ๋น์จ๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ , ์ ์ฒด ์๋ต์์ ์ฝ 74%์ ํด๋นํ๋ 2,029๋ช
์ด ํผ์ธ์ํ๋ฅผ ์ ์งํ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ๊ฑฐ์ฃผ ์ง์ญ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋
ํฐ ์ฐจ์ด๋ ์์์ผ๋ ๋น์๋๊ถ์ ์ฝ 10% ์ ๋ ๋ ๋ง์ด ๊ฑฐ์ฃผํ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ , ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋ถ์ํ๊ณ ์๋ ๊ฐ์กฑ์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ์ ์ฒด์ ์ฝ 90%์
ํด๋นํ๋ 2,458๋ช
์ผ๋ก ํ์ธ๋์ด ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๊ฒฝ์ ์ ๋ถ์๊ฐ์กฑ์ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์๋
๋ก๋ถํฐ ๊ฒฝ์ ์ ๋์์ ๋ฐ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๊ทธ๋ ์ง ์๋ค๊ณ
์๋ตํ ๋น์จ์ด ์ฝ 76%๋ก ๋์์ ๋ฐ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ณด๋ค ๋ง์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ํ๋ ฅ์ ์ ์ฒด ์๋ต์์ 88%์ ํด๋นํ๋ 2,407๋ช
์ด ๊ณ ์กธ ์ดํ๋ก ํ์ธ๋์๋ค.
๊ฐ๊ตฌ์ ์ ํ๊ท ์์
์ ํ๊ท ์ ์ฝ 201๋ง์์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ , ํ๊ท ๋ณด์ ์์ฐ์ ์ฝ 3์ต 5,965๋ง์์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์๋
๋ ํ๊ท ์ ์ผ๋ก ์ฝ 2~3๋ช
์ ๋
์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๊ณ , ๊ฐ๊ตฌ์์๋ ํ๊ท ์ฝ 2~3๋ช
์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค.
Table 2. Descriptive Statistics of Determinants Analysis of Using Reverse Mortgage
(N = 2,745)
|
์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ข
์๋ณ์๋ ์ดํญ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ดํญ๋ก์ง๋ชจํ์ ํ์ฉํ์ฌ ์ค์ฆ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์ Table 3๊ณผ ๊ฐ๋ค. ๋ชจํ ์ถ์
๊ฒฐ๊ณผ, ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ ๋ณ์๋ ์ฐ๋ น(Age), ๊ฑฐ์ฃผ ์ง์ญ(Region), ๋ณด์ ์์ฐ(Assets), ๊ฐ๊ตฌ์ ์(Household member),
๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋์์ ์ฃผ๊ณ ์๋ ์๋
์ ์ ๋ฌด(Children with financial help), ํ๋ ฅ(Education level)์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ ,
๋ชจ๋ ๋ณ์๋ 99% ์ ์์์ค์์ ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ ๋ณ์ ์ค ๋ณด์ ์์ฐ, ๊ฐ๊ตฌ์ ์, ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋์์ ์ฃผ๊ณ ์๋
์๋
์ ์ ๋ฌด๋ ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๊ณ , ๋๋จธ์ง ๋ณ์๋ค์ ์ (+)์ ์ํฅ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค.
ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ ๋ณ์๋ค์ ์ (+)์ ์ํฅ์ด ์๋ ๋ณ์๋ถํฐ ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ์ดํด๋ณด๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฐ๋ น์ด ๋ง์์๋ก ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ ํ๋ฅ ์ด ์ฝ 95.1%
๋์์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๊ณ , ์๋๊ถ์ ๊ฑฐ์ฃผํ๋ ๊ณ ๋ น์ธต์ด ๋น์๋๊ถ ๊ฑฐ์ฃผ ๊ณ ๋ น์ธต๋ณด๋ค ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ ํ๋ฅ ์ด ์ฝ 4.9๋ฐฐ ๋์์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์์ผ๋ฉฐ,
ํ๋ ฅ์ด ์ ๋ฌธ๋์กธ ์ด์์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ ํ๋ฅ ์ด ์ฝ 4.7๋ฐฐ ๋์์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ๋ค์์ผ๋ก ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ด ์๋ ๋ณ์๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด ๋ค์๊ณผ
๊ฐ๋ค. ๋ณด์ ์์ฐ์ด 1๋ฐฑ์ ๊ฐ์ํ ์๋ก ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ ํ๋ฅ ์ด ์ฝ 0.2% ๋์์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๊ณ , ๊ฐ๊ตฌ์ ์๊ฐ ๊ฐ์ํ ์๋ก ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ ํ๋ฅ ์ด
์ฝ 56% ๋์์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋์์ ์ฃผ๊ณ ์๋ ์๋
๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ ํ๋ฅ ์ด ์ฝ 92.3% ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค.
Table 3. Results of Determinants of Using Reverse Mortgage
|
***:p<0.01, **:p<0.05, *:p<0.10
|
4.2 ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ๋ง์กฑ๋ ๊ฒฐ์ ์์ธ ๋ถ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ ๋ฒ์งธ ์ข
์๋ณ์์ธ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ๋ง์กฑ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ณ ๋ น์ธต์ ์ฌํ๊ฒฝ์ ์ ํน์ฑ ์์ธ์ ๋ถ์ํ์๋ค. ์์ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ์ฌ๋ถ์ ๊ดํ ๋ถ์์์๋
์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ๊ณ ์๋ ๊ฐ๊ตฌ์ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ๊ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๋ชจ๋ ํฌํจํ์ฌ ์ด 2,745๋ช
์ ๋์์ผ๋ก ํ์ฉํ์ฌ ๋ถ์ํ์์ง๋ง, ๋ ๋ฒ์งธ ์ข
์๋ณ์๋ ์ด์ฉ ๋ง์กฑ๋์ด๊ธฐ
๋๋ฌธ์ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ๊ณ ์๋ 580๋ช
์ ๋์์ผ๋ก ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค. ๋ณธ๊ฒฉ์ ์ธ ๋ถ์์ ์์ ๋ชจํ์ ์ ์ฉ๋ ๋ณ์์ ๊ธฐ์ดํต๊ณ๋์ ์ดํด๋ณด์๊ณ , ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋
๋ค์ Table 4์ ๊ฐ๋ค. ์ฐ์ , ์ข
์๋ณ์๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด, ์ด์ฉํ๊ณ ์๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ๋ง์กฑํ๋ค๊ณ ์๋ตํ ๋น์จ์ด ์ ์ฒด 580๋ช
์ ์๋ต์ ์ค ์ฝ 56%์
ํด๋นํ๋ 323๋ช
์ผ๋ก ๊ฐ์ฅ ๋์ ๋น๋๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ ์์๋ค. ๊ทธ ๋ค์์ผ๋ก๋ ๋ณดํต์ด๋ผ๋ ์๋ต์ด ์ ์ฒด์ ์ฝ 27%๋ก 154๋ช
์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ํ๊ท ๋ง์กฑ๋๊ฐ
์ฝ 3.69์ด๋ฏ๋ก ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ๊ณ ์๋ ๊ณ ๋ น์ธต๋ค์ ์ด๋ ์ ๋ ํ์ฌ ์ด์ฉ ์ค์ธ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ๋ง์กฑํ๋ ๊ฒฝํฅ์ด ์๋ค๊ณ ํ ์ ์๋ค. ๋ค์์ผ๋ก ๋
๋ฆฝ๋ณ์์
