-
1. ์ ๋ก
-
1.1 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
-
1.2 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฒ์ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
-
1.3 ์ฐ๊ตฌ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ
-
2. ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ๊ณผ ๊ฐ์ค๊ฐ๋ฐ
-
2.1 ์ง๋ฌด์ ํฉ๋์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ
-
2.2 ๋ณด์์์คํ
๊ณผ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ
-
2.3 ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ํ์ ํ๋์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ
-
2.4 ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ
-
2.5 ๋ณ์์ ์กฐ์์ ์ ์
-
3. ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ
-
3.1 ์ธ๊ตฌ ํต๊ณํ์ ํน์ฑ ๋ถ์
-
3.2 ์ธก์ ๋ชจํ ํ๊ฐ ๋ถ์
-
3.3 ๊ตฌ์กฐ๋ชจํ ํ๊ฐ ๋ถ์
-
4. ๊ฐ์ค๊ฒ์ฆ
-
4.1 ๊ธฐ๋ณธ๊ฐ์ค๊ฒ์ฆ ๋ถ์
-
4.2 ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ ๊ฒ์ฆ ๋ถ์
-
5. ๊ฒฐ ๋ก
-
5.1 ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ ํ ์
-
5.2 ์์ฌ์ ๋ฐ ํ๊ณ์
1. ์ ๋ก
1.1 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ๋ ์์
์ ๊ณํ, ์คํ๊ณผ ํต์ ๋ฅผ ์ํ ์ผ๋ จ์ ๋จ๊ณ์ ํ๋ก์ธ์ค์ ๋ฐ๋ผ ์ํ๋๋ค(Kerzner and Kerzner, 201715; Na, 201024). ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ์ ์ฑ๊ณต์ ํ๋ก์ ํธ ์๊ตฌ์ฌํญ์ ์ถฉ์กฑ์ํค๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ณ์ฝ๋ ๊ณต์ฌ๋น, ๊ณต๊ธฐ์ ๊ณต์ฌํ์ง์ ์ค์ํ๋ฉฐ ์์ ํ๊ฒ ๊ณต์ฌ๋ฅผ ์๋ฃํ๋ ๊ฒ์ด๋ค(Kang
et al., 201113). ์ด๋ฌํ ์ฑ๊ณต์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ด ์๋ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ์ํด ๋ฌ์ฑ๋๋ค. ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ด ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ฐ๊ฒ ๋๋ฉด ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฑ๊ณต์ ํฌ๊ฒ
๊ธฐ์ฌํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ ๊ณ ๋ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ธ์ ์ ์ธ ํ์ ํ๋์ ์ ๋ฐํ๋ค(Han et al., 201010).
์ต๊ทผ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ๊ด๋ จํ์ฌ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฑ๊ณต์ ์ํ ์กฐ์ง ํ์ฑํ ๋ชจ๋ธ ๊ตฌ์ถ์ ํ์์ฑ์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค.
๋๋ถ๋ถ์ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ๋ ๊ฑด์ค ํ๊ฒฝ์ด ๋ณต์กํด์ง๊ณ ๊ธ์ํ ๊ธฐ์ ๋ณํ(Na, 201024)์ ๋ฐ๋ฅธ ๋
ธ๋์ ์ ์ฐ์ฑ์ผ๋ก ์ ๊ท์ง๊ณผ ๋น์ ๊ท์ง์ด ํจ๊ป ํ์
ํ๊ณ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ฑด์ค๊ธฐ์
์ ๊ฒฝ์์ฐ์ ํ๋ณด์ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฑ๊ณต์ ์ํด ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์
์ฆ, ๋ณธ์ฌ์ ํ์ฅ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ ๊ท์ง๊ณผ ๋น์ ๊ท์ง ๋ชจ๋์ ์๋ฐ์ ์ธ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ฐํ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ, ํ์ ํ๋์ด ํ์ํ๋ค.
์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ด ์๋ ๊ตฌ์ฑ์์ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ๋ด ๋ค๋ฅธ ๊ตฌ์ฑ์๋ค๊ณผ ์ํํ ์
๋ฌด๊ณต์ ๋ฅผ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ๋ก์ ํธ์ ๋ฐ์ ๋ฐ ์ฑ๊ณต์ ๊ธฐ์ฌํ๋ค. ๋ํ ํ๋ก์ ํธ
์ผ(์
๋ฌด)์ ์๊ธฐ ์ผ(์
๋ฌด)์ฒ๋ผ ์๊ฐํ๋ฉฐ ๊ทผ๋ฌดํ๋ค(Han et al., 201010). ๊ตฌ์ฑ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ด ๋์ผ๋ฉด, ์ฒซ์งธ๋ก ๊ธฐํ์ฃผ์์ ํ๋์ด ๊ฐ์ํ๋ฉฐ, ๋์งธ๋ก ์ง์๊ณต์ ํ๋์ด ์ฆ๊ฐํ๋ฉฐ, ๋์ผ๋ก ํ์ ํ๋์ ํ๋ค(Forgues
and Koskela, 20097; Han et al., 201010). ์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฑ๊ณต์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค. ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ ๊ณ ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ์ ํ๋์ ์๋ก์ด ์ฑ๊ณผ๋์ธ ๋ณ์๋ก์
์๋ฏธ๊ฐ ์๋ค. ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ํ์ ํ๋์ ์ดํดํ๊ธฐ ์ํด ์ฌ๋ฌ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ํ๋์๋ค.
์ฐ์ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ฐํ ๋ฐ ์ด์งํ๋ ์ ํ๋ณ์๋ก ๊ฐ์ธ-์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ(์ดํ โ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑโ์ผ๋ก ํํํจ)๊ณผ ๋ณด์์์คํ
์ด ์๋ค(Deci,
19725; Kerzner and Kerzner, 201715; Kim and Kim, 201617; Lee et al., 201522; Song, 201428). ๋ค์์ผ๋ก ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ํ์ ํ๋๊ณผ ๊ด๋ จํ ์ ํ๋ณ์๋ก์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋ค๋ฃฌ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์๋ค(Forgues and Koskela, 20097; Han et al., 201010; Kang and Ham, 201014; Kwak and Kim, 201218; Park and Yang, 201626; Jang, 201511; Jeong et al., 201512). ๋์ผ๋ก, ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ์ ๊ด๋ จํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์๋ค(Bae et al., 20102; Chah et al., 20123; Jang, 201511; Jeong et al., 201512; Kwak and Kim, 201218; Kwon and Oh, 201719; Park and Yang, 201626; Song, 201428).
์ฐ์
๋ณ๋ก ์ดํด๋ณด๋ฉด, ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ(Forgues and Koskela, 20091; Kerzner and Kerzner, 20171), ๊ฑด์ค ๊ด๋ จ ๊ต์ก(Forgues et al., 20118), ์ ๋ณด/ํต์ , ๊ธ์ต, ์ ์กฐ, ๊ฑด์ค ๋ฑ์ ๊ธฐ์
(Bae et al., 20102; Chah et al., 20123; Kim and Kim, 201617), ์ค์๊ธฐ์
(Kwon and Oh, 201719; Jeong et al., 201512), ๋๋ง ํ์ดํ
ํฌ์ฐ์
(Han et al., 201010), ๋ํ๋ณ์(Song, 201428), ํธํ
(Kang and Ham, 201014; Kim and Kim, 201016; Lee et al., 201522), ์คํฌ์ธ ์์ค(Park and Yang, 201626) ๋ฑ์ด ์๋ค.
์ด์๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ง์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ํ๋์์ง๋ง, ๊ตญ๋ด ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ๋์์ผ๋ก ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ, ๋ณด์์์คํ
, ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ํ์ ํ๋์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋
๊ฑฐ์ ์ํ๋์ง ์์๋ค.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์ ๊ฐํ์ ํ์์ ์ธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ๋๊ธฐ๋ถ์ฌ์ ์กฐ์ง ์ ํจ์ฑ์ ํฅ์ํ๋ ๋ณด์์์คํ
์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ฏธํกํ ์ค์ ์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ๊ณผ
๋ณด์์์คํ
์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ฐํ ๋ฐ ์ด์งํ๋ ์ ํ์์ธ์ผ๋ก ํ์ฌ, ์ธ๊ณผ๊ด๊ณ๋ฅผ ๊ณ ์ฐฐํ๊ณ ์ํฅ๋ ฅ์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ํ์ธํ๊ณ ์ ํ๋ค.
ํ๋์ฌํ๋ ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์ ์ฐฝ์์ฑ์ ์๊ตฌํ๋ ์ง์๊ธฐ๋ฐ์ฌํ๋ก, ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ์์ ํ์ ํ๋์ ์ ๋ฐํ๊ธฐ ์ํ ๋ฐ๋์งํ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ณ ์ทจ๊ฐ ํ์ํ๋ค(Kerzner
and Kerzner, 201715). ์ด๋ฌํ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์
๋ฌด ํน์ฑ์ ๊ณต์ ๋ณ ์ง๋ฌด์ ๋ณด์ ๊ดํ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์ ๊ฐ ์ง์๊ณต์ ํ๋(ํ์ ํ๋)์ผ๋ก ์ด์ด์ ธ ์
๋ฌด ํจ์จ์ฑ ํฅ์์
์ค์ํ ์ญํ ์ ํ๋ค(Forgues and Koskela, 20097). ๋ฐ๋ผ์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ํตํ ํ์ ํ๋์ ์ํฅ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ฐํ๋ ๊ฒ ๋ํ ์ค์ํ๋ค.
