1. ์ ๋ก
ํ์ ์ฃผ์ฌ๋ฃ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ํ์ฒ ์ ๋ฐฉ์ด๋ ์ ์์ง ์ ์ฒด์ ํ๊ดด์ ๊ด๋ จํ์ฌ, ์ฃผ๋ชฉํด์ผ ํ ์ฌํญ ์ค ํ๋๋ ์ ์ฒด์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๊ณผ์ ์ ํฉ๋ถ์์ ๋ฐ์ํ๋ ํ์ดํ์ ์ํ
์ ์ฒด ๋ถ์์ ์ ๋ํ ๊ฒ์ด๋ค. ํ๊ตญ๊ฑด์ค๊ธฐ์ ์ฐ๊ตฌ์(KICT, 2005)์ ์ํ๋ฉด 2002๋
์ ๋ฐฉ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ํผํด ์ค 2/3 ์ด์์ด ํ์ฒ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์ ํฉ๋ถ์์
๋ฐ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ ๋ฐฉ์ ๊ดํตํ์ฌ ์ฉ์๋ฅผ ๊ณต๊ธํ๋ ์๋ก ์ฃผ๋ณ, ์ฆ ์๋ก ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๊ณผ ํ ์ ์ด๋ฉด์ ์ฅ๊ธฐ์ ์ธ ๋์๊ฐ ์ฃผ์์ธ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ฐํ๊ณ ์๋ค.
์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์ 17,505๊ฐ์ ์ ์์ง ์ค์์ 17,383๊ฐ์(99.3%)๊ฐ ํ์ผ๋ก ๋ง๋ค์ด์ง ํ๋์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ ธ ์์ผ๋ฉฐ, ์ต๊ทผ 30๋
์ด๋ด์ ๊ฑด์ค๋ ์ ์์ง๋
์ฝ 5% ์ ๋๋ก ๋๋ถ๋ถ ์ค๋ ์ ์ ๊ฑด์ค๋ ๊ฒ์ด๋ค(ํ๊ตญ๋์ด์ด๊ณต์ฌ(KRCC), 2012). ๊ณผ๊ฑฐ ์ ๋ฐฉ์ ๋ถ๊ดด์ ๋ํ ์ฌ๋ฌ ์ฌ๋ก๋ฅผ ๋ณด๋ฉด Kim et al.
(1992)์ ํ๊ฐ ํ๋ฅ์ ์ผ์ฐ ์ ๋ฐฉ ๋ถ๊ดด, Han et al. (2002)์ ๋๋๊ฐ ์ ๋ฐฉ ๋ถ๊ดด ๋ฑ ํ์ฒ์ ๋ฐฉ ๋ถ๊ดด๋ฟ๋ง ์๋๋ผ Canyon Lake
๋ ๋ถ๊ดด(ํ๊ตญ์์ค์์ ๊ณต๋จ(KISTEC), 2013), New Orleans์ ์ ๋ฐฉ ๋ถ๊ดด๋ก ์ธํ ๋์ ์นจ์(Adams, 2011), ์ ์ฒด ๋์๋ก ์ธํด
๋ถ๊ดด๋ ๋ฏธ๊ตญ ์์ด๋คํธ์ฃผ์ Teton Dam (Wayne et al., 2008), 2002๋
์ฌ์ํ ์ ์๋ถ ์ธ๊ตด๋ก๋ถํฐ ์งํ๋์ด ๋ถ๊ดด์ ์ด๋ฅธ ์ฅํ์ ์์ง,
๋๋ง์ ์์ง(Kim et al., 2011) ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฐ๋์ ์์ง(Choi, 2015)๋ฑ์ด ์๋ค.
์ด๋ฌํ ์๋ฃ๋ฅผ ๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ ๋ณผ ๋ ๋ณตํต๊ณผ ๊ฐ์ ํต๊ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๊ณผ ์ฌ์ํ ๋ฑ ์ ๋ฐฉ ์ ์ฒด๋ฅผ ๊ดํตํ์ฌ ๋งค๋ฆฝ๋์ด ์๊ฑฐ๋ ์ ์ฒด์ ์ ํ๊ณ ์๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๊ณผ ํ ์ ์ด๋ฉด์
์ฅ๊ธฐ๊ฐ ๋์์ ์ํด piping์ผ๋ก ์ธํ ์ ์ฒด ๋ถ๊ดด ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์กด์ฌํ ์ ์๋ค(Kim, 2017).
์ ์ฒด ๋ถ๊ดด์ ์ฃผ์์ธ์ ๋ํ์ฌ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ ๋๋ค์ ๋์
์ฉ ์ ์์ง์ ๊ฐ์ ํ๋์์ 108๊ฐ์ ๋ถ๊ดด์ฌ๋ก ์๋ฃ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ ํ์ดํ(piping)์ด
45๊ฑด์ผ๋ก ์ ์ฒด ๋ถ๊ดด์ 41.7% , ์๋ฅ(overflow)๊ฐ 40.7%์ธ 44๊ฑด์ผ๋ก ํ์ดํ๊ณผ ์๋ฅ๊ฐ ํ๋์ ๋ถ๊ดด ์์ธ ์ค ๊ฐ์ฅ ๋ง์ ๋ถ๋ถ์ ์ฐจ์งํ๊ณ
์๋ค(Sim, 2011).
์ ์ฒด ๋ถ๊ดด์ ๊ด๋ จํ์ฌ ์๋ฅ ๋ฐ ํ์ดํ ๋ฑ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ตญ๋ด์์๋ ๋ค์ ์ํ๋ ์ฌ๋ก(Kim et al., 2011; Lee, 2011; Park,
2015)๊ฐ ์์ผ๋ ์ ์ฒด๋ฅผ ๊ดํตํ๋ ํต๊ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ํ์์ ๋ฐ๋ฅธ ๋์๋ฐ์์ ์ ์ฒด์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ์ฐ๊ตฌํ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฏธ๋ฏธํ ์ค์ ์ด๋ค.
๊ณผ๊ฑฐ ๊ท ์งํ ์ฌ๋ฃ์ ์ํด ๊ฑด์ค๋ ์ ์ฒด์ ๋นํด ์ต๊ทผ์ ๊ฑด์ค๋ ๋ค์์ ์ ์์ง ์ ์ฒด๋ค์ ์ค์ฌ์ฝ์ด๋ถ๊ฐ ์ค์น๋์ด ๋ณด๋ค ์์ ์ ์ธ ์นจํฌ ๊ฑฐ๋์ ๋ณด์ด๊ณ ์๋๋ฐ,
์ด ๊ฒฝ์ฐ ์ค์ฌ ์ฝ์ด๋ถ์ ์ฌ๋ฃ๊ฐ ๋ณธ์ ์ฒด์ ์ฌ๋ฃ์๋ ๋ค๋ฅธ ์ด์ง ์ฌ๋ฃ๋ก ์๊ณต๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ฒด๋ฅผ ๊ดํตํ๋ ๋ฐฐ์ ํต๊ด๊ณผ ๊ฐ์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ด ๋ถ๋ฑ ์นจํ ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํด
ํ์์ด ๋ฐ์ํ ์ฐ๋ ค๊ฐ ์๋ค. ๋ํ, ์ด๋ฌํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๋ค์ด ๋ถ๋ถ์ ์ผ๋ก ํ์๋์ด ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ธํ์ ์ผ๋ก ๊ด์ธกํ๊ธฐ๊ฐ ๊ณค๋ํ๊ณ ์ฅ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ๋ณด๋ฉด ํ์ดํ
๋ฑ์ ์ํ ์ ์ฒด ์์ ์ฐ๋ ค๊ฐ ์์ด ์ด์ ๋ํด์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํ์ดํ์ ์ํด ์ ์ฒด ์ผ๋ถ๊ฐ ๋ถ๊ดด๋์๋ ์ด๋ ฅ์ ๊ฐ๊ณ ์๋ ์ ์์ง์ ์ ์ฒด ๋จ๋ฉด์ ์ฐธ๊ณ ๋ก ํ์ฌ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ธ ๊ธฐ๋ณธ ๋ชจ๋ธ์ ๊ตฌ์ฑํ์๊ณ , ์ ์ฒด
ํต๊ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ผ๋ถ๊ฐ ํ์๋์ด ํต๊ด ๋ด๋ก ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด๊ณผ ์ค์ฌ ์ฝ์ด๋ถ๋ฅผ ์ค์นํ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ผ๋ก ๋๋์ด 2์ฐจ์ ์์นํด์์ ์ํํ๊ณ
๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ตํ์ฌ ํ์ดํ ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ถ์ํ์๋ค.
