๋ฏผ๊ทผํ
(Geun-Hyung Min)
1
๊น์ฐ์
(Woo-Seok Kim)
2*
์กฐ์ค์
(Jun-Sang Cho)
3
๊ธธํฅ๋ฐฐ
(Heung-Bae Gil)
4
ยฉ Korea Institute for Structural Maintenance Inspection. All rights reserved
ํค์๋
๊ต๋, ์ํ๋ ๋ถ์, ์ ์ง๊ด๋ฆฌ, ์ฐจ๋ ์ถฉ๋
Key words
Bridge, Risk assessment, Maintenance, Vehicular collision
1. ์ ๋ก
์ง๋ ์์ญ ๋
๊ฐ ๊ฐ์ข
์ฌํด๋ก ์ธํ์ฌ, ์ ์ง ์์ ๊ณ ์๋๋ก ๊ต ๋์ ๋ถ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ฌํ์ , ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋ง์ ๋น ์ฉ์ ์๊ตฌํ ๋ฟ ์๋๋ผ ์ธ์
ํผํด์ ๊ตํตํ๋ฆ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ๊ฒ ๋๋ค. ๋ฏธ๊ตญ๊ตํต๋ถ๋ ์ธ์ ๋ฐ ์์ฐ์ฌํด์ ์ ์ฌ์ ์ํ์ ๋ ์ํ๊ธฐ ์ํด ๋น์ ๊ด๋ฆฌ ๊ณํ ์๋ฆฝ์ ํ์์ฑ์ ์ ์ํ์๋ค(Bai and Burkett, 2006). ๋ํ ๊ตญ๋ด์์๋ ๋ง๋ํ ํผํด๋ฅผ ๊ฐ์ ธ์ค๋ ์ฌ๋์ ์๋ฐฉํ๊ณ ์ธ์ ๋ฐ ์์ฐ ์ฌ๋ ๋ฐ์ ์ ํผํด๋ฅผ ์ต์ํํ ์ ์๋๋ก ์ฌ๋๊ด๋ฆฌ์์คํ
๊ตฌ์ถ ๋ฐฉ์์ ๋ชจ์ํ๊ณ
์๋ค(Kim, 2008). ํนํ Barker and Puckett(1997)์ (1) ๊ต๋์ ์์คํ
์ ์ฉ๋์ ์กฐ์ , (2) ๊ธธ์ด๋น ๋น์ฉ์ด ๊ฐ์ฅ ๋์, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ (3) ๊ต๋์ด ๋ถ๊ดด๋๋ค๋ฉด, ๊ตํต๋คํธ์ํฌ๋ ๋ถ๊ดด๋๋ ์ด์ ๋ก ์ธํด ๊ตํต
๋ค ํธ์ํฌ ์ค ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ ๊ตฌ์ฑ์์๋ฅผ ๊ณ ์๋๋ก ๊ต๋์ผ๋ก ์ ์ ํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ๊ต๋์ ๋ถ๊ดด๋ฅผ ์๋ฐฉํ๊ธฐ ์ํ ์ ์ง๊ด๋ฆฌ ๋ฐฉ๋ฒ ์ด ํ์ํ ์ค์ ์ด๋ค.
๋ฏธ๊ตญ ๋ด์ ๊ตํต๊ตญ(NYSDOT)์์ 1987๋
๋ถํฐ 2011๊น์ง ์กฐ ์ฌํ ๊ต๋ ๋ถ๊ดด ์ฌ๋ก์์๋ ํ์, ์ธ๊ตด๊ณผ ๊ฐ์ ์๋ฌธํ์ ์ผ๋ก ์ธํ ๋ถ๊ดด๊ฐ 48๊ฑด(52.17%)์ผ๋ก
1์์์ผ๋ฉฐ, ์ฐจ๋, ์ ๋ฐ๊ณผ ๊ฐ์ ์ถฉ๋๋ก ์ธํ ๋ถ๊ดด๊ฐ 18๊ฑด(19.57%)์ผ๋ก 2์๋ก ์กฐ์ฌ๋์๋ค(Cook et al., 2013). ๋ฏธ๊ตญ์ ๊ฒฝ์ฐ ํ์๊ต๋์ด ๋ง์ ๊ฒ์ ๊ณ ๋ คํ ๋ ์ด ๋ ๊ตญ๋ด์ ์ค์ ๊ณผ๋ ์์ดํ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์ฐจ ๋์ ๊ต๋ ์ถฉ๋์ ๋ํ ์ํ๋
๋ถ์์ ํ๊ณ ์ ํ๋ค.
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ๊ณ ์๋๋ก ๊ต๋ ์ฌ๋๋ฐ์ ๋ถ์ ๋ฐ ๊ธด๊ธ๋ณต๊ตฌ ๋ฐฉ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํจ์ ์์ด, ๊ต๋ ๋ถ๊ดด์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ธ์ ์ฌํด์ธ ์ถฉ๋์์ ์ฐจ๋ ์ถฉ๋(Vehicle
Collision)์ ๋ํ ์ธ์๋ฅผ ์กฐ์ฌํ์๋ค. ๋ํ, ์ฐจ๋ ์ถฉ๋์ ์ฌ๋ก๋ฅผ ํ์ธํ๊ณ ํ๋ฅ ๋ถ์ ๋ฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ธฐ๋ฒ ๋ฑ์ ํ์ฉํ์ฌ ์ฐจ๋ ์ถฉ๋์ ๋ํด ํ์ฌ
๊ณต์ฉ ์ค์ธ 8425๊ฐ์์ ๊ตญ๋ด์ ๊ณ ์๋๋ก ๊ต๋์ ์ํ๋ ๋ถ์๋ฅผ ์ ํํ์๋ค. ๋ํ, ์ํ๋ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ค์ ์ฌ๋ก์ ๋น๊ตํ์ฌ ์ฐจ ๋ ์ถฉ๋์ ์ํ๋
๋ถ์์ ์ ์ ํ ๊ธ๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ์ ์ ํ๊ณ ์ ํ์๋ค.
2. ์ํ๊ตฐ ๋ถ๋ฅ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ๋ํ ๋ฌธํ ๊ณ ์ฐฐ
2.1. ์ํ ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก (Risk-Based Methodology)
ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ(2013)๋ ์ํ ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๋ฌผ๋ฆฌ ์ ํผํด๋ฅผ ์ผ์ผํฌ ์ ์๋ ๊ทผ์(Hazard)์ ์ ์ํ๊ณ ํผํด์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ๊ณผ ์ฌ๊ฐ์ฑ์ ์ธก์ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๊ฐ์ฉํ ์ ๋ณด๋ฅผ
์ฒด๊ณ์ ์ผ ๋ก ํ์ฉํ์ฌ ์ํ ํ๊ฐ(Risk Assessment)๋ฅผ ์ํํ๊ณ , ์ด๋ฅผ ๊ธฐ ๋ฐ์ผ๋ก ์ํ ๋์์ฑ
๋ฐ ๋ณต๊ตฌ ์ ๋ต์ ์ ์ํ๋ ์ ๊ทผ๋ฒ์ด๋ผ๊ณ ์ ์ํ๊ณ
์๋ค.
Cremona et al.(2012)์ ์ํ ์์ ๋ฐ ์ทจ์ฝ์ฑ, ์ค์๋๋ฅผ ์ ์ ํ์ฌ ์ํ๊ตฐ ๋ถ๋ฅ๋ฅผ ์ค์ํ์์ผ๋ฉฐ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ Fig. 1๊ณผ ๊ฐ์ด ์ธ ๊ฐ์ง ๋จ๊ณ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ค.