์ฐ๊ตฌ ๋ชฉ์ ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฒซ์งธ, ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ๊ณผ ๋ณด์์์คํ
(๋ด์ฌ์ ๋ณด์๊ณผ ์ธ์ฌ์ ๋ณด์)์ด ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ ๊ด๊ณ๋ฅผ ํ์
ํ๋ค. ๋์งธ, ์ฌ๋ฆฌ์
์ฃผ์ธ์์์ด ํ์ ํ๋์ ์ ๋ฐํ๋ ํ๋ ๋ณ์๋ก์ ์๋ฏธ๊ฐ ์๋์ง๋ฅผ ํ์
ํ๋ค. ๋์ผ๋ก, ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ ๋ณด์์์คํ
์ด ํ์ ํ๋์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ ๊ด๊ณ์์ ์ฌ๋ฆฌ์
์ฃผ์ธ์์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฒ์ฆํ๋ค.
1.2 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฒ์ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
์ค๋ฌธ๋์์ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ์ ์ฐธ์ฌํ๋ ๋ณธ์ฌ์ ํ์ฅ ์ง์์ด๋ค. ๊ธฐ๊ฐ์ 2018๋
8์ 23์ผ๋ถํฐ 9์ 3์ผ๊น์ง๋ฉฐ, ์ข
ํฉ๊ฑด์ค์ฌ(100๋ช
)๊ณผ ์ ๋ฌธ๊ฑด์ค์ฌ(200๋ช
)์
๋์์ผ๋ก ์จ๋ผ์ธ์ผ๋ก ๋ฐฐ๋ถํ์ฌ ์ด 300๋ถ ์ค 254๋ถ๋ฅผ ํ์ํด ๋ถ์ํ๋ค.
์ค๋ฌธ์ ์ฌ์ฉ๋ ๋ณ์์ ์ฒ๋๋ 1์ (์ ํ ๊ทธ๋ ์ง ์๋ค)์์ 7์ (๋งค์ฐ ๊ทธ๋ ๋ค)๊น์ง์ ๋ฒ์๋ฅผ ๊ฐ๋ ๋ฆฌ์ปคํธ 7์ ์ฒ๋๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค. ์ฐ๊ตฌ๋ชจํ์ ๋ํ ์ค์ฆ๋ถ์์
๊ตฌ์กฐ๋ฐฉ์ ์ ๋ชจ๋ธ๋ง ๋๊ตฌ Smart-PLS (Partial Least Square) 2.0์ ์ด์ฉํ๋ค.
๋ถ์ ์ ์ฐจ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฒซ์งธ, ์ธ๊ตฌํต๊ณํ์ ์ผ๋ก ๋น๋๋ถ์์ ํ๋ค. ๋์งธ, ์ง๋ฌด์ ํฉ๋, ๋ณด์์์คํ
, ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ํ์ ํ๋์ ์ ๋ขฐ์ฑ๊ณผ ํ๋น์ฑ์ ํ๊ฐํ๋ค.
์
์งธ, ๊ฐ์ค ๊ฒ์ ์ ๊ตฌ์กฐ๋ชจํ์ ๊ฒฝ๋ก ๊ฐ ์ ์์ฑ์ ๊ฒ์ฆํ๋ค. ๋์ผ๋ก, ๋งค๊ฐํจ๊ณผ์ ๊ฒ์ ์ Hair Jr et al.(20169)๊ฐ ์ ์ํ VAF (variance accounted for) - ์ดํจ๊ณผ(์ฆ, ์ง์ ํจ๊ณผ+๊ฐ์ ํจ๊ณผ)์ ๋น๊ตํ์ฌ ๊ฐ์ ํจ๊ณผ์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํจ - ๋ฅผ ์ด์ฉํ๋ค.
1.3 ์ฐ๊ตฌ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ
๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ์์ ์ง๋ฌด์ ํฉ๋์ ๋ณด์์์คํ
์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ฉฐ, ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํ์ ํ๋์ผ๋ก ์ด์ด์ ธ ์กฐ์ง ํ์ฑํ๋ฅผ ๊ฒฌ์ธํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ํ์ ํ๋๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ์ค 3๊ฐ์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ ๊ฐ์ค 1๊ฐ๋ฅผ ์ ์ํ๋ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์กฐ์ง์ ํ์ฑํ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ๋ฐํ๋ค(Fig. 1).
Fig. 1.
Framework for Development of the Model
2. ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ๊ณผ ๊ฐ์ค๊ฐ๋ฐ
2.1 ์ง๋ฌด์ ํฉ๋์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ
Edwards(1991)6์ ์ง๋ฌด์ ํฉ๋(person-job fit)๋ฅผ ๊ฐ์ธ์ ํน์ฑ๊ณผ ๊ฐ์ธ์ด ์ํํ๋ ์ง๋ฌด ๋๋ ๊ณผ์
ํน์ฑ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ก ์ ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ ์ง๋ฌด์ ํฉ๋์ ์ค์์ฑ ๋ฐ
์ฐ๊ตฌ์ ํ์์ฑ์ ์ฃผ์ฅํ๋ฉด์ ์ง๋ฌด์ ํฉ๋์ ๋ ๊ฐ์ง ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋
์ ์ ์ํ๋ค.
๋จผ์ , ์๊ตฌ-๋ฅ๋ ฅ(demands-abilities) ์ ํฉ๋๋ก ๊ตฌ์ฑ์์ ์ง์, ๊ธฐ์ , ๋ฅ๋ ฅ์ด ์ง๋ฌด๊ฐ ์๊ตฌํ๋ ๋ฐ์ ์์ํ ๋ ๊ฐ์ธ-์ง๋ฌด ์ ํฉ๋๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค.
๋ค์์ผ๋ก ์์-๊ณต๊ธ(needs-supplies) ์ ํฉ๋๋ก ๊ตฌ์ฑ์์ ์๊ตฌ, ๋ฐ๋, ๋๋ ์ ํธ๊ฐ ๊ทธ๋ค์ด ์ํํ๋ ์ง๋ฌด์ ์ํด ์ถฉ์กฑ๋ ๋ ์ ํฉ๋๊ฐ ๋์์ง๊ฒ
๋๋ค(Lim et al., 201223). ๋ฐ๋ผ์ ์ง๋ฌด์ ํฉ๋๋ ๊ฐ์ธ๊ณผ ์ง๋ฌด์ ํน์ฑ์ ๋์์ ๊ณ ๋ คํ ์ ์๋ ๋ณ์์ด๋ค(Lim et al., 201223).
์ง๋ฌด์ ํฉ๋๋ ์กฐ์ง์ ํฉ๋(person-organization fit)์ ๊ตฌ๋ณ๋๋ค. ์กฐ์ง์ ํฉ๋๋ ๊ฐ์ธ์ด ์กฐ์ง์ ๊ฐ์น๋ ๋ชฉํ ๋ฑ์ ์ ํฉํ์ง๋ฅผ ์๋ฏธํ์ง๋ง,
์ง๋ฌด์ ํฉ๋๋ ๊ฐ์ธ์ด ํน์ ์ง๋ฌด์ ์ ํฉํ์ง๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค(Lee et al., 201522). ๋ํ ์ง๋ฌด์ ํฉ๋๋ ๊ณ ์ฉ๊ณผ์ ์ ๋ชจ๋ ๋จ๊ณ์์ ๊ณ ๋ ค๋์ด์ผ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ง๋ฌด์ ์ญํ ์ํ ์ ๋์ ๊ด๋ จ์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ์ธ์ ํ๋๋ ์กฐ์ง์ ์ฑ๊ณผ์ ํฐ
์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค(No et al., 2011; Lee et al., 201525).
์ง๋ฌด์ ํฉ๋๋ ์ ๊ณต, ๊ต์ก์์ค, ๊ธฐ์ ์์ค์ผ๋ก ๋๋์ด ์ง๋ฌด์ ์ ํฉํ ์ ๋๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ ์ ์๋ค. ๊ต์ก์์ค๊ณผ ๊ธฐ์ ์์ค ์ ํฉ๋๋ ๊ฐ์ธ๊ณผ ์ง๋ฌด์ ์์ค์ ๋ฐ๋ผ
๊ฐ์ธ์ ์์ค์ด ์ง๋ฌด์ ์์ค๋ณด๋ค ๋์ ๊ฒฝ์ฐ(over-qualification)์ ๊ฐ์ธ์ ์์ค์ด ์ง๋ฌด์ ์์ค๋ณด๋ค ๋ฎ์ ๊ฒฝ์ฐ(under-qualification)๋
๋ชจ๋ ์ง๋ฌด์ ๋ถ์ ํฉ(misfit)ํ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ํ๋ค๊ณ ํ ์ ์๋ค(No et al., 201125).
