์๊ฐ์ฐ
(Kang-Woo An)
1
์ฑ์ ์ง
(Yu-Jin Chae)
1
์ํ์ฑ
(Tae-Sung Eom)
2โ iD
๊น์ง์ฐ
( Jinwoo Kim)
3
๊น์ ์
(Seon-Woong Kim)
4
๊น์ฌํ
( Jae-Hwan Kim)
5
-
๋จ๊ตญ๋ํ๊ต ๊ฑด์ถํ๋ถ ๋ํ์์
(Graduate Student, School of Architecture, Dankook University, Yongin 16890, Rep. of
Korea)
-
๋จ๊ตญ๋ํ๊ต ๊ฑด์ถํ๋ถ ๊ต์
(Professor, School of Architecture, Dankook University, Yongin 16890, Rep. of Korea)
-
KCL ๋ด์ง์ผํฐ ์ฑ
์์ฐ๊ตฌ์
(Senior Researcher, Seismic Safety Center, KCL, Cheongju 28115, Rep. of Korea)
-
(์ฃผ)AMS ์ฐ๊ตฌ์ ์์ฅ
(Director, Laboratory, AMS Engineering, Daegeon 34077, Rep. of Korea)
-
(์ฃผ)AMS ๋ํ
(CEO, AMS Engineering, Daegeon 34077, Rep. of Korea)
Copyright ยฉ Korea Concrete Institute(KCI)
ํค์๋
๋น๋ณด๊ฐ์กฐ์ , ์กฐ์ ๋ฒฝ, ECC ์์ผ, ๊ฐ์ฒดํ์ , ๋ด์ง๋ณด๊ฐ
Key words
unreinforced masonry, masonry wall, ECC jacket, rocking, seismic retrofit
1. ์ ๋ก
์ต๊ทผ ํ์ถ์, ๊ฒฝ๋ก๋น, ๋จ๋
์ฃผํ ๋ฑ ๋
ธํ ์๊ท๋ชจ ์กฐ์ ๊ฑด๋ฌผ์ ๋ํ ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ์ ๋ํ ์์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ค ๊ฑด๋ฌผ์ ๋๋ถ๋ถ 2์ธต ์ดํ์
๊ฑด๋ฌผ๋ก ์ค๋ ฅํ์ค์ ์ง์งํ๋๋ก ์ค๊ณ๋ ๋น๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด(unreinforced masonry wall)๊ฐ ์ง์งํ์ค์ ์ ํญํ๋ค. ๋ฏธ๊ตญ์์ ์ํ๋ 2์ธต ์กฐ์ ๊ฑด๋ฌผ์
๋ํ ์คํ์ฐ๊ตฌ(Costley and Abrams 1996; Moon 2004; Moon et al. 2007)์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ๋น๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด๋ ๋ณด๊ฐ์ฒ ๊ทผ์ด ์ฌ์ฉ๋์ง ์์์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๋ฉด๋ด ํกํ์ค ๋ํ์ฌ ํญ๋ณต์ ์ด ๋ถ๋ช
ํ๊ณ ํญ๋ณต ์ดํ์๋ ๊ฐ๋๊ฐ ์ผ์ ํ๊ฒ ์ ์ง๋๋
์ฐ์ฑ๊ฑฐ๋(๋ณํ์ง๋ฐฐ ๊ฑฐ๋)์ด ํ์ธ๋๋ค. ๊ฐ๋ณ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ํ ์คํ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ด์ ์ ์ฌํ ๋ณํ์ง๋ฐฐ ๊ฑฐ๋๋ชจ๋๊ฐ ํ์ธ๋๋ค. Kang et al. (2010)์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ผํธ๋ ๋ฒ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด(ํ์๋น 0.67~1.33)์์ ํก๋ณ์๋น 2~5 %์ ๋ณํ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ธ๋์๊ณ , Yi et al. (2005)์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ณต๊ณก๋ฅ ๋ชจ๋ฉํธ๊ฐ ์์ฉํ๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด(ํ์๋น 0.75~2.25)์์ ํก๋ณ์๋น 1.5 % ์ด์์ ๋ณํ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ธ๋์๋ค. Kanno and Choi (2021)์ ๋น๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด ๋ด์ง์คํ์์๋ ์ผ์ฒดํ ์กฐ์ ๋ฒฝ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ํญ๋ณต ํ ์ฐ์ฑ๊ฑฐ๋์ด ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋น๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ์ฐ์ฑ๊ฑฐ๋์
ํต์ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด๊ฐ ๊ฐ์ฒดํ์ (rocking) ๋๋ ๊ฐ๋ก์ค๋ํ๊ดด(bed joint sliding)์ ์ํด ํ๊ดด๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ํ๋๋ค(KISC 2013; ASCE 2013, 2017). ํนํ, Moon et al. (2007), Kang et al. (2010), Yi et al. (2005), Kanno and Choi (2021), Abrams and Shah (1992), Esposito and Ravenshorst (2017), Mahmoudimotlagh (2020), Shabani and Kioumarsi (2022) ๋ฑ ๋ค์์ ์ฐ๊ตฌ๋ฌธํ์์ ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋์ ๋น๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ์ฃผ์ํ ๋ณํ์ง๋ฐฐ ๊ฑฐ๋๋ชจ๋๋ก ๋ณด๊ณ ๋์๋ค.
Fig. 1์ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด ๋ฐ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ(wall pier, ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ๋ณ์ ์ํ ๋ฒฝ์ฒด)์์ ๊ด์ฐฐ๋๋ ๊ฐ์ฒดํ์ ํ๊ดด๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋ค(Kanno and Choi 2021; Eom et al. 2023). ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ํน์ง์ ๊ฐ๋๋ค. ์ฒซ์งธ, ๊ฐ์ฒดํ์ ์ด ๋ฐ์ํ๋ ๋์์๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ด๋ถ ์์(๊ท ์ด ๋๋ ์๊ดด)์ ์๋์ ์ผ๋ก ์ ํ์ ์ด๋ค.
๋์งธ, ์ฐฝํธ ๋ฑ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด๋ ์ฃผ๋ก ํ๋ถ์์ ์ํ์ค๋ํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์(์ผํธ๋ ๋ฒ ๋๋ ๋จ๊ณก๋ฅ ๊ฑฐ๋)ํ๋ฉฐ, ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ๋ณ์ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์์๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ํ
๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์ํ์ค๋ํ๊ดด๊ฐ ์์(๋ณต๊ณก๋ฅ ๊ฑฐ๋)๋๋ฉฐ ์ดํ ์ ์ฐจ ๋๊ฐ๊ท ์ด๋ก ๋ฐ์ ํ๋ค(Fig. 1(b) ์ฐธ์กฐ). ์
์งธ, ์ฃผ๊ธฐํ์ค์ด ์์ฉํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด ์ ์ฒด๋ฅผ ๊ดํตํ๋ ์ํ์ค๋ํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์ฌ ๋ฏธ๋๋ผํ๊ดด(bed joint sliding)๊ฐ ๋ํ๋ ์
์๋ค(Kanno and Choi 2021). ์ด๋ฌํ ๊ฐ์ฒดํ์ ์ ๋ํ์ฌ ๋ด์ง๋ณด๊ฐ์ ์ํํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ฒฝ์ฒด ํ๋จ๋ถ์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์ํ๊ท ์ด ๋ฐ ๋๊ฐ๊ท ์ด์ด ํ์ฐํ๋ ๊ฒ์ ์ง์ฐ์ํค๋ ๊ฒ์ด ํ์ํ๋ค.
์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์์ ์ธ๊ธ๋ ๊ฐ์ฒดํ์ ์ ์ํ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด ๋ฐ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ๋ณ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ ๊ท ์ด/ํ๊ดด๋ฅผ ๋ฐฉ์งํ๊ณ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๊ณ ์ ์ธ๋ถ ํ๋ฉด์ ๊ณ ์ธ์ฑ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด(engineered
cementitious composite, ECC)๋ก ์์ผํ
(๋๊ป 40 mm ์ด์)ํ์ฌ ์กฐ์ ์ ๋ณด๊ฐํ๋ ECC ์์ผ๊ณต๋ฒ์ ์ฐ๊ตฌํ์๋ค. ๋ณ๋์ ์ ์ฐฉ์ฅ์น
์์ด ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ์ํธ๋ฅผ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด ํ๋ฉด์ ๋ถ์ฐฉํ๋ ์ผ๋ฐ ํ์์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ๋๋ ์๋ผ๋ฏธ๋์ฌ์ ๋ณด๊ฐ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ, ECC ์์ผ๊ณต๋ฒ์ Fig. 2์ ๊ฐ์ด ๋ณ๋์ ์ต์ปค ๋ฐ ๋ณด๊ฐ์ฒ ๊ทผ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ECC ์์ผ์ ์ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ณด/์ฌ๋๋ธ์ ์ง์ ๊ณ ์ ํจ์ผ๋ก์จ ์ ๊ตฌ ๊ตฌ์กฐ ์ฌ์ด ์ผ์ฒด์ฑ์ ์ฆ์งํ๊ณ ์ง์งํ์ค
์ ๋ฌ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ํ๋ณดํ๋ค. ๋ํ ECC ์์ผ ๋ด๋ถ์ ์์ด์ด๋ฉ์๋ฅผ ๋ณ๋๋ก ์ถ๊ฐํจ์ผ๋ก์จ ECC ์์ผ์ ๊ท ์ด ๋ฐ ์์์ ์ต์ ํ๋ค. Fig. 2์์ ๋ณด๋ฏ์ด ECC ์์ผ๊ณต๋ฒ์ ์ฃผ์ ๊ตฌ์ฑ์์๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
โข ์ต์ปค์ ํฉ๋ถ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ์ฒ ๊ทผ(Fig. 2(a) ์ฐธ์กฐ): ECC ์์ผ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ต์ปค(๋ถ์ฐฉ์์ต์ปค)์ ์ํด ๊ธฐ์กด ๊ฑด๋ฌผ์ ์ฌ๋๋ธ ๋๋ ํ
๋๋ฆฌ๋ณด์ ์ฐ๊ฒฐ๋๋ค. ์ต์ปค์ ํฉ๋ถ๋ก๋ถํฐ ์ ํฉ๋ฉด์ ๊ฐ๋ก์ง๋ฌ ์์ง์ผ๋ก
์ฐ์ฅ๋๋ ๋ณด๊ฐ์ฒ ๊ทผ(D10)์ ํ์ค์ ๋ฌ๊ตฌ๊ฐ์์ ์๋ ฅ์ง์ค์ ์ํ ECC ์์ผ์ ์์ ๋ฐ ํ๊ดด๋ฅผ ๋ฐฉ์งํ๋ค.