2. ๋ชจ๋ธ ๋ฐ ํด์
2.1 ๋ชจ๋ธ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํ ํด์ ๋ชจ๋ธ์ 2013๋
๋ณตํต ์ฃผ๋ณ ํ์ดํ์ด ์ ์ฒด ๋ถ๊ดด๋ก ์ด์ด์ง ์ด๋ ฅ์ ๊ฐ๊ณ ์๋ ๊ฒฝ์ฃผ์ง์ญ OO์ ์์ง์ ๋จ๋ฉด์ ์ฐธ๊ณ ๋ก ํ์ฌ ๊ตฌ์ฑํ์๋ค.
OO์ ์์ง๋ ์ ์ฒด ๋์ด(H) 12.5m, ์ ์ฒด ๊ธธ์ด(L) 210m๋ก์ 1964๋
์ถ์กฐ๋์ด 2013๋
๋ถ๊ดด ๋น์ 50๋
์ด์ ๊ฒฝ๊ณผ๋ ๋
ธํ์์ค๋ก์ ์ด
์ ์๋์ 246,000m3์ด๋ฉฐ, ๋ถ๊ดด์ ๋จ๋ฉด ์ ์์ Fig. 1(b)์ ๊ฐ์ ๊ท ์ผํ ํ๋ ํ์์ด๋ค(ํ๊ตญ๋์ด์ด๊ณต์ฌ(KRCC), 2014). ์ ์ฒด ํต๊ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์์์ ๋์๋ก ์ธํ
ํ์ดํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ถ์ํ๊ธฐ ์ํด ๋ถ๊ดด์ ํํ์ ๊ท ์ผํ ํ๋ ํ์๊ณผ ์ ์ฒด ์ค์ฌ ์ฝ์ด๋ถ ์กด์ฌ๊ฐ ํ์ดํ์ ์์ ์ฑ์ ๊ธฐ์ฌํ๋ ๋ฐ๋ฅผ ๋ถ์ํ๊ธฐ ์ํด Fig. 1(a)๊ณผ
๊ฐ์ด ๋์ค๊ณ๊ธฐ์ค(๊ตญํ ํด์๋ถ(MLTMA), 2011)์ ์ฐธ๊ณ ํ์ฌ ์ค์ฌ ์ฝ์ด๋ถ๋ฅผ ์ค์นํ ์ฝ์ดํ ํ๋ ํ์์ ๊ตฌ์ฑํ์๋ค(Kim, 2017).
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ ๋์ ๋ชจ๋ธ์ 2,877๊ฐ์ ์์์ 3,553๊ฐ์ ์ ์ ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ ์์์ ํฌ๊ธฐ๋ ์ ์ฒด ๋์ด์ ์ฝ 1/30๋ก์ 0.4m ์ดํ๋ก ํ์๋ค.
ํด์์ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด๊ณผ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ ๋์ผ์กฐ๊ฑด์ ์ ์ง์์ผฐ๋ค.
Fig. 1.
Cross Section of Numerical Analysis (Kim, 2017)
2.2 ํด์ ์กฐ๊ฑด
์ ์์ง ์ ์ฒด๋ฅผ ๊ดํตํ๋ ํต๊ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๊ตฌ๊ฐ ์ค ๋ณธ ์ ์ฒด์ ์ค์ฌ ์ฝ์ด๋ถ์ ๊ฒฝ๊ณ ์ง์ ์์ ์ ์ฒด ๋จ๋ฉด์ ์ค์ฌ์ผ๋ก๋ถํฐ ์๋ฅ์ธก์ธ ์ ์์ง์ธก(์ดํ ์๋ฅ์ธก)๊ณผ ์ ์ฒด
ํ๋ฅ์ธก(์ดํ ํ๋ฅ์ธก)์ ๊ฐ๊ฐ ๋์ ์์น๋ฅผ ์ ํ์๋ค. ์๊ณต ์ ๋ณธ ์ ์ฒด์ ์ค์ฌ ์ฝ์ด๋ถ๋ ๊ฐ๊ฐ ํ ์ง์ด ๋ค๋ฅธ ์ฌ๋ฃ๋ก ์ฑํ ๋๋ฉฐ, ์ด๋ก ์ธํด ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ์ด์ง์ ์ธ
์ฑํ ์ฒด์ ๊ฑฐ๋์ ๋ณด์ด๊ฒ ๋๋ค. ์ฆ, ์๊ณต ์ดํ ์๊ฐ๊ฒฝ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅธ ์นจํ ๊ฑฐ๋์ด ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋๋ฏ๋ก ์ ์ฒด์ ๋งค์ค๋๋ ํต๊ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๋ถ๋ถ์ ์ธ ํ์์ด๋ ์ด๊ฒฉ์ด ์ฐ๋ ค๋
์ ์๋ค(Kim, 2017).
Fig. 2์ Fig. 3์ ๋ชจ๋ธํด์ ์์๋ง ๋ฐ ๋์ ๋ฐ์ ์์น๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ผ๋ก ์ค์ฌ ์ฝ์ด๋ถ์ ์ค์น ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ์ฒด์ ์นจํฌ๊ฑฐ๋์ ์ํ ์์ ์ฑ ์ฌ๋ถ๋ฅผ
๋น๊ต ๊ฒํ ํ๊ธฐ ์ํด ์ฝ์ดํ ์ ์ฒด์ ๊ท ์ผํ ์ ์ฒด์ ๋์ผํ ์์น์์ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์๋ค. ์ด๋ ๋์ ๋ฐ์ ์์น๋ฅผ ์๋ฅ์ธก ์์น A (๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์๋ถ:
A1, ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ํ๋ถ: A2), ํ๋ฅ์ธก ์์น B (๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์๋ถ: B1, ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ํ๋ถ: B2)๋ก ๊ตฌ๋ถํ์๋ค.
Fig. 2.
Location of Leakage Occurs
Fig. 3.
Detail of Leakage Location
์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ํต๊ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์๋ ์๋ฌธ์ด ์ค์น๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ํ์์์๋ ์ ์๋ฅผ ์ํด ํต๊ด ์๋ฌธ์ ๋ซ๊ฒ ๋๋ฏ๋ก ๋ณธ ํด์์์๋ ์ ์์ง์ ์ ํ์ฌ ์๋ฌธ์ด ์์นํ๊ณ
์๊ณ , ์์ ์์น ์ ํต๊ด ์๋ฌธ์ ๋ซํ ์์ด ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ ๋น์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ฐฐ์๋ฅผ ์ํด ์๋ฌธ์ ์ด๊ฒ ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๊ณ ๋ คํ์ง ์์๋ค. ์ด๋
ํต๊ด ๋ด๋ถ ์์๋ง์ 0.1m์ ์กฐ๋ฐํ ๋ฉ์ฌ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์์ผ๋ฉฐ, ํต๊ด ๋ด๋ถ ๋ฐ ๋์ ๋ฐ์ ์์น์ ์ ์ ์ ์ฃผ๋ณ ํ ์ง์ฌ๋ฃ๋ณด๋ค ๊ทน๋จ์ ์ผ๋ก ํฐ ํฌ์๊ณ์(k=m/day)๋ฅผ ์
๋ ฅํ์ฌ ํ์๋ถ๋ก์ ์นจํฌ์๊ฐ ์ ์
๋๋ ๋์ ๋ฐ์ ํ์์ด๋ ํต๊ด๋ด๋ถ์์ ๋ฌผ์ ํ๋ฆ์ ์ต๋ํ ์ ์ฝ์ด ๋์ง ์๋๋ก ๋ชจ์ฌํ์๋ค.