๊ฐ์ธ๊ณผ ์ง๋ฌด๊ฐ ์ ์ ํ ์กฐํ๋ฅผ ์ด๋ฃฐ ๋ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋์์ง๋ค. ๊ฐ์ธ์ ์์ ์๊ฒ ์ ํฉํ ์ง๋ฌด๋ฅผ ์ ํํ๊ณ , ์กฐ์ง์ ์ง๋ฌด์ ์ ํฉํ ๊ฐ์ธ์ ์ ํํ๋ ๊ฒ์ด
๋ฐ๋์งํ๋ค(Lee et al., 201522). ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ์์ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ์ ์กฐ์ง ๊ตฌ์ฑ์์ ์ง์๊ณผ ์ญ๋ ํฌ์๋ฅผ ์ ์ ๋ก ํ๋ค(Forgues and Koskela, 20097). ์ด๋ฌํ ๊ตฌ์ฑ์์ ์ง์๊ณผ ์ญ๋ ํฌ์๋ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋ฐ์์ํจ๋ค(Han et al., 2010; Lee et al., 201510). ๋ฐ๋ผ์ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ์ ์ง๋ฌด๋ง์กฑ์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ฒ ๋๋๋ฐ, ์ง๋ฌด ๋ง์กฑ๋๊ฐ ๋์ ์ง์์ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ์ง์์ ๋นํด ์ด์ง์๋๊ฐ ๋ฎ์ผ๋ฉฐ, ์ด์ง์๋๊ฐ
๋ฎ์ ์ง์์ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ์ง์์ ๋นํด ์ง๋ฌด๋ฅผ ์ํํ๋ ๊ณผ์ ์์ ์์ ์ ์ง์๊ณผ ์ญ๋์ ํฌ์ํ๊ณ ์ง๋ฌด์ ๋ํ ์ง์์ ์ถ์ ํ ๊ธฐํ๊ฐ ๋ง์์ ธ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์
๋ํ ๋์์ง๋ค(Han et al., 201010; Kim and Kim, 201016; Lee et al., 201522; No et al., 201125; Park and Yang, 201626).
์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ์ ์์ ์ด ๋งก์ ์
๋ฌด๊ฐ ์กฐ์ง์์ ํต์ฌ์ ์ด๊ณ ํ์ํ๋ค๊ณ ์ธ์ํ๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๊ณ , ์กฐ์ง ๋ดใ์ธ์์ ์์ฌ๋ ๋๋ฃ๊ฐ ์ธ์ํ๋ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ์ ์ ๋๋ฅผ
๋ํ๋ธ๋ค(Lim et al., 201223). ์ง๋ฌด์ ๋ํด ์ธ์ํ๋ ์ ํฉ์ฑ์ ์ ๋์ ๋ฐ๋ผ ์ง๊ฐํ๋ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ฒ ๋๋ค(Kim and Kim, 201016).
Pierce et al.(200127)์ ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์ด ํน์ ํ ์กฐ์ง์ ๋ํด ๊ฐ์ง๋ ์
๋ฌด์ ํต์ ๊ฐ๊ณผ ๊ทธ ์กฐ์ง์ ๋ํด ๊ฐ์ง๋ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์์ค ์ฌ์ด์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ธ๊ณผ๊ด๊ณ๊ฐ ์์์ ๋ฐํ๋ค.
๊ทธ๋ค์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ด ๋์ ์ฌ๋์ ์๊ธฐ ์ผ(์
๋ฌด)์ ๊ฐ์น ์๊ฒ ์ฌ๊ธฐ๊ณ ์์ ์ ๋ํด์๋ ๊ฐ์น๊ฐ์ ๋๋ผ๋ฉฐ, ๊ธ์ ์ ์ ์๋ฅผ ๊ฒฝํํ๊ฒ ๋๊ณ , ์ด๋ก์จ ์
๋ฌด์
๋ํ ํต์ ๊ฐ์ ํฌ๊ฒ ๋๊ปด ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋ ๋ง์ด ๊ฒฝํํ๊ฒ ๋๋ค๊ณ ํ๋ค.
์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ์ด ๊ตฌํ๋ ๊ตฌ์ฑ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋ฐ์ํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋๋ค๊ณ ์์ธกํ ์ ์๋ค.
๊ฐ์ค1. ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ๊ฒ์ด๋ค.
2.2 ๋ณด์์์คํ
๊ณผ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ
Lawler and Hall(1970)20์ ๊ฐ์ธ์ ๋๊ธฐ๋ถ์ฌ์ ๋ํด ๊ธฐ๋์ด๋ก ์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ฌ์ ์ธ ๋ณด์์ ๊ฐ์น(value of the potential reward)๋ ๋
ธ๋ ฅ์ด ์ฑ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ์ ธ์ฌ ๊ฒ์ด๋ผ๋
๋ฏฟ์๊ณผ ๋ณด์์ ๋ํ ์ ์ ์ธ์ฑ(net attractiveness)์ ์ํด ๊ฒฐ์ ๋๋ค๊ณ ํ๋ค.
์ฑ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ณด์์ ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์ ์ง๋ฌด์ฑ๊ณผ๋ฅผ ๋์ด๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๋๋ฆฌ ์ฐ์ด๊ณ ์๋ค(Deci, 19725; Lawler and Hall, 197020; Lee and Lee, 200721; Lee et al., 201522). ์ด๋ฌํ ๋ณด์๊ณผ ์ฑ๊ณผ์ ๊ด๊ณ๋ ๊ตฌ์ฑ์์ด ์กฐ์ง์ ์ฑ๊ณผ์ ์ฑ๊ณต์ ๊ธฐ์ฌํ๊ธฐ ์ํด ๋์ฑ ๊ฐํ๋๊ณ ์๋ค(Lee and Lee, 200721).
์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์ ์กฐ์ง์ด ๊ทธ๋ค์๊ฒ ์ ๊ณตํ๋ ๋ณด์์ ํตํด์ ๊ทธ๋ค์ ๊ณตํ์ ๋ํด ๊ธ์ ์ ์ธ ํ๊ฐ๋ฅผ ๋ฐ๊ณ ์์์ ์ธ์งํ๊ฒ ๋๋ค(Deci, 19725; Lawler and Hall, 197020). ์ด๋ฌํ ๊ณผ์ ์์ ๋ณด์์ ๊ตฌ์ฑ์์ ํ์ ํ๋์ ์ ๋ฐํ๋ ์ ํ๋ณ์๋ก ์์ฉํ๊ฒ ๋๋ค(Lee et al., 201522). ๋ฐ๋ผ์ ๋ณด์์์คํ
์ ์กฐ์ง๋ชฐ์
๊ณผ ์ง๋ฌด์ํ์ ๋
ธ๋ ฅ ๋ฐ ์ ๊ทน์ฑ์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค(Kang and Ham, 201014; Lee and Lee, 200721; Lee et al., 201522). ๋ํ ๋ณด์์ ๊ตฌ์ฑ์์ ๊ฒฝ์ ์ฐธ์ฌ์์ง์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค(Kim and Kim, 201016). ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ตฌ์ฑ์์ ์ฐธ์ฌ๋ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ ์ธํ๋ ์ ํ๋ณ์๊ฐ ๋๋ค(Lee and Lee, 200721; Lee et al., 201522).
์ฑ๊ณผ์ ๋ฐ๋ผ ์ง๊ธํ๋ ๋ณด์์ ๊ทธ ํํ์ ์ง๊ธ ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ ๋ด์ฌ์ ๋ณด์๊ณผ ์ธ์ฌ์ ๋ณด์์ด ์๋ค. ๊ฐ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ผ ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์ด ๋ฐ๋ ์ํฅ๋ ฅ์ ๋ค๋ฅผ ์ ์๋ค(Lee
and Lee, 200721; Lee et al., 201522). ์ค์ ์ง๊ธ๋๋ ๋ณด์์ ์ผ์์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ง๊ธ๋๊ธฐ๋ ํ์ง๋ง, ๋๋ถ๋ถ์ ์ง์ํด์ ์ ์ง๋๋ค(Lee et al., 201522).
Lee et al.(2015)22๋ ํธํ
์ง์์ ๋ด์ฌ์ ๋ณด์๊ณผ ์ธ์ฌ์ ๋ณด์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์, ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๊ณผ ์กฐ์ง๋ชฐ์
๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ํ์ ํ๋์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ณ ์์์ ๋ฐํ๋ค.
Lee and Lee(2007)21์ ์ค์๋ถ์ฒ ๊ณต๋ฌด์์ ๋์์ผ๋ก ์ฑ๊ณผ๊ธ๊ณผ ๊ฐ์ ๊ธ์ ์ ์ด๊ณ ์ธ์ฌ์ ๋ณด์์ ๋ํ ๊ธฐ๋๋ณด๋ค๋ ์กฐ์ง์ด๋ ํ์ธ์ผ๋ก๋ถํฐ์ ์ธ์ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์
๋ฌด๋ฅผ ํตํ ์ฑ์ทจ๊ฐ ๋ฑ ๋ด์ฌ์
๋ณด์์ ๋ํ ๊ธฐ๋๋ฅผ ์ค์ํ๊ฒ ์๊ฐํ๊ณ ์์์ ๋ฐํ๋ค. ์ด๋ ์กฐ์ง์ด๋ ํ์ธ์ผ๋ก๋ถํฐ์ ์นญ์ฐฌ๊ณผ ์ธ์ ์ ๋ฐ๊ฒ ๋๋ฉด ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋๊ฒ ์ง๊ฐํจ์ผ๋ก์จ ์ง๋ฌด๋๊ธฐ,
์ง๋ฌด๋ง์กฑ๊ณผ ์ง๋ฌด๋ชฐ์
๋ฑ์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฐ๊ฒ ๋จ์ ์๋ฏธํ๋ค๊ณ ํ๋ค.
์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋ณด์์์คํ
์ด ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ธ์ ์ ์ธ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ณด์ผ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ํด ๊ฒ์ผ๋ก ์์ธกํ ์ ์๋ค.
๊ฐ์ค 2. ๋ณด์์์คํ
์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ๊ฒ์ด๋ค.