โข ECC ์์ผ ๋ฐ ์์ด์ด๋ฉ์: PVC ๊ณ์ด ์ฌ์ ๋ฅผ ํผ์
ํ ์๋ฉํธ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๋ก์จ ECC ์์ผ์ ์ต์ํ 40 mm ์ด์์ ๋๊ป๋ก ์๊ณต๋๋ค. Fig. 2(c)~2(e)์ ๊ฐ์ด ์์ด์ด๋ฉ์, ์กฐ์ ์ต์ปค ๋ฐ ๊ณ ์ ํด๋ฆฝ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ECC ์์ผ์ด ๋์ ์กฐ์ ๋ฒฝ๋ฉด์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ผ๋ก ์ฐ๊ฒฐ๋๋๋ก ์๊ณต๋๋ค.
์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋น๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ํ ๋ด์ง์คํ์ ํตํ์ฌ ECC ์์ผ๊ณต๋ฒ์ ๋ด์ง๋ณด๊ฐ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฒ์ฆํ์๋ค. ๊ตญ๋ด ๋
ธํ ๊ฑด๋ฌผ์ ์กฐ์ ์ํ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ
๋ด์ง์คํ์ ๊ณํํ์๊ณ , ๊ณต๊ฐ์๊ธฐ(cavity wall) ๋ฐ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ์กฐ์ฌํ์๋ค. ์ด ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ECC ์์ผ๊ณต๋ฒ์
๊ตฌ์กฐ์์ธ๋ฅผ ํฌํจํ์ฌ ๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋น๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ํ ๋ด์ง์คํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก ๊ธฐ์ ํ์๋ค.
Fig. 1 Rocking failure modes in unreinforced masonry walls and wall piers
Fig. 2 Construction process of engineered cementitious composite (ECC) jacket for seismic retrofit of a masonry building
2. ์คํ ๊ณํ
2.1 ์คํ๋ณ์ ๋ฐ ์คํ์ฒด ํ์
์ด 6๊ฐ์ ๋น๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด๋ฅผ ์ ์ํ์ฌ ๋ฐ๋ณต๊ฐ๋ ฅ ์คํ์ ์ํํ์๋ค. Table 1์์ ๋ณด๋ฏ์ด ECC ์์ผ, ๊ณต๊ฐ์๊ธฐ ๋ฐ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ค์น ์ฌ๋ถ๋ฅผ
์คํ๋ณ์๋ก ๊ณ ๋ คํ์๋ค. ์คํ์ฒด ์ด๋ฆ์์ #1-#6์ ์คํ์ฒด ์ผ๋ จ๋ฒํธ๋ฅผ, C ๋ฐ S๋ ๊ฐ๊ฐ ๊ณต๊ฐ์๊ธฐ ๋ฐ ์ผ๋ฐ์๊ธฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด๋ฅผ, NJ ๋ฐ FJ๋ ๊ฐ๊ฐ ๋น๋ณด๊ฐ
๋ฐ ECC ์์ผ๋ณด๊ฐ์, O๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๋ฅผ ๊ฐ๋ฆฌํจ๋ค.
๋ณด๊ฐ ์ด์ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ํ์ ๋ฐ ์น์๋ Fig. 3์ ๋ํ๋๋ค. ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๊ธธ์ด ๋ฐ ๋์ด๋ ๊ฐ๊ฐ 1,990 mm ๋ฐ 1,350 mm์ด๊ณ ๋ฒฝ์ฒด ํ์๋น(๋์ด/๊ธธ์ด)๋ 0.678์ด๋ค. ์คํ์ฒด #1 ๋ฐ #2์๋
1.5B์๊ธฐ๋ฅผ ์ ์ฉํ์๊ณ , ์คํ์ฒด #3-#6์ ๋ฒฝ์ฒด๊ฐ ์ผ์ชฝ์ผ๋ก ์น์ฐ์น 1.0B ํธ์ฌ์๊ธฐ๋ฅผ ์ ์ฉํ์๋ค. ์คํ์ฒด #5 ๋ฐ #6์ ์ฐฝํธํ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ํฌ๊ธฐ๋
710 mmร680 mm์ด๋ค. ๋ชจ๋ ์คํ์ฒด์์ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด๋ ๋จ๋ฉดํฌ๊ธฐ 300 mmร300 mm์ ์ํ ์ฒ ๊ทผ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ณด ์ฌ์ด์ ์ค์นํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ณด์ ๊ธธ์ด๋ฐฉํฅ
๋ฐ ์ง๊ฐ๋ฐฉํฅ ๋ณด๊ฐ์ฒ ๊ทผ์ผ๋ก๋ ๊ฐ๊ฐ 4-D19 ๋ฐ D10@150(ํํ)๊ฐ ์ฌ์ฉ๋์๋ค. ์คํ์ฒด๋ ๋
ธํ ์กฐ์ ๊ฑด๋ฌผ 1์ธต ๋ฒฝ์ฒด์ ์ฝ 2/3 ํฌ๊ธฐ๋ก ์ค๊ณ๋์์ผ๋ฉฐ,
๊ฐ๊ตฌ๋ถ์ ํฌ๊ธฐ ๋ฐ ์์น๋ ๋น๊ต๋ถ์์ ์ํ์ฌ Kanno and Choi (2021) ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ฐธ๊ณ ํ์๋ค. ๋ํ ์คํ์กฐ์ฌ๋ ์ค์ ๊ฑด๋ฌผ์ ๋ณด๊ฐ์์ธ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์กฐ์ ์ ํธ์ฌ์๊ธฐ๋ก ๊ณ ๋ คํ์๋ค.
Fig. 4๋ ๊ธฐ์ด ๋ฐ ํ๋ถ๋ณด์ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ์๊ณต๊ณผ์ ์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ํ๋ถ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ธฐ์ด ๋ฐ ๋ณด๋ฅผ ๋จผ์ ์๊ณตํ ๋ค์ ๋ฒฝ๋์ ์์ ์ฌ๋ ค ์คํ์ฒด๋ฅผ ์ ์ํ์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ
๋ณด์ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด ์ฌ์ด ์ ํฉ๋ฉด์์ ๋ฏธ๋๋ผ์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํ์ฌ Fig. 4(a)์ ๊ฐ์ด ์ฒ ๊ทผ ์ ๋จํค๋ฅผ 500 mm ๊ฐ๊ฒฉ์ผ๋ก ์ค์นํ์๋ค. 1.5B ๊ณต๊ฐ์๊ธฐ๊ฐ ์ฌ์ฉ๋ ์คํ์ฒด #1 ๋ฐ #2์์๋ ๋จ์ด์ฌ๊ฐ ์กด์ฌํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ์์ ํ์ฌ ๋ด๋ฒฝ(1.0B,
์๋ฉํธ๋ฒฝ๋) ๋ฐ ์ธ๋ฒฝ(0.5B, ์ ๋ฒฝ๋) ์ฌ์ด์ 20 mm ๋๊ป์ ์คํฐ๋กํผ์ ์ฝ์
ํ์ฌ ๋ฒฝ๋์ ์์๋ค. ์คํ์ฒด #3~#6์๋ 1.0B ๋ฒฝ๋์๊ธฐ(์๋ฉํธ๋ฒฝ๋)๊ฐ
์ฌ์ฉ๋์๋ค. ๊ตญ๋ด ๋
ธํ ๊ฑด๋ฌผ์ ์กฐ์ ์ํ๋ฅผ ๋ชจ์ฌํ๊ธฐ ์ํ์ฌ, Fig. 4(b)์ ๊ฐ์ด ์กฐ์ ์ค๋์ ๋ถ๋ํ ์ํ๋ก ์๊ณต๋์๋ค. ์ฆ, ์ํ์ค๋์ ๋ฒฝ๋ ๋ฐ๋ฅ๋ฉด์ ์ ์ฝ 80~90 %์ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๊ฐ ์ฑ์์ก๊ณ , ์์ง์ค๋์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค๋๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๊ฐ
์ถฉ๋ถํ ๋ค์ ธ์ง์ง ์์ ์ํ๋ก ์๊ณต๋์๋ค.
Fig. 3 Configurations of masonry wall specimens before strengthening
Fig. 4 Fabrication of concrete pedestals and masonry walls
Table 1 Test variables
Specimen
|
Masonry wall
|
ECC jacket
|
Opening
|
#1 C-NJ
|
Cavity wall1)
|
1.5B2)
|
None
|
None
|
#2 C-FJ
|
Cavity wall1)
|
1.5B2)
|
Used
|
None
|
#3 S-NJ
|
Solid wall
|
1.0B2)
|
None
|
None
|
#4 S-FJ
|
Solid wall
|
1.0B2)
|
Used
|
None
|
#5 S-NJ-O
|
Solid wall
|
1.0B2)
|
None
|
Considered
|
#6 S-FJ-O
|
Solid wall
|
1.0B2)
|
Used
|
Considered
|
Notes:
1)The cavity was filled with 20-mm-thick polystyrene;
2)1.5B and 1.0B indicate three and two layers of wythe, respectively
2.2 ECC ์์ผ ๋ณด๊ฐ
6๊ฐ์ ์คํ์ฒด ์ค #2, #4 ๋ฐ #6 ์คํ์ฒด์ ๋ํ์ฌ ECC ์์ผ๋ณด๊ฐ๊ณต๋ฒ์ ์ ์ฉํ์๋ค. Fig. 5๋ ์คํ์ฒด๋ณ ECC ์์ผ๋ณด๊ฐ ๊ตฌ์กฐ์์ธ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ECC ์์ผ์ ๋๊ป๋ 40 mm์ด๊ณ , ECC ์์ผ๊ณผ ์ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ณด๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ์ํ ์ต์ปค์ ํฉ๋ถ๋
Fig. 6๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ณด๊ฐ์ต๊ธ(๊ฐํ๋๊ป 10 mm), M16 ๋ถ์ฐฉ์ต์ปค(๊ฐ๊ฒฉ 200 mm), D10 ๋ณด๊ฐ์ฒ ๊ทผ(๊ฐ๊ฒฉ 200 mm, ๊ธธ์ด 290 mm)์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํ์ค๊ฒฝ๋ก๋ฅผ
๋ณด๊ฐํ์๋ค. ECC ์์ผ ๋ด๋ถ์๋ ์กฐ์ ์ต์ปค($\phi$4.5) ๋ฐ ์์ด์ด๋ฉ์(์ง๊ฒฝ 2 mm, ์์ง/์ํ ๊ฐ๊ฒฉ 50 mm)๋ฅผ ์ค์นํ๊ณ , ์ด๋ค์ ํด๋ฆฝ์ผ๋ก
๊ณ ์ ํ์๋ค. ์คํ์ฒด์ ECC ์์ผ์ Fig. 2์ ์๊ณต์ ์ฐจ์ ๋ฐ๋ผ ์๊ณต๋์์ผ๋ฉฐ, ์คํ์ฒด ์ ์ ๊ณผ์ ์ Fig. 7์ ๋ํ๋๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ก, ์ฒ ๊ฑฐ ๋ฑ ๋ด๋ถ๊ณต์ฌ๊ฐ ์ต์ํ๋๋๋ก ECC ์์ผ์ ๋ฐ๊นฅ 1๋ฉด์๋ง ์ค์นํ๋ ๋ณด๊ฐ๋ฐฉ๋ฒ์ด ๊ณ ๋ ค๋์๊ณ , ์์ผ๋๊ป๋ ์๊ณต๊ฐ๋ฅํ ์ต์๋๊ป์ธ
40 mm๋ก ์๊ณตํ์๋ค.
