๊ณ ์ ๊ณค
(Young-Kon Ko)
1)
๊น์ฒ ํ
(Cheol-Hwan Kim)
2)
ํฉ์ฌ ์
(Jae-Woong Hwang)
3)
์ดv
(Seong-Tae Yi)
4)*
ยฉ Korea Institute for Structural Maintenance Inspection All rights reserved
ํค์๋
๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ, ๊ณ ๊ฐ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ, ๊ฑฐํธ์ง, ์ธก์, ํ์ค๋์ด, ํ์ค์๋
Key words
High-flowable concrete, High-strength concrete, Formwork, Lateral pressure, Casting height, Casting speed
1. ์ ๋ก
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ฐ๋์ ๋ฐ์ ์ ๊ธ์ํ ์งํ๋์ด 2010๋
์ ์ด๋ฅด ๋ฌ์๋ 180MPa ์ด์์ ์ด๊ณ ๊ฐ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์์ฉํํ ์ ์๋ ์์ค์ ๋๋ฌํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋
ํ์ฌ๊น์ง๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ ์กฐ ๋น์ฉ๊ณผ ๊ฑด์คํ์ฅ์ ์ ์ฉ์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋๋ ์์ ๋ฑ์ ๋ํ ํด๊ฒฐ ์ฑ
์ด ๋ฏธํกํ์ฌ ์ ์ฉ์ด ์ฝ์ง ์์ ์ํฉ์ด๋ค. ์ต๊ทผ ๋ค์ด์๋ ์ด๊ณ ๊ฐ๋,
๊ณ ๊ธฐ๋ฅ, ๊ณ ํ์ง์ ๊ฐ๋ ์๋ก์ด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ฌ๋ฃ๋ฅผ ์ด์ฉํ ์ ๋น์ฉ, ์ฅ์๋ช
๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ค๊ณ ๋ฐ ์ ์๊ธฐ์ ์ ํ๋ณดํ ๊ธฐ ์ํด ์์ถ๊ฐ๋ 80MPa~180MPa์
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ฉํ ๊ธฐ์ ์ด ๊ฐ๋ฐ๋๊ณ ์๋ค. ํนํ ์์ถ๊ฐ๋ 80MPa์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ๊ธฐ์กด 40MPa์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋น๊ตํ์ฌ ๊ฐ๊ฒฉ๊ฒฝ์๋ ฅ์ ํ๋ณดํ ๋ฐฐํฉ์ค ๊ณ๊ฐ
๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ๋์์ผ๋ฉฐ, ํ์ฅ์ ์๊ณต์ฑ ํฅ์์ ์ํด ์ ๋์ฑ ์ด ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ก๋ ๊ฐ๋ฐ๋๊ณ ์๋ค. ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ๊ตณ ์ง ์์ ์ํ์์ ์ฌ๋ฃ์ ๋ถ๋ฆฌ์์ด
๋์ ์ ๋์ฑ์ ๊ฐ์ง๋ฉฐ, ์ง๋์ด ์์ด๋ ์๊ธฐ ์ถฉ์ ์ฑ์ ๊ฐ์ง๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ด๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌ ํธ ํ์ค์๋ฐฉ์ (2009)์๋ ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ฌ๋ผํ ํ๋ก์ฐ ๊ฐ
600mm ์ด์์ผ๋ก ๊ท์ ๋์ด ์๋ค.
๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ฌ์ฉ๋๋ ๊ฑฐํธ์ง์ ์ธก์์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ ์์ Kim et al. (2006)์ ๋ถ์ฐ~๊ฑฐ์ ๊ฐ ์ฐ๊ฒฐ๋๋ก ์ค ์นจ๋งคํฐ ๋ ํจ์ฒด์ ์ค๋ด๋ชจํ ์คํ์ ์ฌ์ฉ๋ ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ธก์ ๊ฐ์ ACI ๊ธฐ์ค (ACI Committee 347,
2004) ๋ฑ๊ณผ ๋น๊ตํ์ฌ ์ธก์ ์ฐ์ ์์ ์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ, Park (2013)์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ ์ ์ ์ฉ์ ์ํ ์ผ๋ฐ์ฌํํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ณ ์ฌ๋ผํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ์ค์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฑฐํธ์ง ์ธก์์ ๋น๊ต/๊ฒํ ํ์๋ค. Kim et al. (1996)์ ํ๋ซํ์ด (flat tie)์ ๋ถ์ฐฉ๋ ๋ณํ๋ฅ ๊ฒ์ด์ง (strain gauge)๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์์ถ๊ฐ๋ 50MPa, ์ฌ๋ผํ ํ๋ก์ฐ 610mm ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์
๋ํ ์ต๋ ์ธก์์ ์ธก์ ํ์๋ค. Kang et al. (2005)์ ๊ธฐ์กด์ ๋ฒฝ์ฒด ๊ฑฐํธ์ง ์์คํ
์ ๋จ์ ์ ๋ณด์ํ ์ ๊ฐ ๋ฐ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ฒฝ์ฒด ๊ฑฐํธ์ง ์์คํ
์ ๊ฒ์ฆํ๊ธฐ ์ํด ์ผ๋ฐ์ฝํฌ๋ฆฌ ํธ์ ํ์ค์ ํตํ ๋ฒฝ์ฒด ์์คํ
์ ์ธก์์
๊ตฌํ ํ ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌ ํธ์ ๋ํ ์ถ์ ์น์ ๋น๊ต/๋ถ์ํ์๋ค. Tilo and Carl-Alexander (2002)๋ ํ์ค์๋ ๋ฐ ์ฌ๋ผํ ํ๋ก์ฐ๋ฅผ ๋ณ์๋ก ํ์ฌ ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ํ ์ธก์์ ์ธก์ ํ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์์ถ๊ฐ๋ 80MPa์ ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ์ค ์ ๊ฑฐํธ์ง์ ๋ฐ์ํ๋ ์ธก์์ ์ธก์ ์ ํตํด, ํ์ค ์งํ ๋ฐ ์ ๊ฐ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์ ๋ณํ๋์
์ถ์ ํ์ฌ ๊ณ ์ ๋ ๊ณ ๊ฐ๋ ์ฝํฌ ๋ฆฌํธ์ ๊ฑฐํธ์ง ์ค๊ณ๋ฅผ ์ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํ๊ณ ์ ํ๋ค.
2. ์คํ์ฌ๋ฃ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
2.1. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํน์ฑ
๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ์๋ฉํธ์ ๊ณจ์ฌ, ํผํ์ , ๋ฌผ-์๋ฉํธ๋น์ ๋ฐ๋ผ ๋ค์ํ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ง๊ฒ ๋๋ค. ์ด ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ์ฉ๋ ์์ถ ๊ฐ๋ 80MPa์ ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์
๋ํ ๋ฐฐํฉ์ Table 1๊ณผ ๊ฐ๋ค. ๋ฌผ-์๋ฉํธ๋น๋ 20%์ด๊ณ ์์ปค๋น๋ฆฌํฐ ํ๋ณด๋ฅผ ์ํด ๊ณ ์ฑ ๋ฅํผํ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
Table 1
Mixture proportion of the concrete
W/B (%)
|
W (kg)
|
S/a (%)
|
SP/B (%)
|
Weight (kg)
|
OPC
|
BS
|
FA
|
S
|
A
|
SP
|
20
|
160
|
42
|
0.97
|
480
|
240
|
80
|
583.5
|
812
|
7.7
|
๊ตต์๊ณจ์ฌ ์ต๋์น์ (Gmax)์ ๊ณจ์ฌ๋์ ๊ตณ์ง ์๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ํน์ฑ์ ๋ง์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋๋ฐ, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌ ํธ์์๋ 25mm ์ดํ์ ๊ณจ์ฌ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค. ์ด ์คํ์์
์ฝํฌ ๋ฆฌํธ์ ๊ฐ๋๋ฐํ๊ณผ ๋ฐฐํฉํน์ฑ์ ๋ง์ถ๊ธฐ ์ํด ์ฌ์ฉ๋ ๊ตต์๊ณจ ์ฌ๋ ์ํ์์ผ๋ก, Gmax๊ฐ 19mm์ด๋ฉฐ ๊ณจ์ฌ์ ํน์ฑ์ Table 2 ์ ๊ฐ๋ค.
Table 2
Density (g/cm3)
|
Unit Weight (kN/m3)
|
Fineness Modulus
|
2.67
|
16
|
6.57
|
๋ฒฝ์ฒด์ ํ์ค์ ํ๋ก์ฐ ์ธก์ ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ฐฐํฉ์งํ์ ๋ ๋ฏธ์ฝ ์ด์ก์ดํ์ ์ํํ์๋ค. Fig. 1๊ณผ ๊ฐ์ด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฐฐํฉ ์งํ ํ๋ก์ฐ๋ 740mm, ๋ ๋ฏธ์ฝ ์ด์ก ์งํ ํ๋ก์ฐ๋ 770mm ์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ์ค์๋ฐฉ์ (2009)์๋ ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ฌ๋ผํ ํ๋ก์ฐ๊ฐ 600mm ์ด์์ผ๋ก ๊ท์ ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์๊ธฐ์ถฉ์ ์ฑ์ ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํ ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ํ๊ณ ์๋ค.
2.2. ์คํ๋ฐฉ๋ฒ
2.2.1. ์คํ ๋ฐ ๊ณ์ธก๊ณํ
๊ณ ์ ๋ ๊ณ ๊ฐ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฑฐํธ์ง์ ์ธก์์ธก์ ์ ์ํ ์ค ํ์ฒด๋ก๋ Fig. 2์ ๊ฐ์ด ํญ 1,800mm, ๋๊ป 400mm์ ๋ฒฝ์ฒด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ ํํ์ผ๋ฉฐ, ํ์ค์๋์ ํ์ค๋์ด๊ฐ ์ธก์์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๋น๊ตํ ์ ์๋๋ก ์ค๊ณํ์๋ค.
Fig. 2.
Specimens and locations of sensors
์ฐ์ ํ์ค์๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์์ ๋ณํ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๊ธฐ ์ํด, ์คํ ์ฒด A์ ์คํ์ฒด B์ ํ์ค์๋๋ฅผ ๋ณ์๋ก ์ค์ ํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ 2.0m/h ์ 4.0m/h์ ํ์ค์๋๊ฐ
80MPa ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ธก์์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ํ์ธํ๊ณ ์ ํ์๋ค. ๋ํ ์คํ์ฒด C๋ ์คํ์ฒด A์ ๋์ด 2.4m ๋ณด๋ค 50% ์ฆ๊ฐํ 3.6m ๋์ด๋ก
์ค๊ณํ์ฌ ํ ์ค์๋๊ฐ ๋์ผํ ๊ฒฝ์ฐ, ํ์ค๋์ด๊ฐ ์ธก์์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๋น ๊ตํ๊ณ ์ ํ์๋ค.
์ธก์์ ๊ณ์ธก์ง์ ์ ์ธก์์ ๋ณํ๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ฐ์ํ๋ ํ๋จ๋ถ ๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก Fig. 2์ ๊ฐ์ด ์คํ์ฒด A์ ์คํ์ฒด B๋ ๊ฐ๊ฐ 3 ๊ณณ, ์คํ์ฒด C๋ 5๊ณณ์ ์ ์ ํ์๋ค.
์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๊ฑฐํธ์ง ์ธก์์ ๊ณ์ธก๋ฐฉ์์ผ๋ก๋ ํ๋ซํ์ด์ ์ ๋ ฅ์ ์ธก์ ํ์ฌ ์ด๋ฅผ ๊ฑฐํธ์ง์ ์ธก์์ผ๋ก ํ์ฐํ๋ ๊ฐ์ ๊ณ์ธก ๋ฒ๊ณผ ์๋ ฅ๊ณ๋ฅผ ์ค์นํ์ฌ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๊ฐ ์ ๋ฐํ๋
์ธก์์ ์ธก์ ํ๋ ์ง์ ๊ณ์ธก๋ฒ์ด ์๋ค. ๊ฐ์ ๊ณ์ธก๋ฒ์ ๋ณํ๋ฅ ๊ฒ์ด์ง๋ฅผ ํ ์ฉํ์ฌ ๋น๊ต์ ์ ๋ ดํ๊ฒ ๊ณ์ธก์ ์ํํ ์ ์์ผ๋ ํ๋ซํ์ด ์ ์ฒด๊ฒฐ ์ํ์ ๋ฐ๋ผ
๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์ด ํฐ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์ผ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ํน์ ํ๋ซํ์ด์ ์์น์ ๋ฐ๋ผ ๋ณํ๋ฅ ๋ถํฌ๊ฐ ๋ฌ๋ผ์ง ์ ์์ผ ๋ฏ๋ก ์ ๋ขฐํ ๋งํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ธฐ๋ํ๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ
๋ณธ ์ค ํ์์๋ ์ธก์์ ๋ณํ๊ฐ ํด ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ ์ง์ ์ ์๋ ฅ๊ณ (pressure meter)๋ฅผ ์ค์นํ์ฌ ๊ฑฐํธ์ง์ ์์ฉํ๋ ์ธก์์ ์ง ์ ๊ณ์ธกํ๋
์ง์ ๊ณ์ธก๋ฒ์ ์ ์ฉํ์๋ค.
์๋ ฅ๊ณ๋ฅผ ํตํด ์ป์ ๊ณ์ธก์น๋ฅผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ์ค์๋ฐฉ์ (2009)์ ์ ์ ์ํ๋ ์ธก์๊ณผ ๋น๊ตํ์ฌ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ ์ํจ์ผ๋ก์, 80MPa ์ด์ ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ ์ฉ์ ๊ฑฐํธ์ง์ ์ค๊ณ ๋ฐ ํ์ค๊ณํ ์๋ฆฝ์ ๋ณธ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ
์ ์ฉํ๊ฒ ์ฌ์ฉ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋๋ค. ๊ตญ ๋ด์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ์ค์๋ฐฉ์๋ ACI 347-04 (ACI Committee 347, 2004)๋ฅผ ์ค์ฉํ์ฌ ๊ฑฐํธ์ง
์ค๊ณ์ ๊ตณ์ง ์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ธก์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ฐ์ ํ๋๋ก ๊ท์ ํ๊ณ ์๋ค.
์ฌ๊ธฐ์, p๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ธก์ (kN/m2), W ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋จ์์ค๋ (kN/m3), H ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ์ค๋์ด (m)์ด๋ค. ์ด ์ธก์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ฌ๋ผํ, ํ์ค์๋ ๋ฐ ํ์ค๋์ด์ ๋ฐ๋ผ ๋ค ๋ฅด๊ฒ ๊ท์ ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๊ฑฐํธ์ง์ ์ค๊ณ์
์ฌ์ฉํ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋จ์์ค๋์ 23.5kN/m3์ด๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์คํ์์๋ ํ์ฅ์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ฌ๋ผํ ์คํ ์ ์ํํ ํ, ์ฌ๋ผํ์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ํ๋จํ์ฌ ์๊ธฐ ๊ท์ ์ ๋ง๊ฒ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ธก์์ ์ฐ์ ํ์์ผ๋ฉฐ ์คํ๊ฒฐ๊ณผ์
๋น๊ตํ์๋ค.
2.2.2. ์คํ์ฒด์ ์ ์ ๋ฐ ๊ณ์ธก์ฅ๋น ์ค์น
ํ์ค์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ํ์ฅ์กฐ๊ฑด๊ณผ ์ ์ฌํ๊ฒ ์คํ์ ์ํํ๊ธฐ ์ํด ์คํ์ฒด๋ ์ค์ธ์ ์ค์นํ์๋ค. ๊ฑฐํธ์ง์ผ๋ก๋ ์ ๋กํผ์ ์ฌ์ฉํ์ผ๋ฉฐ, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ์ค๊ณผ ๋์ด ์ธก์
๋ฑ์ ์์
์ ์ํ ํ๊ฒ ์ํํ ์ ์๋๋ก Fig. 3(a)์ ๊ฐ์ด ์คํ์ฒด ์ฃผ๋ณ์ ์์ค ํ
๋๋ฐ๋ฆฌ ๋ฐ ๋น๊ณ๋ฅผ ์ค์นํ์๋ค. ์คํ์ฒด์ ๋ด๋ถ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ์ธก์์ ์ํ ๊ฑฐํธ์ง์ ๋ณํ์ ์ต์ํํ๊ณ , ๊ณ์ธก์ผ์์ ์ธก
์์ด ์ ๋๋ก ์ ๋ฌ๋ ์ ์๋๋ก Fig. 3(b)์ ๊ฐ์ด ํ๋ซํ์ด๋ฅผ 300mm ๊ฐ๊ฒฉ์ผ๋ก ์ค์นํ์๋ค.
Fig. 3.
Installation of system support and scaffolds
์์ธ๋ฌ ์ฒ ๊ทผ์ด ๊ฑฐํธ์ง์ ์ธก์์ ๊ฐ์์ํค๋ ์ญํ ์ ํ๋ฏ ๋ก ์ต๋ ์ธก์์ ์ธก์ ํ๋ ๊ณณ์ ์ฒ ๊ทผ์ ๊ฑฐ์ ๋ฐฐ๊ทผํ์ง ์์ ๋ค. ๋ค๋ง ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฒฝ์ฒด์ ํด์ฒด์ ์์ ์ฑ์
ํ๋ณดํ๋ ์ฐจ์์ ์ ์ต์ํ์ ์ฒ ๊ทผ๋ง ๋ฐฐ๊ทผํ์๋ค.
๊ฑฐํธ์ง์ ์์ฉํ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ธก์์ ๊ณ์ธกํ๊ธฐ ์ํด Fig. 4(a)์ ๊ฐ์ด ๊ฑฐํธ์ง์ฉ ํฉํ์ ๋ถ์ฐฉํ๋ ํํ์ ์ํ ์๋ ฅ๊ณ (์ง๊ฒฝ: 100mm, nominal capacity: 980kPa)๋ฅผ ์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ์ค์
๋์๋ฅผ ๋ง๊ณ , ๊ฑฐํธ์ง ํํ์ ์ผ์์ ํ์๊ฐ ์ฉ์ดํ๋๋ก ์ผ์ ํ๋ฉด์ ํฌ๋ช
ํ๋ฆ์ ๋ฎ์ ํ ๋ฐ๋ดํ์๋ค. ๊ฑฐํธ์ง์ฉ ํฉํ์ ๊ณ์ธก๊ธฐ ์ผ์ด๋ธ์ด ํต๊ณผํ ์ ์๋
๊ตฌ๋ฉ์ ๋ซ ์ด ์๋ ฅ๊ณ๋ฅผ Fig. 4(b)์ ๊ฐ์ด ๊ฑฐํธ์ง ์์ชฝ์ ๋ถ์ฐฉํ์๋ค. ์ด ํ Fig. 4(c)์ ๊ฐ์ด ์ฌ์ ์คํ์ ํตํด ์ผ์์ ์ ์ ์๋ ์ฌ ๋ถ๋ฅผ ํ์ธํ๊ณ , ๊ฑฐํธ์ง์ ์ค์น๋ฅผ ์์ฑํ์๋ค (Fig. 4(d)).
Fig. 4.
Installation of pressure meter
2.2.3. ์คํ์ ์ํ ๊ณผ์
์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ์ธ๊ทผ์ ๋ ๋ฏธ์ฝ ๊ณต์ฅ์์ ์์ฐํ์ฌ ์ด๋ฐํ์์ผ ๋ฉฐ, ํ์ค์๋ Fig. 5์ ๋ํ๋ธ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํธํผ๋ฅผ ์ด ์ฉํ์๋ค. ์คํ์ฒด๋ณ๋ก ํ์ค์๋๋ฅผ ๋ง์ถ๊ธฐ ์ํด 4~5๋จ๊ณ๋ก ์๊ฐ์ ๋๋์ด ํ์คํ์์ผ๋ฉฐ, Fig. 5(c)์ ๊ฐ์ด ๋ ์ด์ ๊ฑฐ๋ฆฌ ์ธก์ ๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํ์ค๋์ด๋ฅผ ์กฐ์ ํ๋ฉฐ ํ์คํ์๋ค.
ํ์ง๋ง ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ํธํผ๋ก๋ถํฐ ๊ฑฐํธ์ง์ ํ์คํ๋ ๊ณผ์ ์ ์ ํ์ค๋์ ์ธ๋ ฅ์ผ๋ก ์กฐ์ ํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋จ๊ณ๋ณ ํ์ค๋์ด ๋ฅผ ๋ง์ถ๋ ์์
์ ์๊ฐ์ด ๋ ์์๋์๋ค.
์ด๋ก ์ธํด ๋น์ด ๊ณ ํํ ์๊ฐ๋ณด๋ค ํ์ค์๊ฐ์ด ์ง์ฐ๋์๋ค (Table 3). ๊ทธ๋ฌ๋ ์ฝ ํฌ๋ฆฌํธ์ ์ธก์์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ๋๋ก ์๊ฐ์ด ์ง์ฐ๋ ๊ฒ์ ์ ๋๋ฏ๋ก ์คํ๊ฒฐ๊ณผ์๋ ํฐ ์ํฅ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋์๋ค.
Table 3
Height and casting work of specimens
Specimen
|
A
|
B
|
C
|
Height (m)
|
2.4
|
2.4
|
3.6
|
Casting time (min.)
|
74
|
45
|
126
|
Casting speed (m/h)
|
1.95
|
3.20
|
1.71
|
์ถ๊ฐ๋ก ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์์ ์ค์ ๋ฐ์ํ๋ ์ํ์ด์ ํ์ธํ ๊ธฐ ์ํด ์คํ์ฒด B์ 1๊ฐ, ์คํ์ฒด C์ 2๊ฐ์ ์จ๋์ผ์๋ฅผ ๋ฒฝ ์ฒด๋ด๋ถ์ ์ค์์ ๋ถ์ฐฉํ์๊ณ , ๋๊ธฐ์จ๋๋ฅผ
๊ณ์ธกํ๋ ์ผ์๋ฅผ ํฌํจํ์ฌ ์ด 4๊ฐ์ ์จ๋์ผ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค (Table 4). ์ด์ ๋ฐ๋ผ 11๊ฐ์ ์๋ ฅ๊ณ์ ํจ๊ป ์ด 15๊ฐ์ ์ผ์๋ฅผ Fig. 5(d)์ ๊ฐ์ด ๋ฐ์ดํฐ ๋ก๊ฑฐ์ ์ฐ๊ฒฐํ์ฌ ๊ณ์ธก์ ์ํํ์๋ค. ๊ณ์ธก์ ์ด ๊ธฐ์ ํ์ค ์์ ๋ถํฐ 5์๊ฐ 30๋ถ๊น์ง๋ 10์ด ๊ฐ๊ฒฉ์ผ๋ก ์ํ ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ดํ ๊ณ์ธก์
์ข
๋ฃํ 46์๊ฐ๊น์ง๋ 30์ด ๊ฐ๊ฒฉ์ผ๋ก ์ํํ์๋ค.
Table 4
Sensorโs names and locations from the bottom of specimens
Sensor
|
Speci -men
|
Height (mm)
|
Sensor
|
Speci -men
|
Height (mm)
|
Sensor
|
Speci -men
|
Height (mm)
|
A-P1
|
A
|
200
|
B-P3
|
B
|
1,000
|
C-T3
|
C
|
1,000
|
A-P2
|
A
|
550
|
B-T3
|
B
|
1,000
|
C-P4
|
C
|
1,840
|
A-P3
|
A
|
1,000
|
C-P1
|
C
|
200
|
C-P5
|
C
|
2,800
|
B-P1
|
B
|
200
|
C-P2
|
C
|
550
|
C-T5
|
C
|
2,800
|
B-P2
|
B
|
550
|
C-P3
|
C
|
1,000
|
T_Air
|
-
|
600
|
Table 5
Calculated and test results with specimen
Specimen
|
A
|
B
|
C
|
Height (m)
|
2.2
|
2.2
|
3.4
|
Specific gravity (kN/m3)
|
23.5
|
23.5
|
23.5
|
Estimated pressure (kPa)
|
51.7
|
51.7
|
79.9
|
Measured pressure (kPa)
|
49.6
|
53.2
|
81.3
|
Error (%)
|
-4.2
|
2.8
|
1.7
|
3. ์คํ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ๋ถ์
3.1. ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์์ ๋ณํ
3.1.1. ์ต๋ ์ธก์
์คํ์ฒด A, ์คํ์ฒด B, ์คํ์ฒด C์ ํ์ค์๋ฃ ์์ ๋ถํฐ ์์ ์ด๊ธฐ๊น์ง์ ์ธก์๊ณผ ์จ๋๋ณํ๋ Fig. 6๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์คํ์ฒด A์ ๊ฒฝ์ฐ, 2.4m ๋์ด์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์คํ์ฒด๋ฅผ ์ฝ 74๋ถ์ ๊ฑธ์ณ ํ๊ท 1.95m/h์ ์๋๋ก 5๋ฒ์ ๋๋์ด ํ์คํ ๊ณผ์ ์ด ์๋ ฅ์์๋
๊ณ๋จ์์ ์ฆ๊ฐ ํํ๋ก ๋ํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ต๋ ์ธก ์์ ์ ์ฒด ํ์ค์ด ์๋ฃ๋ ์์ ์์ 49.6kPa๋ก ๋ํ๋ฌ๋๋ฐ, ์ด๋ ๋์ผํ ๋์ด์ ์คํ์ฒด๋ฅผ
ํ๊ท 3.20m/h์ ์๋๋ก ํ์ค ํ ์คํ์ฒด B์ ์ต๋ ์ธก์ 53.2kPa๋ณด๋ค 6.7%์ ๋ ์์ ๊ฐ์ผ ๋ก ํ์ค์๋๊ฐ ๋๋ฆฌ๋ฉด ์ธก์์ ๊ฐ์์ ๋ค์ ๋์์ด
๋๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค. ์ด๋ ํ์ค์๋๊ฐ ๋๋ฆฌ๋ฉด, ํ๋ถ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ด๊ฒฐ ์ด ๋ฐ์ํ์ฌ ์ต๋ ์ธก์๊ณผ ์ต์ข
์ธก์์ด ๊ฐ์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
Fig. 6.
Test results on the lateral pressure and temperature
๋ํ ํ์ค์๋๊ฐ ๋๋ฆฐ ์คํ์ฒด A๊ฐ ์คํ์ฒด B์ ๋นํด ํ์ค ์ข
๋ฃ ํ ์ธก์์ด ๋นจ๋ฆฌ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ํนํ, 3.6m ๋์ด์ ๋ฒฝ์ฒด๋ฅผ ํ๊ท 1.73m/h์
์๋๋ก ํ์คํ ์คํ์ฒด C์ ๊ฒฝ์ฐ ์ตํ๋จ (C-P1)์ ์์ฉํ๋ ์ธก์์ด ์ต๋ ์ธก์ 81.3kPa ์์ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค.
์คํ์ฒด๋ณ๋ก ์ตํ๋จ ์๋ ฅ๊ณ (๋ฐ๋ฅ๋ฉด์์ 200mm ๋์ด์ ์ ์น)์์ ๊ณ์ธก๋ ์ต๋ ์ธก์ (measured pressure)๊ณผ ์๋ฐฉ์์ ๋ฐ๋ผ ๊ณ์ฐ๋ ์ค๊ณ์น
(estimated pressure)๋ฅผ Table 5์ ๋ํ ๋ด์๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ์ค๊ณ์น๋ ํ์ฅ์์ ์ํํ ์ฌ๋ผํ์ ๋ํ ์ ํ๊ฒฐ๊ณผ (์ฌ๋ผํ 770mm๋ก 175mm ์ด์)์ ๋ฐ๋ผ ์ (1)์ ์ ์ฉํ์ฌ ์ฐ์ ํ์๋ค.
์ธก์ ๋ ์ต๋์ธก์์ ๊ฒฝ์ฐ ์คํ์ฒด A๋ 4.2%์ ๋ ๋ฎ์ ๊ฐ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ผ๋, ํ์ค์๋๊ฐ ๋น ๋ฅธ ์คํ์ฒด B๋ 2.8%, ํ์ค๋์ด๊ฐ ๋์ ์คํ์ฒด C๋ 1.7%์ ๋
๊ณ์ธก๊ฒฐ๊ณผ ๊ฐ ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ 80MPa ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฒฝ ์ฐ, ๊ธฐ์กด์ ๊ฑฐํธ์ง ์ค๊ณ์์ ์ ์ฉํ๋ฉด ์์ ํ์ง ์์ ์ ์ ์์ ์ ์ ์๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๊ฑฐํธ์ง ์ค๊ณ์ 5% ์ ๋ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์์ ์จ์ ํ๋ณดํ๊ฑฐ๋, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋จ์์ค๋์ ์ ํํ๊ฒ ํ๊ฐ ํ์ฌ ์ธก์์ ์ฐ์ ํด์ผ ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด์
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋จ์์ค๋์ 5%์ ๋ ์ํฅ์ํจ 24kN/m3์ผ๋ก ํ์ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ด ๋ก ์ ์ธ ์ธก์๊ณผ ์ธก์ ํ ์ต๋ ์ธก์์ ์๋ก ์ ์ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ฌ ์ฃผ์๋ค.
ํ์ค์ด ์งํ๋๋ ๋์ ์ธ๊ธฐ์จ๋ (T_Air)๋ 5โ๊ฐ ์ ์ง๋ ๊ณ ์์์ผ๋ฉฐ, ์คํ์ฒด B์ ์คํ์ฒด C์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์จ๋ ์ญ์ ํ์ค ์ดํ 15โ~20โ๋ฅผ
์ ์งํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
3.1.2. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ํ์ด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์์ ๋ณํ
Fig. 6์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ฐ์ํ๋ ์ํ์ด๊ณผ ๊ฑฐํธ์ง์ ์ธก์๊ฐ์ ์ฌ์ด์ ์ง์ ์ ์ธ ์ฐ๊ด์ฑ์ด ์ฐพ๊ธฐ ์ด๋ ค์ด๋ฐ, ์ด๋ฌํ ๊ฒฝํฅ์ Fig. 7์์์ ๊ฐ์ด ์์ ์คยทํ๋ฐ๋ถ์ ๋ํ ๊ณ์ธก๊ฒฐ๊ณผ ๋ก๋ถํฐ๋ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์คํ์ฒด A, ์คํ์ฒด B์ ์คํ์ฒด C ์ ์ตํ๋จ๋ถ ์ธก์์ ํ์ค์ข
๋ฃ ์์ ๋ถํฐ ์ธก์์ด
๊ฐ์ํ๊ธฐ ์ ์ํด 12์๊ฐ ์ดํ๋ถํฐ๋ ๊ฐ์์ธ๊ฐ ์๋งํด์ง๋ฉด์ ์ธก์์ด ์ ์ ํ๋๋ค. ํนํ ํ์ค์๋๊ฐ ๋๋ฆฌ๊ณ , ํ์ค๋์ด๊ฐ ๋์ ์คํ์ฒด C์ ์ธก์ ๊ฐ์๋์
์ต๋ 53%๋ก ํ์ค์๋๊ฐ ๋น ๋ฅด๊ณ , ํ์ค๋ ์ด๊ฐ ๋ฎ์ ์คํ์ฒด B์ 17%๋ณด๋ค ์๋นํ ํฐ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ์คํ์ฒด A์ ์ธก์ ๊ฐ์๋์ 42%๋ก ์ธก์์
๊ฐ์ ๊ฒฝํฅ์ ํ์ค ๋์ด๋ณด๋ค๋ ํ์ค์๋์ ๋ ๋ง์ ์ํฅ์ ๋ฐ์์ ์ ์ ์๋ค.
Fig. 7.
Test results on the lateral pressure and temperature from casting of the concrete
to additional times
์คํ์ฒด B์ ์คํ์ฒด C์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ด๋ถ์จ๋๋ ํ์ค ์ข
๋ฃ์ด ํ 24์๊ฐ์ด ์ง๋ ์์ ๋ถํฐ ์ํ์ด์ด ์์นํ๊ธฐ ์์ํ์ฌ 36 ์๊ฐ ์ดํ ์ต๋ ์จ๋ (์คํ์ฒด
B: 22.1โ, ์คํ์ฒด C: 69.3โ) ๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ ์ดํ ์์ํ ๊ฐ์ํ๋ค (์คํ์ฒด C๋ 14์๊ฐ ์ด ํ ์ฆ๊ธฐ ์์ ์ค์). ๋ฐ๋ผ์ ๊ณ ์ฑ๋ฅ ๊ฐ์์ ์
๊ฐ์ ํผํ์ ๋ฅผ ๋น๋กฏํ์ฌ ํ๋ผ์ด์ ์ฌ ๋ฑ์ ํผํ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ๊ณ ์ ๋ ๊ณ ๊ฐ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ์๊ฒฐ์ง์ฐ์ผ๋ก ์ธํด ์ํ๋ฐ์์ ์ํ ์จ๋์์น์ด ์ง์ฐ๋๋๋ฐ, ์ฝ 24์๊ฐ
์ดํ ๋ณธ๊ฒฉ์ ์ธ ์จ๋์์น์ด ๋ํ๋ฌ๋ค.
์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ํ๋ฐ์์ด ๋ํ๋๋ฉด ์ํ์ด์ ์ํด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ด๋ถ์ ์์ ์ (free water)๊ฐ ๊ฐ์ํ๋ฉด์ ๊ณ ์ฒด์
์ ๋ด๋ถ์ ์์ ์๊ฐ
์ง์งํ๊ณ ํ๊ณ ์๋ ์์ง์๋ ฅ์ด ์ ์ง์ ์ผ๋ก ๊ณ ์ฒด์ ์ ๋ฌ๋์ด ์ธก์์ด ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ด๊ฒ ๋๋ค (Kwon, 2008).
๋ณธ ์คํ์์ ๊ด์ธก๋ ์๊ฐ๊ฒฝ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋จ๋ถ์ ์ธก์๊ฐ์ ๋ ์ด๊ธฐ ์ํ๋ฐ์์ ์ํ ์์ ์์ ๊ฐ์์ ๊ฐ๋๋ฐํ ๋ฑ์ ์ ํด ๋ฐ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋๋ค. ๋ํ,
Fig. 7๋ก๋ถํฐ ์ํ๋ฐ์์ ์ํด ์จ๋์์น์ด ์ต๋๋ก ๋ฐ์ํ๋ ์๊ฐ๊ณผ ์ธก์๊ฐ์๊ฐ ๊ธ๊ฒฉ ํ ๋ณํํ๋ ์๊ฐ ์ฌ์ด์๋ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ด์ธก๋์๋ค.
3.1.3. ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์ ๋ถํฌ์ ๋ณํ
๊ฒฝ์ ์ ์ธ ๊ฑฐํธ์ง ์ค๊ณ๋ฅผ ์ํด์๋ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋์ด์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฑฐ ํธ์ง์ ์ธก์ ์ฐ์ ์ด ๋ฐ๋์ ํ์ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์คํ์ ํต ํด ์ป์ ๊ฑฐํธ์ง์ ๋์ด๋ณ ์ธก์์
ํ์ค์๋ฃ ์์ ์์๋ถํฐ ์ ๊ฐ๋ ๋ณ๋ก ๊ตญ๋ด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์๋ฐฉ์์์ ์ ์ํ๋ ์ค๊ณ์น (flow pressure)์ ํจ๊ป Fig. 8 ๋ฐ Fig. 9์ ๋ํ๋ด์๋ค.
Fig. 8.
Lateral pressure with height of the formwork (specimen A, specimen B)
ํ์ค์๋ฃ ์งํ๋ ์ธก์์ด ํ์ค๋์ด์ ๋น๋กํ๋ ํํ์ด๋ฉฐ ์ด๋ ์ด๋ก ์ ์ธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ธก์๊ณผ ์ ์ฌํ๋ค. ์คํ์ฒด C์ ๊ฒฝ ์ฐ๋ ํ๋จ๋ถ์ ์ธก์์ด ์ด๋ก ์ ์ธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์
์ธก์์ ๋ค์ ์ ํํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฏ๋ก ๊ฑฐํธ์ง ์ค๊ณ์ ์ฃผ์ํ ํ์๊ฐ ์๋ค.
์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ธก์๊ณผ ์ ์ฌํ๊ฒ ์๊ฐ์ด ์ง๋จ์ ๋ฐ ๋ผ ํ๋จ๋ถ์ ์ธก์์ด ์ค์๋ถ์ ์๋ถ์ ๋นํด ๋น ๋ฅธ ์๋๋ก ๊ฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋
์คํ์ฒด B์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ตํ๋จ ๋ถ์ ๊ฐ์ํญ์ด ์ค์๋ถ์ ์ ์ฌํ ์์ค์์ ์ ์ ์๋ค. ์ด๋ ์คํ์ฒด B์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ๋ค๋ฅธ ์คํ์ฒด์ ๋นํด ๋น ๋ฅด๊ฒ ํ์คํ ์๊ธฐ
๋๋ฌธ์ ๋ํ๋ ํจ๊ณผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ์ฆ, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ์ค์ ๋๊ฐ ๋น ๋ฅด๋ฉด ์ธก์์ ์์ ํ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋์ด๋ณ๋ก ์ฐจ์ด๊ฐ ๊ฑฐ์ ์ ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค.
์คํ์ฒด C์ ์ธก์์ ํ์ค์๋ฃ ์ดํ, ์๊ฐ์ด ๊ฒฝ๊ณผํจ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ์ํ๋ฉฐ 5์๊ฐ ๊ฒฝ๊ณผํ ์ตํ๋จ๋ถ๋ 34%, ํ๋จ์์ 1m ๋์ด ์์๋ 19%์ ๋ ์ธก์์ด ๊ฐ์๋๋
ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ํ๋ฌ๋ค (Fig. 9). ์ฆ, ์ตํ๋จ๋ถ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๊ฐ ์๊ฐ์ด ์ง๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์์ ์๊ฐ ๊ฐ ์ํ๋ฉด์ ์์ง์๋ ฅ์ ๋น๋กํ๋ ์ธก์์ด ์๋ถ๋ณด๋ค ๋นจ๋ฆฌ ๊ฐ์ ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋์ ํ์ธํ์๋ค.
Fig. 9.
Lateral pressure with height of the formwork (specimen C)
3.2. ํ์ค์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์๋ถ์
3.2.1. ํ์ค์๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์๋ถ์
ํ์ค์๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์์ ๋ณํ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๊ธฐ ์ํด, ๋์ด๊ฐ ๋ ์ผํ๊ณ ํ์ค์๋๊ฐ ๋ค๋ฅธ ์คํ์ฒด A (ํ์ค์๋: 1.95m/h)์ ์ค ํ์ฒด B (ํ์ค์๋:
3.20m/h)์ ํ์ค์๋ฃ ์์ ์ธก์๋ถํฌ์ 5 ์๊ฐ ๊ฒฝ๊ณผํ์ ์ธก์๋ถํฌ๋ฅผ Fig. 10์ ๋ํ๋ด์๋ค. ํ์ค์๋ ๊ฐ ๋น ๋ฅธ ์คํ์ฒด B๊ฐ ์คํ์ฒด A์ ๋นํด ํ๋จ๋ถ์ ์ธก์์ด 7% ์ ๋ ํฌ๊ฒ ์ธก์ ๋์์ผ๋ฉฐ, 5์๊ฐ์ด ๊ฒฝ๊ณผํ ํ์ ์ธก์ ๊ฐ์๋ ์
์คํ์ฒด A๊ฐ 18%, ์คํ์ฒด B๊ฐ 9.6%๋ก ์คํ์ฒด B์ ์ธก์ ๊ฐ์๋์ด ์์๋ค. ์ด๋ ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์์๋ ์ธก์์ ์ค์ด ๊ณ ๊ฒฝ์ ์ ์ธ ๊ฑฐํธ์ง ์ค๊ณ๋ฅผ
ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ์ค ์๋๋ฅผ ์กฐ์ ํด์ผ ํจ์ ์๋ฏธํ๋ค.
Fig. 10.
Lateral pressure with casting speed
๊ฒฐ๊ตญ, ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ต๋ ์ฅ์ ์ด ์ง๋๋ค์ง์์
์ ๋ฐฐ ์ ํ๊ณ , ํ์ค์๋๋ฅผ ๋์ฌ ๋น์ฉ์ ์ ๊ฐํ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ธ๋ฐ, ์ด๋ฅผ ์ต๋ํ ํ์ฉํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋น ๋ฅธ
ํ์ค๋ก ์ธํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ์ธก์์ฆ๊ฐ์ ๋๋นํด์ผ ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ ์ฉ์ ํตํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ์ค๋น์ฉ ์ ๊ฐ๊ณผ ์ธก์์ ์ ํญํ ์ ์ ๋ ๊ฑฐํธ์ง
์ค์น๋น์ฉ์ ์ฆ๊ฐ ์ฌ์ด์ ์์ถฉํจ๊ณผ (trade off)๊ฐ ๋ฐ์ํจ์ ๊ฐ์ํ์ฌ ํ์ค๊ณํ์ ์๋ฆฝํด์ผ ํ๋ค.
3.2.2. ํ์ค๋์ด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์๋ถ์
ํ์ค๋์ด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์๋ณํ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๊ธฐ ์ํด, ํ์ค์๋๋ฅผ ์ ์ฌํ๊ฒ ์ ์ดํ๊ณ ํ์ค๋์ด๋ฅผ ๋ฌ๋ฆฌ ํ ์คํ์ฒด A (ํ์ค์๋: 1.95m/h, ํ์ค๋์ด: 2.4m)์
์คํ์ฒด C (ํ์ค์๋: 1.73m/h, ํ์ค๋์ด: 3.6m)์ ํ์ค์๋ฃ์ ์ธก์๋ถํฌ์ 5์๊ฐ ๊ฒฝ๊ณผํ์ ์ธก์ ๋ถํฌ๋ฅผ Fig. 11์ ๋ํ๋ด์๋ค.
Fig. 11.
Lateral pressure with casting height
์คํ์ฒด C์ ํ์ค๋์ด๊ฐ 1.2m ๋์ ๋งํผ ํ์ค์๋ฃ ์์ ์ ์ธก์์ด ์ ์ฒด์ ์ผ๋ก ์ฝ 30kPa์ ๋๋ก ๊ท ์ผํ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๋ค. ๋ ํ 5์๊ฐ ๊ฒฝ๊ณผํ์ ์ธก์ ๊ฐ์์
๋ํ ๊ฒฝํฅ๋ ์ด์ ์ ์ฌํ๋ค.
ํ์ค์๋ ๋ฐ ํ์ค๋์ด์ ๋ํ ๋ณ์๋ฅผ ๊ฒํ ํ๊ธฐ ์ํด, ์๊ฐ ์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์์ ์ต๋ ์ธก์์ ๋ํ ๋น์จ๋ก ๋ํ๋๋ค (Fig. 12). ์คํ์ฒด ๋์ด๊ฐ ๋์ผํ๊ณ , ํ์ค์๋๊ฐ ๋ค๋ฅธ ์คํ์ฒด A์ ์คํ์ฒด B์ ์ธก์๊ฐ์๋์ ์ฝ 32%์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ์ด ๋ ๊ณ ์ ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฑฐํธ์ง๊ณผ
์ง์ง๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ค๊ณ ์, ํ์ค ์๋์ ๋ํ ๊ฒํ ๊ฐ ๋ฉด๋ฐํ ์๊ตฌ๋จ์ ์ ์ ์๋ค.
Fig. 12.
Lateral pressure with casting height and speed
์คํ์ฒด์ ํ์ค์๋๊ฐ ์ ์ฌํ๊ณ , ํ์ค๋์ด๊ฐ ๋ค๋ฅธ ์คํ์ฒด A์ ์คํ์ฒด C์ ์ธก์๊ฐ์๋์ ์ฝ 10%์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ ํ์ค๋์ด๊ฐ ๋์๋, ํ์ค์๋๊ฐ
๋๋ฆฌ๋ฉด ์ธก์์ด ๋น ๋ฅด๊ฒ ๊ฐ์ํจ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ์ด ๊ฒฐ๊ณผ๋ก๋ถํฐ ํ์ค๋์ด๋ณด๋ค ์ฝ ํฌ๋ฆฌํธ ํ์ค์๋๊ฐ ์ธก์์ ๋ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์์์ ์ ์ ์๋ค.
4. ๊ฒฐ ๋ก
์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ณ ๊ฐ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์์ฉํ๋ฅผ ์ํด ๊ฐ๋ฐ ์ค ์ธ ์์ถ๊ฐ๋ 80MPa์ ๊ณ ์ ๋ ๊ณ ๊ฐ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ํ ํ์ค ์ ์ธก์์ธก์ ์ ์ํํ์๋ค. ์ด๋ฅผ
์ํด ๊ฑฐํธ์ง์ ๋์ด ๋ฐ ํ ์ค์๋๋ฅผ ๋ณ์๋ก ํ์ฌ ๊ฑฐํธ์ง์ฉ ์คํ์ฒด๋ฅผ ์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ธก ์ ๋ฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์จ๋๋ณํ๋ ๋ฑ์ ๋ํด ์ด ์ฐ๊ตฌ์์ ์ป์ ๊ฒฐ๊ณผ๋
๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
-
๊ณ ์ ๋ ๊ณ ๊ฐ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ธก์์ ํ์ค์๋ฃ ์งํ ํ์ค ๋์ด์ ๋น๋กํ๋ ๊ตณ์ง ์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ธก์์ ํํ๋ก ๋ํ๋๋ค. ์ต๋ ์ธก์์ ๊ฒฝ์ฐ, ํ์ค์๋๊ฐ ๋น ๋ฅธ
์คํ์ฒด ๋ 2.8%, ํ์ค๋์ด๊ฐ ๋์ ์คํ์ฒด๋ 1.7%์ ๋ ๊ณ์ธก๊ฒฐ ๊ณผ๊ฐ ์ค๊ณ์น๋ณด๋ค ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ฑฐํธ์ง ์ค๊ณ ์ 5%์ ๋ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์์ ์จ์
ํ๋ณดํ๊ฑฐ๋, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ๋จ์์ค๋์ ์ ํํ๊ฒ ํ๊ฐํ์ฌ ์ธก์์ ์ฐ์ ํด์ผ ๋ ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
-
์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ฐ์ํ๋ ์ํ๋ฐ์์ ์ํด ์จ๋์์น์ด ์ต ๋๋ก ๋ฐ์ํ๋ ์๊ฐ๊ณผ ์ธก์๊ฐ์๊ฐ ๊ธ๊ฒฉํ ๋ณํํ๋ ์ ๊ฐ ์ฌ์ด์๋ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ด์ธก๋์๋ค.
-
ํ์ค์๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์์ ๊ฒํ ๊ฒฐ๊ณผ, ํ์ค์๋๊ฐ ๋น ๋ฅธ ์คํ์ฒด์ ์ต๋ ์ธก์์ด 7%์ ๋ ํฌ๊ฒ ์ธก์ ๋์์ผ๋ฉฐ, 5 ์๊ฐ ๊ฒฝ๊ณผํ์ ์ธก์ ๊ฐ์๋์ 8%์ ๋ ์๊ฒ
์ธก์ ๋์๋ค.
-
ํ์ค๋์ด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก์์ ๊ฒํ ๊ฒฐ๊ณผ, ํ์ค ์งํ์๋ ์ก ์์ ํํ๋ก ๋์ด์ ๋น๋กํ๊ณ , ์๊ฐ์ ๊ฒฝ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธก ์ ๊ฐ์๋์ ๋ํ ๊ฒฝํฅ์ด ๊ฑฐ์ ์ ์ฌํ๊ฒ ๊ด์ธก๋์๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ 2015๋
๋ ๊ตญํ ๊ตํต๋ถ์ ์ฌ์์ผ๋ก ๊ตญํ ๊ตํต๊ณผํ ๊ธฐ์ ์งํฅ์ (KAIA)์ ์ง์์ ๋ฐ์ ์ํํ ์ฐ๊ตฌ๊ณผ์ (๊ณผ์ ๋ฒ ํธ: 14AUDP-B069364-02)์
๊ฒฐ๊ณผ๋ก ์ ์ ์ผํ์ ์ง์์ ๊ฐ ์ฌ๋๋ฆฝ๋๋ค.
REFERENCES
(2008), ACI 347-04 Guide to Formwork for Concrete
(2006), Evaluation of Shrinkage Properties Based on Mock-Up Test in High Performance
Concrete, Journal of the Korea Institute for Structural Maintenance and Inspection
KSMI, 10(5), 106-114.
(2005), An Experimental Study on the Development of Unit Column Wall Form System
Using (Focusing on the Lateral Pressure), Proceedings of KCI, 507-510.
(1996), An Experimental Study on Estimation for Framework Pressures with High Flowable
Concrete, Proceedings of KSAE, 295-300.
(2006), Estimation of Lateral Pressure in Fresh Concrete, Proceedings of KSCE, 659-652.
(2010), Korea Concrete Institute (KCI), Manufacture and Construction of High Flowable
Concrete
(2008), Development of a Prediction Model for Formwork Pressure Exerted by Self-Compacting
Concrete, Proceedings of KCI, 453-456.
(2009), Concrete Standard Specifications Ministry of Land Infrastructure and Transport
(2013), Safety Evaluation for The Lateral Pressure of Formwork using A High-Slump
Concrete, Proceedings of KCI, 249-250.
(2002), Self-Compacting Concrete - pressure on formwork and ability to deaerate,
Darmstadt Concrete, 17, 1-15.