๊ฐ์ค 2.1. ๋ด์ฌ์ ๋ณด์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ๊ฒ์ด๋ค.
๊ฐ์ค 2.2. ์ธ์ฌ์ ๋ณด์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ๊ฒ์ด๋ค
2.3 ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ํ์ ํ๋์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ
Pierce et al.(2001)27์ ์์ ๊ถ(ownership)์ ๋ํด ๋ง์์์ ์กด์ฌํ๋ ์ฌ๋ฆฌ์ ํ๋์ ํ์ค์ ์กด์ฌํ๋ ๊ฐ๊ด์ ์กด์ฌ๋ก ์ ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ค์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ํฉ๋ฒ์ ์ธ ์์ ๋ฌผ๊ณผ๋
๋ค๋ฅด๋ค๊ณ ํ๋ค. ํฉ๋ฒ์ ์ธ ์์ ๋ฌผ์ ์ฌํ์ ์ํด ์ธ์ ๋๋ฉฐ ์์ ๋ฌผ์ ํน๊ถ์ด ๋ณด์ฅ๋๊ณ ๋ฒ์ ๋ณดํธ๋ฅผ ๋ฐ์ ์ ์๋ ๋ฐ๋ฉด, ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ฐ์ธ๊ณผ ๋ฐ์ ํ๊ฒ
๊ด๋ จ๋ ์ ํ ๋ฐ ๋ฌดํ์ ๋์์ ๋ํ ์ฌ๋ฆฌ์ ๊ฐ์ ์ ํตํด ๊ฐ์ธ์ด ๊ฒฝํํ๋ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค.
์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์(psychological ownership)์ ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์ด ์์ ์ ๋์(์กฐ์ง)์ ์์ ์ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋๋ผ๋ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ํ๋ค(Kwak and
Kim, 201218; Pierce et al., 200127).
์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์กฐ์ง์ ๋ํ ์์ ๊ฐ ๋๋ ์กฐ์ง ์ผ๋ถ๊ฐ ์์ ์ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ๋๋ผ๋ ๊ฐ์ ์ํ๋ก ๋์์ ๋ํ ์์ ๊ฐ์ ๊ดํ ๊ฐ์ธ์ ์์, ์ฌ๊ณ ์ ์ ๋
์
๋ํ๋ธ๋ค(Jang, 201511). ์ด๋ฌํ ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋ฐ๋์ ๊ณต์์ , ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ธ ์์ ๋ฅผ ์ ์ ๋ก ํ์ง ์๋๋ค(Kwak and Kim, 201218). ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ฃผ์ธ์์์ ๊ฒฝ์ ์ ๊ด์ ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์๋ฏธํ๋ฉฐ, ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์กฐ์ง์ ์ฅ๊ธฐ๊ฐ ๊ด์ฌ๊ณผ ์ฑ
์๊ฐ์ ๋๋ผ๋๋ก ํ๋ ์กฐ์ง ๊ตฌ์ฑ์๋ค์ด ๋๋ผ๋
๊ฐ์ ๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค(Jang, 201511).
์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์ ๊ฒฝ์ ์ ๋ณด์์ ๊ทผ๊ฑฐํ ์กฐ์ง์ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ทน๋ณตํ๊ณ , ๊ตฌ์ฑ์์ด ์์ ์ด ์ํ ์กฐ์ง์ ์์ ์ ๊ฒ์ฒ๋ผ
๋๋ผ๋ ์์ ๊ฐ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ์กฐ์ง์ฑ๊ณผ์ ํฅ์์ ์ํ ๋์์ผ๋ก ๋
ผ์๋์๋ค(Pierce et al., 200127). ์ต๊ทผ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์กฐ์ง์ ๋ํ ํ๋๊ณผ ํ๋ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์๋ณธ๊ณผ ํจ๊ป ์กฐ์ง์ฑ๊ณผ์ ๊ธฐ์ฌํ ์ ์๋ ์๋ก์ด ์ฃผ์ ๋ก ์ฃผ๋ชฉ๋ฐ๊ณ
์๋ค(Kwon and Oh, 201719). ๊ธฐ์
์ ๋ํ์ ํ๊ฒฝ์ ์ ์ํ๊ณ ์ด๋ฅผ ๊ฐ์ฒํ๊ธฐ ์ํ ์๋จ์ผ๋ก ์ฐฝ์์ฑ๊ณผ ํ์ ์ ๊ฐ์กฐํด ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฐฝ์์ฑ์ ์๊ตฌํ๋ ํ๋์ฌํ์์๋ ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์
ํ์ ํ๋์ ์ ๋ฐํ ์ ์๋ ์ง๋ฌดํ๋๋ฅผ ๊ฐ๋๋ก ํด์ผ ํ๋ค(Kang and Ham, 201014; Kwak and Kim, 201218; Lee et al., 201522; Jeong et al., 201512).
West and Farr(1989)29๋ ํ์ ํ๋์ ์๋ก์ด ์์ด๋์ด, ์ ์ฐจ, ์ ํ์ ์ง๋จ ๋ฐ ์กฐ์ง ๋ด์ ์๋์ ์ผ๋ก ๋์
ํ๊ณ ์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฑ๊ณผ(์ญํ ์ํ ์ฑ๊ณผ์ ์ง๋จ ๋ฐ ์ฌํ์ ์ฑ๊ณผ)๋ฅผ
๋์ด๊ธฐ ์ํด ์ค๊ณ๋์๋ค๊ณ ํ๋ค. Lee et al.(2015)22๋ ํ์ ํ๋์ด๋ ์์ ์ ๊ณผ์
์ด๋ ์์์ง๋จ์ ์ฑ๊ณผํฅ์์ ๋์์ด ๋๋ ์๋ก์ด ์์ด๋์ด๋ฅผ ๊ฐ๋ฐ, ๋์
, ์ ์ฉํ๋ฉฐ ํ๋ณด, ์คํ, ํ์ฐ์ํค๋ ํ๋์ผ๋ก ์ ์ํ๋ค.
๊ทธ๋ค์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ธ ๊ฐ์ง ๋ฐ์๊ฒฝ๋ก๋ ์ฒซ์งธ, ๋์์ ๋ํ ํต์ ๋ ๋์์ ๋์ ์ผ๋ถ๋ก์ ๊ฐ์ฃผํ๊ณ ๋์งธ, ๋์์ ๋ํด ์ดํดํ๋ ๊ณผ์ ์ ํตํด ๋์์
๋ํ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ฐ๊ฒ ๋๋ฉฐ ์
์งธ, ๊ฐ์ธ์ด ์๊ฐ, ๋
ธ๋ ฅ, ์๋์ง ๋ฑ์ ํฌ์ํ์ฌ ์์ ์ด ์์ฐํ๊ณ ๋ง๋ ๊ฒ์ ๋ํด ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ฐ๊ฒ ๋๋ค.
Park and Yang(2016)26์ ์ฌ์ค ์คํฌ์ธ ์ผํฐ ์ง์์ด ๋๋ผ๋ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ํ์ ์ ์
๋ฌดํ๋์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ณ ์์์ ๋ฐํ๋ค. Han et al.(2010)10์ ๋๋ง์ ์ฒจ๋จ๊ธฐ์ ๊ธฐ์
260๊ฐ์ ์ํ๋ก ํ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ด ๋์ ์ง์์ ๋ง์ ์ง์๊ณต์ ํ๋์ ํ๋ฉฐ, ์กฐ์ง์ ํ์ ์ฑ๊ณผ ๋ฌ์ฑ์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ์
๋ฏธ์น๊ณ ์์์ ๋ฐํ๋ค. Song(2014)28์ ๋ํ๋ณ์ ๊ฐํธ์ฌ์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ์ง์
๋ง์กฑ ๊ฐ์๋ ๊ธ์ ์ ์ธ ์๊ด๊ด๊ณ๊ฐ ์์ผ๋ฉฐ, ์ผ์ ๊ฐ์น์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ง์
์ ์ค์์ฑ๊ณผ ์ง๋ฌด๋ง์กฑ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ์
๋ถ๋ถ์ ์ธ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ๊ฐ ์์์ ๋ฐํ๋ค. Kim and Kim(2016)17์ ์ ๋ณด/ํต์ , ๊ธ์ต, ์ ์กฐ, ๊ฑด์ค ๋ฑ์ ๊ทผ๋ฌดํ๋ ์ง์์ ์์ฌ๊ฒฐ์ ๊ณผ ์ ๋ณด๊ณต์ ์ ๊ณต์ ์ฑ์ ์์ด ์กฐ์ง์ ๋ํ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋์ด๋ ๋ฐ ์ ์ํ ์ํฅ์
๋ฏธ์น๊ณ ์์์ ๋ฐํ๋ค. Jeong et al.(2015)12๋ ์ค์์ ์กฐ๊ธฐ์
์ ์ง์์ด ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ฐ์ง ์ ์๋๋ก ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๊ณ ์ฉ์์ ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๋ ๊ทผ๋ฌดํ๊ฒฝ์ด ์กฐ์ฑ๋์ด์ผ ํ๋ฉฐ, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ์ง๋ฌด ๋ง์กฑ๋๋
๋์์ง๊ณ ์ด์ง์๋๋ ๋ฎ์์ง๋ฉฐ, ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํ์ ํ๋์ผ๋ก ์ด์ด์ง๋ค๊ณ ํ๋ค.
์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ํ์ ํ๋์ ๊ธ์ ์ ์ธ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ณด์ผ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ํด ๊ฒ์ผ๋ก ์์ธกํ ์ ์๋ค.