Fig. 5 Structural details of engineered cementitious composite (ECC) jacket for strengthening (specimens #2, #4, and #6 only)
Fig. 6 Anchor connection details of engineered cementitious composite (ECC) jacket
Fig. 7 Fabrication of engineered cementitious composite (ECC) jackets in specimens #2, #4, and #6
2.3 ์ฌ๋ฃ๊ฐ๋
Fig. 8(a)๋ ์๋ฉํธ๋ฒฝ๋(190 mmร90 mmร57 mm)์ 3๋จ์ผ๋ก ์์ ์กฐ์ ํ๋ฆฌ์ฆ(masonry prism)์ ์์ถ์ํ([4]ASTM C1314) ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ
๋ณด์ฌ์ค๋ค. ํ๋ฆฌ์ฆ ์์ถ์ํ์ผ๋ก ๊ตฌํ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ํ๊ท ์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ ํ์ฑ๊ณ์๋ ๊ฐ๊ฐ $f_{m}'$=7.56 MPa ๋ฐ $E_{m}$=1,820 MPa์ด๋ค.
์์ถํ๊ดด๋ Fig. 8(a)์ ๊ฐ์ด ํ์ชฝ ๋จ๋ถ์์ ์๋ฉํธ๋ฒฝ๋์ด ์์ง์ผ๋ก ์ชผ๊ฐ์ง๋ ํ ๋ ฌํ๊ดด ์์์ ๋ณด์๋ค. ์ธก์ ๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ์์ถ๊ฐ๋($f_{m}'$=7.56 MPa) ๋ฐ ํ์ฑ๊ณ์($E_{m}$=1,820
MPa)๋ ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ์๋ น(KISC 2013)์์ ๊ท์ ํ๋ ์ค๊ณ๊ธฐ์ค์์ถ๊ฐ๋(=6.2 MPa, ์กฐ์ ์ํ โ์ํธโ) ๋ฐ ์ค๊ณ๊ธฐ์ค๊ฐ(=200$f_{m}'$=1,512 MPa)๋ณด๋ค ์ฝ 20 % ์ ๋
ํฐ ๊ฐ์ด์๋ค. Fig. 8(a)์ ์๋ ฅ-๋ณํ๋ฅ ๊ด๊ณ์์ ๋ณด๋ฏ์ด, ์กฐ์ ํ๋ฆฌ์ฆ์ ์ต๋์์ถ์๋ ฅ์ ์ฝ 0.005 mm/mm ๊ทผ์ฒ์์ ๋ฐ์ํ์๋๋ฐ, ์ด๋ ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ(Lee et al. 2021; Kim et al. 2022)์์ ๋ณด๊ณ ๋ ์ฌ๋ฃ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ ์ฌํ๋ค. ์ด์ฒ๋ผ ์กฐ์ ํ๋ฆฌ์ฆ์ ์ผ๋ฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋๋น ํฐ ์์ถ๋ณํ๋ฅ ์์ ์ต๋์๋ ฅ์ ๋๋ฌํ์๋ค. Fig. 8(b)๋ ์๋ฉํธ๋ฒฝ๋ 6๊ฐ๋ฅผ ์์ ์ ์ํ ์กฐ์ ํ๋ฆฌ์ฆ์ ๋ฉด์ธ ํจ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋๋ฐ, ๊ฒฝ๊ฐ ์ค์์์ ๋ฒฝ๋๊ณผ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ์ฌ์ด ์ ํฉ๋ฉด์์ ์ธ์ฅํ๋จ์ด ๋ฐ์ํ์๋ค.
์ด๋ก๋ถํฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ ํ๊ท ์ค๋์ธ์ฅํ๋จ๊ฐ๋($f_{bjt}$)๋ 0.18 MPa๋ก ์กฐ์ฌ๋์๋ค. ๊ทธ ์ธ ์๋ฉํธ๋ฒฝ๋ ๋ฐ ์ค๋๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๋ํด์๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด
์ฌ๋ฃ์ํ์ ๋ณ๋๋ก ์งํํ์๋ค. KS F 4004(KATS 2018)์ ๋ฐ๋ผ ์คํ๋ ์๋ฉํธ๋ฒฝ๋์ ํ๊ท ์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ ํจ์ธ์ฅ๊ฐ๋๋ ๊ฐ๊ฐ 10.7 MPa ๋ฐ 1.35 MPa๋ก ์กฐ์ฌ๋์๋ค. ์ค๋๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๋ํด์๋ KS F
2405 KATS 2017)์ ๋ฐ๋ผ ์ง๊ฒฝ 100 mm, ๊ธธ์ด 200 mm์ ์์ฃผํ ๊ณต์์ฒด๋ฅผ ์ ์ํ์ฌ ์์ถ์ํ์ ์ํํ์์ผ๋ฉฐ(Fig. 8(c) ์ฐธ์กฐ), ํ๊ท ์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ ํ์ฑ๊ณ์๋ ๊ฐ๊ฐ 17.0 MPa ๋ฐ 14,500 MPa๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
Fig. 8(d)๋ 3๋จ์ผ๋ก ์์ ์กฐ์ ํ๋ฆฌ์ฆ์ ๋ํ ์ค๋์ ๋จ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. BS EN 1052-3(BSI 2002) ์ค๋์ ๋จ์ํ์ ์ค๋ ์ ํฉ๋ฉด์ ์์ฉํ๋ ์ฐ์ง์๋ ฅ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ $\sigma$=0.3, 0.6, ๋ฐ 0.9 MPa๋ก ์ฆ๊ฐ์ํค๋ฉฐ ์งํํ์๊ณ , ๊ฐ ์ฐ์ง์๋ ฅ์
๋ํ์ฌ 2๋ฒ์ ์คํ์ ๋ฐ๋ณตํ์๋ค. Fig. 8(d2)์์ ์ค๋์ ๋จ๊ฑฐ๋์ ์ต๋์๋ ฅ์ ๋๋ฌํ ์ดํ ์๋ ฅ์ด ๊ฐ์ํ์์ง๋ง ์ดํ ์ผ์ ์์ค์ ์๋ฅ์๋ ฅ์ ์ ์งํ์๋ค. ์ค๋์ ๋จํ๊ดด์ ์ํ ์ต๋์๋ ฅ ๋ฐ ์๋ฅ์๋ ฅ์
์ค๋ ์ ํฉ๋ฉด์ ์ฐ์ง์๋ ฅ($\sigma$)์ด ์ปค์ง์๋ก ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ต๋์๋ ฅ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฐ์ ํ ์กฐ์ ๊ฐ๋ก์ค๋(bed joint)์ ๋ง์ฐฐ๊ณ์ ๋ฐ ์ ์ฐฉ๋ ฅ์
๊ฐ๊ฐ $\mu$=0.683(๋๋ ๋ง์ฐฐ๊ฐ $\phi$= 34.3ยฐ) ๋ฐ $c$=0.847 MPa๋ก ํ๊ฐ๋์๋ค(Fig. 8(d3) ์ฐธ์กฐ). ์ฐธ๊ณ ๋ก, ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ์ ํฉ๋ฉด์์ ๋ฏธ๋๋ผ๋ณํ์ด ๋ฐ์ํ ์ดํ์ ์ค๋ ์๋ฅ์ ๋จ์๋ ฅ์ $\tau$=0.5-0.8 MPa ์์ค์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค(Fig. 8(d2) ์ฐธ์กฐ).
ECC ์์ผ์๋ PVA(poly-vinyl alcohol) ์ฌ์ ๊ฐ ์ฒด์ ๋น 2.0 %๋ก ๋ฐฐํฉ๋ ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๊ฐ ์ฌ์ฉ๋์๋ค. ์์ฃผํ ๊ณต์์ฒด(์ง๊ฒฝ 100
mm, ๊ธธ์ด 200 mm, KS F 2405)์ ๋ํ์ฌ ํ๊ท ์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ ํ์ฑ๊ณ์๋ ๊ฐ๊ฐ 44.0 MPa ๋ฐ 19,200 MPa๋ก ์กฐ์ฌ๋์๊ณ ์ฝ 0.0031
mm/mm์ ๋ณํ๋ฅ ์์ ์ต๋์์ถ์๋ ฅ์ ๋๋ฌํ์๋ค. ECC ์์ผ์ ์ธ์ฅํน์ฑ์ ์ง์ ์ธ์ฅ์ํ์ ํตํด ๊ณ์ธกํ์๋ค(JSCE 1999) ์ฌ๋ น 28์ผ ๊ธฐ์ค ECC ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๋ Fig. 9(a)์ ๊ฐ์ด 3.1 MPa์์ ๊ท ์ด์ ์์ํ์๊ณ ๋ณํ๋ฅ 3 %๊น์ง ์ฝ 3.5 MPa์ ์ธ์ฅ๊ฐ๋๋ฅผ ์ ์งํ์๋ค. Fig. 9(c)๋ ์ฒ ์ (์ง๊ฒฝ 1.95 mm, ํญ๋ณต๊ฐ๋ 425 MPa, ๊ทนํ๊ฐ๋ 517 MPa)๋ฅผ ํฌํจํ ECC ์์ผ์ ์ธ์ฅํน์ฑ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋๋ฐ, Fig. 9(a)์ ๋น๊ตํ์ฌ ์ด๊ธฐ๊ท ์ด์ด ์์๋๋ ์๋ ฅ์ ๋น์ทํ์ง๋ง ์ดํ ๊ฐ๋ ๋ฐ ์ฐ์ฑ์ด ํฌ๊ฒ ๊ฐ์ ๋ ๊ฑฐ๋์ ๋ณด์๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ก, Fig. 9(b)๋ ์ง๊ฒฝ 1 mm ์ฒ ์ 2๊ฐ๋ฅ์ด ํจ์ ๋ ECC ์์ผ์ ์ธ์ฅํน์ฑ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋๋ฐ, ์ฝ 3.1 MPa์์ ์ด๊ธฐ๊ท ์ด, 0.8 % ๋ณํ๋ฅ ์์ ์ฒ ์ ํญ๋ณต, ์ต์ข
์ ์ผ๋ก
2 % ๋ณํ๋ฅ ์์ ํ๋จ๋์๋ค.