๋ฐฐ์ํต๊ด์ ๊ตฌ์ฑํ๋ ์ธ๋ถ ๋๊ป ๋ถ๋ถ์ ๋ถํฌ์์ธต์ผ๋ก ์ค์ ํ๊ณ ๋์๋ฐ์์์น ๋ชจ๋ธ๋ง์ Fig. 3์ A1, A2, B1, B2 ์์น์ ํญ 0.05m์ ์์๋ฅผ
๊ตฌ์ฑํ์ฌ ํต๊ด ๋ด๋ถ์ ๊ฐ์ ํฌ์๊ณ์๋ฅผ ์ ์ฉํ์๋ค.
Fig. 4๋ ๋์ ๋ฐ์์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฐ๊ทน์์ ๋ณํ์ ๋ํ ๋ถ์ ์์น๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ผ๋ก P1 ๋ฐ P2๋ A1๊ณผ B1์์ ๊ฐ๊ฐ ์์๋ก x์ถ์ผ๋ก 0.5m, y์ถ์ผ๋ก
0.5m ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ฅผ ๋๊ณ ์ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ด๋ ๋ถ์ ์์น๊ฐ ๋์ ๋ฐ์ ์์น์ ์ง๋์น๊ฒ ๊ทผ์ ํ๊ฒ ๋๋ฉด ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก์ ์นจํฌ์ ์ ์ถ๋ก ์ธํ ์ง์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฐ๊ฒ
๋๋ฏ๋ก ์ด๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ ํ์๋ค.
Fig. 4.
Analysis Location of Pore Water Pressure
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ชจ๋ธ ์ ์ฒด ํ๋ถ์ ๊ธฐ์ด๋ ๋ถํฌ์์ธต์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ ธ ์์ผ๋ฉฐ, ๋ณธ ํด์์ ์ฌ์ฉ๋ ์ ์ฒด์ ํ ์ง ์กฐ๊ฑด ๋ฐ ์ ์ฒด ๊ตฌ์ฑ ์ฌ๋ฃ์ ํ ์ง ํน์ฑ์ Table
1๊ณผ ๊ฐ๋ค. Fig. 5๋ ๋ณธ ์ ์ฒด๋ถ์ ์ฝ์ด๋ถ ์ฑํ ์ฌ๋ฃ์ ์
๋๋ถํฌ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค(Kim, 2017).
Table 1. Soil Properties (KRCC, 2014; Ryu, 2000; Kim, 2017)
|
๋ถํฌํ ํจ์ํน์ฑ๊ณผ ๊ด๋ จํ์ฌ ์ฒด์ ํจ์๋น์ ๋ถ๊ฐ๊ทน์์(negative pore water pressure)์ ๊ด๊ณ๋ ๊ธฐ์กด ์๋ฃ๋ฅผ ํ์ฉํ์๋ค. ์ฆ, ๋ณธ
์ ์ฒด์ ์ฑํ ์ฌ๋ฃ๋ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ฑํ ์ฌ๋ฃ๋ก ๋ง์ด ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ ํ๊ฐํํํ ๋ก์ Ryu (1997)์ ์ฑํ ํ๊ฐํํํ ์๋ฃ๋ฅผ ํ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ์ค์ฌ ์ฝ์ด ์ฌ๋ฃ๋
์ ์ฑํ ์๋ฃ(GeoStudio, 2007)๋ฅผ ํ์ฐํ์ฌ ์ ์ฉํ์๋ค. ๋ถํฌํ ํฌ์๊ณ์์ ๋ถ๊ฐ๊ทน์์์ ๊ด๊ณ๋ ์ค์ ์์ ์ผ์น๋๊ฐ ๋น๊ต์ ๋๋ค๊ณ ์๋ ค์ ธ ์์ด
์ฌ๋ฌ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ Fredlund and Xing (1994)์ ์์ ์ ์ฉํ์ฌ ์ฒด์ ํจ์๋น์ ๋ถ๊ฐ๊ทน์์์ ๊ด๊ณ๋ก๋ถํฐ ๊ตฌํ์๋ค(Kim, 2017).
Fig. 5.
Grain Size Distribution Curve of Soils (KRCC, 2014; Ryu, 2000; Kim, 2017 )
ํด์ ์ ์์๋ ์ ์์ง ์ ์ฒด๊ฐ ๋ถ๊ดดํ๊ธฐ ์ ์กฐ์ฌ๋ ์์ ์๋ฃ(Son and Lee, 2013)๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ ์์์์ 3์ผ๊ฐ 10.7m๋ก ์์นํ๊ณ
๊ณ ์์ ์ํ์์ 17์ผ๊ฐ ์์น๋ ์ํ๋ฅผ ์ ์งํ์๋ค๊ฐ ์ดํ 2์ผ๊ฐ ๊ณ ์์๋ณด๋ค ์ฝ๊ฐ ๋ ์์นํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์๋ค. ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ์์ง์ ์์ ๋ณํ๋ Fig.
6๊ณผ ๊ฐ๋ค(Kim, 2017). ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์์นํด์์ 2์ฐจ์ ํด์์ผ๋ก SEEP/W (2007)๋ฅผ ํ์ฉํ์๋ค.
Fig. 6.
Water Level at Numerical Analysis (Kim, 2017)
3. ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ๋ถ์
3.1 ์นจ์ค์ ์ ๋ณํ
Fig. 7์ ๋ฐฐ์ํต๊ด ์์๋ถ๋ก์ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ ์ ์ฒด์ ์์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ํ์ ์ธ ์นจ์ค์ ์ ๋ณํ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์๋ค. ํํธ, ์๋ฅ์ธก ์์น
A์์ ๋์ ๋ฐ์ ์ ์์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์นจ์ค์ ์ ๋ณํ๋ Fig. 8๊ณผ ๊ฐ๋ค. Fig. 8(a)์ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ ๊ฒฝ์ฐ ์์๊ฐ ์์นํ๋ ๊ณผ์ ์์ ํต๊ด
๋์์ ์ํฅ์ ๋ฐ์ ์นจ์ค์ ์ด ์ง์คํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์์ ์์น ํ์๋ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์๋ Fig. 7(a)์ ๋นํด ์ฝ๊ฐ ์ ํํ๋ ๊ฒ์ ์
์ ์๋ค. Fig. 8(b)์ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ์ ์นจ์ค์ (Fig. 7(b))์ ๋นํด ๋ณด๋ค ์ ์ฒด ํ๋ถ์ชฝ์ ์์นํ๊ณ ์๋
๊ฒ์ ์ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๋์ ์์น๋ฅผ ์ง๋ ์๋งํ๊ฒ ํ์ฑ๋๊ณ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ ๋์์ ์ํฅ์ ๋ฐ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ํนํ, ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ ๋นํด ์ฝ์ดํ
๋จ๋ฉด์์์ ๋์์ ์ํ ์นจ์ค์ ์ ๋ณํ๋ ์ ๊ฒ ๋ํ๋๊ณ ์๋๋ฐ, ์ด๋ ํฌ์์ฑ์ด ์๋์ ์ผ๋ก ์์ ์ฝ์ด๋ถ์ ์นจํฌ ์ง์ฒด๋ก ์ธํ ์ํฅ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ์ฆ, ๋ณธ์ ์ฒด
์ฌ๋ฃ์ ํฌ์์ฑ์ ๋นํด ์ธ๋ฆฝํ ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ์ฝ์ด๋ถ๋ ํฌ์์ฑ์ด 1/100 ์ดํ๋ก ์์ ์นจํฌ ์ง์ฒด๊ฐ ์ผ์ด๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค.