Fig. 1.
Procedure of Risk-Based Methodology
์ฒซ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ํฅ์ ๋ผ์น๋ ์ํ์์ ๋ฐ ์ทจ์ฝ ์ฑ, ์ค์๋์ ์๋ณ์ด๋ค. ์ํ์์์ ์๋ณ์ ์กฐ์ฌ ๊ธฐ๊ฐ ๋์์ ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ ๋ฐ ์ํ์์์ ๊ฐ๋
๋ฑ์ ํน์ฑ์ด๋ค.
๋ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ์์๋ ๊ธฐ๋ณธ์ํ๋ถ์์ ์ค์ํ๋ค. ๋จผ์ ์ํ์์ ์๋ณ๊ณผ ์ทจ์ฝ์ฑ๋ฅผ ๋์์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ฌ๊ฐ๋ ๋งคํธ๋ฆญ์ค(Criticality matrix)๋ฅผ ์์ฑํ์ฌ
์ํ๊ตฐ ๋ฑ๊ธ์ ๋ถ๋ฅํ๋ค. ๊ทธ ๋ค์ ์ฌ๊ฐ๋ (Criticality) ๋ฑ๊ธ๊ณผ ๊ต๋์ ์ค์๋๋ฅผ ๋์์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ต์ข
์ํ๊ตฐ ๋ถ๋ฅ๋ฅผ ์ํํ๋ค. ์ต์ข
์ํ๊ตฐ
๋ถ๋ฅ์์ ๋ฎ์(Low) ๋จ ๊ณ์ ์ํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ฃผ๊ธฐ์ ์ธ ์ ๊ฒ์ ์งํํ๋ฉฐ, ๋ณดํต(Medium) ๋จ๊ณ์ ์ํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์กฐ์ฌ๋ฅผ ํตํด, ์ํ์์
๋ฐ ์ทจ ์ฝ์ฑ์ ํฅ์์ํจ ํ, ๋ฎ์(Low) ๋จ๊ณ์ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ์ฃผ๊ธฐ์ ์ธ ์ ๊ฒ์ ์ค์ํ๋ค.
์ธ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ๋ ์ต์ข
์ํ๊ตฐ ๋ถ๋ฅ์์ ๋์(High) ๋จ๊ณ์ ์ํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์์ธ์ํ๋ถ์์ ์ํํ์ฌ ๋ณต๊ตฌ ๋ฐ ๋์์ฑ
์ ์ ์ํ๋ค.
ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ(2013)๋ ๊ต๋์ ํ์ฌ์ ์ํ ํผํด๋ฅผ ์๋ฐฉํ ๊ณ , ์ด๋ก ์ธํ ์ํ๋๋ฅผ ๊ด๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ํ ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ํตํด ๊ตญ๋ด ๊ณ ์๋๋ก์ ์์นํ ๊ต๋์ ๋์์ผ๋ก ํ์ฌ์ํ๋
ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค. ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋ ๊ต๋์ ํ์ฌ์ฌ๊ณ ๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ํ์ธํ๋ ์๋น์ํ๋ถ์(Preliminary Risk Analysis, PRA),
์ฒดํฌ๋ฆฌ์คํธ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๊ต๋์ ํ์ฌ์ํ๋๋ฅผ ํ๊ฐํ ๋ ๊ธฐ๋ณธ์ํ๋ถ์(Simplified Risk Analysis, SRA), ๊ธฐ๋ณธ์ํ๋ถ ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ธฐ์ด๋ก
๊ต๋์ ํ์ฌ ์ํ๋ ์์ค์ด ๋์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค์ ํ๋ ์์ธ์ํ๋ถ์(Detailed Risk Analysis, DRA)์ ์ธ ๋จ๊ณ ์ ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค.
๋จผ์ PRA ๋จ๊ณ์์๋ ์คํฌ๋ฆฌ๋ ์์
์ ํตํด, ํ์ฌ ์ํ๋ ํ๊ฐ์ ํ์ ์ฌ๋ถ๋ฅผ ์ ํ๊ฒ ๋๋ฉฐ, ๋ ๋ฒ์งธ SRA ๋จ๊ณ๋ PRA ๋จ๊ณ์์ ์ํ๋ ํ๊ฐ๊ฐ
ํ์ํ๋ค๊ณ ๋ถ๋ฅ๋ ๊ต๋์ ๋ํด์ ์ํ๋ ๋ถ์์ ์ค์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ํ๋ ๋ถ์ ๋จ๊ณ๋ ํ์ฌ์ ๋ฐ ์๊ฐ๋ฅ์ฑ(Occurrence), ์ทจ์ฝ์ฑ(Vulnerability),
๊ต๋์ ์ค์๋ (Importance) ๊ด์ ์ผ๋ก ์ ๊ทผํ์๋ค. ๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ํญ๋ชฉ์ผ๋ก ๋ ํ๋ถ๋๋ก ์ข
๋ฅ, ํ๊ฒฝ์กฐ๊ฑด, ๊ต๋ํ๋ถ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ์๋ค. ํ์ฌ์
๋ํ ์ทจ์ฝ์ฑ์ ๊ต๋์ ์ ์ฉ๋ ์ฃผ์ ์ฌ๋ฃ, ๊ฒฝ๊ฐ ํน์ฑ, ์ ์ง๊ด๋ฆฌ ์ํ, ์ค๊ณํ์ค์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๊ต๋ํ๋ถ์์ ๋ฐ์ํ๋ ๋ํํ์ฌ์ ๋ํด ํ๊ฐํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ต๋์
์ค์๋๋ ๊ต๋์ด ๊ฐ ์ง๋ ์ฌํ์ , ๊ฒฝ์ ์ ์ค์๋๋ก ํ๊ฐํ๋ค.
3. ์ํ๋ ๋ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ
๊ธฐ์กด ๋ฌธํ์ ํตํด ๊ฐ๊ฐ์ ์ฅ๋จ์ ์ ๋ถ์ํ์ฌ ๊ตญ๋ด ๊ต๋์ ์ํ๋ ๋ถ์์ ์ ํฉํ ์ํ๋ ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ Fig. 2์ ๊ฐ์ด PRA, SRA, DRA์ ์ธ ๋จ๊ณ๋ก ์ ์ํ์๋ค. ์ด๋ Fig. 1์ Criticality Matrix๋ฅผ ์ค์ ํ์ง ์๊ณ ๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ, ์ทจ์ฝ์ฑ, ์ค์๋์ ์ธ์ ๋ฅผ ๋ชจ๋ ๋์์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๋ฐฉ์์ ์ฌ
์ฉํ์๋ค.
Fig. 2.