๋ํ ๋ด์ฉ์ ์ดํด๋ณด๋ฉด, ๋ง 70์ธ ์ด์์ ๋น์จ ์ ์ฒด์ ์ฝ 80.9%๋ก ๋๋ถ๋ถ์ ์ฐจ์งํ๊ณ ์์๊ณ , ๋ง 60์ธ์์ 64์ธ์ ํด๋นํ๋ ๋น์จ์ด ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์
๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ๋ ๊ณ ๋ น์ธต์ ์ฐ๋ น์ด ๋ค์ ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ์ฑ๋ณ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋น์ทํ ๋น์จ์ด๊ธฐ๋ ํ์ง๋ง ๋จ์ฑ์ด ์ฌ์ฑ๋ณด๋ค ์ฝ 6%
์ ๋ ๋ ๋ง์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ , ํผ์ธ์ํ๋ฅผ ์ ์งํ๊ณ ์๋ ๋น์จ์ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋นํ์ฌ ์ฝ 1.8๋ฐฐ ๋ง์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ์๋
์๋๊ถ ๊ฑฐ์ฃผ์๊ฐ ๋น์๋๊ถ ๊ฑฐ์ฃผ์๋ณด๋ค ์ฝ 2๋ฐฐ ๋ง์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ ๋น์ด์ฉ์๋ฅผ ํฌํจํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋ค๋ฅธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋ถ์ํ๊ณ ์๋
๊ฐ์กฑ์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ์ ์ฒด์ ์ฝ 93%๋ก ๋๋ถ๋ถ์ ์ฐจ์งํ๊ณ ์์๊ณ , ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋์์ ์ฃผ๋ ์๋
๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ์ฝ 80%๋ฅผ ์ฐจ์งํ๊ณ ์์ด ์ญ์ ๋๋ถ๋ถ์
์ฐจ์งํ๊ณ ์์๋ค. ํ๋ ฅ ์ญ์ ๊ณ ์กธ ์ดํ๊ฐ ์ ๋ฌธ๋์กธ ์ด์๋ณด๋ค ์ฝ 3๋ฐฐ ๋ง์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ ํ๊ท ์๋์ ํ๊ท ์ ์ฝ 168๋ง์์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ , ๋ณด์
์์ฐ์ ์ฝ 2์ต 9,421๋ง์์ผ๋ก ๋ํ๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ๋น์ด์ฉ์๋ฅผ ํฌํจํ ๊ฒฝ์ฐ๋ณด๋ค ๋ค์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ์๋
์๋ ํ๊ท ์ ์ผ๋ก 2~3๋ช
, ๊ฐ๊ตฌ์์๋
ํ๊ท ์ ์ผ๋ก 1~2๋ช
์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ์ง๊ณ๋์๋ค.
Table 4. Descriptive Statistics of Determinants Analysis of Satisfaction of Reverse
Mortgage (N = 580)
|
๋ ๋ฒ์งธ ์ข
์๋ณ์๋ 5์ ์ฒ๋์ ์์ํ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ ํ์ฉํ์ฌ ์ค์ฆ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์ Table 5์
๊ฐ๋ค. ๋ชจํ ์ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ, ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ ๋ณ์๋ ์ฐ๋ น(Age), ์ฑ๋ณ(Gender), ๊ฑฐ์ฃผ ์ง์ญ(Region)์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ , ๊ฐ๊ฐ 99%, 90%,
95% ์ ์์์ค์์ ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ ๋ณ์ ์ค ์ฑ๋ณ๋ง ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๊ณ , ๋๋จธ์ง ๋ณ์๋ค์
์ (+)์ ์ํฅ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค.
ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ ๋ณ์๋ค์ ์ (+)์ ์ํฅ์ด ์๋ ๋ณ์๋ถํฐ ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ์ดํด๋ณด๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฐ๋ น์ด ๋ง์์๋ก ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ๋ง์กฑํ ํ๋ฅ ์ด ์ฝ 33% ๋์์ง๋
๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์๋๊ถ์ ๊ฑฐ์ฃผํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋น์๋๊ถ์ ๊ฑฐ์ฃผํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋นํ์ฌ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ๋ง์กฑํ ํ๋ฅ ์ด 55.4% ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค.