Fig. 7.
Change of Phreatic Line when No Leakage
Fig. 8.
Change of Phreatic Line when Leakage Occurs on the Upstream Side
Fig. 9๋ ํ๋ฅ์ธก ์์น B์์ ๋์ ๋ฐ์ ์ ์นจ์ค์ ๋ณํ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ผ๋ก Fig. 9(a)์ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์์๋ ์ค์ฌ ์ฝ์ด๋ถ์์์ ์นจ์ค์ ์ด ํต๊ด
๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๊ทผ์ฒ๊น์ง ํ๊ฐํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์นจ์ค์ ์ด ๋์ ์์น์ ์ ๋ฉด์์ ํ์ฑ๋๊ณ ์์์ ์ ์ ์๋ค. Fig. 9(b)์ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ ๊ฒฝ์ฐ ์นจ์ค์ ์ด
๋์ ์์น๊น์ง ํ๊ฐํ๋ค๊ฐ ๋์ ์์น๋ฅผ ์ง๋ ์๋งํ๊ฒ ํ์ฑ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ ์์ ์ธ ์นจ์ค์ ์์น์ ๋นํด ์ ์ฒด ํ๋ฅ์ธก์ผ๋ก ๋ฎ๊ฒ
ํ์ฑ๋๊ณ ์๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค.
Fig. 9.
Change of Phreatic Line when Leakage Occurs on the Downstream Side
๋์๋ก ์ธํ ์ ์ฒด ๋ด๋ถ์ ํ์ ์ฌ๋ถ๋ฅผ ์ธํ์ ์ผ๋ก ํ๋จํ๊ธฐ๊ฐ ์ด๋ ต๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋จ์ํ๊ฒ ๋ณด๋ฉด ์นจ์ค์ ์ด ๋ฎ๊ฒ ํ์ฑ๋๋ ๊ฒ์ ์ ์ฒด๋ฅผ ๋ณด๋ค ์์ ์ ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ธกํ
์๋ ์์ด ์ฃผ์ํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ์ฆ, ๋ฐฐ์ ํต๋ฌธ ์๋ฌธ์ด ๋ซํ ์๋ ์ํ์์ ์ ์ฒด ํ๋ฅ์ธก์ผ๋ก์ ์นจ์ค์ ์ด ๋์๊ฐ ์๋ ์ ์์ ์ธ ์ํ์ ์นจ์ค์ ๋ณด๋ค ๋ฎ๊ฒ
๊ด์ธก๋๋ฉด ํต๊ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ํ์์ด๋ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ ๊ฒ์ ์ถ์ธกํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ก ์ธํ ํ์ดํ ๋ฐ์ ์ฐ๋ ค๋ฅผ ๊ณ ๋ คํด ๋ณผ ํ์๊ฐ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
3.2 ์ ์ถ์๋
3.2.1 ์๋ฅ์ธก ๋์
Fig. 10์ ์๋ฅ์ธก ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก์ ์นจํฌ์ ์ ์ถ์๋ ๋ณํ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๊ณ Table 2๋ ์ ์ถ์๋์ ๋ํ ํด์ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ Justin์
ํ๊ณ์ ์(ํ๊ตญ์์์ํํ(KWRA), 2009)์ ์ฐธ๊ณ ๋ก ํ์ฌ ํ๊ณ์ ์ ์ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ํ๊ณ์ ์์ ๋ณธ ์ ์ฒด ์ฌ๋ฃ์ ๋ํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ด๋ ๋์
์์น๊ฐ ์๋ฅ์ธก ๋ณธ ์ ์ฒด์ ์ฝ์ด๋ถ์ ๊ฒฝ๊ณ๋ถ์ ์์นํ๊ณ ์๊ณ , ์ ์ฒด ์นจํฌ์๊ฐ ๋๋ถ๋ถ ๋ณธ ์ ์ฒด๋ฅผ ํต๊ณผํ์ฌ ํ๋ฅด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
Fig. 10.
Change of Flow Velocity when Leakage Occurs on the Upstream Side (Location A)
์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์์๊ฐ ์์นํจ์ ๋ฐ๋ผ ์นจ์ค์ ์ด ๋์ ๋ฐ์ ์์น์ ๋ค๋ค๋ฅด๊ฒ ๋๋ฉด ์นจํฌ์์ ์ ์ถ์๋๋ ๊ธ๊ฒฉํ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๊ณ , ์์๊ฐ ๊ณ ์์ ์ํ๋ก ์ผ์ ์์๋ฅผ
์ ์งํ๊ฒ ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์นจํฌ์๊ฐ์ฐจ ๋งํผ์ ์๊ฐ ๊ฐ๊ฒฉ ์ดํ ์ ์ถ์๋๋ ์ผ์ ํ ์ํ๋ฅผ ์ ์งํ๋ค. ์์ ์์น ์ด๊ธฐ ๋์ ๋ฐ์ ์์น๊ฐ ํต๊ดํ๋ถ์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์ ์ถ์๋
์์น์ด ํต๊ด ์๋ถ๋ณด๋ค ๋จผ์ ์์ํ๋๋ฐ, ์ดํ 20์ผ๊ฒฝ๋ถํฐ ํต๊ด ํ๋ถ์ ๋์ ์ ์ถ์๋๋ ๊ฑฐ์ ๋ณํ๊ฐ ์๋ ๋ฐ๋ฉด์ ํต๊ด ์๋ถ๋ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ์ฌ ์ฝ
2~3์ผ ๋ ์๊ฐ ๊ฒฝ๊ณผ ์ดํ๋ถํฐ ์ผ์ ํ ์ ์ถ์๋๋ฅผ ์ ์งํ๊ณ ์๋ค. ํต๊ด ์๋ถ์ ์ต๋์ ์ถ์๋๋ ํต๊ด ํ๋ถ์ ์ ์ถ์๋์ ๋นํด ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด ์ฝ 1.7๋ฐฐ,
๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด ์ฝ 2.5๋ฐฐ ์ ๋ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋๊ณ ์๋ค. ํต๊ด ์๋ถ์์์ ์ ์ถ์๋๋ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ด ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด๋ณด๋ค ์ฝ๊ฐ ํฌ๊ณ , ํต๊ด ํ๋ถ๋ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ด
๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด๋ณด๋ค ์ฝ๊ฐ ํฐ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
Table 2์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์๋ฅ์ธก์์ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ ์ต๋์ ์ถ์๋๋ ๋ฐฐ์ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์ ๋๋ณด๋ค ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ A1 ์์น์์
๋๋ต 40๋ฐฐ ์ ๋ ํฐ ์ ์์ ๋ํ๋ด๊ณ ์๊ณ , ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ A1์์์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ Justin์ ํ๊ณ์ ์๊ณผ ํฐ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์ด์ง ์๊ณ ์๋ค.