Risk Assessment Procedure
์ฒซ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ์ธ PRA ๋จ๊ณ์์๋ ์ฌ๋๋ณ๋ก ์คํฌ๋ฆฌ๋(Screening) ์์
์ ์ค์ํ์ฌ ์ํ๋ ๋ถ์์ ํ์ ์ ๋ฌด๋ฅผ ํ๋จํ๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด ๊ต๋์ด ํ์ฒ์
ํต๊ณผํ๋ฉด ์ ๋ฐ์ ์ํ ์ถฉ๋์ ๊ณ ๋ คํด์ผ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํ์ฒ์ ๊ท๋ชจ๊ฐ ์์ ์ ๋ฐ ํตํ์ ์ ํ์ด ์๋ค๋ฉด ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ์ํ๋ ๋ถ์์ด ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ PRA
๋จ๊ณ์ ์ ํ๋ ๋ถ์์ ์ ์ ํ ์ธ์๋ค์ ์ ์ ํ์ฌ ์ํํ๋ค๋ฉด ์๊ฐ์ - ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๋ง์ ๋์์ด ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
๋ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ์ธ SRA ๋จ๊ณ์์๋ PRA ๋จ๊ณ์์ ์ํ๋ ๋ถ ์์ด ํ์ํ ๊ต๋์ ๋ํ์ฌ ์ํ๋ ๋ถ์์ ์ค์ํ๋ค. SRA ๋จ ๊ณ๋ ์ถฉ๋์ ๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ(Occurrence),
์ถฉ๋ ๋ฐ์ ์ ๊ต๋์ ์ทจ ์ฝ์ฑ(Vulnerability), ๊ต๋์ ์ค์๋(Importance)์ ๋ํด ์ ์ ๋ ์ธ์๋ค์ ํตํด ์ํ๋ ๋ถ์์ ์ํํ๊ฒ
๋๋ฉฐ Kodur and Naser(2013)๊ฐ ์ ์ํ ๊ฐ์ค์น ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ ์ฉํ์ฌ ์ต์ข
์ํ๋ ์ ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ๋ค. ์ต์ข
์ํ๋ ์ ์๋ ๊ฐ ๊ต๋์ ๊ฐ ํญ ๋ชฉ(๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ, ์ทจ์ฝ์ฑ, ์ค์๋)๋ณ ์ ์์
ํญ๋ชฉ์ ์ต๋ ์ ์ ์ ๋น๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๊ณ , ๊ฐ ํญ๋ชฉ๋ณ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๊ณฑํ ํ์ ํฉํ๋ค. ์ฐ ์ ๋ ์ต์ข
์ํ๋ ์ ์๋ ๋ค์ ๊ฐ ๊ธ๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ Low Risk(RL),
Moderate Risk(RM), High Risk(RH) ์ธ ๋ฑ๊ธ ์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ์ฌ ์ต์ข
์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ผ๋ก ๋ํ๋ธ๋ค.
์ธ ๋ฒ์งธ DRA ๋จ๊ณ๋ SRA ๋จ๊ณ์์ ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ด RH๊ฐ ๋์จ ๊ต๋์ ํํด์ ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ ํํฅ์ํค๋ ๋จ๊ณ์ด๋ค. ์ถฉ ๋์ ๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ๊ณผ ์ทจ์ฝ์ฑ์
๋ณด์ํ๊ธฐ ์ํด ํด๋น ๊ต๋์ ๊ต ๋๊ด๋ฆฌ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค, ์ ๋ฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํด์, ๊ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ ๋ฑ ์ ์ ์ฐจ๋ฅผ ์ํํ์ฌ ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ ํํฅ์ํจ๋ค. ๋ค์ํ ์ ์ฐจ
๋ฅผ ํตํด ๋ณด์๋ ๊ต๋์ ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ ์ฌํ๊ฐ ํ๊ฒ ๋๋ค.
3.1. ์ํ๋ฑ๊ธ ๊ธ๊ฐ ๊ฒฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ
์ํ๋ ๋ถ๋ฅ์์ ํต์ฌ ์ค ํ๋๋ ๊ธ๊ฐ์ ๋ถ๋ฅํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ธ๊ฐ์ด ์ ์ ํ๊ฒ ๊ฒฐ์ ๋๋ค๋ฉด ์ข ๋ ์ ๋ขฐ์ฑ์ด ๋์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ ์ถ ํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฆ, ๊ธ๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋
์ด๋ ์ ๋์ ์์ค์ ์ข์, ๋ณดํต, ๋์จ์ ๊ตฌ๊ฐ์ผ๋ก ์ค์ ํ ๊ฒ์ธ์ง๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค. ๊ธ๊ฐ ์ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ชฉ์ ๊ณผ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ข
๋ฅ ๋ฐ ํํ์
๋ฐ๋ผ ์ ์ ํ ๊ตฌ๋ถ๋ฒ์ ์ ์ ํ์ฌ ์ฌ์ฉํ์ฌ์ผ ํ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์๋ ์ถฉ๋ ์ํ๋ ๋ถ์ ์ํ์ ๊ธ๊ฐ์ ๋ถ๋ฅํ๊ธฐ ์ํ์ฌ Lee et al.(2006)์ ๋
ผ๋ฌธ์ผ๋ก
๋ถํฐ ์์ฐ์ ๊ตฌ๋ถ๋ฒ(Natural Break based Interval, NBI), ๋ฑ๊ฐ๊ฒฉ๋ฒ(Equal Interval, EI), ํ์คํธ์ฐจ๋ฒ(Standard
Deviation based Interval, SDI)๊ณผ ์ด์ ์ ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ(2013) ์์ ์ฌ์ฉํ ์ ๋ขฐ๋๋ฒ(Reliability based Interval, RI) ์ด 4๊ฐ์ง ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ ๊ฐ ์ธ์๋ฅผ 3๋ฑ๊ธ์ผ๋ก ๋๋์ด 1~3์
์ ๋ถ์ฌํ์๋ค.
์์ฐ์ ๊ตฌ๋ถ๋ฒ์ Jenks์ ์ต์ ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ผ๊ณ ๋ ๋ถ๋ฆฌ๋ฉฐ, ๊ธฐ ๋ณธ๊ฐ๋
์ ๊ทธ๋ฃน ๋ด์์์ ์๋ฃ๋ฐฐ์ด์ ๋์ง์ฑ๊ณผ ๊ทธ๋ฃน ๊ฐ์์์ ์ด์ง์ฑ์ ์ต๋ํํ์ฌ ๊ทธ๋ฃนํํ๋
๊ฒ์ด๋ฉฐ, ์์ฐ์ ๊ตฌ๋ถ๋ฒ์ ์ต๋ ์ฅ์ ์ ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ ์์ ๋ฐ๋ผ์ ์ต์ ์ ๋ฑ๊ธ๊ตฌ๊ฐ์ ๊ฒฝ๊ณ๋ฅผ ์ค์ ํ ์ ์๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ์์ฐ์ ๊ตฌ๋ถ๋ฒ์ ๋ค์์ ์ ์ฐจ๋ก
์ค๋ช
๋๋ค.
-
1) ์ (1)๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์ฒด ์๋ฃ์ง๋จ์ ํ๊ท ๊ฐ(X)์ ์ฐ์ถํ๊ณ , ๊ฐ ๊ด์ธก์น๋ค์ด ํ๊ท ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ผ๋ง๋ ๋ถ์ฐ๋์ด ์๋๊ฐ๋ฅผ ๊ณ์ฐ ํ๋ค.
-
2) ๋ฑ๊ธ๊ตฌ๊ฐ์ ์ค์ ํ ํ ๊ฐ ๋ฑ๊ธ๊ตฌ๊ฐ์ ํ๊ท (Z)์ ๊ตฌํ ํ ์ (2)์ ๊ฐ์ด ๊ฐ ๋ฑ๊ธ๊ตฌ๊ฐ์ ์ํ ๊ด์ธก์น๋ค์ด ๊ทธ ๊ตฌ๊ฐ์ ํ๊ท ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ผ๋ง๋ ๋ถ์ฐ๋์ด ์๋๊ฐ๋ฅผ ์ฐ์ถํ ํ ์ ์ฒด ๋ถ์ฐ์ ํฉ์ ๊ตฌํ๋ค.
