-
1. ์ ๋ก
-
1.1 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
-
1.2 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฒ์ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
-
2. ์ ํ์ฐ๊ตฌ
-
3. ๋ถ์์๋ฃ ๋ฐ ๋ถ์๋ชจํ
-
3.1 ๋ถ์์๋ฃ ๋ฐ ๋ณ์์ ๊ตฌ์ฑ
-
3.2 ๋ถ์๋ชจํ
-
4. ํ ์ง ๋ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง ๋ถ์
-
4.1 ๋ณ์์ ๊ธฐ์ดํต๊ณ๋
-
4.2 ํ ์ง ๋ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง ๋ถ์
-
5. ๊ฒฐ ๋ก
1. ์ ๋ก
1.1 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ๋ ๊ทผยทํ๋ํ ๊ณผ์ ์์ ๊ธ์ํ ๋์ํ ํ์์ ๊ฒฝํํ๋ค. ๋์ํ์ ๋ฐ๋ผ ๋ค์ํ ๋์๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ๋
ธํ๋ถ๋์ฃผ๊ฑฐ์ง์ ๋ํ ๋ฌธ์ ๋ ๊ทธ์ค ํ๋๋ก
๋๋(ๆก้ ญ)๋์๋ค.
ํนํ ๋ถ์ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ, ํ๊ตญ์ ์ ํผ๋๋ฏผ๋ค๋ก ์ธํ ๋ฌดํ๊ฐ๊ฑด๋ฌผ ๋ฐ์ง์ด์ ํ์ฑ ๋ฑ ํ ๋์์ ๋นํด ๋ณตํฉ์ ์ธ ๋์๋ฌธ์ ๋ฅผ ๊ฒฝํํ์์ผ๋ฉฐ, ์ฐ์ง ์์ฃผ์ ์งํ์ฌ๊ฑด์
๊ณ ์ง๋์ ๋
ธํ๋ถ๋์ฃผ๊ฑฐ์ง ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋์ฑ ๊ฐ์ค(ๅ ้)ํ๋ค(Lee, 2010).
์ ๋ถ๋ 1970๋
๋๋ถํฐ ๏ฝข๋์์ฌ๊ฐ๋ฐ๋ฒ๏ฝฃ์ ์ํ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
, ๏ฝข์ฃผํ๊ฑด์ค์ด์ง๋ฒ๏ฝฃ์ ์ํ ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
, ๏ฝข๋์ ์ ์๋์ฃผ๋ฏผ์ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ๊ฐ์ ์ ์ํ ์์์กฐ์น๋ฒ๏ฝฃ์
์ํ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ๊ฐ์ ์ฌ์
๋ฑ ๋
ธํ๋ถ๋์ฃผ๊ฑฐ์ง์ ๋ํ ๊ฐ์ ์ฑ
์ ์ถ์งํ๋ค. 2002๋
๊ฐ ๋ฒ๋ น์ ํตํฉํ์ฌ ๏ฝข๋์ ๋ฐ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ ์ ๋น๋ฒ(์ดํ ๋์ ๋ฒ)๏ฝฃ์ ์ ์ ํ์๊ณ ,
์ด์ ๋ฐ๋ผ 2004๋
๋ถ์ฐ์์์๋ ๏ฝข๋ถ์ฐ๊ด์ญ์ ๋์ ๋ฐ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๋น ์กฐ๋ก๏ฝฃ๋ฅผ ์ ์ ํ์ฌ ์ฃผ๊ฑฐ์ง ์ ๋น์ฌ์
์ ์ถ์งํด์๋ค.
2017๋
๏ฝข๋์ ๋ฒ๏ฝฃ์์ ์ ๋น์ฌ์
์ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
, ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
, ๋์ํ๊ฒฝ์ ๋น์ฌ์
, ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ๊ฐ์ ์ฌ์
, ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ๊ด๋ฆฌ์ฌ์
, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐ๋ก์ฃผํ์ ๋น์ฌ์
์ด
6๊ฐ์ ์ฌ์
์ ํ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ๊ณ ์๋ค. ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ๊ฐ์ ์ฌ์
์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ฃผ๋ก ๊ณต๊ณต์ฃผ๋ ํ ํ์ง๊ฐ๋๋ฐฉ์์ ์ฌ์
์ด ์ถ์ง๋์ด ์ด๋ฏธ ์ฌ์
์ด ์๋ฃ๋ ๊ตฌ์ญ์ ์ ์ธํ๋ฉด ๋
์ด์ ์ถ์ง์ด ๋์ง ์๋ ์ค์ (ๅฏฆๆ
)์ด๋ค. ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ๊ด๋ฆฌ์ฌ์
๊ณผ ๊ฐ๋ก์ฃผํ์ ๋น์ฌ์
์ ๊ฒฝ์ฐ, ๋น๊ต์ ์ต๊ทผ์ ๋์
๋ ์ ๋น๋ฐฉ์์ผ๋ก์จ ์์ง ์ฌ์
์ถ์ง์ด ๊ฐ์ํ๋์ง
์์๋ค. ์ ๋น์ฌ์
๋๋ถ๋ถ์ ํด๋นํ๋ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐยท์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ ์ต๊ทผ ๊ฒฝ์ ์ฑ์ฅ ํ๋ฝ๊ณผ ๊ฑด์ค ๊ฒฝ๊ธฐ์ ์นจ์ฒด, ๊ณผ๋ํ ๋ถ๋ด๊ธ์ผ๋ก ์ธํ ๊ฑฐ์ฃผ๋ฏผ์ ๋ถ๋ด ๊ฐ์ค์ผ๋ก
์ธํด ์ฌ์
์ถ์ง์ ๋ํญ(้ฃ่ช)์ ๊ฒช๊ณ ์๋ค. ๋๋ถ์ด, ์ ๋น์ฌ์
์ ํตํ ๊ธฐ๋์์ต์ด ๋ฎ์์ง๋ ์ํฉ์์ ์ ๋ฉด์ฒ ๊ฑฐ๋ฐฉ์์ ์ฌ์
์งํ์ ํ๊ณ๋ฅผ ๋๋ฌ๋ด๊ณ ์๋ค.
๋ถ์ฐ์๋ ๏ฝข2020 ๋ถ์ฐ๊ด์ญ์ ๋์ ๋ฐ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๋น๊ธฐ๋ณธ๊ณํ(2013)๏ฝฃ์ ํตํด ์ด 381๊ฐ ์ ๋น์์ ๊ตฌ์ญ์ ์ง์ ํ์ผ๋ฉฐ, ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
145๊ฐ ๊ตฌ์ญ,
์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
81๊ฐ ๊ตฌ์ญ์ ํฌํจํ๊ณ ์๋ค. ์ด ์ค ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
17๊ฐ ๊ตฌ์ญ, ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
11๊ฐ ๊ตฌ์ญ์ด ์ฌ์
์๋ฃ ๋จ๊ณ์ ์ด๋ฅด๋ ๋ค(Busan Metropolitan
City, 2015). ์ฌ์
์๋ฃ์จ์ด ๊ฐ 11.7%, 12.0%๋ก ๋ค์ ์ค์ ์ด ์ ์กฐํ์์ ์ถฉ๋ถํ ์ธ์ง(่ช็ฅ)ํ ์ ์๋ค.
์ด์ฒ๋ผ ์ ๋น์ฌ์
์ ์ถ์ง์ค์ ์ ์กฐ์ ๋ฐ๋ผ ๊ทธ ์์ธ์ ๊ท๋ช
ํ๊ณ ์ฌ์
์ ์ถ์ง์ฑ์ ๋์ด๊ณ ์ ๋ง์ ์ฐ๊ตฌ์๊ฐ ๋์(ๅฐๆก)์ ์ ์ํ๊ณ ์๋ค. ํ์ง๋ง, ์ ๋น์ฌ์
ํน์ฑ์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์์ธ์ ๋น๋กฏํ ์ฌ๋ฌ ์์ธ์ด ์ํธ์ฐ๊ณ ํ ์งํ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ฐ๊ตฌ์ฃผ์ ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ๊ธฐ ๋ค๋ฅธ ๊ด์ ์ผ๋ก ๋ถ์๋๊ณ ์๋ค. ์ํฅ์์ธ์ ํ์
ํจ์์๋ ๋ถ์
ํญ๋ชฉ์ด ๋ฌ๋ผ ๋ช
ํํ ๊ฐ์ ์ ๋์ถ์๋ ์ด๋ ค์์ด ์๋ค.