๊ฐ์ค 3. ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ํ์ ํ๋์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ๊ฒ์ด๋ค.
2.4 ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ
์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ฒฝ์์ฐ์๋ฅผ ์ฐฝ์ถํ๊ธฐ ์ํ ๊ธฐ์
์ ํ์ ํ๋์ ์ ํ ์กฐ๊ฑด์ธ ๋์์ ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์ ๊ฐ๊ฐ์ธ์ ํ์ ๋
ธ๋ ฅ์ ์ถ๋ฐ์ ์ด๋ค(Kwak and Kim,
201218). ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ์กฐ์ง๋ชฐ์
์ ์ง์๋ค์ ์ง์๊ณต์ ํ๋์ ์ด์งํจ์ผ๋ก ์กฐ์ง์ ์ง์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ์กฐ์ง๋ชฐ์
์ ํฅ์์ ์ํด ์ ์ ํ ์ง์๊ณต์ ๋ฅผ ์ด์งํ๋
ํ์ ํ๋์ ๋
๋ คํด์ผ ํ๋ค(Han et al., 201010).
Chah et al.(2012)3๋ ์ง๋ฌด๊ธฐ๋ฐ์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ด ์์ฌ์ง์์ธ์๊ณผ ์ญํ ๋ด ์ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ์์ ์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ๊ฐ ์์ผ๋ฉฐ, ์์ฌ์ง์์ธ์๊ณผ ์ญํ ์ธ ์ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ์์ ๋ถ๋ถ
๋งค๊ฐํจ๊ฐ๊ฐ ์์์ ๋ฐํ๋ค. Han et al.(2010)10์ ์ง์์ ์์ฌ๊ฒฐ์ ์ฐธ์ฌ๊ฐ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ฐ๊ด์ฑ์ด ์์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์กฐ์ง๋ชฐ์
๊ณผ ๊ธ์ ์ ์ธ ๊ด๊ณ๊ฐ ์์์ ๋ฐํ๋ค, ๋ํ ์กฐ์ง๋ชฐ์
์
์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ์ง์๊ณต์ ํ๋ ์ฌ์ด์ ๊ด๊ณ์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ๊ฐ ์์์ ๋ฐํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ์กฐ์ง๋ชฐ์
์ ์ง์์ ์ง์๊ณต์ ํ๋์ ๋์์ด ๋๋ค๊ณ
ํ๋ค.
Song(2014)28์ ๊ฐํธ์ฌ์ ์กฐ์ง๊ณต์ ์ฑ ๋ฐ ์ง๋ฌดํน์ฑ๊ณผ ์กฐ์ง์ ํจ์ฑ ๊ฐ์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋ํ ๋งค๊ฐ์ญํ ๊ณผ ์ค์ฆ์ฐ๊ตฌ์ ํ์์ฑ์ ๊ฐ์กฐํ๋ฉด์, ์ ์ฐจ ๊ณต์ ์ฑ๊ณผ ์ง๋ฌด ์ค์์ฑ์ด
๊ฐํธ์ฌ์ ์ผ(์
๋ฌด) ๊ฐ์น๊ฐ๊ณผ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์ณ ์ต์ข
์ ์ผ๋ก ์ง๋ฌด๋ง์กฑ์ผ๋ก ์ด์ด์ง๋ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๋ฐํ๋ค.
Bae et al.(2010)2์ 20๊ฐ ๊ธฐ์
์ ์ง์์ ๋์์ผ๋ก ํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํตํด ๋ถ๋ฐฐ ๊ณต์ ์ฑ ๋ฐ ์ ์ฐจ ๊ณต์ ์ฑ์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ฉฐ, ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์กฐ์ง์๋ฏผํ๋๊ณผ
์กฐ์ง๋ชฐ์
์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ณ ์์์ ๋ฐํ๋ค. ๋ํ ์กฐ์ง ๊ณต์ ์ฑ๊ณผ ์กฐ์ง ๊ฒฐ๊ณผ๋ณ์ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋ชจ๋ ๋ณ์ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋งค๊ฐํ๊ณ
์์์ ๋ฐํ๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ง์์๊ฒ๋ ์์ ๊ณผ ์๊ธฐ ์ผ์ ๋ํด ์ฃผ์ธ์์์ ๊ฐ์ง๊ณ ์ถ์ ์๊ตฌ๊ฐ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฌํ ์๊ตฌ๊ฐ ์ถฉ์กฑ๋์์ ๋ ์
๋ฌด์ ๋ํ ๊ด์ฌ์
์ฆ๊ฐ์ํค๋ฉฐ, ์
๋ฌด์ ์์ ๊ณผ์ ์ฐ๊ฒฐ์ฑ์ ๊ฐํ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ ์ ์
๋ฌด์ ๋ํด ๋ ๋ง์ ๋ง์กฑ๊ณผ ๋ชฐ์
์ ํ๊ฒ ๋๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค๊ณ ํ๋ค. Kang and
Ham(2010)14์ ํธํ
์ง์์ ์ฐธ์ฌ๊ด๋ฆฌ๋ ์ง์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ํ์ ์ฑ๊ณผ์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์ณค์ผ๋ฉฐ, ์ง์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ฐธ์ฌ๊ด๋ฆฌ์ ํ์ ์ฑ๊ณผ์ ๊ด๊ณ์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ๊ฐ
์์์ ๋ฐํ๋ค. Kwak and Kim(2012)18๋ ๊ตญ๋ด 13๊ฐ ํธํ
์ง์์ ๋์์ผ๋ก ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ด ์ง์์ ์ํ์๋จผํธ ์ง๊ฐ๊ณผ ํ์ ํ๋ ์ฌ์ด์ ๊ด๊ณ์์ ๋ถ๋ถ๋งค๊ฐํจ๊ณผ๊ฐ ์์์ ๋ฐํ๋ค. Kwon and
Oh(2017)19์ ์๋๊ถ์ ์์ฌํ๊ณ ์๋ ๊ธฐ์
์ฒด์ ๊ทผ๋ก์๋ฅผ ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ, ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์๋ณธ์ ๊ตฌ์ฑํ๊ณ ์๋ ์์ ์กด์ค๊ฐ๊ณผ ๋์ฒ์ฑ์ด ์กฐ์ง์ฑ๊ณผ - ์ง๋ฌด๋ง์กฑ,
์กฐ์ง๋ชฐ์
, ํ์ ํ๋(์กฐ์ง์๋ฏผํ๋) - ์ ๋์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์ณค์ผ๋ฉฐ, ์์์กด์ค๊ฐ๊ณผ ๋์ฒ์ฑ์ ์กฐ์ง์ฑ๊ณผ์ ๊ด๊ณ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ๋ค.
์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ๊ณผ ๋ณด์์์คํ
์ ๋ํ ํ์ ํ๋์ ๊ด๊ณ์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ํด ๊ฒ์ผ๋ก ์์ธกํ ์ ์๋ค.
๊ฐ์ค4: ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ๊ณผ ๋ณด์์์คํ
์ ๋ํ ํ์ ํ๋ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํํ ๊ฒ์ด๋ค.
2.5 ๋ณ์์ ์กฐ์์ ์ ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ์ฉ๋ ๋ณ์์ ์ธก์ ๋ฌธํญ์ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ์ฐ์ธ ๋
ผ๋ฌธ์์ ์ถ์ถํ ์ธก์ ๋ฌธํญ์ด ์๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ฌธํญ์ ๋ํ ํ๋น์ฑ์ด ๋ถ์กฑํ ์ ์๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ์ด๋ฅผ ๋ณด์ํ๊ธฐ ์ํด ์ค๋ฌธ์ ์ฌ์ฉ๋ ์ธก์ ๋ฌธํญ์ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์๋ค์ ๋ํ ํ์ผ๋ฟ ํ
์คํธ๋ฅผ ํตํด ์ผ๋ถ ๋ฌธํญ์ ํ๋ก์ ํธ์ ํ๊ฒฝ์ ๋ง๋๋ก ์กฐ์ ํ์ผ๋ฉฐ,
์ ์ฉ์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๋ ์ผ๋ถ ๋ฌธํญ์ ๋ฐฐ์ ํ๋ค. Table 1์ ๋ณ์์ ์กฐ์์ ์ ์์ด๋ค.
Table 1. Operational Definition of Variable and Composition of Questionnaire
Variable
|
Operational definition
|
Researcher
|
No.
|
Person-job fit
|
The degree to which an individual possesses or is required to fulfill the needs
of the current construction project.
|
Edwards(1991)6
Lawler and Hall(1970)20
Lee et al.(2015)22
|
5
|
Intrinsic rewards
|
The extent of the rewards system, including non-monetary rewards (praise, encouragement,
recognition, etc.) related to the job that the current construction project can provide.
|
Deci(1972)5
Lawler and Hall(1970)20
Lee et al.(2015)22
|
5
|
Extrinsic rewards
|
Rewards systems (incentives, employment stability, etc.) related to monies
related to jobs that the current construction project can provide.
|
Amabile(1993)1
Deci(1972)5
Lee et al.(2015)22
|
5
|
Psychological ownership
|
The degree to which an individual feels he or she possesses one of the substance
or non-substance targets in the current construction project.
|
Chah et al.(2012)3
Han et al.(2010)10
Pierce et al.(2001)27
Song(2014)28
Lee et al.(2015)22
|
5
|
Innovative behavior
|
The degree of activity that intentionally creates, introduces, and applies
new ideas that help improve the performance of your job or your group in current construction
projects.
|
Han et al.(2010)1
West and Farr(1989)1
Kang and Ham(2010)1
Lee et al.(2015)1
|
5
|
3. ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ
3.1 ์ธ๊ตฌ ํต๊ณํ์ ํน์ฑ ๋ถ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ํ์ฅ์กฐ์ง ํ์ฑํ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ชจ๋ธ์ ๊ตฌ์ถํ๊ธฐ ์ํ ์ค์ฆ์ฐ๊ตฌ๋ค. ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ๋ ์ ๋ฌธ์ ์ด๊ณ ๋ค์ํ ์กฐ์ง์ ๊ตฌ์ฑ์์ด ์ผ์์ ์ธ ํ๋ก์ ํธ๋ฅผ
์ํํ๊ธฐ ์ํด ๋ชจ์ธ ์กฐ์ง์ผ๋ก ์ ๋ฌธ ๊ธฐ์ ๊ณผ ๋ค์ํ ์ง๋ฌด๋ฅผ ์ํํ๊ณ ์๋ค.
Table 2์์ ๋ณด๋ฏ์ด, ์ธ๊ตฌ ํต๊ณํ์ ํน์ฑ์ผ๋ก ๋จ์ฑ์ 234๋ช
(92.1 %), ์ฌ์ฑ์ 20๋ช
(7.9 %)์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ฐ๋ น์ 40์ธ ~ 49์ธ๊ฐ
77๋ช
(30.3 %), ํ๋ ฅ์ ๋ํ๊ต ์กธ์
157๋ช
(61.8 %), ์ง๋ฌด๋ ๊ณต์ฌ ๋ฐ ๊ณต๋ฌด๊ฐ 157๋ช
(61.8 %), ๊ฒฝ๋ ฅ์ 5๋
~ 10๋
์ด 128๋ช
(50.4
%)์ผ๋ก ๊ฐ์ฅ ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค.
Table 2. Demographic Profile of the Respondents (n=254)
Category
|
N
|
%
|
Category
|
N
|
%
|
Gender
|
Male
|
234
|
92.1
|
Job
|
Construction
|
157
|
61.8
|
Female
|
20
|
7.9
|
Quality
|
32
|
12.6
|
Age
|
20 ~ 29
|
51
|
20.1
|
Safety
|
27
|
10.6
|
30 ~ 39
|
67
|
26.4
|
Management
|
18
|
7.1
|
40 ~ 49
|
77
|
30.3
|
Others
|
20
|
7.9
|
50 or more
|
59
|
23.2
|
Job period
(year)
|
3 or less
|
22
|
8.7
|
Education
|
High school or less
|
16
|
6.3
|
3 ~ 5
|
27
|
10.6
|
College graduated
|
47
|
18.5
|
5 ~ 10
|
128
|
50.4
|
University graduated
|
157
|
61.8
|
10 or more
|
77
|
30.3
|
Graduate school
|
34
|
13.4
|
|
|
|
|
3.2 ์ธก์ ๋ชจํ ํ๊ฐ ๋ถ์
๋จ์ผ์ฐจ์ ๊ตฌ์กฐ๋ก ๋ณํํ ์ธก์ ๋ชจํ์ ํ๊ฐ๋ ์ธก์ ๋ณ์ ๊ฐ์ ํ๋น์ฑ๊ณผ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ํ๊ฐํ๋ค.
ํ๋น์ฑ์ ๊ฐ๋
๊ฐ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ํ๋ณ ํ๋น์ฑ๊ณผ ์ธก์ ๋ณ์์ ์์ธ ๊ฐ์ ์๊ด๊ด๊ณ ์ ๋๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ์ง์ค ํ๋น์ฑ์ผ๋ก ๋๋์ด์ ํ๊ฐํ๋ค(Hair Jr et
al., 20169). Table 3์์ ์ ๋ขฐ์ฑ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ชจ๋ ์ ์ฌ๋ณ์์ ํฌ๋ก ๋ฐํ ์ํ ๊ฐ์ด 0.922 ~ 0.960๋ก ๊ธฐ์ค์น 0.7 ์ด์์ผ๋ก ๋ํ๋ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ๋์๋ค.
Table 3. Item Loadings and Validities
Factor
|
Survey question
|
Factor
loading
|
AVE
|
Composite Reliability
|
Cronbach's Alpha
|
Person-job fit
|
I am clear understanding of the work (job) subject.
|
.936
|
.920
|
.945
|
.936
|
I have clear objectives for my duties.
|
.940
|
I am well aware of how work (job) relates to organizational goals.
|
.969
|
I am clear understanding of the work (job) responsibilities.
|
.850
|
I can predict the outcome of my work (job).
|
.980
|
Intrinsic rewards
|
When I work (job), I feel satisfied with myself.
|
.956
|
.908
|
.935
|
.960
|
It's fun doing what I work (job).
|
.910
|
My work (job) gives me a personal sense of accomplishment.
|
.960
|
What I work (job) is important.
|
.836
|
I like my work (job).
|
.878
|
Extrinsic rewards
|
Pay and extra pay of our company are higher than those of other companies of
the same kind.
|
.882
|
.896
|
.908
|
.922
|
Our company regularly gives me opportunities for work-related education and
training.
|
.889
|
My boss(s) gives me positive performance feedback on my work (job).
|
.890
|
I'm increasing my salary through work (job).
|
.876
|
I am satisfied with the salary I receive through my work (job).
|
.850
|
Psychological ownership
|
I feel my work (job) is my work (job).
|
.882
|
.864
|
.912
|
.928
|
I have a great sense of ownership about my duties.
|
.902
|
I take this work (job) with the thought that it's my work (job).
|
.890
|
I feel responsible for this work (job).
|
.876
|
I think this work (job) is part of me.
|
.851
|
Innovative behavior
|
I introduce innovative ideas into work (job) in a systematic way.
|
.920
|
.886
|
.920
|
.934
|
I try to get support for innovative ideas.
|
.928
|
I come up with an ingenious way of working.
|
.942
|
I develop new ideas to solve work (job) related problems.
|
.898
|
I try to find new ways to be used to perform my work (job).
|
.894
|
๋ณตํฉ์ ๋ขฐ๋(Composite Reliability)๋ 0.902 ~ 0.945๋ก ๊ธฐ์ค์น 0.7 ์ด์์ผ๋ก ๋ํ๋ ๊ตฌ์ฑ๊ฐ๋
์ ๋ํ ์ ๋ขฐ๋๊ฐ ๋์๋ค.
ํ๊ท ๋ถ์ฐ์ถ์ถ(AVE) ๊ฐ 0.864 ~ 0.920์ผ๋ก ๊ธฐ์ค์น 0.5 ์ด์์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๊ฐ๋
์ ์ ๋ขฐ์ฑ์ด ์์๋ค.
์ง์ค ํ๋น์ฑ ๊ฒ์ฆ์ PLS์ ๋ถํธ์คํธ๋ฉ(bootstrap) ๋ฐฉ์์ ์ด์ฉํ์ฌ ๊ตฌ์ฑ๊ฐ๋
์ ๋ํ ์์ธ ์ ์ฌ ๊ฐ์ ๊ฒ์ฆํ๋ค(Hair Jr et al., 20169). ์์ธ ์ ์ฌ ๊ฐ์ 0.7 ์ด์์ ๊ถ์ฅํ๋ฉฐ ๋ชจ๋ ์์ธ ์ ์ฌ ๊ฐ์ด 0.836 ~ 0.980์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
ํ๋ณ ํ๋น์ฑ์ ๋ชจ๋ ๋ณ์์ AVE์ ์ ๊ณฑ๊ทผ(square root) ๊ฐ์ด ๋ค๋ฅธ ๋ณ์์์ ์๊ด๊ณ์๋ณด๋ค ์ปค์ผ ํ๋ค(Chin, 19984).
Table 4์์ ํ๋ณ ํ๋น์ฑ์ ์ธก์ ๋ณ์๋ค์ AVE์ ์ ๊ณฑ๊ทผ ๊ฐ์ ๋ค๋ฅธ ๋ณ์๋ค์ ์๊ด๊ณ์ ๊ฐ๊ณผ ๋น๊ตํ์ ๋ ๋ชจ๋ ๊ธฐ์ค ๊ฐ๋ณด๋ค ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค(Hair
Jr et al., 20169).
Table 4. Correlation Coefficient Matrix and Roots of the AVEs (shown as Diagonal Elements)
ใ
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1. Innovative behavior
|
.941
|
ใ
|
ใ
|
ใ
|
ใ
|
2. Person-job fit
|
.688
|
.959
|
ใ
|
ใ
|
ใ
|
3. Extrinsic rewards
|
.679
|
.598
|
947
|
ใ
|
ใ
|
4. Intrinsic rewards
|
.811
|
.545
|
.690
|
.953
|
ใ
|
5. Psychological ownership
|
.725
|
.519
|
.742
|
.708
|
.930
|
3.3 ๊ตฌ์กฐ๋ชจํ ํ๊ฐ ๋ถ์
์ต์ข
๋ณ์์ธ ์ด์ง์๋์ ๋ํ R2๊ฐ์ 54.12 %๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ ํ๋ณ์์ ์ํด ์ค๋ช
๋๋ ์ต์ข
๋ณ์์ R2๊ฐ์ 10 %๋ก ์ ์ํ๋ค(Hair Jr et al., 20169). ์ ํฉ๋ ํ๊ฐ์์ ๊ฐ ๊ตฌ์ฑ์์ธ์ R2๊ฐ์ด 0.26 ์ด์ โ์โ, 0.26โผ0.13 โ์คโ, 0.13โผ0.02 โํโ๋ก ํ๊ฐํ๋ค(Hair Jr et al., 20169). Communality(๊ณตํต์ฑ)์ ๊ฒฝ๋ก๋ชจํ์ ์ ํฉ๋, Redundancy(์ค๋ณต์ฑ)์ ๊ตฌ์กฐ๋ชจํ์ ํต๊ณ ์ถ์ ๋์ผ๋ก ์ ํฉ์ฑ์ ํ๋จํ๋๋ฐ ๊ทธ ๊ฐ์ ์์๋ค(Hair
Jr et al., 20169).
๊ตฌ์กฐ๋ชจํ์ ์ ๋ฐ์ ์ ํฉ๋ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํด R2 ํ๊ท ๊ฐ๊ณผ ๊ณตํต์ฑ ํ๊ท ๊ฐ์ ๊ณฑํ ๊ฐ์ ์ ๊ณฑ๊ทผ ๊ฐ์ผ๋ก ํ๊ฐํ ์ ์๋๋ฐ, 0.36 ์ด์ โ์โ, 0.36โผ0.25 โ์คโ, 0.25โผ0.1 ํโ๋ก ํ๊ฐํ๋ค(Hair
Jr et al., 20169). Table 5์์ ์ค๋ณต์ฑ ๊ฐ์ด ๋ชจ๋ ์์์ด๊ณ ๊ตฌ์ฑ์์ธ๋ค์ R2 ํ๊ท ๊ฐ์ด 0.565์ด๋ฉฐ, ๊ตฌ์กฐ๋ชจํ์ ์ ์ฒด์ ์ธ ์ ํฉ๋๊ฐ 0.691๋ก ๋ํ๋ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ตฌ์กฐ๋ชจํ์ ์ํธํ๋ค.
Table 5. Goodness of Fit Analysis
Variable
|
R Square (R2)
|
Communality
|
Redundancy
|
Person-job fit
|
ใ
|
.928
|
ใ
|
Intrinsic rewards
|
ใ
|
.793
|
ใ
|
Extrinsic rewards
|
ใ
|
.764
|
ใ
|
Psychological ownership
|
.588
|
.856
|
.154
|
Innovative behavior
|
.541
|
.879
|
.462
|
Average value
|
.565
|
.844
|
ใ
|
Goodness of fit
|
โ(0.565ร0.844) = 0.691
|
4. ๊ฐ์ค๊ฒ์ฆ
4.1 ๊ธฐ๋ณธ๊ฐ์ค๊ฒ์ฆ ๋ถ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ PLS-SEM์ผ๋ก ๊ฐ์ค์ ๊ฒ์ฆํ๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒดํ๋ณธ์์ ๊ตฌ์กฐ๋ชจํ์ ๋ํ ๊ฒฝ๋ก๊ณ์๋ฅผ ๊ตฌํ๊ณ , ๊ตฌ์กฐ๋ชจํ์ ๊ฒฝ๋ก ๊ฐ ์ ์์ฑ ๊ฒ์ ์ ์ํด ๋ฐ๋ณต์ ์ผ๋ก
ํ๋ณธ์ ์ถ์ถํ์ฌ t-๊ฐ์ ์ ์ํ๋ bootstrapping ๋ฐฉ๋ฒ(Hair Jr et al., 20169)์ผ๋ก 5,000ํ์ re-sampling์ ์ค์ํ์ฌ ๊ฒฝ๋ก๊ณ์ t-๊ฐ์ ์ฐ์ถํ๋ค. ์ ์์ฑ ๊ฒ์ ์ ์กฐ๊ฑด์ t-๊ฐ์ ใ
ฃtใ
ฃ > 1.645์ด๋ฉด ๊ฒฝ๋ก๊ณ์์
๊ฐ์ค์ด ์ ์ํ๋ค(Hair Jr et al., 20169).
Table 6์์ ๊ฐ์ค๊ฒ์ฆ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
Table 6. Results of Hypothesis Testing
Hypothesis
|
Path
|
Path Coefficient
|
Standard Error
|
t-value
|
Accept or Reject
|
1
|
Person-job fit โ Psychological ownership
|
0.376
|
0.084
|
3.320***
|
Accept
|
2.1
|
Intrinsic rewards โ Psychological ownership
|
0.182
|
0.054
|
2.133**
|
Accept
|
2.2
|
Extrinsic rewards โ Psychological ownership
|
0.435
|
0.087
|
5.941***
|
Accept
|
3
|
Psychological ownership โ Innovative behavior
|
0.798
|
0.043
|
17.668***
|
Accept
|
* t > 1.645 (p < 0.10), t > 1.960 (p < 0.05), t > 2.576 (p < 0.01)
์ฒซ์งธ, ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ(ฮฒ=0.376, t=3.320, p<0.001)๋ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์ณ ๊ฐ์ค 1์ ์ฑํ๋์๋ค.
๋์งธ, ๋ณด์์์คํ
์์ ๋ด์ฌ์ ๋ณด์(ฮฒ=0.182, t=2.133, p<0.05)์ ์ธ์ฌ์ ๋ณด์(ฮฒ=0.435, t=5.941, p<0.001)๋ ์ฌ๋ฆฌ์
์ฃผ์ธ์์์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์ณ ๊ฐ์ค 2.1๊ณผ 2.2๋ ์ฑํ๋์๋ค.
๋์ผ๋ก, ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์(ฮฒ=0.798, t=17.668, p<0.000)๋ ํ์ ํ๋์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์ณ ๊ฐ์ค 3์ ์ฑํ๋์๋ค.
4.2 ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ ๊ฒ์ฆ ๋ถ์
๋งค๊ฐํจ๊ณผ ๊ฒ์ ์ PLS-SEM์ bootstrapping ๋ฐฉ๋ฒ์ธ VAF ๋ถ์์ ์ํํ๋ค(Hair Jr et al., 20169).
Hair Jr et al.(2016)9์ VAF ๋งค๊ฐํจ๊ณผ์ ๊ฒฐ๊ณผ(VAF = Indirect effect / Total Effect)๋ถ์์ ๋ํด ์์ ๋งค๊ฐ(full mediation) VAF
> 80 %, ๋ถ๋ถ๋งค๊ฐ(partial mediation) 20 % โค VAF โค 80 %, ๋งค๊ฐํจ๊ณผ ์์(no mediation) VAF < 20
%๋ก ํ์ ํ๋ค.
Table 7์์ ํ์ ํ๋๊ณผ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ ๋ณด์์์คํ
์ ๊ด๊ณ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ํ์ ํ๋์ VAF๏ผ5.48 %๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ
๋ณด์์์คํ
์ ๋ํ ํ์ ํ๋์ด ๊ฐ๋ ํจ๊ณผ์ 5.48 %๊ฐ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ๋ก ์ค๋ช
๋จ์ ์๋ฏธํ๋๋ฐ, Hair Jr et al.(2016)9์ VAF ๋งค๊ฐํจ๊ณผ ํ์ ๊ฒฐ๊ณผ(๋งค๊ฐํจ๊ณผ ์์์ ๊ธฐ์ค์ธ VAF < 20 %)์ ๋ฐ๋ผ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ๋ ๋ฐํ๋์ง ์์ ๊ฐ์ค 4๋ ๊ธฐ๊ฐ๋์๋ค.
Table 7. Analysis of VAF Effectiveness for Psychological Ownership
Path
|
Path Coefficient
|
t-value
|
Direct Effect
|
Indirect Effect Path
|
Person-job fit โ Innovative behavior
|
.549
|
8.112
|
.550
|
|
Intrinsic rewards โ Innovative behavior
|
.342
|
3.955
|
.423
|
|
Extrinsic rewards โ Innovative behavior
|
.456
|
7.231
|
.512
|
|
Person-job fit โ Psychological ownership
|
.601
|
10.852
|
|
.597
|
Intrinsic rewards โ Psychological ownership
|
.488
|
6.021
|
|
.485
|
Extrinsic rewards โ Psychological ownership
|
.621
|
11.902
|
|
.601
|
Psychological ownership โ Innovative behavior
|
.588
|
10.380
|
|
.495
|
VAF๏ผ(0.597ร0.485ร0.601ร0.495)รท(0.597ร0.485ร0.601ร0.495)๏ผ(0.550๏ผ0.423๏ผ0.512)๏ฝ๏ผ 0.0548
5. ๊ฒฐ ๋ก
5.1 ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ ํ ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ, ๋ณด์์์คํ
, ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ํ์ ํ๋์ ์ํฅ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๊ท๋ช
ํ๋ค. ๋์ถ๋ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
์ฒซ์งธ, ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์ ๋ฐํ์ ์ค์ํ ์์ธ์ผ๋ก ์๊ฐํ๊ณ ์์๋ค. ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ๋ ๋ค์ํ ์ ๋ฌธ๊ฐ ์ง๋จ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ค.
์์ ์ด ๋งก์ ์
๋ฌด๊ฐ ์ ๋ฌธ๊ธฐ์ ์ญ๋๊ณผ ์ผ์นํ ๋ ํจ๊ณผ๊ฐ ๊ทน๋ํ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ์กฐ์งํ ๋ ๊ณต์ฌ, ํ์ง, ์์ , ๊ด๋ฆฌ ๋ฑ์ ์ง๋ฌด
์ ํฉ์ฑ๊ณผ ์ผ์นํ๋ ์
๋ฌด๋ฅผ ๋ถ๋ดํ๋ค๋ฉด ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋ฐํ์ ์์ด ๊ทธ ํจ๊ณผ๋ ๋ฐฐ๊ฐ๋ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค.