-
3) ์ ์๋ค์ ํตํด ์ (3)๊ณผ ๊ฐ์ด Goodness of Variance Fit (GVF)์ ์ฐ์ถํ๋ค.
GVF์ ๋ฒ์๋ 0~1์ฌ์ด์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ฉฐ, 1์ ๊ฐ๊น์ธ์๋ก ์ต ์ ํ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ฑ๊ธ๊ตฌ๊ฐ์ ๋ณํ์ํค๋ฉด์ ๊ฐ๊ฐ์ GVF๊ฐ์ ํ์ธํ์ฌ์ผ
ํ๋ค.
๋ฑ๊ฐ๊ฒฉ๋ฒ์ ์๋ฃ์ ๊ตฌ๊ฐ์ ๊ฐ์ ๊ฐ๊ฒฉ์ผ๋ก ๋๋๋ ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ผ ๋ก, ๊ฐ์ฅ ์ผ๋ฐ์ ์ด๊ณ ๋๋ฆฌ ์ฐ์ด๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ฐ ์ธ์๋ณ ์ํ๋ ์ ์๋ฅผ 1~3์ ์ผ๋ก
์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์๋ฃ์ ํฌ๊ธฐ ๋ฅผ 3๋ฑ๊ธ์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ์ฌ ์ ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ์๋ค.
ํ์คํธ์ฐจ๋ฒ์ ์๋ฃ์ ํํ๊ฐ ์ ๊ท๋ถํฌ๋ฅผ ์ด๋ฃจ๊ณ ์์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ์ฅ ์ด์์ ์ด๋ฉฐ, ํ๊ท ๊ณผ ํ์คํธ์ฐจ๋ฅผ ์ฐ์ถํ ํ ํ๊ท ๊ฐ์ ๊ธฐ ์ค์ผ๋ก ยฑํ์คํธ์ฐจ(ฯ)์ ์ํด ๊ธ๊ฐ์ ์ ์ ํ๊ฒ ๋๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ ์์๋ ํ๊ท ๊ฐ๊ณผ +2ฯ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ธ๊ฐ์ ๋ถ๋ฅํ์ฌ ์ ์๋ฅผ ๋ถ ์ฌํ์์ผ๋ฉฐ, 1์ ์ ํ๊ท ๊ฐ ์ด๋ด, 3์ ์ ํ๊ท ๊ฐ +2ฯ ์ด์, ๊ทธ ์ฌ์ด๋ 2์ ์ผ๋ก ์ ์ํ์๋ค.
์ ๋ขฐ๋๋ฒ์ ์ต๊ทผ ๊ฐ์ ๋ ๋๋ก๊ต ์ค๊ณ๊ธฐ์ค(2012)์์ ์ ์ ๋ ๋ชฉํ ์ ๋ขฐ๋ ์ ์๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฐ์ ํ์๋ค. ์ ๋ขฐ๋ ์ง์๋ฅผ ์ด์ฉํ ๊ต๋์ ํ๊ดด ํ๋ฅ ์
P
f
=
ฮฆ
(
โ
ฮฒ
)
๋ก ๋ํ๋ด๋ฉฐ ฮฒ๊ฐ์ด ํด์๋ก ๊ต๋์ ํ๊ดด ํ๋ฅ ์ ์์์ง๋ค. ์ฌ๊ธฐ์, ฮฆ๋ ํ์ค์ ๊ท ๋ถํฌ์ ๋์ ๋ถํฌ ํจ์์ด๋ฉฐ, ฮฒ๋ ํ๊ดดํ๋ฅ Pf์ ๋์๋๋ ๋ ์ ํ์ค์ ๊ท๋ถํฌ์์์ ํ์คํธ์ฐจ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ๊ตญ๋ด ๋๋ก๊ต ์ค ๊ณ๊ธฐ์ค(2012)์ ๊ทนํํ๊ณ์ํ๋ ฮฒ=3.7๋ก ์ ์๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ์ฉํ๊ณ์ํ๋ ฮฒ=1.3๋ก ์ ์๋์ด ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ด๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ, ฮฒ๊ฐ์ด 1.3 ์ดํ์ธ ๊ฒฝ์ฐ 1์ , 3.7 ์ด์์ 3์ , ๊ทธ ์ฌ์ด ๋ 2์ ์ผ๋ก ์ ์ํ์๋ค.
3.2. ์๋น์ํ๋ถ์(PRA) ์ธ์
PRA ๋จ๊ณ์์๋ ๊ต๋์ ๋ํ์ฌ ์ฐจ๋ ์ถฉ๋ ๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ํ์ธํ์ฌ ์ํ๋ ๋ถ์์ด ํ์ํ๊ฐ๋ฅผ ํ์ธํ๋ ๋จ๊ณ์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ PRA ์ธ์๋ฅผ Table
1๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์ ํ์ฌ PRA๋ฅผ ํต ํด SRA ๋จ๊ณ๊ฐ ํ์ํ ๊ต๋์ ๋จผ์ ์ ์ ํ์๋ค.
Table 1
Vehicle Collision PRA Factor
VP-1
|
Bridges located above road
|
VP-2
|
Pier close to the roadway within 9 m
|
VP-3
|
Vehicle Collision Prevention Facility
|
3.2.1. VP-1 : ํ๋ถ ๋๋ก ์ ๋ฌด
์ฐจ๋ ์ถฉ๋์ ์ํ ๊ต๋์ ๋ถ๊ดด๋ ์ถฉ๋๋ก ์ธํ ๊ต๊ฐ์ ๋ถ๊ดด ์ ์๋ถ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ ๋๋ก ๋ฐ์ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํ ๋ถ์ ๋๋ก๊ฐ ์๋ ๊ต๋์ ๋ํ์ฌ
SRA ๋จ๊ณ๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค.
3.2.2. VP-2 : ๋๋ก ๋ถ๊ทผ 9 m ์ด๋ด ๊ต๊ฐ ์ ๋ฌด
AASHTO LRFD(2012)์๋ ๋ฐ์ฃผ์๊ฐ ํ์ฅ ์กฐ๊ฑด์ ๊ฒฐ์ ํ ์ง ์๋๋ค๋ฉด, ๊ต๋์ ๊ต๊ฐ์ ์์น๋ ๋๋ก์ ๊ฐ์ฅ์๋ฆฌ์์๋ถ ํฐ 9 m ์ด๋ด์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ถฉ๋์ฌ๊ณ ๋ง ์กฐ์ฌํ๋๋ก ์ ์๋์ด
์๋ค. ๋๋ก ๋ถ๊ทผ 9 m ์ด๋ด์ ์๋ ๊ต๊ฐ์ด ์ค์ฐจ๋๊ณผ ์ถฉ๋ํ๋ ์ฐ ๊ฐ ๋น๋์๋ ์ (4)์ ๊ฐ์ด ๊ณ์ฐ๋๋ค.