Table 2. Critical Velocity (Location A)
|
๋ฐ๋ผ์ ํต๊ด์ ํ์ ๋ฐ ์ด๊ฒฉ ๋ฑ์ ์์์ด ๋ฐ์ํ์ฌ ์ ์ฒด์ ํ์ดํ์ด ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ ์๋์ ์ผ๋ก ํต๊ด ํ๋ถ๋ณด๋ค ํต๊ด ์๋ถ์์ ๋ฐ์ํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ํด ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ค.
๋์๋ก ์ธํ ์ ์ถ์๋์ ํ๊ณ์ ์๊ณผ์ ๋น๊ต๋ฅผ ํตํ ํ์ดํ ๋ฐ์ ์ฌ๋ถ์ ํ๋จ์ ์ ์ฉ๋๋ ์กฐ๊ฑด ๋ฐ ์ด๋ก ์ ์ธ ์์๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ค์ ์ ์ฉ ์ฌ๋ก์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ,
๊ฒฝํ์ ์์, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ ์ฉ ์์ ์จ์ ๋ํ ํ๋จ ๋ฑ ๋ค์ํ ๊ด์ ์์์ ์ ์คํ ํ๋จ์ด ํ์ํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ค์ฉ์ ์ธ ๊ด์ ์์ ๋ณด๋ฉด ๊ณ์ฐ๋ ํ๊ณ์ ์์ ์์ ์จ์
๊ณ ๋ คํ๋ ์ ์ ๊ฐ์ํ ๋ ์นจํฌ์ ์์ด ํ๊ณ์ ์๊ณผ ์ ์ฌํ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๊ฐ๊ณ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ดํ ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ ์ฒด ์์ ์ฑ์ด ํผ์๋ ์ฐ๋ ค๊ฐ ์์์
์๋ฏธํ๋ค(Kim, 2017).
3.2.2 ํ๋ฅ์ธก ๋์
Fig. 11์ ํ๋ฅ์ธก ๋์ ๋ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ์ ์นจํฌ์ ์ ์ถ์๋ ๋ณํ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๊ณ , Table 3์ ํด์ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ํ๊ณ์ ์ ์ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค.
ํ๊ณ์ ์ ์ฐ์ ์ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ ๋์ ๋ฐ์ ์์น๊ฐ ์ค์ฌ ์ฝ์ด๋ถ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ฝ์ด๋ถ์ ๊ตฌ์ฑ ํ ์ง ํน์ฑ์ ์ ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ ๋ณธ ์ ์ฒด
์ฌ๋ฃ์ ํ ์ง ํน์ฑ์ ์ ์ฉํ์๋ค(Kim, 2017).
Fig. 11.
Change of Flow Velocity when Leakage Occurs on the Downstream Side (Location B)
Table 3. Critical Velocity (Location B)
|
์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ ๊ฒฝ์ฐ ์นจํฌ๊ฒฝ๋ก ๊ด์ ์์ ๋์ ๋ฐ์ ์์น๊ฐ ์ฝ์ด๋ถ์ ํ๋ฉด ๊ฒฝ๊ณ ์ง์ ์ ์์นํ๊ณ ์๊ณ ์นจํฌ์๋์ด ์ ์ด ์ ์์ง ์์๊ฐ ๊ณ ์์๊น์ง ์์นํ์ฌ๋
์นจํฌ์ ์ ์ถ์๋๋ ์๋์ ์ผ๋ก ์์ ๊ฐ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค. ๋ฐ๋ฉด์ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ ์์๊ฐ ์์นํจ์ ๋ฐ๋ผ ์นจ์ค์ ์ด ๋์ ๋ฐ์ ์์น์ ๋ค๋ค๋ฅด๊ฒ ๋๋ฉด ์นจํฌ์์
์ ์ถ์๋๋ ๊ธ๊ฒฉํ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์ผ์ ์์๋ฅผ ์ ์งํ๋ฉด ์นจํฌ์๊ฐ์ฐจ ๋งํผ์ ์๊ฐ ๊ฐ๊ฒฉ ์ดํ ์ ์ถ์๋๋ ์ผ์ ํ ์ํ๋ฅผ ์ ์งํ๋๋ฐ, ์ด๋ ๋์ ์์น๊ฐ ์๋ฅ์ธก์
๋ ๊ฐ๊น์ด ๊ท ์ผํ๋จ๋ฉด์ ์์น A์์ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ ์ฌํ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ธ๋ค.
ํ๋ฅ์ธก์์ ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ ์ต๋์ ์ถ์๋๋ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์ ๋ ๋ณด๋ค ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ B1 ์์น์์ ๋ณด๋ฉด ๋๋ต 30๋ฐฐ ์ ๋ ํฐ ์ ์์
๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค. ์ฆ, ์๋ฅ์ธก์์ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ๊ฐ์ด ๋ฐฐ์ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก ๋์๊ฐ ์์ ๋๋ณด๋ค ํฐ ์ ์์ ๋๋ฐํ ๋์์ ์ํฅ์ ๋ฐ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ ์
์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ํ์์ ์ ์ฒด๊ตฌ์ฑ ์ฌ๋ฃ์ ์
์ํฌ๊ธฐ, ๋ฐฐ์ํต๊ด ์์๋ถ์ ํญ, ์ ์ถ์๋ ํฌ๊ธฐ ๋ฑ์ ์ํฉ์ ๋ฐ๋ผ ํ์ดํ์ ์ทจ์ฝํ ์ ์๋ค.
Justin์ ํ๊ณ์ ์๊ณผ ๋น๊ตํด ๋ณด๋ฉด, ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ ๊ฒฝ์ฐ ์์น B1์ ํ๊ณ์ ์ ๋๋น ์ฝ 31%, ์์น B2๋ ์ฝ 7%์ด๋ฉฐ, ์ฝ์ด๋ถ๊ฐ ์๋ ๊ท ์ผํ
๋จ๋ฉด์ ๊ฒฝ์ฐ B1์ ์ฝ 75%, B2๋ ์ฝ 26%๋ฅผ ๋ณด์ด๊ณ ์๋ค. ์ฆ, ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ ์๋ถ B1์์์ ๋์๋ ํ์ดํ ๋ฐ์ ์ฐ๋ ค๋ฅผ ํฌ๊ฒ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ด๋ฉฐ,
ํนํ ์ ์ถ์๋๋ฅผ ๋จ์ํ ๋น๊ตํด ๋ณด๋ฉด ํ๋ฅ์ธก ๋ฐฐ์ ํต๊ด ๋์ ๋ฐ์ ์ ๋ณธ ํด์ ์กฐ๊ฑด์ ๊ฒฝ์ฐ ํต๊ด ์๋ถ์์ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ ๋นํด 1/8 ์ ๋๋ก
๊ฐ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ํต๊ด ํ๋ถ์์๋ 1/13 ์ ๋๋ก ๊ฐ์ํ๊ณ ์์ด ์ฝ์ด๋ถ์ ์กด์ฌ๊ฐ ํ์ดํ ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ ์ฒด์์ ์ ๊ธฐ์ฌํ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
3.3 ๋์๊ฒฝ์ฌ
3.3.1 ์๋ฅ์ธก ๋์
Fig. 12๋ ์๋ฅ์ธก ๋์ ์์น A์์์ ์ ์์ง ์์์์น์ ๋ฐ๋ฅธ ๋์๊ฒฝ์ฌ ๋ณํ ์์์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ฉฐ, Table 4๋ ์ง๋ฐ๊ณตํ์ ๊ด์ ๋ฐ ํ์ฒ์ค๊ณ๊ธฐ์คยทํด์ค(ํ๊ตญ์์์ํํ(KWRA),
2009)๋ฅผ ์ฐธ๊ณ ๋ก ํ์ฌ ํ๊ณ๋์๊ฒฝ์ฌ ์ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค.
Fig. 12.