๋ค์์ผ๋ก ์ ์ผํ๊ฒ ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋ ์ฑ๋ณ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ฌ์ฑ์ผ์๋ก ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ๋ง์กฑํ ํ๋ฅ ์ด ์ฝ 38.9% ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค.
Table 5. Results of Determinants of Satisfaction of Reverse Mortgage
|
***:p<0.01, **:p<0.05, *:p<0.10
|
5. ๊ฒฐ ๋ก
์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์๊ฐ๋ฅผ ๋ณด์ ํ๊ณ ์๋ ๋ง 60์ธ ์ด์ ๊ณ ๋ น์ธต์ด ์์ ์ ์ด ๋
ธํ ์ํ์ ์์ํ ์ ์๋๋ก ๋์
๋ ์ญ๋ชจ๊ธฐ์ง ์ ๋์ด๋ค. ๋น๋ก ์๊ฐ๋ฅผ ๋ณด์ ํ๊ณ ์๋
๊ณ ๋ น์ธต์๋ง ํ์ ๋์ด ์์ด ์๊ฐ๋ฅผ ๋ณด์ ํ๊ณ ์์ง ์๋ ๊ณ ๋ น์ธต์ ํํ์ ๋ฐ์ ์ ์์ง๋ง, ์๊ฐ ๋ณด์ ๊ณ ๋ น์ธต์ ์
์ฅ์์๋ ์์ ๋ ์์
์ ์ ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ๋ฐ์
์ ์๋ ๋งค๋ ฅ์ ์ธ ์ ๋์์๋ ํ๋ฆผ์ด ์๋ค. ํ์ง๋ง ํ๊ตญ์ฃผํ๊ธ์ต๊ณต์ฌ์์ 2007๋
์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ํ์ ์ถ์ํ ์ดํ, ๊ฐ์
์ ์๋ ๊พธ์คํ ์ฆ๊ฐ๋ ํ๊ณ ์์ง๋ง
์์ง๊น์ง๋ ๋ง์ ๊ณ ๋ น์ธต๋ค์ด ํํ์ ๋ฐ์ง ๋ชปํ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ด ํ์ค์ด๋ค. ์ด๋ฌํ ์ํฉ์์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉ๋ฅ ๊ณผ ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ์ ๊ณ ํ๊ธฐ ์ํ ๊ธฐ์ด์ ๊ทผ๊ฑฐ์๋ฃ๋ฅผ
์ ์ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ค์ฆ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค.
์ค์ฆ ๋ถ์์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์์ฝํ๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฐ์ , ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์ธ์ ์ฐ๋ น, ๊ฑฐ์ฃผ ์ง์ญ, ๋ณด์ ์์ฐ, ๊ฐ๊ตฌ์ ์, ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋์์
์ฃผ๊ณ ์๋ ์๋
์ ์ ๋ฌด, ํ๋ ฅ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ์ด ์ค ์ฐ๋ น, ๊ฑฐ์ฃผ ์ง์ญ, ํ๋ ฅ์ ์ (+)์ ํจ๊ณผ๋ฅผ, ๋ณด์ ์์ฐ, ๊ฐ๊ตฌ์ ์, ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋์์ ์ฃผ๋
์๋
์ ์ ๋ฌด๋ ๋ถ(-)์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ์ฐ๋ น์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ณ ๋ น์ผ์๋ก ์๋ นํ ์ ์๋ ์ฐ๊ธ์ก์ด ๋์์ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด๋ฌํ ํ์์ด
๋ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ดํ ์ ์๋ค. ๋น์๋๊ถ์ ๋นํ์ฌ ์๋๊ถ์ ๊ฑฐ์ฃผํ๊ณ ์๋ ๊ณ ๋ น์ธต์ ์ฐ๊ธ ์ด์ฉํ๋ฅ ์ด ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ์๋๊ถ์ ๊ฑฐ์ฃผํ๊ณ ์๋ ์๊ฐ ์์ ๊ณ ๋ น์ธต์ด