์ฌ๊ธฐ์, ADTT๋ ํ ๋ฐฉํฅ ์ผ์ผํธ๋ญ๊ตํต๋, PHBP๋ ์ค์ฐจ๋ ๊ณผ ๊ต๊ฐ์ ์ถฉ๋ ํ๋ฅ ์ด๋ค. ADTT๋ ํ๊ท ์ผ๊ตํต๋(ADT)์ผ๋ก ๋ถํฐ ๊ฒฐ์ ํ ์ ์์ผ๋ฉฐ,
์ค์ฐจ๋์ด ๊ต๊ฐ๊ณผ ์ถฉ๋ํ๋ ํ๋ฅ ์ AASHTO ํ 3.6.5.1.1์ ์ ์๋์ด ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์, AASHTO LRFD(2012)์ ์ ์๋์ด์๋ ๋ด์ฉ์ ๊ธฐ์ด๋ก ๊ฐ ๊ต๋์ ์ค๊ณ ๋๋ฉด์ ํตํด ๊ต๊ฐ์ด ๋๋ก์ 9 m ์ด๋ด์ ์์นํ ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ์ธํ ์ฌ PRA๋ฅผ ์งํํ์๋ค.
3.2.3. VP-3 : ์ถฉ๋๋ฐฉ์ง์์ค ์ค์น ์ฌ๋ถ
์ถฉ๋๋ฐฉ์ง์์ค์ ์ฐจ๋์ด ์ฃผํ ์ค์ ์ฃผํ์ฐจ๋ก๋ฅผ ๋ฒ์ด๋ ๋๋ก ์์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๊ณผ์ ์ถฉ๋์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํ ๋ณดํธ์์ค์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ ์ ์ถฉ๋๋ฐฉ์ง์์ค์ด ์ค์น๋์ด ์์ผ๋ฉด
์ถฉ๋์ ์ํ ๋ถ๊ดด๊ฐ ๋ฐ ์ํ์ง ์๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ ์ ์์ผ๋ฉฐ ์ด๋ PRA๋จ๊ณ์์ ๊ฒํ ๊ฐ ๋ฅํ๋ค. ๋ํ ์ต๊ทผ ๊ฐ์ ๋ ๋๋ก๊ต ์ค๊ณ๊ธฐ์ค(2012)์์ ์ฐจ๋์ถฉ
๋ํ์ค์ ๋ํ ๋ด์ฉ์ด ์์ธํ๊ฒ ๊ท์ ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ด ์ ๋์ ๊ฐ์ด ์ถฉ๋๋ก๋ถํฐ ๋ณดํธ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ฐจ๋์ถฉ๋ํ์ค์ ์ ์ฉ์ํฌ ํ์๊ฐ ์๋ค๊ณ ์ ์๋์ด ์๋ค.
-
-์ ๋ฐฉ
-
-๊ตฌ์กฐ์ ์ผ๋ก ๋
๋ฆฝ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, 1,370 mm ๋์ด์ ๋ฐฉํธ๋ฒฝ์ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๋ก๋ถํฐ 3,000 mm ์ด๋ด์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ
-
- 1,070 mm ๋์ด์ ๋ฐฉํธ๋ฒฝ์ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๋ก๋ถํฐ 3,000 mm ์ด์ ๋จ์ด์ ธ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ
๋ฐ๋ผ์ ์ถฉ๋๋ฐฉ์ง์์ค์ด ์ค์น๋์ด์์ง ์์ ๊ต๋์ ๋ํ์ฌ SRA ๋จ๊ณ๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค.
3.3. ๊ธฐ๋ณธ์ํ๋ถ์(SRA)์ ๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ ์ธ์
PRA ๋จ๊ณ์์ ์ถฉ๋์ด ์ผ์ด๋ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์๋ ๊ต๋์ ์ ์ ํ์ฌ๋ ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๊ต๋๋ง๋ค ๋ค๋ฅผ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ฐ์ ๊ฐ ๋ฅ์ฑ ์ธ์๋ฅผ ์ ๋ณํ์ฌ ์ ์๋ฅผ
๋ถ์ฌํ์๋ค.
3.3.1. VO-1 : ํ๋ถ ๋๋ก๋ฑ๊ธ
์ฐจ๋์ ์ถฉ๋๋ก ์ธํ ๋ถ๊ดด๋ ๊ต๋ ํ๋ถ์์ ๊ต๊ฐ๊ณผ์ ์ถฉ๋ ๋ก ์ธํ ๋ถ๊ดด์ ์๋ถ๊ตฌ์กฐ์์ ์ถฉ๋๋ก์ธํ ์ ๋๋ก ๋ฐ์ํ๋ค. ๋ํ ์น์ฉ์ฐจ์ ๊ฐ์ ์ค์ํ์ฐจ๋์ ๊ฒฝ์ฐ
๊ต๊ฐ๊ณผ์ ์ถฉ๋์ด ๋ฐ ์ํ์ฌ๋ ๊ต๊ฐ์์ ๋ฐ์ํ๋ ์ฌ๋ก๋ ๋๋ฌผ๋ฉฐ ์๋ถ๊ตฌ์กฐ์์ ์ถฉ ๋์ ์ผ์ด๋์ง ์๋๋ค. ๊ตญ์ธ์ ์ฌ๋ก์ ๋๋ถ๋ถ ๋ํ์ฐจ๋์ ์ถฉ ๋๋ก ๊ต๊ฐ
๋ฐ ์๋ถ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ด ๋ถ๊ดด๋๋ค(Sharma et al., 2012). ๋ ๋ก๊ตํต๊ณต๋จ์ โ2014 ๊ตํต์ฌ๊ณ ํต๊ณ๋ถ์โ์์ ์กฐ์ฌํ ๋๋ก์ข
๋ฅ๋ณ ํ๋ฌผ์ฐจ ์ฌ๊ณ
๋น๋๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ํ๋ ๋ถ์์ ์ํํ์ ๋ค. Table 2์ ๋ํ๋๋ฏ์ด, ํน๋ณ๊ด์ญ์๋์์ ํ๋ฌผ์ฐจ ์ฌ๊ณ ๊ฑด ์๊ฐ 8,095๊ฑด์ผ๋ก ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์๋๊ฐ 7,768๊ฑด์ผ๋ก ๊ทธ ๋ค๋ฅผ ์ด์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ Table
3๊ณผ ๊ฐ์ด ํน๋ณ๊ด์ญ์๋, ์๋๋ฅผ 3์ ์ผ๋ก ๋ถ์ฌํ๋ฉฐ, ์ผ๋ฐ๊ตญ๋, ์ง๋ฐฉ๋๋ 2์ , ๊ตฐ๋, ๊ณ ์๊ตญ๋, ๊ธฐํ๋ 1์ ์ผ๋ก ๋ถ์ฌ ํ์๋ค.