์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด ์ํ๋ถ ๋ณด์ ์ฌ์ฉ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์์ถ๊ฐ๋(KS F 2405)๋ 31.6 MPa, ๋ณด๊ฐ์ฒ ๊ทผ D10 ๋ฐ D19์ ํญ๋ณต๊ฐ๋๋ ๊ฐ๊ฐ 481 MPa
๋ฐ 447 MPa๋ก ์กฐ์ฌ๋์๋ค.
Fig. 8 Material strength tests of masonry
Fig. 9 Tensile properties of engineered cementitious composite (ECC) jacket
2.4 ์ฌํ๊ณํ
ํกํ์ค ๋ฐ๋ณต๊ฐ๋ ฅ์ ์ํ ์คํ์
ํ
์ Fig. 10(a)์ ๋ํ๋๋ค. ์์ฉํ์ค์ผ๋ก๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ ์์ฉํ๋ ์์ถํ์ค๊ณผ ํกํ์ค์ ๊ณ ๋ คํ์๋ค. ์๋ถ ๊ฐ์ฌ๋ณด(์ค๋ 19.5 kN) ์์ ์ค์น๋ ์์ง๋ฐฉํฅ ์ก์ถ์์ดํฐ๋ก๋ถํฐ
์ผ์ ํ ์ด๊ธฐ ์์ถํ์ค 120 kN์ ๊ฐํ ์ํ์์ ์ํ๋ฐฉํฅ ์ก์ถ์์ดํฐ์ ํก๋ณ์๋ฅผ ์ ์ดํ๋ฉฐ ํกํ์ค์ ๊ฐํ์๋ค. Fig. 10(b)์ ๊ฐ์ด ํก๋ณ์๋น(=๊ฐ๋ ฅ์ ํก๋ณ์๋ฅผ ๋์ด 1,950 mm๋ก ๋๋ ๊ฐ) 0.31 %๊น์ง๋ 3ํ ๋ฐ๋ณต๊ฐ๋ ฅํ์๊ณ , 0.58 % ์ดํ๋ก๋ 2ํ ๋ฐ๋ณต๊ฐ๋ ฅํ์๋ค.
์ก์ถ์์ดํฐ์ ์ฐ๊ฒฐ๋ ๊ฐ์ฌ์ง๊ทธ๋ฅผ ์ง์ ํก์ง์งํจ์ผ๋ก์จ ์คํ ์ค ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ฉด์ธ๋ณํ์ด ๋ฐ์ํ์ง ์๋๋ก ํ์๋ค(Fig. 10(a) ์ฐธ์กฐ).
์ฐธ๊ณ ๋ก, ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์๋ ์์ง ์ก์ถ์์ดํฐ์ ์ํ ์์ถํ์ค(120 kN) ์ด์ธ์๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์๋ถ๋ณด(4.2 kN) ๋ฐ ๊ฐ์ฌ๋ณด(19.5 kN)์ ์์ค์ด ์์ถํ์ค์ผ๋ก
์์ฉ๋์๋ค($N$=143.7 kN). ๋ฐ๋ผ์ ํกํ์ค์ ๊ฐํ๊ธฐ ์ด์ ๋ฒฝ์ฒด์ ์ ์ฌํ๋ ์์ถ์๋ ฅ($f_{a}$, ECC ์์ผ์ ์ ์ธํ ์กฐ์ ๋จ๋ฉด๋ง์ ๋ฉด์ ์ผ๋ก
์ฐ์ )์ ํฌ๊ธฐ๋ ์คํ์ฒด #1 ๋ฐ #2์์ 0.24 MPa(๊ตญ๋ด 2์ธต ์กฐ์ ๊ฑด๋ฌผ ์ถ์๋ ฅ ์์ค, Kang et al. 2010), ์คํ์ฒด #3~#6์์ 0.36 MPa์ด์๋ค.
3. ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ
3.1 ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ์กฐ์ ์คํ์ฒด #1-#4
Fig. 11(a) and 11(b)๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ์กฐ์ ์คํ์ฒด #1~#4์ ํ์ค-๋ณ์($P$-$\Delta$) ๊ด๊ณ์ ์ฃผ์ ํ๊ดด๋ชจ๋๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ECC ์์ผ์ ๋ณด๊ฐ
ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ช
ํํ ์ดํด๋ณผ ์ ์๋๋ก, ์กฐ์ ์์ธ๊ฐ ๋์ผํ ๋น๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด์ ์คํ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋๋นํ์ฌ ๋ํ๋๋ค. ํ์ค $P$๋ ์ํ ์ก์ถ์์ดํฐ์ ํ์ค์ด๊ณ ,
๋ณ์ $\Delta$๋ ๊ฐ๋ ฅ์ ์์ ๊ณ์ธก๋ ํก๋ณ์๋ฅผ ๊ฐ๋ฆฌํจ๋ค. ํก๋ณ์๋น(lateral drift ratio)๋ ํก๋ณ์ $\Delta$๋ฅผ ๊ฐ๋ ฅ์ ๋์ด
1,950 mm๋ก ๋๋ ๊ฐ์ด๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ก, ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ์ฃผ๋ ๋ณํ๋ชจ๋๋ ๊ฐ์ฒดํ์ ์ผ๋ก ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๊ทธ ์์ ๊ฐ์ฌ์ง๊ทธ์์๋ ํ์ ์ ์ํ ํก๋ณ์๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ํก๋ณ์๋น ์ฐ์ ์ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด ๋ฐ๋ฅ๋ถํฐ ๊ฐ๋ ฅ์ ๊น์ง์ ๋์ด(=1,950 mm)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค(Fig. 10(a) ์ฐธ์กฐ).
๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ์คํ์ฒด #1~#4๋ Fig. 11(a) and 11(b)์ ๋ํ๋ธ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋์ ์ ํ์ ์ธ ํ์ค-๋ณํ ๊ด๊ณ์ ํ๊ดด๋ชจ๋๋ฅผ ๋ณด์๋ค.
Fig. 11 Lateral load-deformation relationships and failure modes
3.1.1 ํ์ค-๋ณํ ๊ด๊ณ
๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด์ธ #1 C-NJ ๋ฐ #3 S-NJ๋ Fig. 11(a1) and 11 (b1)์ ๋ํ๋ธ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ ๋ฐฉํฅ ๋ฐ ๋ถ๋ฐฉํฅ ํกํ์ค์ ๋ํ์ฌ ๋์นญ์ ๊ฐ๊น์ด ํ์ค-๋ณํ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ํก๋ณ์๋น $\pm$0.58 %์์
์ต๋ํ์ค์ ๋๋ฌํ์๊ณ , ์ดํ ํก๋ณ์๋น $\pm$2.31 %๊น์ง ๊ฐ๋๊ฐ ์๋งํ๊ฒ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฑฐ๋์ ๋ณด์๋ค. ์คํ์ฒด #1 ๋ฐ #3์์ ์ ๋ฐฉํฅ ์ต๋ํ์ค์
๊ฐ๊ฐ $P_{u}$=+74.3 kN ๋ฐ +77.0 kN์ด์๊ณ , ๋ถ๋ฐฉํฅ ์ต๋ํ์ค์ $P_{u}$=-63.2 kN ๋ฐ -63.7 kN์ผ๋ก ์ ๋ฐฉํฅ ์ต๋ํ์ค๋ณด๋ค
์กฐ๊ธ ์์๋ค. ์ต๋ํ์ค ์ดํ ํก๋ณ์๋น 2.31 %์ ๋๋ฌ ์๊น์ง ์ฝ 30 % ๊ฐ๋๊ฐ ๊ฐ์ํ์๋ค. ๋ ์คํ์ฒด ๋ชจ๋ ๋ฐ๋ณตํ์ค์ ๋ํ์ฌ ์๋์ง์์ฐ์ฑ๋ฅ์ด
์ ํ์ ์ธ ์ด๋ ฅํ์์ ๋ณด์๋ค.
ECC ์์ผ์ผ๋ก ๋ณด๊ฐ๋ #2 C-FJ ๋ฐ #4 S-FJ ๋ํ ์ ๋ฐฉํฅ ๋ฐ ๋ถ๋ฐฉํฅ ๋์นญ์ ํ์ค-๋ณํ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ณด์๋ค(Fig. 11(a1) and 11(b1) ์ฐธ์กฐ). ๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด์ ์ ์ฌํ๊ฒ ํก๋ณ์๋น $\pm$0.58 %์์ ์ต๋ํ์ค์ ๋๋ฌํ์์ผ๋ฉฐ ์ดํ ์ ์ง์ ์ธ ๊ฐ๋์ ํ๋ฅผ ์๋ฐํ ์ฐ์ฑ๊ฑฐ๋์
๋ณด์๊ณ , ๋ฐ๋ณตํ์ค์ ๋ํ์ฌ ์๋์ง์์ฐ๋ฅ๋ ฅ์ด ๊ฐ์ ๋ ์ด๋ ฅํ์์ ๋ณด์๋ค. ํ์ง๋ง, ์ต๋ํ์ค์ ์คํ์ฒด #2์์ $P_{u}$=+154 kN ๋ฐ -153
kN, ์คํ์ฒด #4์์ $P_{u}$=+162 kN ๋ฐ -165 kN์ผ๋ก ๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด ๋๋น ์ฝ 2๋ฐฐ ์์ค์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ฃผ๊ธฐ๊ฑฐ๋์ ์ํ ์๋์ง์์ฐ(์ฆ,
์ด๋ ฅ๊ณก์ ๋ฉด์ ) ๋ํ ๊ฐ๋ ์ฆ๊ฐ์ ๋น๋กํ์ฌ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค.
3.1.2 ํ๊ดด๋ชจ๋
๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #1 ๋ฐ #3์ Fig. 11(a2) and 11(b2)์์ ๋ณด๋ฏ์ด ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋์ ์ํด ๋ฒฝ์ฒด ํ๋ถ ์ธ์ฅ์ธก์์ ์ํ์ผ๋ก ์ค๋์ธ์ฅํ๊ดด(joint tensile failure)๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ค.