ํนํ, ์ ๋น์ฌ์
์ ์ถ์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ๋จํ๋ฉด์ ์ฐ๊ตฌ์์ ๋ฐ๋ผ ์ฌ์
์ถ์ง ํ๋จ ๊ธฐ์ค์ด ์์ด(็ธ็ฐ)ํ์ฌ ๊ทธ ๋ด์ฉ์ ํฐ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ์ค์ , ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง๊ณผ์
์ค ์ถ์ง์์ํ ๊ตฌ์ฑ ๋จ๊ณ ํน์ ๊ทธ ์ถํ๊ณผ์ ์์ ์ ๋น๊ตฌ์ญ์ด ํด์ ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ํ๋คํ๋ค. ํ์ง๋ง, ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋จ์ ํน์ ๋จ๊ณ๋ฅผ ์ฃ๋๋ก ์ถ์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ๋จํ๊ณ ,
์ถ์ง๋จ๊ณ์ ๋ํ ๊ณ ๋ ค ์์ด ์ถ์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ์ด๋ถ๋ฒ์ ์ธ ์ฃ๋๋ก ํ๋จํ๋ ๋ฑ ์ผ๋ จ์ ์ฌ์
๊ณผ์ ์ ๋ํด ๊ณ ์ฐฐ์ด ๋ฏธํกํ ๋ชจ์ต์ ๋ณด์๋ค. ์ฆ, ๋ช
ํํ ๊ทผ๊ฑฐ์ ์ํ
์ข
ํฉ์ ์ธ ์ฌ์
์ถ์ง ๊ธฐ์ค์ ํ ๋๋ก ํ ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง ๋ถ์์ด ํ์ํ๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ฐ๊ณผ(็้)ํ์๋ ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง๋จ๊ณ ๊ตฌ์ฑ์ ๋ฒ์ ์ ์ฐจ์ ์ํด ์ธ๋ถํํ์ฌ ์ดํ ๋ถ์์ ์ด์ฉํ๊ณ ์ ํ๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก,
์ ๋น๊ตฌ์ญ์ง์ ์์ ์ถ์ง์์ํ ๊ตฌ์ฑ, ์กฐํฉ์ค๋ฆฝ์ธ๊ฐ, ์ฌ์
์ํ์ธ๊ฐ, ๊ด๋ฆฌ์ฒ๋ถ์ธ๊ฐ, ์ฐฉ๊ณต, ์ฌ์
์๋ฃ๊น์ง ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง๋จ๊ณ๋ฅผ ์ผ๋ จ์ ์์์ ๋ฐ๋ผ 7๋จ๊ณ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์ฌ
์ข
ํฉ์ ยท๋จ๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ๋จํ๊ณ ์ ํ๋ค.
๋ํ, ๊ทธ ์ํฅ์์ธ์ ๊ตฌ์ฑํจ์ ์์ด ๋์ฑ ์ค์ง์ ์ธ ๋ณ์ ๊ตฌ์ฑ์ด ์๊ตฌ๋๋ ๋ฐ, ์ด์ ๋ํด ์ค์ ์ ๋น๊ตฌ์ญ์ง์ ์ ๊ธฐ์ค์ด ๋๋ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์์ธ์ ์ํฅ์ ์ดํด๋ณด๊ณ ์
ํ๋ค.
์ข
ํฉํ์๋ฉด, ๋ถ์ฐ์์ ์ ๋น(์์ )๊ตฌ์ญ ์ค ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
๊ณผ ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ ๋ํ์ฌ ํ ์ง ๋ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ด ํด๋น ์ฌ์
์ถ์ง์ ์ด๋ ํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋์ง ์์๋ด์ผ๋ก์จ
ํฅํ ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง์ ์ฑ
์ ์๋ฆฝํ๋ ๋ฐ ๋์์ ์ ๊ณตํ๊ณ ์ ํ๋ค.
1.2 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฒ์ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ถ์ฐ์์์ ์๋ฆฝํ ๏ฝข2020 ๋ถ์ฐ๊ด์ญ์ ๋์ ๋ฐ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๋น๊ธฐ๋ณธ๊ณํ(2013)๏ฝฃ ์ ์ง์ ๋ ์ด 370๊ฐ์ ์ ๋น์์ ๊ตฌ์ญ ์ค ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
๊ณผ
์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
226๊ฐ ๊ตฌ์ญ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฒ์๋ก ์ค์ ํ์๋ค. ๏ฝข2020 ๋ถ์ฐ๊ด์ญ์ ๋์ ๋ฐ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๋น๊ธฐ๋ณธ๊ณํ(2013)๏ฝฃ ์ ์ง์ ๋ ๋ถ์ฐ์ ์ ๋น์์ ๊ตฌ์ญ์
ํํฉ์ ๋ค์ Table 1, Fig. 1๊ณผ ๊ฐ๋ค.
Fig. 1.
The Area Planned for Renewal in Busan(2013)
Table 1. The Area Planned for Renewal in Busan(2013)
|
์ค์ฆ๋ถ์์ ์ํ ๊ธฐ์ด์๋ฃ ๊ตฌ์ถ์ ์ํด ๏ฝข2020 ๋ถ์ฐ๊ด์ญ์ ๋์ ๋ฐ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๋น๊ธฐ๋ณธ๊ณํ๏ฝฃ์ ๋ฐ์๋ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
๋ฐ ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
๊ตฌ์ญ์ ํํฉ ๋ฐ
ํต๊ณ์๋ฃ๋ฅผ ํ์ฉํ์๋ค. ํ ์งํน์ฑ๊ณผ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ์ ๋น์ฌ์
์ ์ถ์ง์ฑ์ ํ๋จํ๊ธฐ ์ํด ์ ๋น์ฌ์
์ ๊ฐ ์ถ์ง๊ณผ์ ์ ์์ํ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์๊ณ , ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ(ordered
logit model)์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ด๋ฅผ ์ค์ฆ๋ถ์ํ๋ค.
2. ์ ํ์ฐ๊ตฌ
์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
๋ฐ ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ ํฌํจํ๋ ์ ๋น์ฌ์
์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ค์ํ ๊ด์ ์์ ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์๋ค. ์ ๋น์ฌ์
์ ํ ๋๊ฐ ๋๋ ๋ถ๋์ฐ์ด ์ข
ํฉ๊ณผํ์ ์ฑ๊ฒฉ์
๋ ๋ ๋งํผ(Kim, 1972), ์ ๋น์ฌ์
๋ํ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ยท๊ฒฝ์ ์ ยท์ง๋ฆฌ์ ยท์
์ง์ ํน์ฑ์ ๋น๋กฏํ์ฌ ์ต๊ทผ ์ ์ฑ์ ์์๊น์ง ๊ณ ๋ คํ๋ ๋ง์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์งํ๋๊ณ ์๋ค.