Table 2
The number of Truck Accident(ROTA, 2014)
Road type
|
Highway
|
County road
|
Etc.
|
Local road
|
Route
|
City road
|
Metrop olitan road
|
|
Accidents
|
744
|
1,512
|
2,266
|
3,463
|
3,802
|
7,768
|
8,095
|
Table 3
Vehicle Collision Occurrence factor
VO-1
|
Road type under the Bridge
|
Highway, County road, Railway, Etc.
|
Route, Local road
|
Metropolitan road, City road
|
1 point
|
2 point
|
3 point
|
3.4. ๊ธฐ๋ณธ์ํ๋ถ์(SRA)์ ์ทจ์ฝ์ฑ ์ธ์
์ทจ์ฝ์ฑ์ ์ฐจ๋ ์ถฉ๋์ด ๋ฐ์ ํ ๊ฒฝ์ฐ ๊ต๋์ ์ทจ์ฝํ ์ ๋๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ๊ณต์ฉ๋
์(VV-1)์ ์์ ๋ฑ๊ธ(VV-2), ์ค๊ณํ์ค(VV-3) ์ ๊ต๋์ ๊ตฌ์กฐ์ ์ธ
์ฑ๋ฅ ๋ฐ ์ํ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ๊ฐ์ ์ ์ธ ์งํ ์ด๋ฉฐ ๊ต๊ฐ ๋น ๊ธฐ๋ฅ์ ๊ฐ์(VV-4), ๊ต๊ฐ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ง๋ฆ(VV-5), ๊ต๋์ ํต๊ณผ ๋์ด(VV-6), ๊ฐ๋ก๋ณด
๊ฐ๊ฒฉ(VV-7)์ ๊ต๋์ ๋ํ ํน์ฑ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ ๋ฐ ์๋ฃ๋ฅผ ํตํ์ฌ ๊ธฐ์ค๋ณ ์ํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ด ์ ์๋์ด์๋ ์ธ์์ ๋ํด์๋ ๋ฌธํ์ ์ด์ฉํ์ฌ ๊ธ๊ฐ
์ ์ ์ ํ์์ผ๋ฉฐ ๊ธฐ์ค์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ณต์ฉ์ค์ธ ๊ณ ์๋๋ก ๊ต๋์ ์ธ์๋ณ ์๋ฃ๋ฅผ ์ทจํฉํ์ฌ ์์์ ์ ์ ํ 4๊ฐ์ง ๊ธ๊ฐ๋ถ ๋ฅ๋ฒ์ ๊ธ๊ฐ ๊ฒฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํตํ์ฌ
Table 4์ ๊ฐ์ด ๊ธ๊ฐ๋ณ ์ ์ ๋ฅผ ๋ถ์ฌํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ต๊ฐ ํ์์ ์ข
๋ฅ์ ํ์์ด ๋ค์ ํ์ฌ ๋จ์ํ ๊ณ์ฐ์ ์ํด ๋ฐฐ์ ํ์๋ค.
Table 4
Vehicle Collision Vulnerability Factor
Name
|
Factor
|
Stratification Methodology
|
Range and Score
|
1
|
2
|
3
|
VV-1
|
Bridge Age(year)
|
<10
|
โฅ10, <25
|
โฅ25
|
VV-2
|
Safety Level
|
A
|
B
|
โคC
|
VV-3
|
Design Live Load
|
KL-510
|
DB24
|
DB18
|
VV-4
|
No. of Columns per Pier (EA)
|
NBI
|
โฅ8
|
โฅ3, <8
|
<3
|
EI
|
โฅ2
|
โฅ1, <2
|
1
|
SDI
|
โฅ3
|
โฅ1, <3
|
1
|
RI
|
โฅ4
|
โฅ2, <4
|
2
|
VV-5
|
Min. Pier Column Diameter(m)
|
โฅ1.6
|
โฅ1.2, <1.6
|
<1.2
|
VV-6
|
Bridge Clearance Height(m)
|
โฅ10
|
โฅ5, <10
|
<5
|
VV-7
|
Crossbeam Spacing
|
<3
|
โฅ3, <6
|
โฅ6
|
3.4.1. VV-1 : ๊ณต์ฉ๋
์
๊ต๋์ ์์ญ์ฌ ๋
๊ฐ ๊ฑด์ค๋์ด ์ฌ์ฉ๋์ด์ง๊ณ ์์ผ๋, ์ดํ ํ์, ํ๊ฒฝ์ ์ํฅ(ํฌ๋ฆฌํ, ๋ถ์) ํผ๋ก, ๊ธฐ์์กฐ๊ฑด ๋ฑ ๋ค์ํ ์ธ ์๋ค์ ์ํ์ฌ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ด
๋จ์ด์ง๊ฒ ๋๋ค(Kodur, 2013). ๋ณธ ์ฐ ๊ตฌ์์๋ ๊ต๋์ ์ํ๋ฑ๊ธ์ ์์ค์์ ๊ณต๋จ์ โ์์ ์ ๊ฒ ๋ฐ ์ ๋ฐ์์ ์ง๋จ ์ธ๋ถ์ง์นจโ์์ ์ ์๋์ด ์๋ ์๋ฃ์
ํ์ฌ์ ๋๊ณต์ฌ ์ ์ง๊ด๋ฆฌ ๋ชฉํ์ ๋ฐ๋ผ , A๋ฑ๊ธ์ 10๋
์ดํ, B๋ฑ๊ธ์ 11~25๋
์ดํ, C๋ฑ๊ธ์ 26~40๋
์ ๋ถํฉํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผํ ์๋ค. ์ด๋ฅผ
๊ธฐ์ด๋ก ๊ตญ๋ด ๊ต๋์ ๊ณต์ฉ๋
์๋ฅผ ํตํด ์ํ๋ ํ๊ฐ ๋ฅผ ์ํํ์๋ค.
3.4.2. VV-2 : ์ํ๋ฑ๊ธ
๊ต๋์ ์ํ๋ฑ๊ธ์ ์ ๋ฐ์ ๊ฒ ๋ฐ ์ ๋ฐ์์ ์ง๋จ์ ์ค์ํ์ฌ ๊ต๋์ ์ํํ๊ฐ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ์งํ์ด๋ค. ์ํ๋ฑ๊ธ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ ๋ก ์ฌ๋ฃ์ํ, ์ธ๊ด์กฐ์ฌ, ๊ตฌ์กฐํด์ ๋ฐ
๋ถ์ฌ๋ณ ์ํํ๊ฐ ๋ฑ์ ํต ํด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์์ ์ฑ ๋ฐ ๋ถ์ฌ์ ๋ดํ๋ ฅ์ ์ข
ํฉ์ ์ผ๋ก ๊ฒํ ํ ๋ค. ๋์ฒด์ ์ผ๋ก ๊ณต์ฉ์ฐ์์ ๋ฐ๋ผ ์ํ๋ฑ๊ธ์ด ํ๋ฝํ๊ฒ ๋์ง ๋ง, ์ ์ง๊ด๋ฆฌ์
์ ๋๋ ์๊ณต๊ฒฐํจ์ ์ ๋์ ๋ฐ๋ผ์ ๊ต๋๋ณ๋ก ์์ดํ ์์ ๋ฑ๊ธ์ ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ํ๋ฑ๊ธ์ ๊ตฌ์กฐ ๋ฌผ์ ๊ฑด์ ๋๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ์ฒ๋์ด๋ฉฐ ๊ต๋์ ์ํ์
๋ฐ๋ผ A~E ๋ฑ๊ธ์ ๋ถ์ฌํ๊ฒ ๋๋ค. ๊ตญ๋ด ๊ต๋์ ์ํ๋ฑ๊ธ ๋ถ๋ฅ๋ ํ๊ตญ์ ์ค์์ ๊ณต๋จ(2010)์ โ์์ ์ ๊ฒ ๋ฐ ์ ๋ฐ์์ ์ง๋จ ์ธ๋ถ์ง์นจโ์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ํ๋ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํํ์๋ค.
3.4.3. VV-3 : ์ค๊ณํ์ค
ํ์ค์ ๊ฐ๋๋ ๊ตฌ์กฐ๋ถ์ฌ์ ์ฑ๋ฅ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ธ์ ์ค ํ๋์ด๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด ๊ต๋์ ์ค๊ณ ์ ๊ต๋์ ์์ฉํ๋ ํํ์ค ์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ํตํด ๊ตฌ์กฐ์ค๊ณ๋ฅผ ์งํํ๋ค.