#1์์๋ ์ค๋์ธ์ฅํ๊ดด๊ฐ ์กฐ์ ๊ณผ ํ๋ถ RC๋ณด ์ฌ์ด ์ ํฉ๋ฉด์์ ๋ฐ์ํ์๊ณ , #3์์๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ ๋ด๋ถ์ ์ํ์ค๋์์ ๋ฐ์ํ์๋ค. ๋ฒฝ์ฒด ํ๋ถ์ ์์ถ๋จ๋ถ์์๋
์กฐ์ ๋จ๋ถ์๊ดด(masonry toe crushing)๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์กฐ์ ๋จ๋ถ์๊ดด๋ ํก๋ณ์๋น 1.54 %์์ ์์๋์์ผ๋ฉฐ ์ดํ ์ฃผ๊ธฐ๊ฑฐ๋์ด ๋ฐ๋ณต๋จ์
๋ฐ๋ผ ๋ฒฝ ๋ด๋ถ๋ก ์ ์ฐจ ํ์ฐ๋์๋ค. ๊ทธ ์ธ์๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ ํ๋ถ์ RC๋ณด์์๋ ํก๋ณ์๋น 0.77 %์์ ์์ง๊ท ์ด์ด ์์๋์์ผ๋ฉฐ ๊ฒฐ๊ตญ ํก๋ณ์๋น 2.31 %์์
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ์ด(concrete spalling)๋ก ๋ฐ์ ๋์๋ค.
ECC ์์ผ์ผ๋ก ๋ณด๊ฐ๋ #2 ๋ฐ #4์์๋ Fig. 11(a3) and 11(b3)์์ ๋ณด๋ฏ์ด ๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด์ ์ ์ฌํ ํ๊ดด๋ชจ๋๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์์๋ ์ธ์ฅ์ธก ๋ฐ ์์ถ์ธก์์ ๊ฐ๊ฐ ์ค๋์ธ์ฅํ๊ดด์ ๋จ๋ถ์๊ดด๊ฐ ๊ด์ฐฐ๋์๋ค.
ECC ์์ผ์์๋ ์ธ์ฅ์ธก์์ ๊ฐ์ฒดํ์ ์ ์ํ ์ํ๊ท ์ด์ด ํ๋ถ์์ ๋ฐ์ํ์์ผ๋, ์คํ์ด ์ข
๋ฃ๋ ๋๊น์ง ๊ฑฐ์ ์จ์ ํ ์ํ๋ฅผ ์ ์งํ์๋ค. ๊ทธ ๋์ ECC
์์ผ์ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ํ๋ถ ์ต์ปค(M16) ์ ํฉ๋ถ์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ท ์ด์ด ํฌ๊ฒ ๋ฐ์ํ์ฌ ๊ฒฐ๊ตญ ํก๋ณ์๋น 2.31 %์์ ํ๊ดด๋์๋ค. ํนํ, ECC ์์ผ์์ ์ํ๊ท ์ด์ด
๋ฐ์ํ ์์น(์ฆ, ๋ฒฝ์ฒด ๋ฐ๋ฅ)๋ ์์ด์ด๋ฉ์ฌ๊ฐ ๋ฐฐ์น๋์ง ์์ ์ต์ปค ์ ํฉ๋ถ ์ฃผ๋ณ์ด์๋๋ฐ(Fig. 6 ์ฐธ์กฐ), ์ด๋ ์คํ์ฒด #2 ๋ฐ #4์์ ๊ฐ์ฒดํ์ ํ๊ดด์ ๋ํ ๋ณด๊ฐ ํจ๊ณผ๊ฐ ์์ด์ด๋ฉ์ฌ๋ณด๋ค๋ ECC ์์ผ์ ์ํ ๊ฒ์์ ์๋ฏธํ๋ค.
3.2 ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ์กฐ์ ์คํ์ฒด #5 ๋ฐ #6
์คํ์ฒด #5 ๋ฐ #6์ Fig. 11(c)์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ํ์ค-๋ณํ ๊ด๊ณ ๋ฐ ํ๊ดด๋ชจ๋๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ ๋ด๋ถ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ์ ์ํด ์ํฅ์ ๋ฐ์๋ค.
3.2.1 ํ์ค-๋ณํ ๊ด๊ณ
๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #5 S-NJ-O๋ Fig. 11(c1)์ ๋ํ๋ธ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ ๋ฐฉํฅ ๋ฐ ๋ถ๋ฐฉํฅ ํกํ์ค์ ๋ํ์ฌ ๋น๋์นญ์ ํ์ค-๋ณํ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ํฐ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ WP1์ด ์ธ์ฅ์ธก์ ๋์ด๋ ์ ๋ฐฉํฅ ์ฌํ์์ ์ต๋ํ์ค์
$P_{u}$=+74.5 kN์ด์๊ณ , ์์ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ WP2๊ฐ ์ธ์ฅ์ ์ ํญํ๋ ๋ถ๋ฐฉํฅ ์ฌํ์์๋ ์ต๋ํ์ค์ด $P_{u}$=-54.5 kN์ผ๋ก ๊ฐ์ํ์๋ค.
๋ณํ๋ฅ๋ ฅ์ ํก๋ณ์๋น 0.58 %๋ก์, ํก๋ณ์๋น +0.77 %๋ก ์ฌํํ๋ ์ค์ ์ทจ์ฑํ๊ดด๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ๋ฐ๋ณตํ์ค์ ๋ํ ์ด๋ ฅํ์์ ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋์ ์ ํ์ ์ธ
์ด๋ ฅํ์๊ณผ ์ ์ฌํ์๊ณ , ์ฃผ๊ธฐ๊ฑฐ๋์ ์ํ ์๋์ง์์ฐ์ ์ ํ์ ์ด์๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ก, ์ธ์ฅ๊ณผ ์์ถ ์ฌ๋ฃํน์ฑ์ด ๋ค๋ฅธ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์์ ์ธ์ฅ์์ญ๊ณผ ์์ถ์์ญ์ ๊ทธ ํฌ๊ธฐ๊ฐ
๋ค๋ฅด๋ฏ๋ก ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์์น์ ์ํด ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๊ฑฐ๋์ด ๋ฌ๋ผ์ง๋ค. ์ด๋ฌํ ๋งฅ๋ฝ์์ ์คํ์ฒด #5์์ ์ ๋ฐฉํฅ ๋ฐ ๋ถ๋ฐฉํฅ์ ํ๊ดด๋ชจ๋, ๊ฐ๋ ๋ฐ ๊ฐ์ฑ์ด ๋ฌ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก
ํ๋จ๋๋ค.
ECC ์์ผ ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #6 S-FJ-O ๋ํ ์ ๋ฐฉํฅ ๋ฐ ๋ถ๋ฐฉํฅ ํกํ์ค์ ๋ํ์ฌ ๋น๋์นญ์ ํ์ค-๋ณํ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ณด์๋ค(Fig. 11(c1) ์ฐธ์กฐ). ์ ๋ฐฉํฅ ์ฌํ์์ ์ต๋ํ์ค์ด $P_{u}$=+158 kN๊น์ง ๋ฐํ๋์๊ณ ํก๋ณ์๋น 1.54 %๊น์ง ๊ฐ๋๊ฐ ์ ์ง๋๋ ์ฐ์ฑ๊ฑฐ๋์ ๋ณด์๋ค. ๋ฐ๋ฉด
๋ถ๋ฐฉํฅ ์ฌํ์์๋ ํก๋ณ์๋น -0.4 %์์ ์ต๋ํ์ค $P_{u}$=-126 kN์ ๋๋ฌํ์๊ณ ์ดํ ๊ฐ๋๊ฐ ๊ธ๊ฒฉํ ์ ํ๋์๋ค. ๋ฐ๋ณตํ์ค์ ๋ํ ์ด๋ ฅํ์์
๋์ฒด๋ก ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋์ ์ํ ์ด๋ ฅํ์๊ณผ ์ ์ฌํ์๊ณ , ์ฃผ๊ธฐ๊ฑฐ๋์ ์ํ ์๋์ง์์ฐ์ ๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด ๋๋น ํฌ๊ฒ ํฅ์๋์๋ค.
3.2.2 ํ๊ดด๋ชจ๋
๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ์คํ์ฒด #5 S-NJ-O ๋ฐ #6 S-FJ-O๋ ์กฐ์ ๋ฐ ECC ์์ผ์ ์์์ด ๋์ฒด๋ก ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ๋ณ์ ๋ชจ์๋ฆฌ ๋ฐ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ ์ง์ค๋์๋ค.
๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #5 S-NJ-O๋ Fig. 11(c2)์์ ๋ณด๋ฏ์ด ๋ถ๋ฐฉํฅ ์ฌํ์์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์๋ถ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ธ๋ฐฉ(A)์์ ์์๋ ์กฐ์ ๊ท ์ด์ด ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ WP1์ ๊ฐ๋ก์ง๋ฅด๋ ๋๊ฐ์ธ์ฅ๊ท ์ด๋ก ๋ฐ์ ํ์ฌ ๊ธ๊ฒฉํ ๊ฐ๋์ ํ๋ฅผ
์ด๋ํ์๋ค. ์ ๋ฐฉํฅ ์ฌํ์์๋ Fig. 12(a1)๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ํ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ B์์ ์์๋ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ด ์ฐ์ธก ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ WP2 ์๋๋ก ํ์ฐํ๋ฉฐ ๊ตญ๋ถ์ ์ธ ๊ฐ์ฒดํ์ ์ ์ผ์ผ์ผฐ๋ค.
ECC ์์ผ ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #6 S-FJ-O์ ๊ฒฝ์ฐ, ๋ถ๋ฐฉํฅ ์ฌํ์์ ์ธ์ฅ์ ์ ํญํ๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ข์ธก์ ์์ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ WP2๊ฐ Fig. 10(c3)๊ณผ ๊ฐ์ด ์์ ํ ํ๋จ๋์๋ค. ๋ํ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฐ์ธก์์๋ ๋ชจ์๋ฆฌ C์์ ์์๋ ECC ์์ผ์ ์ฌ์ธ์ฅ๊ท ์ด์ด ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ WP1 ํ๋ถ๋ก ํ์ฐํ๋ ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋์ด ๋ฐ์ํ์๋ค.