๊ณผ๊ฑฐ ์ ์ฑ
๊ฐ ๋น๊ต(An and Kang, 1999; Choi, 1998), ์ฌ์
์ ๋ฌธ์ ์ ๋ฐ ๊ฐ์ ๋ฐฉํฅ ํน์ ๋ฐฉํฅ์ค์ ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ(Park et
al., 1993; Park, 1990; Seo, 1998; Kim and Song, 1996) ๋ฑ์ด ์ฃผ๋ฅ๋ฅผ ์ด๋ฃจ์๋ ๋ฐ๋ฉด, 2000๋
๋์ ๋ค์ด์๋
์ฌ์
์ถ์ง์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ๋ค์๋ฅผ ์ด๋ฃจ๊ณ ์๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก, ์ ๋น์ฌ์
์ถ์งํํฉ ๋ฐ ์ํฅ์์ธ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ, ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง์ ๋ํ ์ธ์์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ
์์ผ๋ฉฐ, ๋ด์ฉ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
Lee and Lee(2011)๋ ๋์์ ๋น์ฌ์
์ ์ถ์ง ์ค์ ์ ํ ๋๋ก ์ฃผํ๊ณต๊ธ ๊ธฐ์ฌ๋๋ฅผ ๋ถ์ํ์๋ค. Lim et al.(2013)์ ์ ๊ตญ ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง์คํ
๋น๊ตยท๋ถ์์ ํตํด ๋ฌธ์ ์ ์ ๋์ถํ๊ณ ๊ฐ์ ๋ฐฉ์์ ์ ์ํ์๋ค. Kim et al.(2015)์ ์์ธ์ ์ ๋น์ฌ์
์ ์ถ์งยทํด์ ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์ธ์ ๊ท๋ช
ํ๊ณ ์
์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ์๊ณ , ์ฌ์
์ฑ๊ณผ ์ฐ๊ด๋ ์์ธ์ด ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋์ถ๋์๋ค. ์ด์ ๋น์ทํ๊ฒ, Kang et al.(2007)์ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ถ์ง์ ์ํฅ์์ธ์ ๋ถ์ํ์๊ณ , ์ฌ์
์ฑ์ ์ํ ์ฌ์
์ฐ์ ์์ ์๊ณก์ ๋ฐ์ํ๊ณ ์์ง ์์ผ๋ ์ ๋น์ฌ์
๋ณธ๋ ๋ชฉ์ ์ ๋ถํฉ(็ฌฆๅ)ํ์ฌ ๊ณต์ ๊ธฐ๋ฅ ๊ฐํ ํ์์ฑ์
์ ์ธํ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ Kim et al.(2015)์ ๋ถ์ฐ์ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ํฅ์์ธ์ ํน์ฑ๋ณ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์ฌ ๊ทธ ์ถ์ง์คํ๋ฅผ ํ์
ํ์์ผ๋ฉฐ, ๋๋ถ๋ถ ์ฌ์
๊ตฌ์ญ์ด
๊ฒฝ์ ์ ํน์ฑ ๋ฐ ์
์ง์ ํน์ฑ์ ์ค์ํ๊ณ ์๋ค๋ ๊ฒฐ๋ก ์ ๋ด๋ ธ๋ค. Lim et al.(2013), Choi(2009) ๋ฑ์ ์ฌ์
์ถ์ง ์ ๋ฌด์ ๋ํ ๊ธฐ์ค์
์ ์ํ๊ธฐ ์ํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ์ผ๋, ๊ด์ ์ ๋ฐ๋ผ ์์ด(็ธ็ฐ)ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋์ถํ์๋ค. ์ฌ์
์ถ์ง ์ฅ๊ธฐํ์ ๋ฐ๋ผ, ๊ทธ ์์ธ์ ๊ท๋ช
ํ๊ณ ์ ํ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ผ๋ถ ์งํ๋์๋ค.
Lee et al.(2010)์ ์ผ๋ จ์ ์์๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ์ ๋น์ฌ์
๋จ๊ณ ์ฌ์ด์ ์๊ฐ ์์์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์๋ฅผ ๋ถ์ํ์๋ค. Kim and Kim(2011)์
์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๋น์ฌ์
์ง์ฐ์ ์ด๋ํ๋ ์์ธ์ ๋ฐํ์ผ๋ฉฐ, ์ฌ์
์ ์ํํ ์งํ์ ๊ธฐ์ฌํ๊ณ ์ ๊ฐ ๊ณผ์ ์ ๋ํ ํ๊ฐ์งํ๋ฅผ ์ ์ํ๊ธฐ๋ ํ์๋ค. ์ด์ธ์๋ ์ ๋น์ฌ์
์
์ธ์์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ผ๋ถ ์งํ๋์๋ค. Kim et al.(2007)์ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
๊ตฌ์ญ ๋ด ์์ ์๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ํด๋น ์ฌ์
์ ๋ํ ์ฐฌ๋ฐ ์์ฌ๊ฒฐ์ ์ ์ํฅ์
์ฃผ๋ ์์ธ์ ๊ท๋ช
ํ์์ผ๋ฉฐ, Yim(2008)์ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ๊ณผ ์ ์ ํํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋น์ฌ์
์ ๋ํ ๋์ ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ์ํ์๋ค. ๋ํ, Kim and Koo(2016)๋
๊ทธ ์ฐฌ๋ฐ ์ํฅ์์ธ์ ๊ดํ ์ฌ๋ก๋ถ์์ ํ์๋ค.
ํด์ธ์ฐ๊ตฌ์ ๋ํฅ์ ์ดํด๋ณด๋ฉด, ์ฌ์
์ ์ถ์ง๊ณผ์ ๋ณด๋ค ์ฌ์
๋์ ๋ถ์ง์ ๋ถ๋์ฐ ๊ฐ๊ฒฉ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฌ์
๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์ด์ ์ ๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ฃผ๋ฅ๋ฅผ ์ด๋ฃจ์๋ค. Titman(1985)๊ณผ
Williams(1991, 1993)๋ ๊ณต์ง(็ฉบๅฐ)๊ฐ๋ฐ๊ณผ ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ ์ ์ ์๊ธฐ, ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ ์ง ๊ฐ๊ฒฉ ์ฑ
์ ์ ์ํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ Quigg(1993)๋
์ฌ๊ฐ๋ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ ์ง์ ์ต์
๊ฐ์น๋ฅผ ์ธ๊ธํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. Clapp(2012)์ ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๋ฐ์ ์์ผ ์ค์ฆ๋ถ์์ ํตํด ์ฌ๊ฐ๋ฐ ๋์ ํ ์ง์ ์ต์
๊ฐ์น๋ฅผ ์ถ์ ํ์๊ณ ,
์ต์
์ ๊ฐ์น์ ์ฌํยท๊ฒฝ์ ์ ํน์ฑ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ฐ๊ตฌํ๋ค. Rosenthal and Helsleyl(1994)๋ ์ฌ๊ฐ๋ฐ๋ ํ ์ง๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ณต์ง(็ฉบๅฐ)
๋ฐ ๊ธฐ๊ฐ๋ฐ์ง์ญ์ ๊ฐ๊ฒฉ์ ์ถ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ณต์ง์ ๊ฐ์น์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฌ๊ฐ๋ฐ ์ ์ฌ๋ ฅ์ ์ญ์คํ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ Brueckner and Rosenthal(2006)๊ณผ
Rosenthal(2008)์ ๊ณ ๊ฐ์ ํ ์ง์ ๋ํด ๋ฐ์ํ๋ ๊ฐ๊ฐ์๊ฐ์ ๊ตฌ์กฐ๊ฐ ์ฌ๊ฐ๋ฐ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ดํฌํ๋ค๊ณ ์ธ๊ธํ๊ธฐ๋ ํ๋ค.
ํด์ธ์์๋ ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ถ๋์ฐ ๊ฐ์น ๋ฐ ํ ์ง์ ๊ตญ๋ฉด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฌ๊ฐ๋ฐ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ ๋ฑ์ ์งํํ ๋ฐ๋ฉด, ๊ตญ๋ด์ ๊ฒฝ์ฐ ํด๋น ์ฌ์
์ ์ถ์ง๊ณผ์ ์
์ด์ ์ ๋ ๋ชจ์ต์ ๋ณด์๋ค. ํ์ง๋ง, ๋ค์์ ๊ตญ๋ด ์ฐ๊ตฌ์์ ์ถ์ง ์ฌ๋ถ ๋ฐ ์ฌ์
๊ณผ์ ์ ๋จ๊ณ์ ๋ํ ๊ธฐ์ค ์ค์ ์์ ๋ฏธํกํจ์ ๋ณด์๋ค. ์ถ์ง ์ฌ๋ถ์ ๋ํ ์์์
ํ๋จ์ ๋น๋กฏํ์ฌ ์ ๋น๊ตฌ์ญ์ง์ ์์ ์ฌ์
์๋ฃ๊น์ง์ ์ข
ํฉ์ ์ถ์ง ๊ณผ์ ์ ๋ํ ์๊ณ (็่)๊ฐ ๋ถ์กฑํ๋ค. ๋ํ, ์ํฅ์์ธ์ ๋ํ ๋ณ์ ์ค์ ๊ฐ์๋ ๋ฏธํกํจ์
๋ณด์๋ค. ์ ๋น๊ตฌ์ญ์ ๏ฝข๋์ ๋ฒ๏ฝฃ์ดํ ์ง์์ฒด ์กฐ๋ก์์ ์ ํ๋ ๊ธฐ์ค์ ์ํด ์ ์ ๋๋ค. ์ฆ, ์ฐ๊ตฌ ๋์์ง์ ์ ํฉํ ์์ธ ์ค์ ์ด ํ์ํ๋ค. ํ์ง๋ง, ๋๋ถ๋ถ
์ฐ๊ตฌ์๊ฐ ์ด๋ฅผ ๊ฐ๊ณผ(็้)ํ๋ ๋ชจ์ต์ ๋ณด์ด๋ฉฐ, ์์์ ํ๋จ์ ์ํ ๋ณ์ ์ค์ ์ด ์ด๋ฃจ์ด์ก๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ตญ๋ด์ฐ๊ตฌ์ ๋ฏธ๋น์ ์ ๋ณด์ํ์ฌ ๋ฒ์ ์ ์ฐจ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ข
ํฉ์ ์ธ ์ฌ์
์ถ์ง ๋จ๊ณ๋ฅผ ๊ตฌ์ฑํ์ฌ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐยท์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ ์ถ์ง์ ๋ถ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค.