์ด๋ ์ค๊ณํํ์ค์ ํฌ ๊ธฐ๊ฐ ์ฆ๊ฐ๋ ์๋ก ๊ต๋์ด ๊ฒฌ๋ ์ ์๋ ๊ตฌ์กฐ์ ์ฑ๋ฅ์ ํฌ๊ธฐ๊ฐ ์ฆ๊ฐ๋จ์ ๋ปํ๋ฉฐ ์ด์ ๊ต๋์ ์ค๊ณํํ์ค์ด ํด์๋ก ์ทจ์ฝ์ฑ์ ์ ์ ๋ฆฌํ
์ ์๋ฅผ ๋ถ์ฌํ์๋ค. ์ต๊ทผ ๊ฐ์ ๋ ๋๋ก๊ต ์ค๊ณ๊ธฐ์ค (2012)์ ๋์
๋ KL-510 ํ์คํธ๋ญํ์ค์ ์ด 510 kN์ด๋ฉฐ, ์ด ์ ๋๋ก๊ต ์ค๊ณ๊ธฐ์ค(2010)์
ํํ์ค์ DB-13.5(432 kN), DB-18 (324 kN), DB-24(243 kN)์ผ๋ก ๋ถ๋ฅ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ Table 4์ ๊ฐ ์ด ์ค๊ณํํ์ค์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ ์๋ฅผ ๋ถ์ฌํ์๋ค.
3.4.4. VV-4 : ๊ต๊ฐ ๋น ๊ธฐ๋ฅ์ ๊ฐ์
์ฐจ๋์ถฉ๋๋ก ๊ต๊ฐ์ด ์์์ ์
๊ฑฐ๋ ๋ถ๊ดด๋์์ ๊ฒฝ์ฐ ์๋ถ ๊ตฌ์กฐ์ ๊ณผ๋ํ ์ฒ์ง ๋ฑ์ ์ํ์ฌ ์ถ๊ฐ ํผํด๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ ๋ ๊ต๊ฐ์ ๊ธฐ๋ฅ์ด ๋ค์์ธ ๊ฒฝ์ฐ์๋
ํ์ค ๋ถํ ๋ก ์ธํ์ฌ ๊ตฌ์กฐ ๋ฌผ์ ์ฆ์ ๋ถ๊ดด๋ ๋ฐ์ํ์ง ์์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ธฐ๋ฅ ์ ๊ฐ์๊ฐ ๋ค์์ธ ๊ฒฝ์ฐ ๊ธฐ๋ฅ์ ๊ฐ์๊ฐ ํ๋์ธ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋นํด ์ ํ๋๊ฐ
๋ฎ๊ฒ ํ๊ฐ ๋ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๊ฐ์์ ๋ฐ๋ผ ๊ธ๊ฐ ์ ์ ํ์ฌ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค.
3.4.5. VV-5 : ๊ต๊ฐ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ง๋ฆ
Sharma et al.(2014)๋ RC ๊ธฐ๋ฅ์ ์ฐจ๋์ถฉ๋ํ์ค์ ์ฌํ ํ ์ฌ, AASHTO LRFD์ ๊ธฐ์ค์ ๋น๊ต ๋ถ์ํ์๋ค. AASHTO LRFD์์๋ ์ฐจ๋ ์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ์ผ์ ํ ์ ๋จ๋ ฅ์ผ๋ก
๊ฐ์ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ค์ ๋ก๋ ์ฐจ๋์ ์๋ ๋ฐ ์ง๋ ๋ฑ ๋ค์ํ ๋ณ์์ ์ํด ๋ถ๊ท์นํ ์ ๋จ๋ ฅ์ ๋ณด์ด๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์์ผ๋ฉฐ, ์ฃผ์ ๋ณ์์ ํ๋๋ก ๊ต๊ฐ์ ์ธ์ฅ๋น๋ฅผ
์ ์ ํ์๋ค.
Lee et al.(2015)์์ ์ฌ์ฉ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ํธ๋ญ๋ชจ๋ธ ์ 10 ton, 16 ton, 38 ton์ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ ๊ต๊ฐ์ ์ง๊ฒฝ 1.2 m, ๋์ด 7.1 m์ด๋ฉฐ Fig.
3๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ต๊ฐ์ ๊ฒฝ๊ณ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ผ ๋ชจ๋ธ์ ๊ตฌ์ฑํ์ฌ ํด์์ ์ค์ํ์๋ค. ํด์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ASCE(1997)์์ ์ ์ํ ์ฒ ๊ทผ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์๋ต๊ธฐ์ค์ ๊ธฐ์ค์ผ๋กํ์ฌ
ํ๊ดด์ ๋๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ์์ผ๋ฉฐ 16 ton ์ด์์ ํธ๋ญ์ด ์ง๊ฒฝ 1,200 mm, ๋์ด 7,100 mm ์ ๊ต๊ฐ์ ์ถฉ๋ ํ ๊ฒฝ์ฐ ๋ถ๊ดด ๋๋ ๊ตฌ์กฐ๊ฑด์ ์ฑ์ ์ ํดํ
๊ฐ๋ฅ ์ฑ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฒํ ๋์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ง๋ฆ์ด 1,200 mm ๋ฏธ๋ง์ธ ๊ฒฝ์ฐ 3์ ์ผ๋ก ๋ถ์ฌํ์์ผ๋ฉฐ 1,600 mm ์ด์์ธ ๊ฒฝ์ฐ 1์ ์ผ๋ก
๋ถ์ฌํ์๋ค. ๊ทธ ์ฌ์ด์ ๊ฒฝ์ฐ๋ 2์ ์ผ๋ก ๋ถ์ฌํ์๋ค.
3.4.6. VV-6 : ๊ต๋ ํต๊ณผ๋์ด
์ต๊ทผ ๊ตญ์ธ ์ฐจ๋ ์ถฉ๋ ์ฌ๊ณ ์ฌ๋ก๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ๊ต๋์ ํต๊ณผ ๋์ด๋ณด ๋ค ๋์ ํธ๋ญ์ ํตํ์ผ๋ก ์๋ถ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๊ณผ์ ์ถฉ๋์ด ๋น๋ฒํ๊ฒ ๋ฐ์ํ๋ค(Sharma et al.,
2008). ๋ฏธ๊ตญ์ ๊ต์ฐจ๋ก์์์ ์ถฉ๋์ฌ ๊ณ ์ค 61%๋ Over-height trucks์ ์ํด ๋ฐ์๋์์ผ๋ฉฐ ์ด๋ ๊ต ๋์ ์ ์ฒด ์ถฉ๋ ์ฌ๊ณ ์ค 14%์
ํด๋น๋๋ ์์น์ด๋ค(Xu et al., 2012). ๋ํ ์ค๊ตญ ๋ฒ ์ด์ง์ ๊ณ ๊ฐ๋๋ก์ ์ฌ๊ณ ์ค ์ฐจ๋๊ณผ ๊ต๋์ ์ถฉ๋์ด 50% ์ด๋ฉฐ, ์ด ์ค ๋๋ต 20%์
์ฌ๊ณ ๊ฐ Over-height ์ฐจ๋ ์ ์ํด ๋ฐ์๋์์ผ๋ฉฐ ๊ตญ๋ด์ ์ถฉ๋ ์ฌ๋ก์์๋ Over-height ์ฐจ๋์ ์ถฉ๋๋ก ๊ต๋์ด ํผํด๋ฅผ ์
๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๋ค.