์ด๋ฌํ WP1์ ์ฌ์ธ์ฅ๊ท ์ด์ Fig. 11(a2)์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์๋ ๋ฐ์ํ์๋ค. Fig. 11(b)๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ข์ฐ์ ์ค์น๋ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ WP2์ WP1์ ECC ์์ผ์ ๋ฐ์ํ ๊ท ์ด ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋๋ฐ, ECC ์์ผ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ท ์ด ์์์ ๋ณด์๋ค. ์ฒซ์งธ,
์ฌ์ธ์ฅ๊ท ์ด์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์์๋์ด ECC ํจ๋ ๋ด๋ถ๋ก ํ์ฐํ์๋ค. ๋์งธ, ์ฌ์ธ์ฅ๊ท ์ด๊ณผ๋ ๋ณ๋๋ก ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ ์๋ถ์ ํ๋ถ์๋ ์ํ ํจ๊ท ์ด์ด ๋ค์ ๊ด์ฐฐ๋์์ผ๋ฉฐ,
์ด๋ Fig. 1(b)์ ๋ํ๋ธ ๋ณต๊ณก๋ฅ ๊ฑฐ๋์ ์๋ถํ๋ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ ๊ตญ๋ถ์ ์ธ ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋๊ณผ ์ผ์นํ๋ ๊ท ์ด์์์ด๋ค.
Fig. 12 Crack patterns of masonry and engineered cementitious composite (ECC) jacket in specimens #5 and #6 with opening
4. ๊ฒฐ๊ณผ ๋น๊ต
4.1 ECC ์์ผ์ ์ํ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ ํฅ์ ํจ๊ณผ
๊ฐ ์คํ์ฒด์ ํฌ๋ฝ๊ณก์ (envelop curve ๋๋ backbone curve)์ Fig. 13์ ๋ํ๋๊ณ , ์ด๋ก๋ถํฐ ๊ตฌํ ์ ๋ฐฉํฅ ๋ฐ ๋ถ๋ฐฉํฅ์ ์ต๋ํ์ค($P_{u}$), ํ๊ดด๋ณํ($\delta_{u}$), ์ ํจ๊ฐ์ฑ($K_{e}$), ํญ๋ณต๋ณ์๋น($\delta_{y}$),
ํ๊ดด๋ชจ๋๋ฅผ Table 2์ ์ ๋ฆฌํ์๋ค. ๊ฐ ํน์ฑ๊ฐ์ ์ ์๋ Fig. 14๋ฅผ ์ฐธ๊ณ ํ๋ค(Kim et al. 2022). Table 2์์ ์ ํจ๊ฐ์ฑ($K_{e}$) ๋ฐ ํญ๋ณต๋ณ์๋น($\delta_{y}$)์ ์ด๋ ฅ๊ฑฐ๋์ ์ํฅ์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ์ ๋ฐฉํฅ ํฌ๋ฝ๊ณก์ (์ต์ด ์ฌํ๋ฐฉํฅ)๊ณผ
๋ถ๋ฐฉํฅ ํฌ๋ฝ๊ณก์ ์์ ์ธก์ ํ ๊ฐ์ด ํฐ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ์ฆ, #5 S-NJ-O๋ฅผ ์ ์ธํ ๋ชจ๋ ์คํ์ฒด์์ ์ ๋ฐฉํฅ ํฌ๋ฝ๊ณก์ ์์ ์ ํจ๊ฐ์ฑ์ ๋ ์์๊ณ ํญ๋ณต๋ณ์๋น๋
๋ ์ปธ๋ค. ์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฌํ์์์ ๊ด๊ณ๋ ์ด๋ ฅ๊ฑฐ๋์ ์ํฅ์ ๋ฐฐ์ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ ๋ฐฉํฅ์ ์ ํจ๊ฐ์ฑ ๋ฐ ํญ๋ณต๋ณ์๋น๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋น๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์
๋น๊ตํ์๋ค. ๋น๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด์ ๊ฐ๋, ๋ณํ๋ฅ๋ ฅ, ์ ํจ๊ฐ์ฑ ๋ฐ ์๋์ง์์ฐ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์๋ค.
์ฒซ์งธ, ECC ์์ผ์ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ฉด๋ด ํก๊ฐ๋๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์์ผฐ๋ค. Fig. 13 ๋ฐ Table 2์์ ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #2 C-FJ, #4 S-FJ ๋ฐ #6 S-FJ-O๋ ๊ฐ๊ฐ ๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #1 C-NJ, #3 S-NJ ๋ฐ #5
S-NJ-O์ ๋น๊ตํ์ฌ ์ต๋ํ์ค($P_{u}$)์ด ์ฝ 2๋ฐฐ ์์ค์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ด๋ ECC ์์ผ์ด ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ์ํ์ค๋์ธ์ฅํ๊ดด(๊ฐ์ฒดํ์ ํ๊ดด, ๊ฐ๊ตฌ๋ถ
์๋ ๊ฒฝ์ฐ) ๋ฐ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์ ์ฌ์ธ์ฅ๊ท ์ด(๋๊ฐ์ธ์ฅํ๊ดด, ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ)์ ์ต์ ํจ์ผ๋ก์จ ๊ฐ๋ ํฅ์์ ๊ธฐ์ฌํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค(Fig. 11์ ํ๊ดด๋ชจ๋ ์ฐธ์กฐ).
๋์งธ, ECC ์์ผ์ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ณํ๋ฅ๋ ฅ ํฅ์์ ๊ธฐ์ฌํ์๋ค. Table 2์์ ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #2 C-FJ, #4 S-FJ ๋ฐ #6 S-FJ-O๋ ๊ฐ๊ฐ
๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #1 C-NJ, #3 S-NJ ๋ฐ #5 S-NJ-O์ ๋น๊ตํ์ฌ ํ๊ดด๋ณํ($\delta_{u}$)์ด ๋๋ฑ ๋๋ ์ฆ๊ฐํ์์ผ๋ฉฐ, ํนํ Fig. 13(c)์์ ๋ณด๋ฏ์ด ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ์คํ์ฒด #5์ #6์์ ๋ณํ๋ฅ๋ ฅ ํฅ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋๋๋ฌ์ก๋ค. ์ด๋ ์ฐ์ํ ์ธ์ฅํน์ฑ์ ๋ณด์ ํ ECC ์์ผ์ด ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ๋ณ์์ ์์ํ๋
์ฌ์ธ์ฅ๊ท ์ด๊ณผ ๊ทธ๋ก ์ธํ ์ทจ์ฑํ๊ดด๋ฅผ ์ํ์์ผฐ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๋ค๋ง, Fig. 12(b)์์ ECC ์์ผ์ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ WP2์ ์ธ์ฅํ๋จ์ ์์ ํ ๋ฐฉ์งํ์ง๋ ๋ชปํ์๋๋ฐ, ํฅํ ์ด์ ๋ํ ์์ธ ๊ฐ์ ์ด ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
์
์งธ, ECC ์์ผ์ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๊ฐ์ฑ์ ์ฆ๊ฐ์์ผฐ๋ค. Fig. 12 ๋ฐ Table 2์์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #2 C-FJ ๋ฐ #4 S-FJ์ ์ ํจ๊ฐ์ฑ($K_{e}$, ์ ๋ฐฉํฅ ์ฌํ)์ ๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #1 C-NJ
๋ฐ #3 S-NJ ๋๋น 1.78๋ฐฐ ๋ฐ 4.68๋ฐฐ ์์ค์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ด๋ ์ฐ์ํ ์ฌ๋ฃ๊ฐ์ฑ(์ฆ, ํ์ฑ๊ณ์)์ ๊ฐ๋ ECC ์์ผ์ด ๊ฐ๊ฑดํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ต์ปค
์ ํฉ๋ถ์ ์ํด ๊ธฐ์กด ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ์ผ์ฒดํ๋์ด ์ฌํ ์ด๊ธฐ๋ถํฐ ํกํ์ค์ ๋ถ๋ดํ์์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ก, Table 2์์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ ECC ์์ผ
๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #6 S-FJ-O์ ์ ํจ๊ฐ์ฑ์ด ๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #5 S-NJ-O์ ์ ํจ๊ฐ์ฑ๋ณด๋ค ์๋ค. ์ด๋ ์ ํจ๊ฐ์ฑ ์ฐ์ ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ผ์ ์ต๋ํ์ค์ 60
%์ ๋๋ฌํ๊ธฐ ์ด์ ์ #6 S-FJ-O ์คํ์ฒด์ ๊ท ์ด๋ก ์ธํ ๊ฐ์ฑ ์ ํ๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ฐ์ํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ฉฐ, Fig. 12(c)๋ฅผ ์ฐธ๊ณ ํ ๊ฒฝ์ฐ 0.6$P_{u}$์ ๋๋ฌํ๊ธฐ ์ด์ ์ ์ด๊ธฐ๊ฐ์ฑ์ ECC ๋ณด๊ฐ #6 S-FJ-O์ด ๋น๋ณด๊ฐ #5 S-NJ-O๋ณด๋ค ๋ ์ปธ๋ค.
๋ท์งธ, ECC ์์ผ์ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ์๋์ง์์ฐ๋ฅ๋ ฅ์ ์ฆ๊ฐ์์ผฐ๋ค. Fig. 15๋ ์คํ์ฒด๋ณ ํก๋ณ์๋น์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฃผ๊ธฐ๋น ์๋์ง์์ฐ๋($E_{D}$) ๋ฐ ์๋์ง์์ฐ๋น($\kappa$, energy dissipation ratio) ๋ณํ๋ฅผ
๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์๋์ง์์ฐ๋ $E_{D}$๋ ์ด๋ ฅ๋ชจ๋ธ๋ง์ ํ์ฉ๋ ์ ์๋๋ก ๊ฐ ๋ณ์๋จ๊ณ๋ง๋ค ์ฃผ๊ธฐ์ด๋ ฅ๊ณก์ ์ ๋ฉด์ ์ผ๋ก ๊ณ์ฐํ์๊ณ , ์๋์ง์์ฐ๋น $\kappa$์
์ ์๋ Fig. 15(b)๋ฅผ ์ฐธ๊ณ ํ๋ค. Fig. 15(a)์์ ECC ์์ผ ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด์ ์ฃผ๊ธฐ๋น ์๋์ง์์ฐ๋์ ๋์ฒด๋ก ๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด๋ณด๋ค ๋ ์ปธ๋ค. ํ์ง๋ง Fig. 15(b)์ ๋ํ๋ธ ์๋์ง์์ฐ๋น์ ๊ฒฝ์ฐ ๋น๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด์์ ์ ์ฌํ ๊ฐ๋ค์ ๋ณด์๋๋ฐ, ์ด๋ ECC๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด์ ์๋์ง์์ฐ๋ ์ฆ๊ฐ๊ฐ ์ฆ๊ฐ๋ ๊ฐ๋์ ๋น๋กํ์ฌ
์ฆ๊ฐํ์์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์๋์ง์์ฐ๋น๋ ํญ๋ณต์ด๊ธฐ์ธ ํก๋ณ์๋น 0.2 % ๋ด์ธ์์ ์ฝ $\kappa$=0.6์ ๊ฐ์ ๋ณด์์ผ๋ฉฐ, ์ดํ ๊ธ๊ฒฉํ ๊ฐ์ํ์ฌ ํก๋ณ์๋น
0.5 % ์ดํ๋ก๋ $\kappa$=0.2์ ์ผ์ ํ ๊ฐ์ ๋ณด์๋ค.