Change of Hydraulic Gradient when Leakage Occurs on the Upstream Side (Location A)
๋์ ์์น A์์์ ๋์๊ฒฝ์ฌ ๋ณํ๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ์์๊ฐ ์์นํ์ฌ ์นจ์ค์ ์ด ๋์ ๋ฐ์ ์์น์ ์ด๋ฅด๊ฒ ๋๋ฉด ๋์๊ฒฝ์ฌ๋ ๊ธ๊ฒฉํ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ๊ณ ์์๋ก ์ผ์ ํ ์์๋ฅผ
์ ์งํ๊ฒ ๋๋ฉด ์นจํฌ์๊ฐ์ฐจ ๋งํผ์ ์๊ฐ ๊ฐ๊ฒฉ ์ดํ ๋์๊ฒฝ์ฌ๋ ์ผ์ ํ ๊ฐ์ ์ ์งํ๋ค.
์์ ์์น ์ด๊ธฐ์๋ ํต๊ด ํ๋ถ์ ๋์๊ฒฝ์ฌ ์์น์ด ํต๊ด ์๋ถ๋ณด๋ค ๋จผ์ ๋ฐ์ํ๋๋ฐ ์ด๋ ์นจํฌ์๊ฐ ํต๊ด ํ๋ถ์ ๋จผ์ ๋๋ฌํ์ฌ ๋ํ๋๋ ํ์์ด๋ค. ์ดํ 20์ผ๊ฒฝ๋ถํฐ
ํต๊ด ํ๋ถ์ ๋์๊ฒฝ์ฌ๋ ๊ฑฐ์ ๋ณํ๊ฐ ์๋ ๋ฐ๋ฉด์ ํต๊ด ์๋ถ์ ๋์๊ฒฝ์ฌ๋ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ์ฌ 1~2์ผ ์ดํ๋ถํฐ ๋น๊ต์ ์ผ์ ํ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์ ์งํ๋ค. ํต๊ด
์๋ถ์ ๋์๊ฒฝ์ฌ๋ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด๊ณผ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด ๋ชจ๋ ์ฝ 2.8๋ฐฐ ์ ๋ ํต๊ด ํ๋ถ์ ๋์๊ฒฝ์ฌ์ ๋นํด ํฌ๊ฒ ๋ํ๋๊ณ ์๋๋ฐ ์ด ์ญ์ ์ ์ถ์๋ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ์
์ ์ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ด๊ณ ์๋ค.
Table 4์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ํ๊ณ๋์๊ฒฝ์ฌ์ ๋น๊ตํด ๋ณด๋ฉด ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด ๋ฐ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด ํต๊ด ์๋ถ ๋์ ์์น A1์์์ ๋์๊ฒฝ์ฌ๋ ํ๊ณ๋์๊ฒฝ์ฌ์
7๋ฐฐ ์ด์์ผ๋ก ๋ํ๋๊ณ ์์ด ํ์ดํ์ ์ํ ์ ์ฒด ๋ถ์์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ๋ํ, ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด๊ณผ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ ํต๊ด ํ๋ถ ๋์ ์์น
A2์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ํ๊ณ๋์๊ฒฝ์ฌ ๋๋น 2๋ฐฐ ์ด์์ ์ต๋๋์๊ฒฝ์ฌ๋ฅผ ๋ํ๋๊ณ ์์ด ์ ์ฒด์ ํ์ดํ ๋ฐ์ ์ฐ๋ ค๊ฐ ์์์ ์ ์ ์๋ค.
Table 4. Critical Hydraulic Gradient (Location A)
|
ํต๊ด ์๋ถ ๋์ ์์น๊ฐ ํต๊ด ํ๋ถ ๋์ ์์น๋ณด๋ค ์ฝ 3๋ฐฐ ์ ๋ ํฐ ๋์๊ฒฝ์ฌ๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ ์์ด ์ ์ฒด ์๋ฅ์ธก์์ ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ํต๊ด
์๋ถ๋ฅผ ํตํ ํ์ดํ ๋ฐ์ ์ฐ๋ ค๊ฐ ๋์ผ๋ฉฐ, ์๊ฐ์ด ํ๋ฆ์ ๋ฐ๋ผ ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ํ์ดํ์ ์ทจ์ฝํ๊ฒ ๋ ์ ์์ด ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ ์ฒด๋ฅผ ๋ถ์์ ํ๊ฒ ํ ์ฐ๋ ค๊ฐ ๋์
๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
ํํธ, ๋ฐฐ์ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ ์ต๋๋์๊ฒฝ์ฌ๋ 0.29์ด๊ณ , ๊ท ์งํ ๋จ๋ฉด์ ์ต๋๋์๊ฒฝ์ฌ๋ 0.18์ ๋ณด์ด๊ณ ์๋ค.
3.3.2 ํ๋ฅ์ธก ๋์
Fig. 13 ๋ฐ Table 5๋ ์ ์ฒด ํ๋ฅ์ธก ๋์ ์์น์ธ B์์์ ๋์๊ฒฝ์ฌ ๋ณํ ๋ฐ ํ๋ฅ์ธก์ผ๋ก ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ํ๊ณ๋์๊ฒฝ์ฌ ์ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ธ
๊ฒ์ด๋ค.
Fig. 13.
Change of Hydraulic Gradient when Leakage Occurs on the Downstream Side (Location
B)
Table 5. Critical Hydraulic Gradient (Location B)
|
์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ ๊ฒฝ์ฐ ์นจํฌ๊ฒฝ๋ก ๊ด์ ์์ ๋์ ๋ฐ์ ์์น๊ฐ ์ฝ์ด๋ถ ๊ฒฝ๊ณ ํ๋ฉด์ ์์นํ๊ณ ์๊ณ ์นจํฌ์๋์ด ์ ์ด ์ ์์ง ์์๊ฐ ๊ณ ์์๊น์ง ์์นํ์ฌ๋ ๋์๊ฒฝ์ฌ๋
๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด ๋๋น ์๋์ ์ผ๋ก ์์ ๊ฐ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํต๊ด ์๋ถ์์๋ ๊ณ ์์ ์ ์ง ์ ๋์๊ฒฝ์ฌ๊ฐ ํ๊ณ๋์๊ฒฝ์ฌ ์ด์์ผ๋ก ์ฆ๋๋๊ณ ์์ด ํ์ดํ
๋ฐ์ ์ฐ๋ ค๊ฐ ์์ ์ ์์ผ๋ ์นจํฌ์์ ํ๋ฆ์ด ํฌ์์ฑ์ด ์์ ์ธ๋ฆฝํ ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ์ฝ์ด๋ถ๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ ์ถ๋๋ ๋งํผ ์ด๋ฅผ ๊ณ ๋ คํด์ ํ๋จํ์ฌ์ผ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค.
ํํธ, ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์์๋ ์์๊ฐ ์์นํจ์ ๋ฐ๋ผ ์นจ์ค์ ์ด ๋์ ๋ฐ์ ์์น์ ์ด๋ฅด๊ฒ ๋๋ฉด ๋์๊ฒฝ์ฌ๊ฐ ๊ธ๊ฒฉํ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ๊ณ ์์ ์ํ๋ก ์ผ์ ์์๋ฅผ ์ ์งํ๊ฒ
๋๋ฉด ์นจํฌ์๊ฐ์ฐจ ๋งํผ์ ์๊ฐ ๊ฐ๊ฒฉ ์ดํ ๋์๊ฒฝ์ฌ๋ ์ผ์ ํ ์ํ๋ฅผ ์ ์งํ๋๋ฐ, ๋์ ์์น๊ฐ ์๋ฅ์ธก๋ณด๋ค ๊ฐ๊น์ด ๊ณณ์ ์์นํ๋ ์์น A์ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์
๋์ ๋ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ ์ฌํ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ด๊ณ ์๋ค. ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์๋ฅ์ธก ๋์์ ๊ฒฝ์ฐ์ ๊ฐ์ด ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ ๋นํด ํ์ดํ ์ฐ๋ ค๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋๊ณ ์๋ค.