๋ง๋ค๋ ์ ๋ ์๊ฒ ์ง๋ง, ์๋์ ์ผ๋ก ๋น์๋๊ถ์์ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ๋ํ ํ๋ณด๊ฐ ๋ค์ ๋ถ์กฑํ ์ธก๋ฉด์ด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด๋ฌํ ํ์์ด ๋ํ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ๋ณด์
์์ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ฐ์ํ ์๋ก ์ด์ฉํ๋ฅ ์ด ๋์์ง๊ณ ์์๊ณ , ์ด๋ ์์ฐ ๊ฐ์์ ์ํ์ฌ ์์ ์ ์ธ ์ํ์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๊ฒจ ์ฐ๊ธ ์๋ น์ ํตํ์ฌ ๊ฐ์ํ ์์ฐ์ ๋ณด์ํ๊ธฐ
์ํ ์ธก๋ฉด์ด ๋ฐ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐ๊ตฌ์ ์๊ฐ ์ ์ผ๋ฉด ์๋์ ์ผ๋ก ๊ฒฝ์ ํ๋์ ํ ์ ์๋ ๊ฐ์กฑ์ด ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ฏ๋ก ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ๊ณ ์
ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ด ๋ ํฌ๋ค๊ณ ํ ์ ์๊ฒ ๋ค. ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋์์ ์ฃผ๊ณ ์๋ ์๋
๊ฐ ์๋ค๋ฉด ์ํ๋น ๋ง๋ จ์ ์ํ์ฌ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ ํ๋ฅ ์ด ๋์์ง๋
๊ฒ์ด๋ผ ํ ์ ์๊ฒ ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ๋ ฅ์ด ์ต์ ์ ๋ฌธ๋ ์ด์์ ์กธ์
ํ ๊ฒฝ์ฐ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ์ด์ฉํ๋ฅ ์ด ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ์๋์ ์ผ๋ก ํ๋ ฅ์ด ๋์์๋ก ๊ด๋ จ ์ ๋ณด์ ๋ํ
์ ๊ทผ์ฑ์ด ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ํ์ด๋๋ค.
๋ค์์ผ๋ก ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ๋ง์กฑ๋์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์ธ์ ์ฐ๋ น, ์ฑ๋ณ, ๊ฑฐ์ฃผ ์ง์ญ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ์ด ์ค ์ฐ๋ น๊ณผ ๊ฑฐ์ฃผ ์ง์ญ์ ์ (+)์ ํจ๊ณผ๋ฅผ, ์ฑ๋ณ์
๋ถ(-)์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ฐ๋ น์ด ๋์์๋ก ๋ง์กฑ๋๊ฐ ๋์์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ํ ๋ฐ์ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ๊ณ ๋ น์ผ์๋ก ์ฐ๊ธ ์๋ น์ก์ด
๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ํ์ดํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌ์ฑ์ด ๋จ์ฑ๋ณด๋ค ๋ง์กฑ๋๊ฐ ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ ๊ฐ์ ์์ ์ฃผ๋ก ์ฌ์ฑ์ด ๊ฒฝ์ ๊ถ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์
์์ ์ ์ธ ์์
์ด ๋ค์ด์ค๋ ๊ฒ ์์ฒด์ ๋ง์กฑํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ์์ธ๋ฌ, ๋น์๋๊ถ์ ๋นํ์ฌ ์๋๊ถ์ ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ์์ ๋ง์กฑ๋๊ฐ ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก
๋ํ๋ฌ๋๋ฐ, ์ด๋ ์๋์ ์ผ๋ก ์ํ๋น๊ฐ ๋ง์ด ๋๋ ์๋๊ถ์์ ์ฐ๊ธ์ ์๋ น์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ์ด๋ ์ ๋ ์ํ๋น์ ๋ณด์กฐ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค.