๋ํ, ๊ทธ ์ํฅ์์ธ์ ๏ฝข2020 ๋ถ์ฐ๊ด์ญ์ ๋์ ๋ฐ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๋น๊ธฐ๋ณธ๊ณํ ๋ณด๊ณ ์(2015)๏ฝฃ์์ ์ ์ํ๋ ์ ๋น(์์ )๊ตฌ์ญ ์ ์ ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ ํ ์ง ๋ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ
๋ณ์๋ฅผ ๊ตฌ์ฑํ์ฌ ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง ๋ถ์์ ์ด์ฉํ๊ณ ์ ํ๋ค.
Table 2. Summary of Variables for Housing Redevelopment Project Analysis
|
Table 3. Summary of Variables for Housing Rebuilding Project Analysis
|
3. ๋ถ์์๋ฃ ๋ฐ ๋ถ์๋ชจํ
3.1 ๋ถ์์๋ฃ ๋ฐ ๋ณ์์ ๊ตฌ์ฑ
์ ์ (ๅ่ฟฐ)ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํ ์ง ๋ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐยท์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ ์ถ์ง์ ๋ถ์ํ๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ๏ฝข2020 ๋ถ์ฐ๊ด์ญ์ ๋์
๋ฐ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๋น๊ธฐ๋ณธ๊ณํ๏ฝฃ ์๋ฆฝ ์ ๊ฒํ ๋ ์ ๋น๊ตฌ์ญ๋ณ ํํฉ์๋ฃ์ ๋ถ์ฐ์์ ํ์ ์๋ฃ๋ฅผ ์กฐ์ฌํ์ฌ ๊ตฌ์ถํ ๊ตฌ์ญ๋ณ ํต๊ณ ํํฉ์ ํ์ฉํ์๋ค. ์ต์ด ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
145๊ฐ ๊ตฌ์ญ, ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
92๊ฐ ๊ตฌ์ญ, ์ด 237๊ฐ ๊ตฌ์ญ์ ๋์์ผ๋ก ์๋ฃ๋ฅผ ๊ตฌ์ถํ์์ผ๋, ์ฐ๊ตฌ๋ชฉ์ ์ ๋ฐ๋ผ ์ ๋น์์ ๊ตฌ์ญ ๋ฐ ํด์ ๊ตฌ์ญ์ ์ ์ธํ
์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
119๊ฐ ๊ตฌ์ญ, ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
45๊ฐ ๊ตฌ์ญ์ ๋์์ผ๋ก ์ค์ฆ๋ถ์์ ์งํํ๋ค.
์ฌ์
๋ณ ๋ถ์์ ์์ด ์ข
์๋ณ์์ ๋จ๊ณ์ ๊ตฌ์ฑ์ ๊ณตํต์ ์ธ ์ฌํญ์ด๋ค. ์ฌ์
์ถ์ง ํ๋จ ๊ธฐ์ค์ Lim et al.(2013)์ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐ๋ผ ์ ๋น๊ตฌ์ญ์ง์ ๋ฐ
๊ณํ์๋ฆฝ๋จ๊ณ์์ ์ฌ์
์ํ๋จ๊ณ, ์ฌ์
์๋ฃ๋จ๊ณ๊น์ง 3๋จ๊ณ(Redev_1, Rebuild_1)๋ก ๊ตฌ๋ถํ์ฌ ๋ถ์์ ์งํํ๋ ํํธ, ๋ ๋ช
๋ฃํ ์ถ์ง๋จ๊ณ ๊ตฌ์ฑ์
์ํด ๊ฐ ๋จ๊ณ๋ฅผ ์ธ๋ถํํ์ฌ ์ ๋น๊ตฌ์ญ์ง์ ์์ ์ถ์ง์์ํ ๊ตฌ์ฑ, ์กฐํฉ์ค๋ฆฝ์ธ๊ฐ, ์ฌ์
์ํ์ธ๊ฐ, ๊ด๋ฆฌ์ฒ๋ถ์ธ๊ฐ, ์ฐฉ๊ณต, ์ฌ์
์๋ฃ๊น์ง ๋ฒ์ ์ ์ฐจ์ ๋ฐ๋ฅธ 7๋จ๊ณ๋ก
๊ตฌ์ฑ๋ ์ข
์๋ณ์๋ฅผ(Redev_2, Rebuild_2) ํ์ฉํ์ฌ ๋ถ์์ ์งํํ๋ค.
๋ํ, ์ฌ์
๋ณ ๋ถ์์ ์์ด ์ ์ฌํ ๋
๋ฆฝ๋ณ์๋ฅผ ๊ตฌ์ฑํ์์ง๋ง, ์ฌ์
๋ถ๋ฅ์ ๋ฐ๋ผ ์ผ๋ถ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋์๋ค. ๋จผ์ , ํ ์งํน์ฑ(LC)์ ๋ฉด์ (Area), ํ์ง
์(Lot), ํ๊ท ํ๊ณ (Altitude), ํ๊ท ๊ฒฝ์ฌ(Slope), ์ญ์ธ๊ถ ๊ฑฐ๋ฆฌ(Station), ํด์์ ๊ฑฐ๋ฆฌ(Coast), ๊ฐ์ ๋๋ก ๊ฑฐ๋ฆฌ(Road),
๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ(BC)์ ๊ฑด๋ฌผ ๋ ์(Buildings), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ถ์ญ๊ตฌ๋ถ(AD)์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฌ์
์ ์ถ์ง์ฌ๋ถ๋ฅผ ๋ถ์ํ๊ธฐ ์ํด ๏ฝข2030๋
๋ถ์ฐ๋์๊ธฐ๋ณธ๊ณํ๏ฝฃ์
๋ด์ฉ์ ํ ๋๋ก ์๋ถ์ฐ๊ถ(Seo), ์ค๋ถ์ฐ๊ถ(Jung) ๋ณ์๋ฅผ ๊ณตํต์ ์ธ ๋
๋ฆฝ๋ณ์๋ก ๊ตฌ์ฑํ์๋ค. ์ด์ธ ๋
๋ฆฝ๋ณ์์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ ์ฌ์
ํน์ฑ์ ๋ง๊ฒ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋์ด
๊ตฌ์ฑํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ๋ด์ฉ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ถ์ง ์ค์ฆ๋ถ์์ ์ํ ๋ณ์๊ตฌ์ฑ์๋ ํ ์งํน์ฑ์ ๊ณผ์ํ์ง ๋น์จ(Depop), ๋๋ก์จ(Roadratio),
์ ๋์จ(Frontage), ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๋
ธํ๋ถ๋๋ฅ (Decrepit), ํธ์๋ฐ๋(Density)๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์๋ค. ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ถ์ง ์ค์ฆ๋ถ์์ ์ํ ๋ณ์๊ตฌ์ฑ์๋
๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๊ธฐ์กด์ฉ์ ๋ฅ (Floor), ๊ธฐ์กด๊ฑดํ์จ(Land), ๊ฑด์ถ๊ฒฝ๊ณผ์ฐ์(Year)๋ฅผ ์ถ๊ฐ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์๋ค. ์ต์ข
์ ๋ฆฌ๋ ๋ณ์๋ Tables 2 and
3๊ณผ ๊ฐ๋ค.