Fig. 13, Table 5์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ํ๊ณ๋์๊ฒฝ์ฌ์ ๋น๊ตํด ๋ณด๋ฉด ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด๊ณผ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด ํต๊ด ์๋ถ ๋์ ์์น B1์ ์ฝ 3โผ6๋ฐฐ,
ํ๋ถ ๋์ ์์น B2๋ ๊ฐ๊ฐ 0.7๋ฐฐ ๋ฐ 2.0๋ฐฐ์ ์ต๋๋์๊ฒฝ์ฌ๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ ์์ด ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ ์ฒด์ ํ์ดํ ๋ฐ์ ์ฐ๋ ค๊ฐ ์์์ ์ ์ ์๋ค. ๋ค๋ง,
ํต๊ด ์๋ถ ๋์ ์์น๊ฐ ํ๋ถ ๋์ ์์น๋ณด๋ค ์ฝ 3๋ฐฐ ์ด์ ํฐ ๋์๊ฒฝ์ฌ๋ฅผ ๋ํ๋ด์ด ํต๊ด ์๋ถ๋ก์ ๋์๊ฐ ์ ์ฒด์ ํ์ดํ ๋ฐ์ ์ฐ๋ ค๋ฅผ ํฌ๊ฒ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค.
3.4 ๊ฐ๊ทน์์
Fig. 4์ ๊ฐ๊ทน์์์ ๋ถ์ ์์น P1๊ณผ P2์์ ๋ฐฐ์ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก์ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์ ๋ ์์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฐ๊ทน์์์ ๋น๊ตํ
๊ฒฐ๊ณผ Fig. 14 ๋ฐ Fig. 15์ ๊ฐ๋ค.
Fig. 14.
Change of Pore Water Pressure at Location P1
์ด๋ฏธ ์ง์ ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ๋ฐฐ์ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ ํต๊ด์๋ถ๋ ํ๋ถ๋ณด๋ค ์ ์ถ์๋ ๋ฐ ๋์๊ฒฝ์ฌ๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ ํ์ดํ ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋์ผ๋ฏ๋ก
์๋ถ์์น์ ๋ํ์ฌ ๊ฐ๊ทน์์์ ๋ถ์ํ์๋ค. Fig. 14์ ์๋ฅ์ธก ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด ๋ฐ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ P1์ ๊ฑฐ์ ์ ์ฌํ ๋ณํ๋ฅผ ๋ณด์ด๊ณ
์๋๋ฐ, ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์๋ ๊ฒฝ์ฐ ๋๋น 20โผ30% ์ดํ๋ก ๊ฐ์ํ๊ณ ์์ด ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ฉด ๊ธ์ํ๊ฒ ๊ฐ๊ทน์์์ด ๊ฐ์๋ ์ ์๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค.
๋ค๋ง, ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์์ ๊ฐ๊ทน์์์ด ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ ๋นํด ์ฝ๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋๋ ๊ฒ์ ์ฝ์ด๋ถ์ ์ํ ์นจํฌ ์ง์ฒด ํจ๊ณผ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค.
Fig. 15๋ ํ๋ฅ์ธก ๋์ ๋ฐ์ ์ฌ๋ถ์ ๋ฐ๋ฅธ P2์ ๊ฐ๊ทน์์ ๋ณํ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์์๋ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ฉด ๊ฐ๊ทน์์์ ๊ธ์ํ๊ฒ ๊ฐ์ํ๋
๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ธ ๋ฐ๋ฉด, ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์์๋ ์ ์ ๊ฐ๊ทน์์์ ๋ณด์ด์ง ์๊ณ ์์ด ํ๋ฅ์ธก ๋์ ๋ฐ์ ์ ์ค์ฌ ์ฝ์ด๋ถ์ ์กด์ฌ๊ฐ ์ ์ฒด์ ์นจํฌ ์์ ์ ์ค์ํ ์ญํ ์
ํ๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
์ด์ ๊ฐ์ด ๋ฐฐ์ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก์ ๋์ ๋ฐ์์ ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์ ๋๋ณด๋ค ๊ฐ๊ทน์์์ ๊ฐ์์ํค๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ์ ธ์ค๊ฒ ๋๋ฏ๋ก ์ ์์ ์ธ ์์น์ ๋นํด ๊ฐ๊ทน์์์
๊ธ๊ฒฉํ ๊ฐ์๊ฐ ๊ด์ธก๋๋ค๋ฉด ๋์ ๋ฐ์์ ์ฐ๋ คํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค. ๋ํ, ๊ฐ๊ทน์์์ ๊ฐ์๊ฐ ํ๊ณํํํด์์ ์ด์ฉํ ๋นํ๋ฉด ์์ ํด์์์ ์์ ์จ์
๋์ผ ์ ์์ด ์ ์ฒด์์ ์ ์ ๋ฆฌํ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ณด์ผ ์ ์์ผ๋ ์ด๋ฏธ ์ธ๊ธํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ํ์ดํ ๋ฐ์์ฐ๋ ค๋ฅผ ๋์ผ ์ ์์ผ๋ฏ๋ก ์ด์ ๋ํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๊ฐ๊ณผํด์๋ ์
๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค.
Fig. 15.
Change of Pore Water Pressure at Location P2
3.5 ์ ์ถ๋
๋ฐฐ์ํต๊ด ํ์๋ถ์ธ ์์น A(์๋ฅ์ธก)์ B(ํ๋ฅ์ธก)๋ก ๋ฐ์ํ๋ ์ ์ถ๋์ ์์นํด์์ Fig. 16๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์์ ์์น์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ์ถ๋ ๋ณํ๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ์ฝ์ดํ
๋จ๋ฉด๋ณด๋ค ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์์ ๋ณด๋ค ํฌ๊ฒ ๋ํ๋๊ณ ์๋ค.
ํด์ 43์ผ ๊ฒฝ๊ณผ ํ ์๋ฅ์ธก๊ณผ ํ๋ฅ์ธก ์ ์ถ๋์ ๋น๊ตํด ๋ณด๋ฉด ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ 13๋ฐฐ ์ ๋ ์๋ฅ์ธก ์นจํฌ์ ๋์ด ํฐ ๋ฐ๋ฉด ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์์๋ ์ฝ 1.2๋ฐฐ
์ ๋์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์ด๊ณ ์๋ค. ์ด๋ ์ง๊ทนํ ๋น์ฐํ ํ์์ผ๋ก ํฌ์์ฑ์ด ์์ ์ค์ฌ ์ฝ์ด๋ถ๊ฐ ์นจํฌ๊ฑฐ๋์ ์ค์ํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ณ ์์์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ํ ์๊ฐ ๋
๊ฒ์ด๋ค.
ํํธ ๋ณธ ํด์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ชจ๋ธ ์ ์์ง์ธ OO์ ์์ง์ ์ด ์ ์๋ 246,000m3์ ์ฐธ๊ณ ํ์ฌ ์ ์ถ๋์ ๊ฒํ ํด ๋ณด๋ฉด ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ A์์์ ์ ์ถ๋ ์ฝ 12m3๋ ์ด ์ ์๋์ ์ฝ 0.005%์ ๋๋ก์ ์ด๋ ํ๊ตญ๋์ด์ด๊ณต์ฌ์ ์ ๋ฐ์์ ์ง๋จ์ง์นจ(ํ๊ตญ๋์ด์ด๊ณต์ฌ(KRCC), 2005)์์ ์ ์ํ 1์ผ ํ์ฉ๋์๋ ์์ ๊ด๋ฆฌ๊ธฐ์ค(์ด์ ์๋์
0.05%)์ธ 123m3์ 1/10 ์์ค์ผ๋ก ํต๊ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ํ์์ผ๋ก ์ธํ ์ ์ฒด ์นจํฌ์์ ์ ์ถ์ ๋จ์ํ๊ฒ ๋์๋์ ํฌ๊ธฐ๋ก ํ๋จํ๊ธฐ์๋ ๊ณค๋ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ด๋ฉฐ, ๋ณด๋ค ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก
ํ์ดํ ๋ฐ์ ์ฐ๋ ค์ ๋ํด ์กฐ์ฌํ ํ์๊ฐ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค.