์ด์์ ์ค์ฆ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ป์ ์ ์๋ ์์ฌ์ ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ๋จผ์ , ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ ๊ฐ์
๋ฅ ์ ์ ๊ณ ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ฌด์๋ณด๋ค๋ ํ๋ณด์ ๋์ฑ ๋
ธ๋ ฅํด์ผํ
๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค. ์ค์ฆ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ ์ค์์ ํนํ, ๊ณ ๋ น์ธต ์ค์์๋ ์๋์ ์ผ๋ก ์ฐ๋ น์ด ๋ฎ๊ฑฐ๋, ๋น์๋๊ถ์ ๊ฑฐ์ฃผํ๊ฑฐ๋, ํ๋ ฅ์ด ๋ฎ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ด์ฉ ํ๋ฅ ์ด ๋จ์ด์ง๋
๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค๋ ์ ์์ ์ด๋ค ์ง๋จ์ ์ด์ ์ ๋ง์ถ ํ๋ณด ์ญ๋์ ๊ฐํํ ํ์๊ฐ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ค์์ผ๋ก ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ์ ๊ณ ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์ฃผํ์ฐ๊ธ์
๊ด๋ฆฌํ๋ ํ๊ตญ์ฃผํ๊ธ์ต๊ณต์ฌ์ ๋ํ ์ ๊ทผ์ฑ์ ์ฆ์ง์ํฌ ํ์๊ฐ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค. ์ค์ฆ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ ํนํ, ๋น์๋๊ถ ์ง์ญ์ ๊ฑฐ์ฃผํ๋ ๊ณ ๋ น์ธต์ด ์๋์ ์ผ๋ก
๋ง์กฑ๋๊ฐ ๋จ์ด์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋๋ฐ, ์ด๋ ๋น์๋๊ถ ์ง์ญ์์ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ป๊ฑฐ๋ ๋ฏผ์ ์ฌํญ ๋๋ฌธ์ ๊ณต์ฌ์ ์ง์ฌ์ ๋ฐฉ๋ฌธํ๋ ๊ฒ์ด ์๋์ ์ผ๋ก ์ด๋ ต๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก
์ถ์ธก๋๋ค. ์ธํฐ๋ท์ด ์ต์ํ ์ฒญ๋
์ธต ๋๋ ์ค๋
์ธต์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ณต์ฌ์ ๋ํ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ ๊ทผ์ฑ์ด ์ค์ํ์ง ์์ ์ ์์ง๋ง ๊ณ ๋ น์ธต์ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋์ฑ ๋ง๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋น์๋๊ถ ๊ฑฐ์ฃผ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์ด์ฉ์์ ์๋น์ค ๊ฐ์ ์ ๋
ธ๋ ฅํ ํ์๊ฐ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ 2016๋
์ ์ฃผํ์ฐ๊ธ ์์์คํ์กฐ์ฌ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ค์ฆ๋ถ์์ ์ค์ํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋นํด ์ฐ๋์ ์ํฉ๋ง์ ์ถ์ ํ ์ ๋ฐ์ ์์๋ค๋ ํ๊ณ๋ฅผ
๊ฐ์ง๋ค. ์ฃผํ์ฐ๊ธ์ 2007๋
์ ๋์
๋์๊ณ , ์์์คํ์กฐ์ฌ๋ 2008๋
๋ถํฐ 2012๋
๊น์ง๋ ๊ฒฉ๋
์ผ๋ก, ๊ทธ ์ดํ๋ก๋ ๋งค๋
์กฐ์ฌ๊ฐ ์ค์๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ถํ์๋
์ด๋ค ์๋ฃ๋ฅผ ๋ชจ๋ ํ์ฉํ์ฌ ์๊ณ์ด์ ์ถ์ธ๋ฅผ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ ์ค์ฆ ๋ถ์์ด ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค.