๊น์๋จ
(Young Nam Kim)
1
์ด์ํ
(Eui Hoon Lee)
2โ
-
์ข
์ ํ์โค์ถฉ๋ถ๋ํ๊ต ํ ๋ชฉ๊ณตํ๊ณผ ๋ฐ์ฌ๊ณผ์ , ๊ณตํ์์ฌ
(Chungbuk National Universityโคreion70@gmail.com)
-
์ข
์ ํ์โค๊ต์ ์ ์โค์ถฉ๋ถ๋ํ๊ต ํ ๋ชฉ๊ณตํ๋ถ ์กฐ๊ต์, ๊ณตํ๋ฐ์ฌ
(Corresponding AuthorโคChungbuk National Universityโคhydrohydro@cbnu.ac.kr)
Copyright ยฉ 2021 by the Korean Society of Civil Engineers
ํค์๋
๋น๋ฌผํํ์ฅ ์ด์, ์๋ฅ์ ๋, ๋ณต์๋ ฅ, ํํ์ด์, ์๋ฌธ์ด์
Key words
Drainage pump station operation, Residual flow, Resilience, Pump operation, Gate operation
1. ์ ๋ก
์ง๊ตฌ์จ๋ํ๋ก ์ธํ ์๋ฌธ ์์คํ
์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ผ ๊ทนํ ๊ฐ์ฐ์ ๋ฐ์๋น๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ๋์ด๋๋ ๊ทนํ ๊ฐ์ฐ๋ก ์ธํด ๋์ ๋ฐฉ์ฌ์์คํ
์ ์ค๊ณ๋น๋๋ฅผ ๋ฅ๊ฐํ๋
์ฌ๋์ ๋ฐ์์ด ์ฆ๊ฐํ๋ ์ถ์ธ์ด๋ค(Pachauri et al., 2014). ๊ตญ๋ด์ ๊ฒฝ์ฐ 2020๋
๋ฐ์ํ ๊ฐ์ฐ๋ ๊ฐ์ฐ๋๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๊ฐ์ฐ์ผ์๋ ์ญ๋ ์ต๋์น๋ฅผ ๊ธฐ๋กํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ์ฐ๋ ๋ฐ ๊ฐ์ฐ์ผ์๋ฅผ ๋์์ ๊ณ ๋ คํ๋ ๊ฒฝ์ฐ 800๋
๋น๋ ์ด์์ ๊ธฐ๋กํ๊ธฐ๋ ํ๋ค(Kim et al., 2020).
๊ธ๊ฒฉํ ๋์ํ๋ก ์ธํด ๋์์ง์ญ์ ์ธ๊ตฌ์ ์ฌ์ฐ์ด ์ง์ค๋์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ฌ๋ ํผํด์ ์ฆ๊ฐ๋ก ์ด์ด์ง๋ค. ๋ํ ๊ธ๊ฒฉํ ๋์ํ๋ ๋์์ง์ญ์ ๋ถํฌ์๋ฉด์ ์ ๋๋ฆฌ๊ฒ๋๋ฉฐ,
๋์ด๋ ๋ถํฌ์๋ฉด์ ์ ๋์์ง์ญ์ ์ ์ถ๋์ ์ฆ๊ฐ์ํค๊ฒ ๋๋ค. ๋ถํฌ์๋ฉด์ ์ ์ฆ๊ฐ๋ ๊ธฐํ๋ณํ์ ๋๋ถ์ด ๋์์ง์ญ์ ํ์์ํ์ ์ฆ๊ฐ์ํค๊ณ ์๋ค(Li et al., 2021). ๊ธฐํ๋ณํ๋ก ์ธํด ๋์ด๋๋ ๋์์ง์ญ์ ์นจ์ํผํด๋ฅผ ์ค์ด๊ณ ์ ๋น๋ฌผํํ์ฅ/๋น๋ฌผ์ ๋ฅ์กฐ์ ์ฆ์ค, ํํญ ํ์ฅ ๋ฐ ํ์๊ด๊ฑฐ ๊ฐ๋ ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ด๋ฐฐ์์์ค์ ๋ํ
๊ตฌ์กฐ์ ์ธ ๊ฐ์ ์ด ์งํ๋์๋ค. ํ์ง๋ง ๊ตฌ์กฐ์ ์ธ ๊ฐ์ ์ ๊ณต๊ฐ์ , ๊ฒฝ์ ์ ํ๊ณ๋ก ๊ธฐํ๋ณํ๋ก ์ธํ ์นจ์ํผํด์ ๋์ํ๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ด๋ฐฐ์์์ค์ ์ฑ๋ฅ์
๊ทน๋ํํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๊ตฌ์กฐ์ ์ธ ๊ฐ์ ๊ณผ ๋๋ถ์ด ๋ฐฉ์ฌ์์คํ
์ ์ด์๊ฐ์ ๊ณผ ๊ฐ์ ๋น๊ตฌ์กฐ์ ์ธ ๊ฐ์ ๋ ์ด๋ฃจ์ด์ ธ์ผ ํ๋ค(Faisal et al., 1999; Maeda et al., 2002; Meyer et al., 2012).
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋์ ๋ฐฉ์ฌ์์คํ
์ค ๋ํ์ ์ธ ์์ค์ธ ๋น๋ฌผํํ์ฅ์ ์ด์์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ์๋ค. ๋น๋ฌผํํ์ฅ์ ๊ณ ์ ๋ ํํ ๊ฐ๋ ์์์ ๋ฐ๋ผ ์์ฐจ์ ์ผ๋ก
ํํ๋ฅผ ๊ฐ๋ํ์ฌ ๋์ํ์ฒ์ผ๋ก ๋ฐฐ์ํ๋ ์์ค์ด๋ค. ๋ค๋ง ๊ณ ์ ๋ ์์์ ๋ฐ๋ผ ์ด์ํ๋ ๋น๋ฌผํํ์ฅ์ ํํ์ฅ์ ํน์ฑ๊ณผ ์ ์์ง ์ ์
๋์ ๋ณํ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ง ๋ชปํ์ฌ
๊ธฐํ๋ณํ๋ก ์ธํ ์นจ์์ ๋์ํ๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค. ์ด๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ณ ์ ํํ์ด์์ ๊ดํ ๋ค์ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์งํ๋์๋ค(Hwang et al., 2019; Lee et al., 1992; Lee et al., 2012; Pasha and Lansey, 2009; Son et al., 2017). ๊ธฐ์กด์ ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ๋น๋ฌผํํ์ฅ์ ๊ตฌ์ฑ์์์ธ ์๋ฌธ์ ์ ์ธํ ํํ์ด์์ ์ง์คํ์๋ค. ๊ธฐ์กด์ ์๋ฌธ์ด์์ ์ธ์์๊ฐ ๋ฐฉ๋ฅํ ๊ตฌ ํ๋จ์ ๋๋ฌํ๋ฉด ์๋ฌธ์ ํ์ํ๋
๋จ์ํ ์ด์์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์๋ฌธ์ ๋ฐฐ์๋ฅ๋ ฅ์ ์ต๋ํ ํ์ฉํ๊ธฐ ์ํด ์ธ์์์ ๋ด์์์ ์ฐจ์ด์ ๋ฐ๋ฅธ ์๋ฌธ์ด์์ ํฌํจํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์ ๊ธฐ์ ์
์ ์ํ์๋ค.
๋ณต์๋ ฅ์ ์ฑ๋ฅ์ ํ ์ ๋๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๊ธฐ๊ฐ๊น์ง ๊ณ ๋ คํ ์ ์๋ ์ฑ๋ฅํ๊ฐ ์งํ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ๊ฐ์ฐ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๊ธฐํ๋ณํ๋ก ์ธํ ๊ทนํ ๊ฐ์ฐ๋ก ์ธํ ์ฑ๋ฅ์ ํ์
์ ๋์ ๊ธฐ๊ฐ์ ์ต์ํํ ํ์๊ฐ ์๋ ๋น๋ฌผํํ์ฅ์ ๋ณต์๋ ฅ์ ์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ ํฉํ๋ค(Dong et al., 2017). ์ด๋ฌํ ๋ณต์๋ ฅ์ ๋ด๋ฐฐ์์์คํ
์ ์ ์ฉํ๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์งํ๋์๋ค. Mugume et al.(2015)์ ๋ด๋ฐฐ์์์คํ
์ ๋ณต์๋ ฅ์ ์ ์ฒด ๋ถ์ ์๊ฐ ๋์ ์ ์
๋ ๋๋น ์นจ์๋์ผ๋ก ์ฐ์ถํ๋ ์ ์ฒด ์ ์
๋ ๊ธฐ๋ฐ ๋ณต์๋ ฅ์ ์ ์ํ์๋ค. ํ์ง๋ง ์ ์ฒด ์ ์
๋ ๊ธฐ๋ฐ ๋ณต์๋ ฅ์
์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ณต์๋ ฅ ๋ณํ๋ฅผ ํ์ธํ ์ ์๋ ๋จ์ ์ด ์์๋ค. Lee et al.(2017)์ ์์คํ
์ ์ ์
๋์ ์ ์ญ ์ ์ฒด์ ๋ด๋ฆฐ ๊ฐ์ฐ๋์ผ๋ก ๊ณ์ฐํ๋ ์ด๊ฐ์ฐ๋ ๊ธฐ๋ฐ ๋ณต์๋ ฅ์ ์ ์ํ์๋ค. ๋ค๋ง ์ด๊ฐ์ฐ๋ ๊ธฐ๋ฐ ๋ณต์๋ ฅ์ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๋ณํ์ง ์๋
์ ์ฒด ์ ์ญ์ ๊ฐ์ฐ๋์ ์์คํ
์ ์
๋์ผ๋ก ์ค์ ํ์ฌ ์๊ฐ๋ณ ๋ณต์๋ ฅ์ด ๊ณผ๋ํ๊ฐ ๋ ์ ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์๋ฌธ์ด์์ ํฌํจํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์ ๊ธฐ์ ์ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ์์คํ
์ ์ ์
๋์ ์๋ฅ์ ๋์ผ๋ก ์ค์ ํ ๋ณต์๋ ฅ ์ง์๋ฅผ ์ ์ํ์๋ค. ์๋ฅ์ ๋์
๊ฐ ์ ์ ์ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ด์ ์
๋์ ํฉํ ๊ฐ์ด๋ค. ์๋ฅ์ ๋ ๊ธฐ๋ฐ ๋ณต์๋ ฅ์ ๋์์ ์ญ์ ๋น๋ฌผํํ์ฅ์ ์ ์ฉํ์ฌ ๊ธฐ์กด ์ด์๊ณผ ์๋ฌธ์ด์์ ๊ณ ๋ คํ ์๋์ด์์ ๋ณต์๋ ฅ์
๋น๊ตํ์๋ค.
2. ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ
2.1 ๋์์ ์ญ ๋ฐ ๊ฐ์ฐ์๋ฃ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๋์์ ์ญ์ ๋๊ตฌ๊ด์ญ์ ์๊ตฌ ๋น์ฐ๋์ ์๋ ๋น์ฐ๋น๋ฌผํํ์ฅ์ ์ ํํ์๋ค. ์ ์ญ๋ฉด์ ์ 55 ha์ด๋ฉฐ, ๋ฐฐ์ํํ๋ ์ด 3๊ฐ๋ก, ๋ฐฐ์๋์ด 3.16
ใฅ/s์ธ ์ ๋ํํ 2๋์ ๋ฐฐ์๋์ด 1.58 ใฅ/s์ธ ์์งํํ 1๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด์๋ค. ์๋ฌธ์ ์ ์์ง ์ ์
๋์ ์กฐ์ ํ๋ ๋ด์๋ฌธ(2.5 m ร 2.5 m)
1๊ธฐ์ ํ์ฒ์ผ๋ก ๋ฐฉ๋ฅํ๋ ์ธ์๋ฌธ(2.5 m ร 2.0 m) 1๊ธฐ๊ฐ ์๋ค. Fig. 1์ ๋์์ ์ญ์ ํ์๊ด๋ง๊ณผ ๋ฐฐ์๊ตฌ์ญ์ ๋ํ๋ด๋ ๊ทธ๋ฆผ์ด๋ค. Fig. 1์์ ๋นจ๊ฐ์์ผ๋ก ํ์๋ ์ง์ ์ ๊ฐ์ ์ง์ (Main node)์ ๋ํ๋ธ๋ค. ๊ฐ์ ์ง์ ์ ์ ์ถ๊ณ์์ ์ ์ญ๋ฉด์ ์ ๊ณฑ์ด 0.12 ใข ์ด์์ธ ์ง์ ์ด๋ค. ์ด๋ก์์ผ๋ก
ํ์๋ ์ง์ ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ํํ ๋ชจ๋ํฐ๋ง ์ง์ ์ด๋ค.
๋น์ฐ๋น๋ฌผํํ์ฅ์ ์ค๊ณ๋น๋๋ 1982๋
์ง์คํธ์ฐ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ค๊ณ๋์๋ค. ๋๊ตฌ์ 1982๋
๊ฐ์ฐ๋ 8์ 14์ผ์ ๋ฐ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์๊ฐ ์ต๋ ๊ฐ์ฐ๋์ด 61.4
mm๋ก ๊ด์ธก๋์๋ค. ํด๋น ๊ฐ์ฐ๋ ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ๋๋ ๊ฐ์ ๋ฐ ๋ณด์ ์ฐ๊ตฌ(MOLIT, 2011)๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 20๋
์ ํด๋นํ๋ค. ์ค์ ์นจ์๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ ๊ฐ์ฐ์๋ฃ๋ฅผ ํ๋ํ๊ธฐ ์ํด ์ฌํด์ฐ๋ณด(MOIS, 2013)๋ฅผ ํ์ธํ์๋ค. Table 1์ ์ฌํด์ฐ๋ณด๋ฅผ ํตํด ํ์ธํ ์นจ์๋ฐ์ ์ผ์์ ๊ฐ์ฐ์๋ฃ๋ฅผ ์ ๋ฆฌํ ํ์ด๋ค.
Table 1์ ์ดํด๋ณด๋ฉด ๋ชจ๋ ๊ฐ์ฐ๊ฐ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 10๋
์ ๋์ด๊ฐ์ง ์๋ ๊ฐ์ฐ์ด๋ฉฐ, ๋น์ฐ๋น๋ฌผํํ์ฅ์ ์ค๊ณ๋น๋์ธ 20๋
๋ณด๋ค ๋ฎ์ ์นจ์๊ฐ ๋ฐ์ํ๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ค์
ํ์์ฌ์์ ๋ํ ๊ฒ์ฆ์ด ์ด๋ ค์ ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ๋ ์๋ฃ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ๋ ์ธ๊ทผ ๊ธฐ์๊ด์ธก์์ธ ๋๊ตฌ(143)๊ด์ธก์์ ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ๋์ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ํ์๋ ์ฐ์
ํ์ค์ง์นจ(ME, 2019)์ ๋ฐ๋ผ ์ด๊ณผํ๋ฅ 50 %์ด๊ณ , huff 3๋ถ์๋ฅผ ํตํด ๋ฌด์ฐจ์ ๋๊ฐ๊ณก์ ์ ์์ฑํ์๋ค. ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ๋์ ์ง์์๊ฐ์ 30๋ถ, 60๋ถ, 90๋ถ, 120๋ถ์ผ๋ก
์ค์ ํ์๊ณ , ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์ ํ์ฒ์ ์ค๊ณ๋น๋๊ฐ 100๋
์์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ 30๋
, 50๋
, 70๋
์ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
๋์์ ์ญ ๊ด๋ง์ ์ ๋ณด์ ๊ฐ์ฐ์๋ฃ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก SWMM (Storm Water Management Model)์ ํตํด ์ ์ถ ๋ชจํ์ ๊ตฌ์ถํ์๋ค. SWMM์
๋ํ์ ์ธ ๋์์ ์ถ ๋ชจํ์ผ๋ก ๋ฏธ๊ตญํ๊ฒฝ๋ณดํธ์ฒญ(United States Environmental Protection Agency, EPA)์ด 1971๋
์
๊ฐ๋ฐํ์๋ค. SWMM์ ์๊ฐ์ง์ ๋น์๊ฐ์ง์ ๋ํ ๋จ์ผ ๊ฐ์ฐ ๋๋ ์ฅ๊ธฐ๊ฐ ์ฐ์ ๊ฐ์ฐ์ ๋ํ ๋ชจ์๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ ์ ์ถ ๋ชจํ์ด๋ค(Rossman and Simon, 2022). ๋ชจ์ ์๊ฐ์ ๊ฐ๊ฒฉ์ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์์๋ก ์กฐ์ ํ ์ ์๋ค. SWMM์ ์ ์ถ ๋ชจํ์ ์์ ์ญ, ์๋ก ๋๋ ๊ด๋ก, ์ ์์ง, ์ค๋ฆฌํผ์ค, ํํ ๋ฑ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ค.
๊ฐ ๊ตฌ์ฑ์์์ ๋ํ ์์ง ๋ฐ ์๋์ ๋ํ ๋ชจ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ชจ์ ์๊ฐ ๊ฐ๊ฒฉ์ ๋ฐ๋ผ ํ ๋๋ ๊ทธ๋ํ๋ก ํ์ธํ ์ ์๋ค.
Fig. 1. Basin and Sewer Network of the Bisan Pump Station
Table 1. Date and Frequency of Flooding Rainfall Events
Rainfall date
|
Total rainfall (Frequency)
|
1998.08.16. - 08.17.
|
109.5 mm (2 yr)
|
1998.09.29. - 10.01.
|
247.5 mm (10 yr)
|
1999.09.19. - 09.20.
|
91.0 mm (2 yr)
|
1999.09.23. - 09.24.
|
132.0 mm (2 yr)
|
2000.07.23. - 07.24.
|
189.5 mm (5 yr)
|
2002.08.30. - 08.31.
|
233.0 mm (10 yr)
|
2003.09.12. - 09.13.
|
196.0 mm (5 yr)
|
2004.06.19. - 06.21.
|
135.0 mm (2 yr)
|
2004.08.18. - 08.19.
|
236.5 mm (10 yr)
|
2004.07.16. - 07.17.
|
125.0 mm (2 yr)
|
2.2 ๋ชจ๋ํฐ๋ง ์ง์ ์ ์
๋ชจ๋ํฐ๋ง ์ง์ ์ ์ต์ด ๋ฐ ์ต๋์๋ฅ๋ฐ์์ง์ ์ ํ์ธํ์ฌ ์ ์ ํ์๋ค. ์ต์ด ๋ฐ ์ต๋์๋ฅ๋ฐ์์ง์ ์ ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ต์ด์๋ฅ๋ฐ์์ง์ ์ 1 mm์ฉ ๊ฐ์ฐ๋์
๋๋ ค๊ฐ๋ฉฐ ๊ฐ์ฐ-์ ์ถ๋ชจ์๋ฅผ ์งํํ์ฌ, ์๋ฅ๊ฐ ์ต์ด๋ก ๋ฐ์ํ ์ง์ ์ ๋ปํ๋ค. ์ต์ด์๋ฅ์ง์ ์ ์ ์ฒด ๊ด๊ณผ ๊ฐ์ ์์ ์ ์ ํ์๋ค. Table 2๋ ์ ์ฒด ๊ด(All conduit)๊ณผ ๊ฐ์ (Main conduit)์์ ์ต์ด์๋ฅ๋ฐ์์ง์ ๊ณผ ์๋ฅ๋ฐ์ ๊ฐ์ฐ๋์ ์ ๋ฆฌํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ ์ฒด๊ด์์ ์ต์ด์๋ฅ๋ฐ์์ง์ ์
MBS0438๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ , ๊ฐ์ ์์๋ ์ง์์๊ฐ 30๋ถ๊ณผ 60๋ถ์ผ ๋ MBS0133์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ ๋๋จธ์ง 90๋ถ๊ณผ 120๋ถ์์๋ MBS0014๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
์ต๋์๋ฅ๋ฐ์์ง์ ์ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 30๋
, 50๋
, 70๋
์ธ ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ๋์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ง์์๊ฐ๋ณ๋ก ์ต๋์๋ฅ๊ฐ ๋ฐ์ํ ์ง์ ์ผ๋ก ์ ์ ํ์๋ค. Table 3์ ์ต๋์๋ฅ๋ฐ์์ง์ ์ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ๊ณผ ์ง์์๊ฐ๋ณ๋ก ์ ๋ฆฌํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ต๋์๋ฅ๋ฐ์์ง์ ์ ๋ชจ๋ ๊ฒฝ์ฐ์์ ๋์ผํ๊ฒ MBS0133์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ฐ์ ์์
์ต์ด์๋ฅ๋ฐ์์ง์ ์ด์ ์ต๋์๋ฅ๋ฐ์์ง์ ์ธ MBS0133์ ๋ชจ๋ํฐ๋ง ์ง์ ์ผ๋ก ์ ์ ํ์๋ค.
Table 2. First Flooding Node and Rainfall by Duration
Duration
(min)
|
First flooding node
(All conduit)
|
First flooding node
(Main conduit)
|
Node
|
Rainfall
|
Node
|
Rainfall
|
30
|
MBS0438
|
28 mm
|
MBS0133
|
39 mm
|
60
|
MBS0438
|
37 mm
|
MBS0133
|
52 mm
|
90
|
MBS0438
|
47 mm
|
MBS0014
|
58 mm
|
120
|
MBS0438
|
57 mm
|
MBS0014
|
75 mm
|
Table 3. Maximum Flooding Node by Frequency and Duration
Duration
(min)
|
Frequency
|
30 yr
|
50 yr
|
70 yr
|
30
|
MBS0133
|
MBS0133
|
MBS0133
|
60
|
MBS0133
|
MBS0133
|
MBS0133
|
90
|
MBS0133
|
MBS0133
|
MBS0133
|
120
|
MBS0133
|
MBS0133
|
MBS0133
|
2.3 ์๋ฌธ์ด์์ ํฌํจํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์
์๋ฌธ์ด์์ ํฌํจํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์์ ์ธ์์์ ๋ด์์์ ์ฐจ์ด์ ๋ฐ๋ฅธ ์๋ฌธ์ด์๊ณผ ์ ์์ง ์ ์
๋์ ๋ฐ๋ฅธ ํํ์ด์์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ค. ์๋ฌธ์ด์์ ์ธ์์๊ฐ ๋ด์์๋ณด๋ค
๋์ ๊ฒฝ์ฐ ํ์ํ๋ฉฐ ์ธ์์๊ฐ ๋ด์์๋ณด๋ค ๋ฎ์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ๋ฐฉํ์ฌ ์๋ฌธ์ ํตํ ๋ฐฐ์๋ฅผ ์ค์ํ๋ค. Fig. 2๋ ์๋ฌธ์ด ๊ฐ๋ฐฉ๋ ์ํฉ์, Fig. 3์ ์๋ฌธ์ด ํ์๋ ์ํฉ์ ๋ํ๋ด๋ ๊ฐ๋
๋์ด๋ค.
ํํ์ด์์ ์ด 3๊ฐ์ง ์ด์์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์๋ค. ์ฒซ ๋ฒ์งธ๋ Pump Rule 1 (PR1)๋ก ๊ธฐ์กด ์ด์๊ณผ ๋์ผํ๊ฒ ์ ํด์ง ๊ฐ๋์์์ ๋ฐ๋ผ ์์ฐจ์ ์ผ๋ก
ํํ๋ฅผ ๊ฐ๋ํ๋ ์ด์์ด๋ค. Fig. 4๋ PR1์ ์ค๋ช
ํ๋ ๊ฐ๋
๋์ด๋ค.
๋ ๋ฒ์งธ๋ Pump Rule 2 (PR2)๋ก ๋ชจ๋ํฐ๋ง ์ง์ ์ ๊ณผ๋ถํ ์ฌ๋ถ์ ๋ฐ๋ผ ํํ๋ฅผ ์ ๋๊ฐ๋ํ๋ ์ด์์ด๋ค. PR2๋ ๋ชจ๋ํฐ๋ง ์ง์ ์์ ๊ณผ๋ถํ๊ฐ
๋ฐ์ํ๊ธฐ ์ ๊น์ง PR1์ผ๋ก ์ด์ํ๋ฉฐ, ๊ณผ๋ถํ๊ฐ ๋ฐ์ํ๊ฒ ๋๋ฉด ๋ชจ๋ ํํ๋ฅผ ๊ฐ๋ํ๋ค. Fig. 5๋ PR2๋ฅผ ์ค๋ช
ํ๋ ๊ฐ๋
๋์ด๋ค.
๋ง์ง๋ง์ผ๋ก Pump Rule 3 (PR3)์ ์ด๊ธฐ๊ฐ๋์์๋ฅผ ์ต๋ํ ์ ์งํ๋ ์ด์์ด๋ค. ์ด์๊ธฐํ๋ก ์ธํด ์ ์์ง ์ ์
๋์ด ๊ธ๊ฒฉํ๊ฒ ๋์ด๋๋ ๊ฒฝ์ฐ ๋ชจ๋
ํํ๋ฅผ ๊ฐ๋ํ์ฌ ์ด๊ธฐ๊ฐ๋์์๋ฅผ ์ ์งํ๋๋ก ํ๋ค. Fig. 6์ PR3๋ฅผ ์ค๋ช
ํ๋ ๊ทธ๋ฆผ์ด๋ค.
์๋ฌธ์ด์ 2๊ฐ์ง์ ํํ์ด์ 3๊ฐ์ง๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์์ ์ธ์์, ๋ด์์ ๋ฐ ๋ชจ๋ํฐ๋ง ์ง์ ์ ๊ด์ธก์์๋ฅผ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์ด์์์คํ
์ผ๋ก ๋ฐ์ ์๋ฌธ์ด์๊ณผ
ํํ์ด์์ ์ ํํ์ฌ ์ด์ํ๋ค. Fig. 7์ ์๋ฌธ์ด์์ ํฌํจํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์์ ๋ชจ์๋์ด๋ค.
Fig. 7์ ์ดํด๋ณด๋ฉด ์๋ฌธ์ด์์ ๋ฐฉ๋ฅํ์ฒ์์ ๊ด์ธก ์ธ์์์ ์ ์์ง์์ ๊ด์ธก ๋ด์์๋ฅผ ๋ฐ์์ ์ธ์์์ ๋ด์์์ ์์์ฐจ๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ค. ๊ณ์ฐ๋ ์์์ฐจ๋ฅผ ํตํด ์๋ฌธ์ด์์
์ ํํ๋ค. ํํ์ด์์ ์ ์์ง์ ๊ด์ธก ์์์ ๋ชจ๋ํฐ๋ง ์ง์ ์ ์์ฌ์ ๋ฐ์ ํํ์ด์์ ์ ํํ๊ฒ ๋๋ค. ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์ด์ ์์คํ
์์ ์ ํ๋ ์๋ฌธ์ด์๊ณผ ํํ์ด์์
๊ฒฐ๊ณผ๋ก ์๋ฌธ ์ํ, ํํ ์ด์์ฌ๋ถ ๋ฐ ํํ ํ ์ถ๋ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
Fig. 2. Gate Open Concept
Fig. 3. Gate Close Concept
Fig. 7. Automatic Operation of the Drainage Pump Station Including the Gate Operation
2.4 ์๋ฅ์ ๋ ๊ธฐ๋ฐ ๋ณต์๋ ฅ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์ํ๋ ์๋ฅ์ ๋ ๊ธฐ๋ฐ ๋ณต์๋ ฅ์ ์์คํ
์ ์๋ฅํ๊ณ ์๋ ์๋ฅ์ ๋์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๊ณ์ฐํ๋ค. ์๋ฅ์ ๋์ ์์คํ
์ด ์ฒ๋ฆฌ ์ค์ธ ์ ๋์ผ๋ก ๋จ์ ์๊ฐ๋น
์์คํ
์ ์
๋๊ณผ ๊ด๋ด ์ ๋์ ํฉ์ด๋ค. ๋ณต์๋ ฅ์ ์๋ฅ์ ๋ ๋๋น ์นจ์๋์ ๋น๋ฅผ ํตํด ์์คํ
์ฑ๋ฅํจ์ u(t)๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๊ณ , u(t)๋ฅผ ๋ถ์ ์์ ์๊ฐ๋ถํฐ
๋ง์ง๋ง ์๊ฐ๊น์ง ์ ๋ถํ์ฌ ๋ณต์๋ ฅ์ ๊ณ์ฐํ๋ค. Fig. 8์ ์๋ฅ์ ๋์ ๊ฐ๋
๋๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ทธ๋ฆผ์ด๋ค.
Fig. 8์ ์ ์ ์ ๊ฐ์๊ฐ n๊ฐ์ด๊ณ ๊ด๊ฑฐ์ ๊ฐ์๊ฐ m๊ฐ์ธ ๋ด๋ฐฐ์์์คํ
์์ ์๋ฅ์ ๋์ ๊ฐ๋
๋๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค. ๋ด๋ฐฐ์์์คํ
๋ด๋ถ์ ์กด์ฌํ๋ ์ ๋์ m๊ฐ์ ๊ด๊ฑฐ๋ด๋ฅผ
ํ๋ฅด๋ ์ ๋์ ํฉ์ด๋ฉฐ, ์๋ก ์ ์
๋๋ ์ ๋์ n๊ฐ์ ์ ์ ์์ ๋ค์ด์ค๋ ์ ์
๋์ ํฉ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ t์๊ฐ์ ์๋ฅ์ ๋์ ์์คํ
๋ด๋ถ์ ์กด์ฌํ๋ ์ ๋๊ณผ ์๋ก
๋ค์ด์ค๋ ์ ๋์ ํฉ์ผ๋ก ๊ณ์ฐํ ์ ์๋ค. Eq. (1)์ ์๋ฅ์ ๋ ๊ณ์ฐ์์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ, Eq. (2)๋ ์์คํ
์ฑ๋ฅํจ์ ์, Eq. (3)์ ๋ณต์๋ ฅ ์์ ๋ํ๋ธ๋ค.
์ฌ๊ธฐ์, n์ ์ด ์ ์ ์ ๊ฐ์์ด๊ณ , m์ ์ด ๊ด๊ฑฐ์ ๊ฐ์์ด๋ค. QIi๋ i๋ฒ์งธ ์ ์ ์ ์ ์
๋์ด๊ณ , QCj๋ j๋ฒ์งธ ๊ด๊ฑฐ์ ๊ด๋ด ์ ๋์ด๋ค. u(t)๋
์์คํ
์ฑ๋ฅํจ์๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ , Res๋ ๋ณต์๋ ฅ์ ๋ํ๋ธ๋ค. Ft๋ t์๊ฐ ์นจ์๋(ใฅ/s), RQt๋ t์๊ฐ ์๋ฅ์ ๋(ใฅ/s)์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ, Tn์ ์ ์ฒด
๋ถ์ ์๊ฐ์ ๋ํ๋ธ๋ค.
Fig. 8. Residual Flow Concept
3. ์ ์ฉ ๊ฒฐ๊ณผ
๋น์ฐ๋น๋ฌผํํ์ฅ์ ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ์๋ฃ๋ฅผ ์ ์ฉํ์ฌ ๊ธฐ์กด์ ๋น์ฐ๋น๋ฌผํํ์ฅ์ ์ด์๊ณผ ์ ์๋ ์๋ฌธ์ด์์ ๊ณ ๋ คํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์์ ์ฑ๋ฅ์ ๋น๊ตํ์๋ค. ์ฑ๋ฅ ๋น๊ต๋ฅผ
์ํ ์งํ๋ ์๋ฅ์ ๋ ๊ธฐ๋ฐ ๋ณต์๋ ฅ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋ณต์๋ ฅ์ด ํฐ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ฉด, ์ ์ฒด ๋ถ์ ์๊ฐ ๋์ ์๋ฅ์ ๋ ๋๋น ์นจ์๋์ด ์ ์ฒด ๋ถ์ ์๊ฐ ๋์ ์์
๊ฒ์ ์๋ฏธํ๊ณ , ์นจ์๋์ด ์์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ฉด, ์๋ฅ์ ๋ ๋๋น ์นจ์๋์ด ํฐ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค. ์ง์์๊ฐ 30๋ถ, 60๋ถ, 90๋ถ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 120๋ถ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ๊ฐ
Tables 4~7์ ์ ๋ฆฌํ์๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด ๋ชจ๋ ์ง์์๊ฐ์์ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์ด ๋์ด๋ ์๋ก ๋ณต์๋ ฅ์ด ๊ฐ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ชจ๋ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์์ ์ง์์๊ฐ์ด 90๋ถ์ผ ๋ ๊ฐ์ฅ ์์
๋ณต์๋ ฅ์ ๋ํ๋๋ค. ๊ธฐ์กด ์ด์๊ณผ ์ ์๋ ์ด์์ ๋ณต์๋ ฅ ์ฐจ์ด๋ ๋ชจ๋ ์ง์์๊ฐ์์ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์ด ๋์ด๋ ์๋ก ์ปค์ก๋ค. ํด๋น ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ง์์๊ฐ๋ณ๋ก ์ดํด๋ณด์๋ค.
Table 4๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด ๊ธฐ์กด ์ด์๊ณผ ์ ์๋ ์ด์์ ๋ณต์๋ ฅ ์ฐจ์ด๊ฐ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 30๋
์์ 5.20E-05, ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 50๋
์์ 8.18E-05, ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 70๋
์์
9.72E-05๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์ด ๋์ด๋ ์๋ก ๋ ์ด์์ ๋ณต์๋ ฅ ์ฐจ์ด๊ฐ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ ์๋ ์ด์์ด ์ง์์๊ฐ 30๋ถ์์ ๊ธฐ์กด ์ด์๋ณด๋ค ๋ณต์๋ ฅ์ด
๋ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค.
Table 5๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด ๊ธฐ์กด ์ด์๊ณผ ์ ์๋ ์ด์์ ๋ณต์๋ ฅ ์ฐจ์ด๊ฐ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 30๋
์์ 2.58E-04, ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 50๋
์์ 4.38E-04, ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 70๋
์์
5.58E-04๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์ด ๋์ด๋ ์๋ก ๋ ์ด์์ ๋ณต์๋ ฅ ์ฐจ์ด๊ฐ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ ์๋ ์ด์์ด ์ง์์๊ฐ 60๋ถ์์ ๊ธฐ์กด ์ด์๋ณด๋ค ๋ ํจ๊ณผ์ ์ธ
์ด์์ด๋ค.
Table 6์ ์ดํด๋ณด๋ฉด ์ง์์๊ฐ 90๋ถ์์ ๊ธฐ์กด ์ด์๊ณผ ์ ์๋ ์ด์์ ๋ณต์๋ ฅ ์ฐจ์ด๋ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 30๋
์์ 3.63E-04, ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 50๋
์์ 5.96E-04,
์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 70๋
์์ 7.71E-04๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์ด ๋์ด๋ ์๋ก ๋ ์ด์์ ๋ณต์๋ ฅ ์ฐจ์ด๋ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ง์์๊ฐ 90๋ถ์์ ์ ์๋ ์ด์์ด ๊ธฐ์กด
์ด์๋ณด๋ค ํจ๊ณผ์ ์ธ ์ด์์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
Table 7์ ์ดํด๋ณด๋ฉด ์ง์์๊ฐ 120๋ถ์์ ๊ธฐ์กด ์ด์๊ณผ ์ ์๋ ์ด์์ ๋ณต์๋ ฅ ์ฐจ์ด๋ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 30๋
์์ 3.29E-04, ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 50๋
์์ 6.07E-04,
์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 70๋
์์ 8.07E-04๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์ด ๋์ด๋ ์๋ก ๋ ์ด์์ ๋ณต์๋ ฅ ์ฐจ์ด๋ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ง์์๊ฐ 120๋ถ์์๋ ์ ์๋ ์ด์์ด ๊ธฐ์กด
์ด์๋ณด๋ค ํจ๊ณผ์ ์ธ ์ด์์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
Tables 4~7์ ๋ด์ฉ์ ์ ๋ฆฌํ์๋ฉด ์ง์์๊ฐ 90๋ถ์์ ์ด์์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ณต์๋ ฅ ๊ฐ์ด ๊ฐ์ฅ ์๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ง์์๊ฐ 90๋ถ์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์ต์ด์ ์
๋์ ๋ฐฐ์๊ฐ ์๋ฃ๋๋ ์๊ฐ๋ณด๋ค
์งง์ ์ฐ์๊ด๋ง์ ๊ณผ๋ถํ๊ฐ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ํ์ฌ ์ง์์๊ฐ 120๋ถ์ธ ๊ฒฝ์ฐ๋ณด๋ค ๋ณต์๋ ฅ์ด ์๊ฒ ๋ฐ์ํ์๋ค. ์ง์์๊ฐ 30๋ถ๊ณผ 60๋ถ์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์ง์์๊ฐ 90๋ถ๋ณด๋ค
์ด๊ฐ์ฐ๋์ด ์์ ์นจ์๋ ์์ฒด๊ฐ ์ง์์๊ฐ 90๋ถ๋ณด๋ค ๋ฎ๊ฒ ๋ฐ์ํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ง์์๊ฐ 90๋ถ์ ๋ณต์๋ ฅ์ด ๊ฐ์ฅ ์๊ฒ ๋ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ถ์๋๋ค.
Fig. 9๋ ์ง์์๊ฐ 30๋ถ์ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 30๋
์ผ ๋์ ์ง์์๊ฐ 120๋ถ์ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 70๋
์ผ ๋์ ๊ฐ์ฐ๋, ์นจ์๋, ์ ์์ง ์์ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์์คํ
์ฑ๋ฅ ๊ทธ๋ํ๋ฅผ
๊ฐ๊ฐ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. Fig. 9(a)์ ์นจ์๋ ๊ทธ๋ํ์์๋ ๊ธฐ์กด ์ด์๋ณด๋ค ์ ์๋ ์ด์์ ์นจ์๋์ด ์ฒจ๋์์ ๋ ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ์ผ๋ ์์คํ
์ฑ๋ฅ ๊ทธ๋ํ์์๋ ์ ์๋ ์ด์์ด ์ฒจ๋์์์ ์์คํ
์ฑ๋ฅ์ด ๋ ๋์๋ค. ๊ทธ ์ด์ ๋ ์ ์๋ ์ด์์์ ์งง์ ์๊ฐ์ ๋ด๋ฐฐ์์์คํ
์ผ๋ก ๋ ๋ง์ ์ ์
์ด ๋ฐ์ํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ๋ถ์๋๋ค. Fig. 9(b)์ ์นจ์๋ ๊ทธ๋ํ๋ ๊ธฐ์กด ์ด์๋ณด๋ค ์ ์๋ ์ด์์ ์ฒจ๋๋ถ๋ถ์ ์นจ์๋์ด ๋ฎ์ผ๋ฉฐ, ์นจ์๋์ด ์๋ฉธํ๋ ์๊ฐ๋ ๋จ์ถ๋์๋ค. ์ ์์ง ์์๋ ๊ธฐ์กด ์ด์์์ ์ต๋
4.5 m๊น์ง ๋์ด๋๋ ๊ฒ์ ๋นํด ์ ์๋ ์ด์์ ์ด๊ธฐ ๊ฐ๋ ์์์ธ 1.5 m๋ฅผ ์ ์งํ๊ณ ์๋ค. ๋ถ์ ์ด๋ฐ ์ ์์ง ์์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ค๊ฐ ๊ฐ์ํ๋ ๊ตฌ๊ฐ์ด
๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ ์๋ฌธ์ ํตํ ๋ฐฐ์์ ๋๋ถ์ด ํํ๊ฐ ์ ๋๊ฐ๋๋์ด ๋ฐฐ์๋์ด ์ฆ๊ฐํ์ฌ ์ ์์ง ์์๊ฐ ๊ธ๊ฐํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ์์คํ
์ฑ๋ฅ ๊ทธ๋ํ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด Fig. 9(a)์์๋ ๊ธฐ์กด ์ด์๋ณด๋ค ์ ์๋ ์ด์์ ์์คํ
์ฑ๋ฅ์ด ์ฒจ๋๋ถ๋ถ์์ ๋ ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๊ณ , Fig. 9(b)์์๋ ๊ธฐ์กด ์ด์๋ณด๋ค ์ ์๋ ์ด์์ ์์คํ
์ฑ๋ฅ์ด ์ฒจ๋๋ถ๋ถ์์ ๋ ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๊ณ , ์๋ ์ฑ๋ฅ์ผ๋ก ๋ณต์๋๋ ์๊ฐ๋ ๋น ๋ฅด๋ค. Fig. 10์ ๊ฐ๊ฐ์ ์ง์์๊ฐ๊ณผ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์ ๋ํ ์์คํ
์ฑ๋ฅ ๊ทธ๋ํ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค.
Fig. 10์ ์ดํด๋ณด๋ฉด ๋์ผ ์ง์์๊ฐ์ ๋ํ ๊ธฐ์กด ์ด์๊ณผ ์ ์๋ ์ด์์ ์์คํ
์ฑ๋ฅ์ ์ ์ ๊ฐ์ํ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋์ผ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์ ๋ํ ๊ธฐ์กด ์ด์๊ณผ
์ ์๋ ์ด์์ ์ต์ ์์คํ
์ฑ๋ฅ์ ์ง์์๊ฐ์ด ๋์ด๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ง์์๊ฐ์ด 30๋ถ์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์๋ ์ฑ๋ฅ์ผ๋ก ๋ณต์๋๋ ์๊ฐ์
๊ธฐ์กด ์ด์๊ณผ ์ ์๋ ์ด์์์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์์ผ๋ฉฐ, ์์คํ
์ฑ๋ฅ์ ์ฒจ๋์์๋ง ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ค๋ฅธ ์ง์์๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ณด๋ค ์๋์ ๋ณต์๋ ฅ
์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค. ์ง์์๊ฐ 60๋ถ, 90๋ถ, 120๋ถ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฒจ๋์์์ ์์คํ
์ฑ๋ฅ์ ์ฐจ์ด๋ ์ ์ ์ปค์ง๋ฉฐ, ์์คํ
์ฑ๋ฅ์ ๋ณต์์์ ๋ ๋นจ๋ผ์ก๋ค. ๊ฐ์ฐ์
์ง์์๊ฐ์ด ์งง์์๋ก ์ด์์ผ๋ก ์ธํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ํ์ธํ๊ธฐ ์ด๋ ต๊ณ , ์ง์์๊ฐ์ด ๊ธธ์๋ก ์ด์์ผ๋ก ์ธํ ๋ณต์๋ ฅ ์ฐจ์ด๊ฐ ์ปค์ก๋ค. ๊ธฐ์กด ์ด์์ ์ง์์๊ฐ์ด ์งง๊ณ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์ด
๋์ด๋ ์๋ก ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐ ์ ์ ํฌ๊ฒ ๋ฐ์ํ๋ ๋ฐ๋ฉด, ์ ์๋ ์ด์์ ์ฑ๋ฅ์ ํ์ ํญ์ด ๊ธฐ์กด ์ด์์ ๋นํด ์์ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋ํ ์ง์์๊ฐ์ด 120๋ถ์ธ
๊ฒฝ์ฐ ๊ธฐ์กด ์ด์์ ์ฑ๋ฅ์ด ๋์ ๋๊ฒ ๊ฐ์ํ๋ ๋ฐ๋ฉด, ์ ์๋ ์ด์์ ์ฑ๋ฅ์ ๋น๊ต์ ๊ฐ์ํญ์ด ์์ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ง์์๊ฐ 30๋ถ, 60๋ถ, 90๋ถ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 120๋ถ์ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ 30๋
, 50๋
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 70๋
์ธ ์ด 12๊ฐ์ง ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ์๋ฃ๋ฅผ ์ ์ฉํ์ฌ ๊ธฐ์กด
์ด์๊ณผ ์๋ฌธ์ด์์ ๊ณ ๋ คํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณต์๋ ฅ์ ํตํด ํ๊ฐํ์๋ค. ์ ์ฉ ๊ฒฐ๊ณผ ๊ธฐ์กด ์ด์์ ๋นํด ์๋ฌธ์ด์์ ๊ณ ๋ คํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์์ด
๋ชจ๋ ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ์ ๋ํ์ฌ ํจ๊ณผ์ ์ธ ์ด์์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ํ ์ง์์๊ฐ์ด ๊ธธ์ด์ง๊ณ ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์ด ์ปค์ง์๋ก ์ ์๋ ์ด์์ด ์์คํ
์ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐ ๊ธฐ์กด ์ด์์ ๋นํด
์๊ฒ ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์๋ ์ฑ๋ฅ์ผ๋ก ๋ณต๊ตฌํ๋ ์๊ฐ๋ ๋นจ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์ํ ์๋ฌธ์ด์์ ๊ณ ๋ คํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์์ด ๊ธฐ์กด ์ด์๋ณด๋ค ๋ ํจ๊ณผ์ ์ธ
์ด์์ผ๋ก ๋ณผ ์ ์๋ค.
Fig. 9. System Function, Storage Depth and Flooding Graphs
Fig. 10. System Function Graphs for Each Duration and Frequency
Table 4. Resilience Results for the Current Operation and the Proposed Operation (Duration 30 min)
Operation
|
30 min
|
30 yr
(45.80 mm)
|
50 yr
(49.60 mm)
|
70 yr
(52.00 mm)
|
Current
|
0.999414
|
0.999059
|
0.998838
|
Proposed
|
0.999466
|
0.999141
|
0.998935
|
Difference
|
5.20E-05
|
8.18E-05
|
9.72E-05
|
Table 5. Resilience Results for the Current Operation and the Proposed Operation (Duration 60 min)
Operation
|
60 min
|
30 yr
(65.60 mm)
|
50 yr
(71.10 mm)
|
70 yr
(74.70 mm)
|
Current
|
0.998598
|
0.997928
|
0.997476
|
Proposed
|
0.998856
|
0.998366
|
0.998034
|
Difference
|
2.58E-04
|
4.38E-04
|
5.58E-04
|
Table 6. Resilience Results for the Current Operation and the Proposed Operation (Duration 90 min)
Operation
|
90 min
|
30 yr
(78.10 mm)
|
50 yr
(84.70 mm)
|
70 yr
(89.00 mm)
|
Current
|
0.998585
|
0.997802
|
0.997228
|
Proposed
|
0.998948
|
0.998397
|
0.997999
|
Difference
|
3.63E-04
|
5.96E-04
|
7.71E-04
|
Table 7. Resilience Results for the Current Operation and the Proposed Operation (Duration 120 min)
Operation
|
120 min
|
30 yr
(87.41 mm)
|
50 yr
(94.71 mm)
|
70 yr
(99.62 mm)
|
Current
|
0.998989
|
0.998149
|
0.997548
|
Proposed
|
0.999318
|
0.998756
|
0.998354
|
Difference
|
3.29E-04
|
6.07E-04
|
8.07E-04
|
4. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์๋ฌธ์ด์์ ๊ณ ๋ คํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์ ๊ธฐ์ ์ ์ ์ํ์๊ณ , ์ ์๋ ์ด์์ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ์๋ฅ์ ๋ ๊ธฐ๋ฐ ๋ณต์๋ ฅ ์ง์๋ฅผ ์ ์ํ์๋ค.
์๋ฌธ์ด์์ ๊ณ ๋ คํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์ ๊ธฐ์ ์ ๊ธฐ์กด์ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์ด์์์ ๊ณ ๋ คํ์ง ์์๋ ์๋ฌธ์ ๊ณ ๋ คํ ์ด์์ด๋ค. ์ ์๋ ์ด์์ ์ธ์์๋ณด๋ค ๋ด์์๊ฐ
๋์ ๊ฒฝ์ฐ ์๋ฌธ์ ๊ฐ๋ฐฉํ์ฌ ์๋ฌธ์ ํตํ ์์ฐ๋ฐฉ๋ฅ๋ฅผ ์ง์ํ์ฌ ๊ธฐ์กด์ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์ด์๋ณด๋ค ๋ ๋ง์ ๋ฐฐ์๋์ ํ๋ณดํ ์ ์๋ ์ด์์ด๋ค.
๋ณต์๋ ฅ์ ์์คํ
์ ์ฑ๋ฅ์ ํ์ ๋ํ ํ๊ฐ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์์คํ
์ ์ฑ๋ฅ์ด ์๋ ์ฑ๋ฅ ๋๋ ํ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ์ฑ๋ฅ๊น์ง ๋ณต๊ตฌํ๋ ์๊ฐ๊น์ง ํ๊ฐ๋ ์์คํ
ํ๊ฐ ์งํ์ด๋ค.
์ด๋ฒ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์ํ๋ ์๋ฅ์ ๋ ๊ธฐ๋ฐ ๋ณต์๋ ฅ ์ง์๋ ํ์ฌ ์์คํ
์์ ์ฒ๋ฆฌํ๊ณ ์๋ ์ ๋๋๋น ์นจ์๋์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋๋ค. ์๋ฅ์ ๋์ ๋จ์ ์๊ฐ๋น ์์คํ
์ ์
๋๊ณผ
๊ด๋ด ์ ๋์ ํฉ์ด๋ค. ์๋ฅ์ ๋ ๊ธฐ๋ฐ ๋ณต์๋ ฅ์ง์๋ฅผ ๋น์ฐ๋น๋ฌผํํ์ฅ์ ์ ์ฉํ์ฌ ๊ธฐ์กด ์ด์๊ณผ ์๋ฌธ์ด์์ ๊ณ ๋ คํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฒํ ํ์๋ค.