๋์งธ, ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋ฐํ์ ์์ด ์ธ์ฌ์ ๋ณด์์ ์ํฅ๋ ฅ์ด ๋ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ ํ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฑ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ณด์์ ๊ทธ ํํ์ ์ง๊ธํ๋
๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ ๋ด์ฌ์ ๋ณด์๊ณผ ์ธ์ฌ์ ๋ณด์์ด ์กด์ฌํ๋ฉฐ, ๊ฐ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ผ ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์ด ๋ฐ๋ ์ํฅ๋ ฅ์ ๋ค๋ฅผ ์ ์๋ค(Lawler and Hall, 197020; Lee and Lee, 200721; Lee et al., 201522). Lee and Lee(2007)21์ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ค์๋ถ์ฒ ๊ณต๋ฌด์๋ค์ ์กฐ์ง์ด๋ ํ์ธ์ผ๋ก๋ถํฐ์ ์ธ์ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์
๋ฌด๋ฅผ ํตํ ์ฑ์ทจ๊ฐ ๋ฑ ๋ด์ฌ์ ๋ณด์์ ๋ํ ๊ธฐ๋๋ฅผ ์ค์ํ๊ฒ ์๊ฐํ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก
๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ํ Lawler and Hall(1970)20๊ณผ Lee et al.(2015)22์ ์ฐ๊ตฌ์์ ๋ด์ฌ์ ๋ณด์์ด ์ธ์ฌ์ ๋ณด์์ ์ํฅ๋ ฅ ๋ณด๋ค ํฐ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ธ์ฌ์ ๋ณด์์ ์ค์ํ๊ฒ ์ธ์ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ต๊ทผ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ
๋ฐ์ฃผ ๋ฌผ๋์ ๊ฐ์๋ ๊ฑด์ค๊ธฐ์
์ ๊ฒฝ์์ ์ํ์ด ๋๋ค(Kang et al., 201113; Na, 201024). ๊ฑด์ค๊ธฐ์
์ ์์ฃผ๋ฌผ๋ ๊ฐ์, ๊ตฌ์กฐ์กฐ์ , ๋ค์ด์ฌ์ด์ง, ์ธ์ํฉ๋ณ ๋ฑ(Na, 201024)์ ์ํด ์กฐ์ง๊ตฌ์ฑ์์ ๊ณผ๊ฑฐ์ ๊ฐ์ด ํ์์ง์ฅ์ ๋ณด์ฅ๋ฐ๊ธฐ๊ฐ ์ด๋ ค์์ก๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ํ์ฌ์ ์ง๋ฌด์ ๊ด๋ จ๋ ๊ธ์ ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ๋ณด์์์คํ
์
๋ ๋ง์ ๊ด์ฌ์ ๋ํ๋ด๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ฑด์ค๊ธฐ์
์ ์์ฃผ๋ฌผ๋ ๊ฐ์์ ๋ฌดํ๊ฒฝ์์ ํ๊ฒฝ์์ ์์กดํ๊ธฐ ์ํ ๊ฒฝ์๋ ฅ ํ๋ณด์ ์ง์์ฑ์ฅ์
์ํด ์ธ์ฌ์ ๋ณด์์ ๋ ๋ง์ ๊ด์ฌ๊ณผ ์ ๋์ ์ฅ์น๋ฅผ ๋ง๋ จํด์ผ ํ ๊ฒ์ด๋ค.
์
์งธ, ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ํ์ ํ๋์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ง์งํ๊ณ ์๋ค. Forgues
et al.(2011)8์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๊ณต์ ๋ ์ผ๋ จ์ ๊ท์น๊ณผ ์์ฌ๊ฒฐ์ ํ๋ก์ธ์ค์ ๋์ํ๋ ํ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ์์กดํ๋ค๊ณ ํ๋ค. ์์ผ๋ก ์ง๋ฉดํ๊ฒ ๋ ๋์ ๊ณผ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด์๋
์๋ก์ด ๊ธฐ์ ๊ณผ ๊ธฐ์ ์ญ๋์ด ํ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์ ์ํ ๋๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ด๋ป๊ฒ ํจ์จ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ ์ง์ ๋ํ ์ง์์ด ํ์ํ๋ค. ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์
๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ๊ตฌ์ฑ์ ๊ฐ์ ์ํธ์์ฉ๊ณผ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ์ ๋ํ ํฌ์ ๋ฐ ๋๊ธฐ๋ถ์ฌ์ ์ ๋์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ฉฐ, ๋ถํ์คํ ํ๊ฒฝ์์ ํ๋ ฅํ ์ ์๋๋ก ๋์์ค๋ค. ์ด๋ฅผ
์ํด ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ด ํ์ ํ๋์ ํ ์ ์๋๋ก ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ฅ๋ คํ๋ ์กฐ์ง๋ฌธํ๋ฅผ ์กฐ์ฑํ ํ์๊ฐ ์์ ๊ฒ์ด๋ค.
๋์ผ๋ก ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ๊ณผ ๋ณด์์์คํ
์ ๋ํ ํ์ ํ๋์ ๊ด๊ณ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋งค๊ฐํจ๊ณผ๋ ๋ฐํ๋์ง ์์๋ค. ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ๊ณผ ๋ณด์์์คํ
์ด
์ค์ํ๋ค๊ณ ์ธ์ํ์ง๋ง, ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ํตํด ํ์ ํ๋์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ๋ ฅ์ ์์์ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํ์ ํ๋์ ๋์ด๊ธฐ ์ํ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ๊ตฌ์ฑ์์ ๋ค์ํ
์ง๋ฌด์ํ์ ๋ํ ์ ์ ํ ๋ณด์์์คํ
์ ํตํด ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ๋์ฌ์ผ ํ ๊ฒ์ด๋ค.
5.2 ์์ฌ์ ๋ฐ ํ๊ณ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฐจ๋ณ์ฑ์ ์ฒซ์งธ, ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ ์ง์์ ์ฐธ์ฌ๊ด๋ฆฌ, ๊ถํ์ด์, ์ฌ๋ฆฌ์ ์๋ณธ์ ์ ํ๋ณ์๋ก ๋ค๋ฃจ๊ณ ์์ผ๋ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ๊ณผ ๋ณด์์์คํ
์ ์ ํ๋ณ์๋ก
์ค์ ํด ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ๊ณผ ๋ณด์์์คํ
์ ๋ํ ์ํฅ๋ ฅ์ ๊ตฌ์ฒดํํจ์ผ๋ก์จ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ๊ณผ ๋ณด์์์คํ
์ ๊ด๋ จ๋ ์ ์ฑ
๋ฐ ์ ๋ต์ ์๋ฆฝํ๊ณ
์ด์ํ๋ ๊ณผ์ ์์ ์ ์ฉํ ๊ธฐ์ด์๋ฃ๋ก ํ์ฉ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋ํ๋ค. ๋์งธ, ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ํ์ ํ๋์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์ธ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ์ ์์ด ์ต๊ทผ ์กฐ์ง ํ์ฑํ
๊ด์ ์์ ๊ทธ ์ค์์ฑ์ด ์ปค์ง๊ณ ์๋ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ ์ฐ๊ตฌํ๋ค. ๋์ฑ์ด ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์์ด ์ค์ ๊ฒฝ์์ฑ๊ณผ์ ์ค์ํ ์์ธ์ธ ํ์ ํ๋์
์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ ํ์ ํ๋์ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ๋์ด๊ธฐ ์ํด์๋ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ๊ณผ ๋ณด์์์คํ
์ ์ ๋ํํ๋
๊ฒ์ด ์ฅ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ๊ฑด์ค๊ธฐ์
์ ๊ฒฝ์์ฑ๊ณผ ๋ฌ์ฑ์ ์ ๋ฆฌํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ์ฐ๊ตฌ์ ํ๊ณ์ ์ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์ ์ง๋ฌด ์ ํฉ์ฑ, ๋ณด์์์คํ
, ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฃผ์ธ์์๊ณผ
ํ์ ํ๋์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ ์ค ๊ฑด์ค ๋ถ์ผ ๊ธฐ์กด์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ ๋ฌดํ์ฌ ๊ฒฝ์ํํ ๋ฑ์ ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ์ถ์ถํ ์ ํ์ฐ๊ตฌ ์๋ฃ๊ฐ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ์์ ์ฐ๊ด์ฑ์ด ๋ถ์กฑํ ์
์๋ค๋ ์ ๊ณผ ์ ๊ตญ ๋จ์์ ๋ค์ํ ๊ฑด์คํ๋ก์ ํธ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ์ค๋ฌธ์ ์งํํ์ง ๋ชปํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ค๋ช
๋ ฅ์ด ๋ฎ์ ์๋ ์๋ค๋ ์ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฐธ์ฌ๊ตฌ์ฑ์์
ํ์ ํ๋์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์๋ ๋ค์ํ ์ ํ๋ณ์๋ฅผ ๋ค๋ฃจ์ง ๋ชปํ๋ค๋ ์ ์ ๋ค ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํฅํ ์ด๋ฌํ ์ ์ ๋ณด์ํ๋ ์ถ๊ฐ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง ํ์๊ฐ
์๋ค.