3.2 ๋ถ์๋ชจํ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ข
์๋ณ์๋ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐยท์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ ๊ฐ๊ด์ , ์ธ๋ถ์ ์ถ์ง๋จ๊ณ์ ๋ฐ๋ผ ์ด 4๊ฐ์ง๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ๊ฐ ๋ฒ์ฃผํ์ผ๋ก ๊ทธ ๋ณ์์ ํํ๊ฐ ๊ตฌ์ฑ๋์ด
์๋ค. ์ด์ฒ๋ผ ์ข
์๋ณ์์ ๊ตฌ์ฑ์ด ๋ฒ์ฃผ ์งํฉ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๋, ๋ก์ง๋ชจํ(logit model)์ ์ด์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ผ๋ฐ์ ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค(Choi et
al., 2011). ์ผ๋ฐ์ ์ธ ๋ก์ง๋ชจํ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ ์ดํญ๋ก์ง๋ชจํ(binary logit model)์ ์ข
์๋ณ์๊ฐ ์ด๋ถํ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ ธ ์์ ๋
์ฌ์ฉํ ์ ์๋ค. ํ์ง๋ง ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ข
์๋ณ์๋ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐยท์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ ์งํ์ ์ฐจ์ ๋ฐ๋ผ ์ผ๋ จ์ ์์ํ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฐ์ด ์ข
์๋ณ์๊ฐ
์์ ์ฒ๋๋ก ์ธก์ ๋ ๋ณ์์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ๊ฐ๊ด์ ์ด๋ผ ํ ์ ์๋ค(Liu and Agresti, 2005; Ku et al.,
2013).
์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ต์์ ๊ณฑ๋ฒ(ordinary least square method; OLS)์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ฐ์ถํ๋ ํ๊ท๋ชจํ(regression model)์
์ข
์๋ณ์๊ฐ ์ฐ์์ฑ์ ๊ฐ์ง๋ฉด์ ๋
๋ฆฝ๋ณ์์์ ์ ํ์ฑ์ ๊ฐ์ ํ๋ค. ํ์ง๋ง ์ข
์๋ณ์์ ํํ๊ฐ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฐ์ด ๋ฒ์ฃผํ ์๋ฃ(categorical data)๋ก
๊ตฌ์ฑ๋๋ค๋ฉด ์ฐ์์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ธฐ ์ด๋ ต๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋
๋ฆฝ๋ณ์์์ ์ ํ์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ธฐ๋ ์ด๋ ต๋ค. ์ด๋ฌํ ์ํฉ์์ ์ต์์ ๊ณฑ๋ฒ์ ์ํ ํ๊ท๋ชจํ์ ์ ์ฉํ๋ฉด ์ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ
ํธํฅ๋์ด ์ ๋ขฐ์ฑ์ด ๋ฎ์์ง๊ณ , ์ค์ฐจ ๋ํ ์ ๊ท๋ถํฌ๋ฅผ ์ด๋ฃจ์ง ๋ชปํ์ฌ ๋ฑ๋ถ์ฐ์ฑ ๊ฐ์ ์๋ ์ด๊ธ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ฒ์ฃผํ ์๋ฃ์ ์ข
์๋ณ์์ ์์ด ์ต์์ ๊ณฑ๋ฒ์ ์ํ
ํ๊ท๋ชจํ์ ์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๋์งํ์ง ๋ชปํ๋ค๊ณ ํ ์ ์๋ค(Lee and Noh, 2013; Choi et al., 2014).
์ด๋ฌํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ต๋์ฐ๋ ์ถ์ ๋ฒ(maximum likelihood estimation method; MLE)์ ์ ์ฉํ๋ ๋ก์ง์คํฑ ํ๊ท๋ชจํ(logistic
regression model)์ ํ์ฉ์ด ๋ฐ๋์งํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ก์ง์คํฑ ํ๊ท๋ชจํ ์ค ์ข
์๋ณ์์ ํํ์ ๋ฐ๋ผ ํ์ฉํด์ผ ํ ๋ชจํ์ด ๊ฒฐ์ ๋๋ค(Agresti,
1996). ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฝ์ฐ ์์ํ์ ๊ฐ์ง ์ข
์๋ณ์๊ฐ ํ์ฉ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ ํ์ฉํ๋ค.
์์ ์ฒ๋๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ ์ข
์๋ณ์์ ๋ํ์ฌ ๋ค์ํ ๋ถ์ผ์์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ํนํ ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ j๋ฒ์งธ ๋ฒ์ฃผ๋ณด๋ค ๋์ ์ข
์๋ณ์ ๋์ ํ๋ฅ ์ ๊ณ์ฐํ๊ธฐ
์ํ ๊ฐ๊ด์ ์ธ ๋ชจํ์ด๋ค(Liu and Agresti, 1996). ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ ๋ก์ง์คํฑ ํ๊ท๋ชจํ์ ์ผํ์ผ๋ก ์ค์ฆ๋น(odds ratio)๋ฅผ ์ฐ์ถํ์ฌ
ํด์ํ๋ค. ์ข
์๋ณ์๊ฐ 3๊ฐ ์ด์์ ์์ํ ๋ณ์์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํ๋ฅ ์ด ๋น๋ก์ ์ผ๋ก ๋์ ๋๋ค๋ ์ ์์ ์ฐฉ์ํ์ฌ ๋น๋ก์ค์ฆ๋ชจํ(proportional odds
model)์ผ๋ก ๋ถ๋ฆฌ๊ธฐ๋ ํ๋ค(MaCullagh, 1980). ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ ๋์ ๋ก์ง ๋ฐ ๋์ ํ๋ฅ ์ ํํ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ๋๋ฉฐ ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
(1)
Eq. (1)์ ๊ธฐ๋ณธ์ผ๋ก ๋์ ๋ก์ง์ผ๋ก ์ ์ฉ๋ ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ Eq. (2)์ ๊ฐ์ด ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค.
โฆ
(2)
Eq. (2)๋ก๋ถํฐ ๊ฐ ๋
๋ฆฝ๋ณ์์ ๋ํ ๋ชจํ์ ์ค์ฆ๋น๋ฅผ ์ ๋ํ ์ ์๋ค. ์ค์ฆ๋น๋ ํน์ ์ฌ๊ฑด์ด ๋ํ๋๋ ํ๋ฅ ์ ์ง๋จ ๋ด์์์ ์ ํ๋น์จ๋ก ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ๊ฒ์ผ๋ก,
๊ฐ ๋
๋ฆฝ๋ณ์์ ์์ค ๋ณํ๊ฐ ์ด๋ป๊ฒ ์ข
์๋ณ์์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋์ง์ ๋ํ ํ๋ฅ ์ ์ถ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค(Armstrong and Sloan, 1989; Choi
et al., 2011).
4. ํ ์ง ๋ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง ๋ถ์
4.1 ๋ณ์์ ๊ธฐ์ดํต๊ณ๋
ํ ์ง ๋ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง ๋ถ์์ ์ํด ๊ตฌ์ฑํ ์๋ฃ์ ๊ธฐ์ดํต๊ณ๋ ๋ถ์์ ํ์๋ค. ํด๋น ๋ด์ฉ์ Table 4์ ๊ฐ๋ค.
์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
3๋จ๊ณ ์ถ์ง๋ณ์(Redev_1)์ ํ๊ท ์ด 1.8908๋ก ์ฌ์
์ ์ถ์ง๋ ฅ์ด ๋ค์ ๋ถ์ง(ไธๆฏ)ํจ์ ํ์ธํ ์ ์๊ณ , 7๋จ๊ณ์ ์ธ๋ถ์ ์ถ์ง๋จ๊ณ(Redev_2)์
๋น๋๋ฅผ ํตํด ๊ทธ์ค ๋ค์๊ฐ ์กฐํฉ์ค๋ฆฝ์ธ๊ฐ์ ๋จธ๋ฌด๋ฅด๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ 3๋จ๊ณ ์ถ์ง๋ณ์(Rebuild_1)์ ํ๊ท ๋ํ 1.7778์
๊ทธ์น๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์
์๋ฃ ๊ตฌ์ญ์ด ์ ์ฒด์ 24.4%๋ก ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ ๋นํด ๋น๊ต์ ๋์ ์ฌ์
์๋ฃ ๋น์จ์ ๋ณด์์ง๋ง,
์ ์ฒด ์ค ์ ๋ฐ๊ฐ๋์ด ์ ๋น๊ตฌ์ญ์ง์ ๋ฐ ๊ณํ์๋ฆฝ๋จ๊ณ์ ๋จธ๋ฌผ๋ฌ์์ด ์ฌ์
์ถ์ง์ด ๋ค์ ์ํํ์ง ๋ชปํ์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
๋
๋ฆฝ๋ณ์์ ๊ธฐ์ดํต๊ณ๋์ ์ดํด๋ณด๋ฉด, ๋ฉด์ (Area), ํ์ง ์(Lot), ๊ฑด๋ฌผ ๋ ์(Buildings)์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์
ํน์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ ํ๊ท ์ด
์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ ํ๊ท ๋ณด๋ค ๋์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋ํ, ํ๊ท ๊ณ ๋(Altitude) ๋ฐ ํ๊ท ๊ฒฝ์ฌ(Slope)์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์
๋ณ ๋น๊ต์ ๋น์ทํ ํ๊ท ๊ฐ์
๊ฐ์ก๋ค. ์ญ์ธ๊ถ ๊ฑฐ๋ฆฌ(Station)์ ๊ฐ์ ๋๋ก ๊ฑฐ๋ฆฌ(Road)์ ์ต์๊ฐ์ ํตํด ์ผ๋ถ ์ฌ์
๊ตฌ์ญ์ด ์ญ์ธ๊ถ ๋ฐ ๊ฐ์ ๋๋ก๋ฅผ ํฌํจํ๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
๋ณ์์ ๊ธฐ์ดํต๊ณ๋ ๋ถ์ ๊ฐ ๊ฐ์ฅ ๋๋ณด์ด๋ ๋ณ์๋ ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ค์ฆ๋ถ์์ ์ํด ๊ตฌ์ฑํ ๋ณ์ ์ค ๊ฑด์ถ๊ฒฝ๊ณผ์ฐ์(Year)์ด๋ค. ํ๊ท 34๋
์ ์ํํ๋
๊ฐ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋๋ฐ, ์ด๋ ๏ฝข๋ถ์ฐ๊ด์ญ์ ๋์ ๋ฐ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๋น ์กฐ๋ก๏ฝฃ์์ ๋
ธํ๋ถ๋๊ฑด์ถ๋ฌผ๋ก ์ ์ํ๋ ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ์ด๋๋ ์์น๋ก ์ ๋น์ ์๊ธ์ฑ์ ์ถฉ๋ถํ ์ธ์งํ
์ ์๋ค. ์ด์ธ์๋, ๊ถ์ญ๊ตฌ๋ถ(AD)์ ๋ฐ๋ผ ์
์ง์ ํน์ฑ์ ์ดํด๋ณธ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ ์ฌ์
๋ชจ๋ ์ ๋น๊ตฌ์ญ์ ๋ถํฌ๊ฐ ์ค๋ถ์ฐ๊ถ์ ๋๊ฒ ๋ํ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ถ์๋์๋ค.
Table 4. Descriptive Statistics of Variables
|
4.2 ํ ์ง ๋ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง ๋ถ์
4.2.1 ํ ์ง ๋ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ถ์ง ๋ถ์
ํ ์ง ๋ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ ์ฌ์
์ถ์ง ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ๋ Table 5์ ๊ฐ๋ค. ์ฐ์ , ์ฌ์
์ถ์ง๊ณผ์ ์ 3๋จ๊ณ๋ก ๊ตฌ๋ถํ์ฌ ๊ตฌ์ฑํ ์ข
์๋ณ์(Redev_1)์
๋ํด ์ดํด๋ณด๊ฒ ๋ค. ํต๊ณ์ ์ ์์ฑ์ ๊ฐ์ง๋ ๋ณ์๋ ์ด 6๊ฐ๋ก ์ถ์ ๋์๊ณ , ๊ทธ ๋ด์ฉ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
๋จผ์ , ํ ์งํน์ฑ(LC)์ ์ญ์ธ๊ถ ๊ฑฐ๋ฆฌ(Station), ํด์์ ๊ฑฐ๋ฆฌ(Coast), ์ ๋์จ(Frontage) ๋ณ์๊ฐ ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์๋ฏธํ ๊ฐ์ ๊ฐ์ก๊ณ ,
์ธ ๋ณ์ ๋ชจ๋ ์ข
์๋ณ์์ธ ์ฌ์
์ถ์ง์ ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก, ์ญ์ธ๊ถ์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ฑฐ๋ฆฌ๊ฐ 10m ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ด
์๋ฃ๋์ง ์์ ํ๋ฅ ์ด 0.5% ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ์ด๋ ์ญ์ธ๊ถ ํน์ฑ์ ๊ฐ๋ฐ์์ ๋ฐ ์ฌ์
์ฑ์ด ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ญ์ธ๊ถ ์ธ์ ์ง์ญ์ผ์๋ก ์ฌ์
์งํ์ด
์ํํ ์งํ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ ์ฌ๋ฃ๋๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํด์์ ์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ฑฐ๋ฆฌ๊ฐ 1m ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ฌ๊ฐ๋ฐ ์ฌ์
์ด ์๋ฃ๋์ง ์์ ํ๋ฅ ์ด 0.1% ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค.
๋ถ์ฐ์ ํน์ฑ์ ํด์ ์กฐ๋ง๊ถ์ด ์
์ฃผ์ ํธ๋ ๋ฐ ๋ถ์๊ฐ๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ์ฃผ์ ์์ธ์ผ๋ก ์์ฉํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋์ถ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ์ ๋์จ์ ๊ฒฝ์ฐ
1% ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ฌ์
์ด ์๋ฃ๋์ง ์์ ํ๋ฅ ์ด 4.0% ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ๋
ธํ๋ถ๋์ฃผ๊ฑฐ์ง ํน์ฑ์ ์ ๋์จ์ด ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ๋จ์ํ ๋๋ก์ ์ ํ๋
ํ์ง๊ฐ ๋ง๋ค๊ธฐ๋ณด๋ค๋ ๋ถ์ ํ ํน์ ์ธ์ฅํ์ ํ์ง๊ฐ ๋ง๋ค๋ ์๋ฏธ๋ก ํด์ํ ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์์ธ์ ์ฌ์
์ถ์ง์ ์ ํดํ๋ ์์๋ก ์์ฉํ ์์ง๊ฐ ๋ค๋ถํ๋ค.
๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ(BC) ๋ณ์ ์ค์์๋ ํธ์๋ฐ๋(Density)๋ง์ด ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์๋ฏธํ ๊ฐ์ ๊ฐ์ก๊ณ , ์ข
์๋ณ์์ ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค.
์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ ๊ฒฝ์ฐ, ๋จ๋
์ฃผํ์ง์ ์ํํ๋ ์ฌ์
์ผ๋ก์ ์กฐํฉ์ ์๊ฐ ๋ง๋ค๋ฉด ๊ด๋ฆฌ์ฒ๋ถ ์ ์๋์ ์ผ๋ก ๋ถ๋ฆฌํ ์์ธ์ผ๋ก ์์ฉํ ์ ์๋ค. ์ด๋ ๊ณง ์ฌ์
์
์ง์ฐ์ ์ด๋ํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ด ๋์ถ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์๊ฐํ๋ค.
๊ถ์ญ๊ตฌ๋ถ(AD)์์๋ ์๋ถ์ฐ๊ถ(Seo), ์ค๋ถ์ฐ๊ถ(Jung) ๋ณ์ ๋ชจ๋ ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์๋ฏธํ ๊ฐ์ ๊ฐ์ก๊ณ , ๋ ๋ณ์ ๋ชจ๋ ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก
์ถ์ ๋์๋ค. ์ฌ์
๊ตฌ์ญ์ด ์๋ถ์ฐ๊ถ์ ํฌํจ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ค๋ถ์ฐ๊ถ์ ํฌํจ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์
์ด ์๋ฃ๋์ง ์์ ํ๋ฅ ์ด ๊ฐ๊ฐ 671.1%, 885.0% ์ฆ๊ฐํ๋
๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ์ฆ, ๋ ๊ถ์ญ์ ํฌํจ๋์ง ์๋ ๋๋ถ์ฐ๊ถ์์์ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ด ์ํํ๊ฒ ์งํ๋๋ค๋ ์๋ฏธ๋ก ํด์ํ ์ ์๋ค. ๋ถ์ฐ์ ๋ด ๋ถ์๊ฐ ๋ฐ
์ฃผ๊ฑฐ์ ํธ๋๊ฐ ๋์ ํด์ด๋๊ตฌ๊ฐ ๋๋ถ์ฐ๊ถ์ ํฌํจ๋์ด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋์ถ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค.
์ถ์ง์ฌ๋ถ์ ๋ํด 7๋จ๊ณ์ ์ธ๋ถ์ ๋จ๊ณ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ์ข
์๋ณ์(Redev_2)์ ๋ํด์๋ ์ํฅ ์์ธ์ผ๋ก ์์ฉํ๋ ๋ณ์๋ ๋๋์์ด(ๅคงๅๅฐ็ฐ)ํ๋ค. ์์ ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ์์
ํ ์งํน์ฑ์ ๊ฐ์ ๋๋ก ๊ฑฐ๋ฆฌ(Road)๊ฐ ์ถ๊ฐ๋ก ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์๋ฏธํ ๊ฐ์ ๊ฐ์ก๊ณ , ์ ๋์จ ๋ณ์๋ ์ ์ธ๋์๋ค. ๊ฐ์ ๋๋ก ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ ์ข
์๋ณ์์ ๋ถ(-)์ ์ํฅ์
๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก, ๊ฐ์ ๋๋ก๋ก๋ถํฐ ๊ฑฐ๋ฆฌ๊ฐ 1m ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ด ์๋ฃ๋์ง ์์ ํ๋ฅ ์ด 0.1% ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค.
๊ฐ์ ๋๋ก ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ ์ ๊ทผ์ฑ๊ณผ ๊ด๋ จํ์ฌ ๋ถ์๊ฐ์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์์ด๋ฉฐ, ๊ฐ์ ๋๋ก์์ ๊ฑฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋ฉ์๋ก ํด๋น ์ ๋น๊ตฌ์ญ๊น์ง ์งยท์ถ์
๋ก ํ๋ณด์ ์ด๋ ค์์ด ์์
์ ์๋ค. ๋ํ, ๊ธฐ์กด๋๋ก์ ํํญ(ๆดๅน
) ๋๋ ์ด์ค(็งป่จญ)์ด ํ์ํ ๊ฒฝ์ฐ, ๋ณด์ ๋ฌธ์ ๋ฐ์์ ๋ฐ๋ผ ์ฌ์
์ถ์ง์ ์ฅ์ ์์๊ฐ ๋๊ธฐ๋ ํ๋ค. ๋๋ฌธ์, ์์
๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์ถ์ ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค.
Table 5. Analysis of the Effect of Land and Building Characteristics on the Implementation
of the Housing Redevelopment Project2
|
***: p<0.01, **: p<0.05, *: p<0.10
|
4.2.2 ํ ์ง ๋ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ถ์ง ๋ถ์
๋ค์์ผ๋ก, ํ ์ง ๋ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ถ์ง ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๊ฒ ๋ค. ์ค์ฆ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์ Table 6๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฌ์
์ถ์ง๊ณผ์ ์ 3๋จ๊ณ๋ก
๊ตฌ๋ถํ ์ข
์๋ณ์(Rebuild_1)์ ๋ํด ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์๋ฏธํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๋ณ์๋ ์ด 5๊ฐ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค.
ํ ์งํน์ฑ(LC)์์๋ ํ์ง์ ์(Lot), ํ๊ท ๊ณ ๋(Altitude), ํ๊ท ๊ฒฝ์ฌ(Slope), ์ญ์ธ๊ถ ๊ฑฐ๋ฆฌ(Station)๊ฐ ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์๋ฏธํ ๊ฐ์
๊ฐ์ก๋ค. ํ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ข
์๋ณ์์ ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๊ณ , ์ฌ์
๊ตฌ์ญ์ ํ์ง ์๊ฐ 1ํ์ง ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ฌ์
์ด ์๋ฃ๋์ง ์์ ํ๋ฅ ์ด
2.8% ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ํ์ง ์๊ฐ ๋ง์ผ๋ฉด ๊ฐ๋ณ ํ์ง์ ๋ํ ํ ์ง๋งค์
์ ์ฐจ์์ ์๊ฐ ๋ฐ ๊ธ์ ์ ์์๊ฐ ํฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ฌ์
์ถ์ง์ ๋ถ(-)์
์ํฅ์ ๋ฏธ์น ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ๊ท ๊ณ ๋ ์ญ์ ์ข
์๋ณ์์ ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก, ํ๊ท ๊ณ ๋๊ฐ 1m ์ฆ๊ฐํ ์๋ก
์ฌ์
์ด ์๋ฃ๋์ง ์์ ํ๋ฅ ์ด 4.2% ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ๊ณ ์ง๋์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์
์ ์ ๊ทผ์ ๋ํ ์ฅ์ ์์๊ฐ ๋ง๊ณ , ์ธํ๊ฐ ์ดํ ๊ฐ ๊ฒฝ๊ด ๊ท์ ๋ก
์ธํ์ฌ ์ถ์ง์ด ์ง์ฐ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋์ถ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ํ๊ท ๊ฒฝ์ฌ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ข
์๋ณ์์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋๋ฐ,
๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ์ฌ์
๊ตฌ์ญ์ ํ๊ท ๊ฒฝ์ฌ๊ฐ 1% ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ฌ์
์ด ์๋ฃ๋ ํ๋ฅ ์ด 26.1% ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ์ฌ์
๊ตฌ์ญ์ ๊ฒฝ์ฌ๋๊ฐ ๋์ผ๋ฉด ์ฌ์
๊ฐ์ฉ์ง(ๅฏ็จๅฐ)
ํ๋ณด ์ฐจ์์์๋ ๋ถ๋ฆฌํ ์ ์์ผ๋, ์ ์ ์์ค์ ๊ฒฝ์ฌ๋๋ ๊ฑด์ถ๋ฌผ์์์ ์กฐ๋ง๊ถ(็บๆๆฌ) ํ๋ณด์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ์ฃผ๋ฉฐ, ๋จ์ง๋ฅผ ๊ณํํจ์ ์์ด ์ผ์กฐ๊ถ ํ๋ณด
๋ฑ์ ์ ๋ฆฌํ๊ฒ ์์ฉํ ์ ์๋ค(Kim et al., 2013). ์ด๋ฌํ ์ ์ด ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋์ถํ ๋ฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์์๊ณผ ๋ค๋ฅด๊ฒ
์ญ์ธ๊ถ ๊ฑฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ข
์๋ณ์์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ์ญ์ธ๊ถ์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ฑฐ๋ฆฌ๊ฐ 10m ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ด ์๋ฃ๋ ํ๋ฅ ์ 0.7%
๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ์ํฅ๋ ฅ์ด ํฌ๋ค ํ ์ ์์ง๋ง, ์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋์ถ๋ ๋ฐ์๋ ํํํ ์ญ์ธ๊ถ ๋๋ถ๋ถ ์์
๊ธฐ๋ฅ์ด ์ ์ ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ ๊ท๊ฐ๋ฐ ๋ํ
์ญ์ธ๊ถ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ฃผํ์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
๊ณผ ๊ฐ์ ์ ๋น์ฌ์
์ ํ์์ฑ์ด ๋ฎ์ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค.
๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ(BC) ๋ณ์ ์ค์์๋ ๊ฑด๋ฌผ ๋ ์(Buildings)๋ง์ด ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์๋ฏธํ ๊ฐ์ ๋ํ๋ด๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ์ข
์๋ณ์์ ๋ํด ์ (+)์
์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ฑด๋ฌผ ๋ ์๊ฐ 1๋ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ฌ์
์ด ์๋ฃ๋ ํ๋ฅ ์ 4.5% ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ๊ธฐ์กด ์ ์ธต์ด๋ฉด์, ๊ฑด๋ฌผ
๋ ์๊ฐ ๋ง์ ์ฌ์
๊ตฌ์ญ์ผ์๋ก ์ผ๋ฐ๋ถ์์ ๋ฐ๋ฅธ ๋์ ์์ต์ฑ์ ๊ธฐ๋ํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋์ถํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค.
๊ธฐ์กด 3๋จ๊ณ ์ถ์ง๋ณ์๋ฅผ ์ธ๋ถ์ ์ผ๋ก ์ฌ๊ตฌ์ฑํ ์ข
์๋ณ์(Rebuild_2)์ ๋ํ ์ํฅ์์ธ์ผ๋ก๋ ํ ์งํน์ฑ์ ํ์ง ์์ ํ๊ท ๊ฒฝ์ฌ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฑด์ถ๋ฌผ ํน์ฑ์
๊ฑด๋ฌผ ๋ ์, ์ด 3๊ฐ์ ๋ณ์๋ง์ด ํต๊ณ์ ์ ์์ฑ์ ๊ฐ์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ๋ณ์์ ์ํฅ๋ ฅ์ ์ผ๋ถ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ง๋ง, ์์ 3๋จ๊ณ ์ถ์ง๋ณ์์ ๋ํ ๋ถ์๊ณผ
์ค๋ณต๋๋ ๋ณ์๋ก ๊ทธ ๋ด์ฉ์ ๊ธฐ(ๆฃ) ์ค๋ช
ํ ๋ฐ์ ๊ฐ๋ค.