์ฑ๋ฅ ๊ฒํ ๋ฅผ ์ํด ์ด 12๊ฐ์ง์ ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ ์๋ฃ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ฌ์ฉํ ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ์ ์ง์์๊ฐ์ 30๋ถ, 60๋ถ, 90๋ถ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 120๋ถ์ด๋ฉฐ, ์ฌํ๊ธฐ๊ฐ์
30๋
, 50๋
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 70๋
์ด๋ค. ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ ์ ์ฉ๊ฒฐ๊ณผ ๋ชจ๋ ์ด์์์ ์ง์์๊ฐ 90๋ถ์ธ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ณต์๋ ฅ์ด ๊ฐ์ฅ ์์ ๊ฐ์ ๋ํ๋๋ค. ๊ทธ ์ด์ ๋ ๊ฐ์ฐ ์ง์์๊ฐ
90๋ถ์ด ์ต์ด์ ์
๋์ ๋ฐฐ์๊ฐ ์๋ฃ๋๋ ์๊ฐ๋ณด๋ค ์งง์ ๊ณผ๋ถํ๊ฐ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ํ์ฌ ์นจ์๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ฐ์ํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ์ง์์๊ฐ์ด ์งง์์๋ก ์ด์์ผ๋ก ์ธํ ๋ณต์๋ ฅ
์ฐจ์ด๊ฐ ์๊ฒ ๋ฐ์ํ์๊ณ , ์ง์์๊ฐ์ด ํด์๋ก ์ด์์ผ๋ก ์ธํ ๋ณต์๋ ฅ ์ฐจ์ด๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ฐ์ํ์๋ค. ํ๋ฅ ๊ฐ์ฐ๋๋ณด๋ค ์ง์์๊ฐ์ด ๊ธด ์ค์ ๊ฐ์ฐ์ฌ์์์๋ ์ด์์ผ๋ก
์ธํ ์ฐจ์ด๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ฐ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ฉฐ, ์ค์ ๊ฐ์ฐ์์๋ ์ ์๋ ์ด์์ด ๋ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ๋ด๋ฐฐ์์์คํ
์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ ํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ถ์๋๋ค. ๊ธฐ์กด
์ด์๊ณผ ์ ์๋ ์ด์์ ๋ณต์๋ ฅ์ ๋น๊ตํ์์ ๋, ๋ชจ๋ ๊ฒฝ์ฐ์์ ์ ์๋ ์ด์์ด ๊ธฐ์กด ์ด์๋ณด๋ค ๋ ํฐ ๋ณต์๋ ฅ์ ๋ํ๋๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ์ ์๋ ์ด์์ด ๋น์ฐ๋น๋ฌผํํ์ฅ์
์ ์ฉ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ ๊ธฐ์กด ์ด์๋ณด๋ค ํจ๊ณผ์ ์ธ ์ด์์์ ์ ์ ์๋ค. ์ดํ ๋๊ท๋ชจ ๊ด๋ง์ ์ ์ฉํ์ฌ ์๋ฌธ์ด์์ ๊ณ ๋ คํ ๋น๋ฌผํํ์ฅ ์๋์ด์์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฒํ ํ๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ
๊ฐ๋ฅํ๋ฉฐ, ์ค์ ์นจ์๊ฐ ๋ฐ์ํ ๊ฐ์ฐ์ฌ์์ด ์กด์ฌํ๋ ์ ์ญ์ ์ ์ฉํ์ฌ ์ ์๋ ์ด์์ ์ค์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฒํ ํ ์ ์๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ์ ๋ถ(๊ต์ก๋ถ)์ ์ฌ์์ ํ๊ตญ ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋จ์ ์ง์์ ๋ฐ์ ์ํ๋ ์ฐ๊ตฌ์
๋๋ค(๊ณผ์ ๋ฒํธ: NRF-2019R1I1A3A01059929).
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ 2021 CONVENTION ๋
ผ๋ฌธ์ ์์ ยท๋ณด์ํ์ฌ ์์ฑ๋์์ต๋๋ค.
References
Dong X., Guo H., Zeng S. (2017). "Enhancing future resilience in urban drainage system:
Green versus grey infrastructure.", Water Research, Vol. 124, pp. 280-289
Faisal I. M., Kabir M. R., Nishat A. (1999). "Non-structural flood mitigation measures
for Dhaka City.", Urban Water, Vol. 1, No. 2, pp. 145-153
Hwang Y. K., Kwon S. H., Lee E. H., Kim J. H. (2019). "Development of optimal pump
operation method for urban drainage systems.", In International Conference on Harmony
Search Algorithm, Springer, Cham, Kuming, China, pp. 63-69
Kim Y. T., Park M. H., Kwon H. H. (2020). "Spatio-temporal summer rainfall pattern
in 2020 from a rainfall frequency perspective.", Journal of Korea Society of Disaster
and Security, Vol. 13, No. 4, pp. 93-104
Lee E. H., Lee Y. S., Joo J. G., Jung D. H., Kim J. H. (2017). "Investigating the
impact of proactive pump operation and capacity expansion on urban drainage system
resilience.", Journal of Water Resources Planning and Management, Vol. 143, No. 7
Lee G. Y., Beak H. W., Ryu J. N., Kim T. H., Oh J. I. (2012). "A comparative study
on the performance of pumping station by changing measurement methods and operational
logic.", Journal of Korean Society of Water and Wastewater, Vol. 26, No. 6, pp. 915-925
Lee W. H., Cho W. C., Shim J. H. (1992). "A new control technique of drainage pump
based on fuzzy control.", Journal of the Korean Society of Civil Engineers, KSCE,
Vol. 12, No. 3, pp. 107-114
Li C., Liu M., Hu Y., Zhou R., Wu W., Huang N. (2021). "Evaluating the runoff storage
supply-demand structure of green infrastructure for urban flood management.", Journal
of Cleaner Production, Vol. 280
Maeda M., Mizushima H., Ito K. (2002). "Development of the real-time control (RTC)
system for Tokyo sewage system.", In Global Solutions for Urban Drainage, Ninth International
Conference on Urban Drainage (9ICUD), Oregon, United States, pp. 1-16
Meyer V., Priest S., Kuhlicke C. (2012). "Economic evaluation of structural and non-structural
flood risk management measures: examples from the Mulde River.", Natural Hazards,
Vol. 62, No. 2, pp. 301-324
Ministry of Environment (ME) (2019). "Standard guidelines for estimating flood volumes"
Ministry of Land, Transport and Maritime Affairs (MOLIT) (2011). "Improvement and
supplement of probability rainfall in South Korea"
Ministry of the Interior and Safety (MOIS) (2013). "Disaster year book"
Mugume, S. N , Gomez, D. E , Fu, G , Farmani, R , Butler, D (2015). "A global analysis
approach for investigating structural resilience in urban drainage systems.", Water
Research, Vol. 81, pp. 15-26
Pachauri R. K., Allen M. R., Barros V. R., Broome J., Cramer W., Christ R., Church
J. A., Clarke L., Dahe Q., Dasgupta P., Dubash N. K., Edenhofer O., Elgizouli I.,
Field C. B., Forster P., Friedlingstein P., Fuglestvedt J., Gomez-Echeverri L., Hallegatte
S., Hegerl G., Howden M., Jiang K., Jimenez Cisneroz B., Kattsov V., Lee H., Mach
K. J., Marotzke J., Mastrandrea M. D., Meyer L., Minx J., Mulugetta Y., OโBrien K.,
Oppenheimer M., Pereira J. J., Pichs-Madruga R., Plattner G. K., Pรถrtner H. O., Power
S. B., Preston B., Ravindranath N. H., Reisinger A., Riahi K., Rusticucci M., Scholes
R., Seyboth K., Sokona Y., Stavins R., Stocker T. F., Tschakert P., van Vuuren D.,
van Ypserle J. P. (2014). "Climate change 2014: Synthesis report", Contribution of
Working Groups I, II and III to the fifth assessment report of the Intergovernmental
Panel on Climate Change, pp. 151
Pasha M. F. K., Lansey K. (2009). "Optimal pump scheduling by linear programming.",
In World Environmental and Water Resources Congress 2009: Great Rivers, Missouri,
United States, pp. 1-10
Rossman L. A., Simon M. A. (2022). "Storm water management model userโs manual", version
5.2., Cincinnati: National Risk Management Research Laboratory, Office of Research
and Development, US Environmental Protection Agency.
Son A. L., Kim B. H., Han K. Y. (2017). "A study on real-time operation method of
urban drainage system using data-driven estimation.", Journal of the Korean Society
of Civil Engineers, KSCE, Vol. 37, No. 6, pp. 949-963