Fig. 14 Definition of symbols
Fig. 15 Hysteretic energy dissipation per load cycle
Table 2 Summary of test results
Specimen
|
Positive loading
|
Negative loading
|
Failure mode1)
|
$P_{u}$ (kN)
|
$\delta_{u}$ (%)
|
$K_{e}$ (kN/m)
|
$\delta_{y}$ (%)
|
$P_{u}$ (kN)
|
$\delta_{u}$ (%)
|
$K_{e}$ (kN/m)
|
$\delta_{y}$ (%)
|
#1 C-NJ
|
74.3
|
2.40
|
18.3
|
0.16
|
63.2
|
1.70
|
58.4
|
0.05
|
R & TC
|
#2 C-FJ
|
154.3
|
2.50
|
32.6
|
0.16
|
153.4
|
2.00
|
67.7
|
0.08
|
R, TC, and TR
|
#3 S-NJ
|
77.0
|
1.50
|
16.6
|
0.20
|
63.7
|
1.30
|
58.1
|
0.06
|
R & TC
|
#4 S-FJ
|
161.9
|
2.00
|
77.7
|
0.08
|
164.7
|
1.40
|
140.6
|
0.04
|
R, TC, and AF
|
#5 S-NJ-O
|
74.5
|
0.63
|
49.7
|
0.07
|
54.5
|
0.63
|
19.5
|
0.12
|
DT & TC of WP1
|
#6 S-FJ-O
|
158.2
|
1.25
|
23.4
|
0.23
|
126.3
|
0.60
|
65.4
|
0.08
|
TR of WP2
|
Notes:
1)R: rocking of masonry; TC: toe crushing of masonry; TR: tensile rupture of ECC jacket;
AF: concrete anchor failure; DT: diagonal tension failure of masonry; WP1 and WP2
are the wall piers on either side of the opening
4.2 ์กฐ์ ์ํ ๋ฐ ๊ตฌ์กฐ์์ธ์ ์ํฅ
์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ, ๊ณต๊ฐ์๊ธฐ, ์ค๋์ฌ์ถค ๋ถ๋, ECC ์์ผ ํธ์ฌ ๋ณด๊ฐ(์ธ๋ถ๋ณด๊ฐ) ๋ฑ ๊ตญ๋ด ๋
ธํ์ฃผํ์ ์กฐ์ ํน์ฑ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ์์ธ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๋ด์ง์คํ์
์ํํ์๋ค. ์คํ๊ฒฐ๊ณผ๋ก๋ถํฐ ์ด๋ฌํ ์์ธ์ด ๋น๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ์ง์ง๊ฑฐ๋์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์ถํ ์ ์๋ค.
์ฒซ์งธ, ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ํ๊ดด๋ชจ๋๋ฅผ ๋ณํ์์ผ ๊ฐ๋, ์ฐ์ฑ ๋ฑ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์ ์ ํ์์ผฐ๋ค. ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ์คํ์ฒด #1-#4์์๋ ์ฐ์ฑ๋ชจ๋์ธ ๊ฐ์ฒดํ์ ์ ์ํด
์ง๋ฐฐ๋์๊ณ , ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ํก๋ณ์๋น 2 % ์์ค์ ๋ณํ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ๋ณด๋ ์์ ์ ์ธ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์๋ค. ๋ฐ๋ฉด, ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ์คํ์ฒด #5 ๋ฐ #6์์๋ ๋๊ฐ์ธ์ฅํ๊ดด,
๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ ์ธ์ฅํ๋จ ๋ฑ ์ทจ์ฑํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์๊ณ ๊ทธ๋ก ์ธํด ๊ฐ๋ ๋ฐ ๋ณํ๋ฅ๋ ฅ์ด ๊ฐ์ํ์๋ค.
๋์งธ, ๊ณต๊ฐ์๊ธฐ ์ฌ๋ถ๋ ๊ฐ์ฒดํ์ ์ด ์ง๋ฐฐ์ ์ธ ๋น๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น์ง ์์๋ค. ๋น๋ณด๊ฐ ๊ณต๊ฐ์๊ธฐ๋ฒฝ ์คํ์ฒด #1 C-NJ์
๊ฐ๋, ๊ฐ์ฑ ๋ฐ ์ฐ์ฑ์ ๋น๋ณด๊ฐ ์ผ๋ฐ์๊ธฐ๋ฒฝ ์คํ์ฒด #3 S-NJ์ ๊ฑฐ์ ๋๋ฑํ์๊ณ , ECC ์์ผ ๋ณด๊ฐ ๊ณต๊ฐ์๊ธฐ๋ฒฝ ์คํ์ฒด #2 C-FJ์ ๊ฐ๋, ๊ฐ์ฑ
๋ฐ ์ฐ์ฑ ๋ํ ECC ์์ผ ๋ณด๊ฐ ์ผ๋ฐ์๊ธฐ๋ฒฝ ์คํ์ฒด #4 S-FJ์ ๊ฑฐ์ ๋๋ฑํ์๋ค(Fig. 11 ๋ฐ Fig. 13 ์ฐธ์กฐ). ์ด๋, ๊ณต๊ฐ ๋ด์ธก ๋ฐ ์ธ์ธก ์กฐ์ ์ด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ
๋๋ฆฌ๋ณด ๋๋ ์ฌ๋๋ธ์ ์ํด ๊ตฌ์๋์ด ์ผ์ฒด๋ก ๊ฑฐ๋ํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ ๋ด๋ถ ์ ๊ฒฉ์ด ๊ตฌ์กฐ์ฑ๋ฅ์ ๋ฏธ์น๋
์ํฅ์ด ์ ํ์ ์์ ์๋ฏธํ๋ค.
์
์งธ, ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋์ ๋ณด์ธ ์คํ์ฒด #1~#4์์๋ ์ค๋์ฌ์ถค ๋ถ๋์ ์ํฅ์ด ์ ํ์ ์ด์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋์ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ์ํ์ค๋์ ์ธ์ฅํ๋จ์
์๋ฐํ๋๋ฐ, ์คํ์ฒด์์๋ ์์ง์ค๋์ด ๋ถ์ถฉ๋ถํ๊ฒ ์ฌ์ถค๋์์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ์ํ์ค๋์ ๋ฐ๋ผ ์ค๋์ธ์ฅํ๋จ์ด ๋ฐ์๋์๋ค. ๋ค๋ง, ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด
#5 S-NJ-O๋ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ ๋๊ฐ์ธ์ฅ๊ท ์ดํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋๋ฐ, ์ด ๊ฒฝ์ฐ ๋๊ฐ๊ท ์ด์ด ๋ถ๋ถ์ ์ผ๋ก ์์ง์ค๋์ ๋ฐ๋ผ ๋ฐ์ํ๋ฏ๋ก ์ค๋์ฌ์ถค ๋ถ๋์ด ๊ฐ๋, ์ฐ์ฑ
๋ฑ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์ ์ ํ์์ผฐ์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด #6 S-FJ-O์์๋ ECC ์์ผ์ด ์กฐ์ ๊ท ์ด์ ์ต์ ํ๋ฏ๋ก ์ค๋์ฌ์ถค ๋ถ๋์ ์ํฅ์ด ์ ํ์ ์ด์์
๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
๋ท์งธ, ๋น๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด๊ฐ ํ์ชฝ์ ์น์ฐ์ณ์๊ณ ECC ์์ผ ๋ํ ๋ฐ๊นฅ๋ฉด์์๋ง ์ค์น๋์ด ์คํ ์ค ํธ์ฌํ์ค์ด ์์ฉ๋์๋ค. ํ์ง๋ง ํธ์ฌ๋ฐฉ์ง์ฉ
ํก์ง์ง๋ฅผ ์ค์นํ์ฌ ์คํํ ๊ฒฐ๊ณผ ํธ์ฌ ๋ฐ ๊ทธ๋ก ์ธํ ๋ฉด์ธ๋ฐฉํฅ ์์ ์ฑ ๋ฌธ์ ๊ฐ ํฌ๊ฒ ํ์ธ๋์ง๋ ์์๋ค. ์ด๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ํ์ชฝ ๋ฉด์๋ง ECC ์์ผ์ ์ค์นํ๋๋ผ๋
์ ์ฒด ๊ฑด๋ฌผ ์์ค์์ ๋ฉด์ธ ์์ ์ฑ์ด ํ๋ณด๋์๋ค๋ฉด ์๋ํ ๋ณด๊ฐ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ป์ ์ ์์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๋ค๋ง, ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด ํ๋ถ ๋ฐ ECC ์์ผ ์ต์ปค์ ํฉ๋ถ์์๋
ํธ์ฌํ์ค์ ์ํฅ์ผ๋ก ๋ณด์ด๋ ์กฐ์ ์๊ดด ๋ฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ์ด์ด ๊ด์ฐฐ๋์๋ค(Fig. 11 ์ฐธ์กฐ). ๋ฐ๋ผ์ ํ์ค์ ๋ฌ ๊ฒฝ๋ก์์ ์๋ ์ต์ปค์ ํฉ๋ถ์์๋ ํธ์ฌ์ ์ํฅ์ด ๊ณผ๋ํ์ง ์๋๋ก ๊ตฌ์กฐ์์ธ์ ์ฃผ์ํด์ผ ํ๋ค.