4. ๊ฒฐ ๋ก
์ ์์ง ์ ์ฒด๋ฅผ ๊ดํตํ๋ ๋ฐฐ์ ํต๊ด(๋ณตํต) ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ด ๋ถ๋ฑ์นจํ ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํด ํต๊ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์ผ๋ถ๊ฐ ํ์๋์ด ๋์๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ด๋ก ์ธํ ํ์ดํ ๋ฐ์ ์ฌ๋ถ
๋ฐ ์ ์ฒด ์นจํฌ๊ฑฐ๋์ ๋ํ ์์ ์ฑ์ ํ๋จํ๊ธฐ ์ํด ์ ์์ง์ ์ ์ฒด ๊ตฌ์ฑ ํํ๋ฅผ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด๊ณผ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ์ฌ ์์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ 2์ฐจ์ ์นจํฌํด์์
ํํ๊ณ ํด์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ต ๋ถ์ํ์ฌ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๋ก ์ ๋์ถํ์๋ค.
(1) ์ ์ฒด ์๋ฅ์ธก์์ ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก ์ ์ถ๋ฐ์ ์ ํต๊ด ์๋ถ์์์ ์ต๋์ ์ถ์๋๋ Justin์ ํ๊ณ์ ์์ ๊ฐ๊น์ด ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋ณด์๊ณ , ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด ๋ฐ ๊ท ์ผํ
๋จ๋ฉด์์ ํต๊ด ํ๋ถ์ ๋นํด ์ฝ 1.7๋ฐฐ ์ด์ ํต๊ด ์๋ถ๊ฐ ํฐ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ํต๊ด ์๋ถ ์ ์ถ ์ ํต๊ด ํ๋ถ๋ก์ ์ ์ถ์ ๋ณด๋ค ์ฝ 3๋ฐฐ ์ ๋ ํฐ ๋์๊ฒฝ์ฌ๋ฅผ
๋ํ๋๋ค.
(2) ์ ์ฒด ์๋ฅ์ธก ํต๊ด ์๋ถ์์ ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก ์ ์ถ์ด ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด ๋ฐ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์์ ์ต๋๋์๊ฒฝ์ฌ๋ ํ๊ณ๋์๊ฒฝ์ฌ์ 7๋ฐฐ ์ด์์ด์์ผ๋ฉฐ,
ํต๊ด ํ๋ถ๋ก์ ์ ์ถ์ด ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ํ๊ณ๋์๊ฒฝ์ฌ์ 2๋ฐฐ ์ด์ ์ต๋๋์๊ฒฝ์ฌ๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ ์์ด ์ ์ฒด์ ํ์ดํ ๋ฐ์ ์ฐ๋ ค๊ฐ ํฌ๊ฒ ์กด์ฌํ ์ ์๋ ๊ฒ์
์ ์ ์์๋ค.
(3) ์ ์ฒด ํ๋ฅ์ธก์์ ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก ์ ์ถ์ด ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์์ ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ ๋นํด ์๋์ ์ผ๋ก ํ์ดํ์ ๋ํ ๋ฐ์ ์ฐ๋ ค๊ฐ ํฌ๊ฒ ๊ฐ์๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก
๋ณด์ธ๋ค. ์ ์ฒด ํ๋ฅ์ธก์์ ์ ์ถ์ด ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ ์ถ์๋๋ ํต๊ด ์๋ถ์์ ์ฝ์ดํ ๋จ๋ฉด์ด ๊ท ์ผํ ๋จ๋ฉด์ ๋นํด 1/8 ์ ๋๋ก ๊ฐ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ํต๊ด ํ๋ถ์์๋
1/13 ์ ๋๋ก ๊ฐ์ํ๊ณ ์์ด ์ฝ์ด๋ถ์ ์กด์ฌ๊ฐ ํต๊ด๋ด๋ก์ ์ ์ถ๋ก ์ธํ ํ์ดํ ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ ์ฒด์์ ์ ๊ธฐ์ฌํ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
(4) ๋ฐฐ์ ํต๊ด ๋ด๋ถ๋ก์ ์นจํฌ์ ์ ์ถ์ด ๋ฐ์ํ๋ฉด ์ ์์ ์ธ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋นํด ๊ฐ๊ทน์์์ ๊ฐ์์ํค๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ์ ธ์ค๊ฒ ๋๋ฏ๋ก ์ ์์ ์ธ ์์น์ ๋นํด ๊ฐ๊ทน์์์
๊ธ๊ฒฉํ ๊ฐ์๊ฐ ๊ด์ธก๋๋ค๋ฉด ์ ์ถ ๋ฐ์์ ์ฐ๋ คํ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ํ, ๊ฐ๊ทน์์์ ๊ฐ์๊ฐ ํ๊ณํํํด์์ ์ด์ฉํ ๋นํ๋ฉด ์์ ํด์์์ ์์ ์จ์ ๋์ผ ์
์์ด ์ ์ฒด์์ ์ ์ ๋ฆฌํ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ณด์ผ ์ ์์ผ๋ ์ด๋ฏธ ์ธ๊ธํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ํ์ดํ ๋ฐ์์ฐ๋ ค๋ฅผ ๋์ผ ์ ์์ผ๋ฏ๋ก ์ด์ ๋ํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๊ฐ๊ณผํด์๋ ์ ๋ ๊ฒ์ผ๋ก
์ฌ๋ฃ๋๋ค.
(5) ๋ฐฐ์ ํต๋ฌธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ํ์ ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํ ์ ์ฒด๋ด์ ์ ์ถ ์ ๋จ์ํ ์ ์ถ๋์ ํฌ๊ธฐ๋ก ์์ ์ฑ ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ๋จํ๊ธฐ๋ ๊ณค๋ํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ฉฐ, ์ ์ถ๋์ ํฌ๊ธฐ๊ฐ
์๋ค๊ณ ํ๋๋ผ๋ ๊ฐ๊ทน์์์ ๊ธ๊ฒฉํ ๊ฐ์๊ฐ ๊ด์ธก๋๋ ๋ฑ ์ ์์ ์ธ ์์น์์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๊ด์ธก๋๋ฉด ํ์ดํ ๋ฐ์ ์ฐ๋ ค์ ๋ํ ์ฌ๋ ์๋ ๊ณ ๋ ค๊ฐ ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
๋ค๋ง, ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ถ์์ 2์ฐจ์ ํด์์ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ ์์ง ์ ์ฒด๋ฅผ ๊ดํตํ๋ ๋ฐฐ์ ํต๋ฌธ์ ๋์์ ๊ด๋ จํ์ฌ ํด์ ์กฐ๊ฑด์ ์ค์ ์ ์ผ์น์ํค๊ธฐ
์ด๋ ต๊ณ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ์ญ์ ์ค์ ์๋ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ด๋ฉฐ, ๋ณด๋ค ์ค์ ์กฐ๊ฑด๊ณผ ์ผ์น์ํค๊ธฐ ์ํด์๋ 3์ฐจ์ ํด์์ด ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.