Table 6. Analysis of the Effect of Land and Building Characteristics on the Implementation
of the Housing Rebuilding Project
|
5. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฃผํ์ฌ๊ฐ๋ฐยท์ฌ๊ฑด์ถ์ฌ์
์ ์ถ์ง ๊ฐ ํ ์งํน์ฑ๊ณผ ๊ฑด์ถ๋ฌผํน์ฑ์ ์ํฅ์ ์์ํ๋ก์ง๋ชจํ์ ํตํด ์ดํด๋ณด์๋ค. ์ฌ์
๋ถ๋ฅ๋ณ ์ํฅ์์ธ์ด ์ผ๋ถ ์ฐจ์ด๋
์์์ผ๋, ๋์ฒด๋ก ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ๋ฆฌํ ์ ์๋ค.
์ฒซ์งธ, ์งํ์ ์ฌ๊ฑด์ ์ํฅ์ด๋ค. ํ๊ณ ์ ๊ฒฝ์ฌ ๋ฑ์ ์งํ์ ์ฌ๊ฑด์ ๋ํ๋ด๋ ์งํ๋ ์ ๋น๊ตฌ์ญ ์ง์ ์ ์ผ์ฐจ์ ์ผ๋ก ๊ฒํ ๋๋ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ๊ธฐ์ค ์ค ์ผ๋ถ๋ก ํ์ฉ๋
๋งํผ ์ ๋น์ ํ์์ฑ์ ๋๋ณํ๋ ์์ธ์ด๋ค. ํ์ง๋ง ๋ถ์์ ํตํด, ๋จ์ ์งํ์ ์ฌ๊ฑด์ ํธ๋ถ(ๅฅฝๅฆ)๊ฐ ์๋ ํด๋น ์ฌ๊ฑด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฌ์
์งํ์ ์ ๋ถ๋ฆฌ(ๆไธๅฉ)๊ฐ
์ฌ์
์ ์ฑํจ๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๋ชจ์ต์ ๋ณผ ์ ์์๋ค.
๋์งธ, ์กฐํฉ์ ์์ ์ฐ๊ด๋๋ ์์ธ์ด๋ค. ํธ์๋ฐ๋, ๊ฑด๋ฌผ ๋ ์, ํ์ง ์ ๋ฑ์ ํตํด ์กฐํฉ์์ ์์ ๋ง๊ณ ์ ์์ด ์ฌ์
๋ถ๋ฅ๋ณ ์ถ์ง์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ๋ ฅ์
์ดํด๋ณผ ์ ์์๊ณ , ์กฐํฉ์์ ๊ฒฝ์ ์ ์ด์ค์ถ๊ตฌ๊ฐ ๊ฐ๋ฐ์ ์ด์งํ๋ ๋งค๊ฐ ์ญํ ์ ํ๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค.
์
์งธ, ๋ถ์๊ฐ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์ธ์ด๋ค. ์ ๋น๊ตฌ์ญ ์ง์ ์ ๊ฐ๋ฐ์ฌ๊ฑด๋ถ์์ ์ํ ์งํ๋ก์จ ํ์ฉ๋๋ ์ญ์ธ๊ถ ๊ฑฐ๋ฆฌ, ํด์์ ๊ฑฐ๋ฆฌ ๋ฐ ๊ฐ์ ๋๋ก ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ ์ ๋น์ฌ์
์๋ฃ ํ ๋ถ์๊ฐ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒฐ์ ์ ์ธ ์์์ด๋ค. ์ฆ, ์ฌ์
์ ๊ฒฝ์ ์ ํจ์ฉ์ ๋ฌ์ฑํ๊ธฐ ์ํ ์์ธ์ผ๋ก ์์ฉํ์ฌ ์ฌ์
์ถ์ง์ ์ฑํจ๋ฅผ ์ข์ฐํ๋ ๋ชจ์ต์ ๋ณด์๋ค.
๋ท์งธ, ์
์ง์ ์ฌ๊ฑด์ด๋ค. ์ํ๊ถ๋ณ ์ฌ์
์ถ์ง์ฑ์ ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ, ์ยท์ค๋ถ์ฐ๊ถ์์๋ ํฌ๊ฒ ๋ณ๋ณ์ฑ์ ๋ณด์ด์ง ์์์ผ๋, ๋ถ์ฐ์ ๋ด ๋ถ์๊ฐ ๋ฐ ์ฃผ๊ฑฐ์ ํธ๋๊ฐ
๋์ ๋๋ถ์ฐ๊ถ์ ์์นํ ๊ตฌ์ญ๋ค์ด ์๋์ ์ผ๋ก ์ฌ์
์ถ์ง์ด ์ํํ ๊ฒ์ ๋ถ์์ ํตํด ํ์ธํ ์ ์์๋ค.
๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ข
ํฉํ๋ฉด, ๋ค์์ ์์ธ์ด ์ฌ์
์ ๊ฒฝ์ ์ฑ๊ณผ ์ฐ๊ด๋์ด์์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋
ธํ๋ถ๋์ฃผ๊ฑฐ์ง์ ๋ํ ๋์๊ณํ์ฌ์
์ ์ผํ์ผ๋ก ์งํ๋๋ ์ ๋น์ฌ์
์
๊ณต๊ณต์ฑ์ด ์๊ตฌ๋๋ ์ฌ์
์ด๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ, ๋จ์ํ ์ฌ์
์ ๊ฒฝ์ ์ฑ๊ณผ ์ฐ๊ด๋ ์์ธ์ ํธ์ค๋๊ธฐ๋ณด๋ค๋ ํด๋น ์ ๋น๊ตฌ์ญ์ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ ๋น ์๊ธ์ฑ์ ์ํ
์ฌ์
์ถ์ง์ด ํ์ํด ๋ณด์ธ๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก, ๏ฝข๋์ ๋ฐ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๋น๋ฒ๏ฝฃ ๋ฐ ์ง์์ฒด์ ๏ฝข๋์ ๋ฐ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๋น๊ธฐ๋ณธ๊ณํ๏ฝฃ์์ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ ์ด์
์ฑ์ ์ธก์ ํ ์ ์๋
์ฒด๊ณ์ ์ธ ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝํ๊ฐ์งํ๋ฅผ ๊ตฌ์ถํ์ฌ ์ด๋ฅผ ํ ๋๋ก ์ ๋น์ฌ์
์ถ์ง์ ์ฐ์ ์์๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ค๋ฉด, ์ข
์ (ๅพๅ)๋ณด๋ค ๋ ์ ์ํ๊ณ ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ์ฃผ๊ฑฐ์ง์ ๋น์ฌ์
์ด ๋ ์
์์ผ๋ฆฌ๋ผ ์ฌ๋ฃ๋๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ, ์ฌ์
์ถ์ง ์ง์ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ์ ์ ยท๊ฒฝ์ ์ ์์ค ๋ฑ์ ๋ฏธ์ฐ์ ๋ฐฉ์งํด์ผ ํ ๊ฒ์ ๋น๋ถํ๋ ๋ฐ์ด๋ค. ๋์๊ฐ, ์ฌํ๋ณต์ง์ ์ธ ์ ๊ทผ์
ํตํ ๋
ธํ๋ถ๋์ฃผ๊ฑฐ์ง ๊ฑฐ์ฃผ๋ฏผ์๊ฒ ํฌ์ฉ์ ์ผ๋ก ๋ค๊ฐ๊ฐ๋ ์ ๋น์ฌ์
์ด ๋๊ธธ ๋ฐ๋๋ค. ๋์ผ๋ก, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ํํ๋ฒ์์์ ๊ท์ ํ๋ ์ ๋น(์์ )๊ตฌ์ญ์ ์ง์ ์๊ฑด ๋ฐ
๋ถ์ฐ์ ์ ๋น๊ธฐ๋ณธ๊ณํ ์๋ฆฝ ์ ๊ฒํ ๋๋ ์์ธ ์ค ์ด๋ ํ ๋ณ์๊ฐ ์ค์ ์ ๋น์ฌ์
์ ์ถ์ง์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋์ง ํ์
ํ๋ค๋๋ฐ ๊ทธ ์์๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ค.