5. ๊ฒฐ ๋ก
์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ตญ๋ด ๋
ธํ ๊ฑด๋ฌผ์ ์กฐ์ ์ํ๋ฅผ ๋ฐ์ํ ๋น๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์ ์คํ์ ์ผ๋ก ํ๊ฐํ์๋ค. ๋
ธํ ๊ฑด๋ฌผ์ ์กฐ์ ์ํ๋ก๋ ๊ณต๊ฐ์๊ธฐ,
์ค๋์ฌ์ถค ๋ถ๋, ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ฑ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์ ๋ถ๋ฆฌํ ์์ธ๋ค์ด ๊ณ ๋ ค๋์๊ณ , ์ด์ ๋ํ ๋ณด๊ฐ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋ ECC ์์ผ(๋๊ป 40 mm)์ ๋ฐ๊นฅ ์กฐ์ ํ๋ฉด์ ์ค์นํ
ํธ์ฌ ์ธ๋ถ๋ณด๊ฐ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ฉํ์๋ค. ์ฃผ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
1) ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๋น๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด๋ ๋ชจ๋ ๊ฐ์ฒดํ์ ์ ์ํ ํ๊ดด๋ชจ๋ ๋ฐ ๊ฑฐ๋ํน์ฑ์ ๋ณด์๋ค. ์กฐ์ ๋ฐ ECC ์์ผ์ ์์์ ๋ฒฝ์ฒด ํ๋ถ์
์ง์ค๋์๊ณ , ์ธ์ฅ์ธก์์๋ ์กฐ์ ๋ฐ ECC ์์ผ์ ์ํ๊ท ์ด์ด ๋ฐ์ํ์๊ณ ์์ถ์ธก์์ ์กฐ์ ๋จ๋ถ์๊ดด ๋ฐ ํ๋ถ ๋ณด์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธํ์ด์ด ๋ฐ์ํ์๋ค. ๊ณ์ธก๋ ํฌ๋ฝ๊ณก์
๋ฐ ์ฃผ๊ธฐ๊ณก์ ์ ์ ํ์ ์ธ ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋๊ณผ ๊ฑฐ์ ๊ฐ์๋ค.
2) ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๋น๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์๋ถ ์ธ๋ฐฉ ๋จ๋ถ์์ ์์๋ ๊ท ์ด์ ์ํ ๋๊ฐ์ธ์ฅํ๊ดด(์ทจ์ฑํ๊ดด)๊ฐ ๋ฐ์ํ์๊ณ , ECC ์์ผ์ด ๋๊ฐ๊ท ์ด์
์ต์ ํ ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ๋ณ ๋ฒฝ๊ธฐ๋ฅ์ ์ธ์ฅํ๋จ์ ์ํด ํ๊ดด๋์๋ค. ์ด๋ค ์คํ์ฒด์ ์ ๋ฐ์ ์ธ ํ์ค-๋ณํ ๊ด๊ณ๋ ๊ฐ์ฒดํ์ ์ ์ํ ๊ฑฐ๋๊ณผ ์ ์ฌํ์๋ค.
3) ECC ์์ผ์ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๊ฐ๋, ๊ฐ์ฑ, ๋ณํ๋ฅ๋ ฅ ๋ฐ ์๋์ง์์ฐ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์์ผฐ๋ค. ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ์คํ์ฒด์์ ECC ์์ผ์ ๋ฒฝ์ฒด ํ๋ถ ์ํ์ค๋์
๋ฐ๋ผ ๋ฐ์ํ๋ ๊ท ์ด๊ฐ๋๋ฅผ ์ฆ์ง์์ผ ๊ฐ์ฒดํ์ ์ ์ํ ๊ฐ๋ ๋ฐ ๊ฐ์ฑ(์ด๊ธฐ๊ฐ์ฑ)์ ์ฆ๊ฐ์์ผฐ๊ณ , ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ์คํ์ฒด์์๋ ๋ชจ์๋ฆฌ ์ฃผ๋ณ ์ฌ์ธ์ฅ๊ท ์ด์ ์ต์ ํ์ฌ
๊ฐ๋ ๋ฐ ์ฐ์ฑ์ ์ฆ๊ฐ์์ผฐ๋ค. ๋ณด๊ฐ ์คํ์ฒด์ ์๋์ง์์ฐ๋์ ์ฆ๊ฐ๋ ๊ฐ๋์ ๋น๋กํ์ฌ ์ฆ๊ฐํ์๋ค.
4) ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ํ๊ดด๋ชจ๋๋ฅผ ๋ณ๊ฒฝ์์ผ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์ณค๋ค. ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด๋ ์ฐ์ฑ์ ์ธ ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋์ ๋ณด์์ง๋ง, ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋
๊ฒฝ์ฐ ์กฐ์ ๋๊ฐ์ธ์ฅํ๊ดด์ ์ํ ์ทจ์ฑ๊ฑฐ๋์ ๋ณด์๋ค. ๋ฐ๋ฉด ๊ณต๊ฐ์๊ธฐ, ์ค๋์ฌ์ถค ๋ถ๋๊ณผ ๊ฐ์ ๋
ธํ ์ฃผํ์ ์กฐ์ ์ํ๋ ๋น๋ก ๊ฐ์ฒดํ์ ๊ฑฐ๋์ ๋ณด์ธ ์คํ์ฒด์ ํ์ ๋๊ธฐ๋
ํ์ง๋ง ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ด ์ ํ์ ์ด์๋ค. ์ ์ฒด ์คํ์ฒด๊ฐ ๋ฉด์ธ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํก์ง์ง๋ ์คํ์ฒด์์ ECC ์์ผ์ ํธ์ฌ ๋ณด๊ฐ์ด ๋ด์ง์ฑ๋ฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ์ ํ์ ์ด์์ง๋ง,
๊ตญ๋ถ์ ์ผ๋ก๋ ํ์ค์น ์ต์ปค์ ํฉ๋ถ์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ธ๋ ์ดํฌ์์ ํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ค.
์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋
ธํ ๊ฑด๋ฌผ์ ์กฐ์ ์ํ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๋น๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ ์กฐ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ํ ๋ด์ง์คํ์ ํตํด ๊ฑฐ๋ํน์ฑ ๋ฐ ECC ์์ผ์ ๋ณด๊ฐ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํ๊ฐํ์๋ค.
๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ์ค๊ณ์ ํ์ฉํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์ด๋ค ์คํ์ฒด์ ๊ฐ๋ ๋ฐ ๊ฐ์ฑ์ ์ ๋์ ์ผ๋ก ํ๊ฐํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ดํ ํ์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
์ด ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ตญํ ๊ตํต๋ถ์ ์ฐ๊ตฌ๋น์ง์(RS-2022-00143563)์ ์ํด ์ํ๋์์.
References
Abrams, D. P., and Shah, N. (1992) Cyclic Loading Tests of Unreinforced Masonry Walls.
Advanced Construction Technology Center Rep. No. 92-26-10, College of Engineering,
University of Illinois at Urbana-Champaign, Urbana, IL.
ASCE (2013) Seismic Evaluation and Retrofit of Existing Buildings (ASCE/SEI 41-13).
Reston, VA: American Society of Civil Engineers (ASCE).
ASCE (2017) Seismic Evaluation and Retrofit of Existing Buildings (ASCE/SEI 41-17).
Reston, VA: American Society of Civil Engineers (ASCE).
ASTM C 1314-12 (2012) Standard Test Method for Compressive Strength of Masonry Prisms.
West Conshohocken, PA: ASTM International.
BSI (2002) BS EN 1052-3 Methods of Test for Masonry-Part 3: Determination of Initial
Shear Strength. London, UK: British Standards Institute (BSI).
Costley, A. C., and Abrams, D. P. (1996) Dynamic Resoponse of Unreinforced Masonry
Buildings with Flexible Diaphragms (NCEER-96-0001). Buffalo, New York: National Center
for Earthquake Engineering Reseach (NCEER).
Eom, T. S., Kim, J., Kim, S. W., Kim, J. H., Han, J. Y., and Choi, H. (2023) Rocking
Behavior of Unreinforced Masonry Walls Under Cyclic Load. EESK Journal of Earthquake
Engineering 27(1), 2023. (In Korean)
Esposito, R., and Ravenshorst, G. (2017) Quasi-Static Cyclic In- Plane Tests on Masonry
Components. Delft University of Technology.
JSCE (1999) Test Method for Tensile Properties of Continuous Fiber Reinforcing Materials
(JSCE-E-531). Tokyo, Japan: Japan Society of Civil Engineers (JSCE).
Kang, S. H., Hong, S. G., and Lee, S. J. (2010) Rocking Capacity of Unreinforced Masonry
Walls. Journal of Architectural Institute of Korea-Structural 26(12), 45-56. (In Korean)
Kanno, R., and Choi, H. (2021) A Study on Seismic Performance Evaluation of Masonry
Walls: Part 1. In-plane Static Cyclic Loading Test with the Presence or Absence of
an Opening. Proceedings of AIJ 2021 Conference. Architectural Institute of Japan (AIJ).
781-782. (In Japanese)
KATS (2017) Standard Test Method for Compressive Strength of Concrete (KS F 2405).
Seoul, Korea: Korea Agency for Technology and Standards (KATS), Korea Standard Association
(KSA). (In Korean)
KATS (2018) Concrete Bricks (KS F 4004). Seoul, Korea: Korea Standard Association
(KSA), Korea Agency for Technology and Standards (KATS). (In Korean)
Kim, C. H., Lee, S. J., Heo, S. J., and Eom, T. S. (2022) Investigation of Seismic
Performance of RC Wall-Slab Frames with Masonry Infill. EESK Journal of Earthquake
Engineering 26(3), 137-147. (In Korean)
KISC (2013) Guidelines for Seismic Performance Evaluation for Existing Buildings.
Korea Infrastructure Safety Corporation (KISC). (In Korean)
Lee, S. J., Eom, T. S., and Yu, E. J. (2021) Investigation of Diagonal Strut Actions
in Masonry-Infilled Reinforced Concrete Frames. International Journal of Concrete
Structures and Materials 15(1), 6.
Mahmoudimotlagh, S. (2020) Numerical Modeling of the In-Plane Seismic Behavior of
Unreinforced Masonry Wall Retrofitted with Bed Joint Reinforcements. MS Thesis. Delft
University of Technology.
Moon, F. L., Yi, T., Leon, R. T., and Kahn, L. F. (2007) Testing of a Full-Scale Unreinforced
Masonry Building Following Seismic Strengthening. Journal of Structural Engineering
133(9), 1215-1226.
Moon, K. L. (2004) Seismic Strenthening of Low-Rise Unreinforced Masonry Structures
with Flexible Diaphragms. Ph.D. Dissertation. Georgia Institute of Technology, Atlanta.
Shabani, A., and Kioumarsi, M. (2022) A Novel Macroelement for Seismic Analysis of
Unreinforced Masonry Buildings Based on MVLEM in OpenSees. Journal of Building Engineering
49, 104019.
Yi, W. H., Lee, J. H., Oh, S. H., Yang, W. J., and Kang, D. E. (2005) A Study of Evaluation
of Shear Capacity of Unreinforced Masonry Wall. Journal of Architectural Institute
of Korea-Structural 21(10), 3-10. (In Korean)