๋๋ก๊ต ์ค๊ณ ๊ธฐ์ค(2012)์์๋ ๋๋ก ์์ง์ฌ์ ๊ณต๊ฐ์ 5.0 m ์ด์ ํ๋ณดํด์ผ ํ๋ค๊ณ ์ ์ํ๊ณ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ต๋์ ํต๊ณผ ๋์ด๋ฅผ 5.0 m์ ๊ทธ ๊ธฐ์ค์
2๋ฐฐ์ธ 10.0 m๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ ์๋ฅผ ๋ถ์ฌํ์๋ค.
3.4.7. VV-7 : ๊ฐ๋ก๋ณด ๊ฐ๊ฒฉ
๊ต๋ ํต๊ณผ ๋์ด ์ธ์์์ ์ธ๊ธํ๋ฐ์ ๊ฐ์ด Over-height ์ฐจ ๋๊ณผ ๊ต๋์ ์๋ถ๊ตฌ์กฐ์์ ์ถฉ๋์ด ๋น๋ฒํ๊ฒ ๋ฐ์ํ๋ค. ์ด๋ฌ ํ ์ฐจ๋ ์ถฉ๋ ํ์ค์ ํก๋ฐฉํฅ์ผ๋ก
์์ฉํ๋ฉฐ ์๋ถ๊ตฌ์กฐ์ ๋ถ์ฌ ์ธ ๊ฐ๋ก๋ณด(Cross Beam)๊ฐ ๋ถ๋ดํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ฐ์ ์ถฉ๋ํ์ค์ด ๋ฐ์ํ์ฌ๋ ๊ฐ๋ก๋ณด์ ๊ฐ๊ฒฉ์ด ์ข์์๋ก ํ์ค๋ถ๋ด์ผ๋ก ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ
์ ๋ดํ๋ ฅ์ด ์ฆ๊ฐ ํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋๋ก๊ต ์ค๊ณ๊ธฐ์ค (2012)์ ์ ์๋์ด ์๋ ํ์คํธ๋ญํ์ค์ ํก๋ฐฉํฅ ํญ์ธ 3 m์ 2 ๋ฐฐ์ธ 6 m๋ฅผ ๊ฐ๋ก๋ณด
๊ฐ๊ฒฉ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ ์๋ฅผ ๋ถ์ฌํ์๋ค. ๊ฐ๋ก ๋ณด ๊ฐ๊ฒฉ์ด 3 m ๋ฏธ๋ง์ผ ๊ฒฝ์ฐ์๋ 2๊ฐ ์ด์์ ๊ฐ๋ก๋ณด๊ฐ ํ์ค์ ๋ถ๋ดํ ๊ฒ์ด๋ฉฐ 6 m ์ด์์ผ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ฐ๋ก๋ณด๊ฐ
์๋ ๊ณณ์์ ์ถฉ ๋์ด ์ผ์ด๋ ์ ์์ผ๋ฉฐ ์ฃผ๋ถ์ฌ์ธ ๊ฑฐ๋๊ฐ ํ๊ดด๋ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋๋ค.
3.5. ๊ธฐ๋ณธ์ํ๋ถ์(SRA)์ ์ค์๋ ์ธ์
๊ต๋์ ์ค์๋๋ ๊ต๋์ ๋ํด ์ ์ผํ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก Table 5๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ตํต๋(I-1), ๊ต๋์ ๋ณต๊ตฌ๋น์ฉ(I-2), ๊ต๋ ํ๋ถ ๋ฑ๊ธ(I-3), ๊ต๋์์ฐ๊ฐ์น(I-4), ๊ต๋์ ์์น(I-5) ๋ฑ์ ์ ์ ํ์ ์ผ๋ฉฐ ๊ต๋์
์์น๋ ์๋ฃ๋ถ์กฑ์ผ๋ก ๊ณ ๋ คํ์ง ์์๋ค.
Table 5
Vehicle Collision Importance factor
Name
|
Factor
|
Interval
|
Range and Score
|
1
|
2
|
3
|
I-1
|
Traffic Volume (ร 103)
|
NBI
|
< 38
|
โฅ 38, < 156
|
โฅ 156
|
EI
|
< 11
|
โฅ 11, < 26
|
โฅ 26
|
SDI
|
< 28
|
โฅ 28, < 108
|
โฅ 108
|
RI
|
< 80
|
โฅ 80, < 176
|
โฅ 176
|
I-2
|
Recovery Cost (m2/span)
|
NBI
|
< 420
|
โฅ 420, < 830
|
โฅ 830
|
EI
|
< 280
|
โฅ 280, < 460
|
โฅ 460
|
SDI
|
< 410
|
โฅ 410, < 900
|
โฅ 900
|
RI
|
< 730
|
โฅ 730, < 1,320
|
โฅ 1,320
|
I-3
|
Facilities Under the Bridge
|
No facilities
|
Road
|
Bridge or Railway
|
I-4
|
Bridge Asset (million Won/m2)
|
NBI
|
< 1.4
|
โฅ 1.4, < 3.4
|
โฅ 3.4
|
EI
|
< 1.2
|
โฅ 1.2, < 1.6
|
โฅ 1.6
|
SDI
|
< 1.5
|
โฅ 1.5, < 2.4
|
โฅ 2.4
|
RI
|
< 2.1
|
โฅ 2.1, < 3.2
|
โฅ 3.2
|
I-5
|
Location of Bridge
|
-
|
-
|
-
|
3.5.1. I-1 : ๊ตํต๋
๊ตํต๋์ ๊ต๋์ ์ค์์ฑ์ ํ๊ฐํ๋ ๊ฐ์ฅ ํต์ฌ์ ์ธ ์์๋ก ์ ์ฐํ๊ท ์ผ ๊ตํต๋(Annual Average Daily Traffic, AADT)์ผ ๋ก
ํํ ๊ฐ๋ฅํ๋ค(Kodur, 2013). AADT๋ ๋ค์์ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ต๋์ ์ค์๋๋ฅผ ํ๊ฐ ์ ํ์์ ์ผ๋ก ๊ณ ๋ ค๋๋ฉฐ ๊ต๋์ ๊ฒฝ์ ์ ๊ฐ์น๋ ๊ตํต๋์ ๋น๋กํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ตญ
๋ด์ ๊ฐ ๊ต๋๋ณ AADT๋ฅผ ์กฐ์ฌํ์ฌ ๊ต๋์ ์ค์๋ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ ํํ์ฌ์ผํ๋ฉฐ ์กฐ์ฌํ AADT๋ฅผ ๊ธ๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ํตํด ์๋์ ๊ธ๊ฐ๋ณ๋ก ์ ์๋ฅผ ๋ถ์ฌํ์ฌ ์ํ๋
ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํํ์๋ค.
3.5.2. I-2 : ๋ณต๊ตฌ๋น์ฉ
๊ตํต๋์ด ๋ง์์๋ก ๋จ์ ๊ธธ์ด ๋น ๊ต๋์ ํญ์ ๋์ด์ง ๊ฒ์ด ๋ค. ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ(2013)๋ ๊ต๋์ ๋ณต๊ตฌ๋น์ฉ์ ์ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ์ ํ ๊ฐ ๊ฒฝ๊ฐ์ ๋ณด์ ๋ฐ ์ฌ์๊ณต์ ๊ดํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ด ๋ ํ ๊ฒฝ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅํ์ ๋ฉด์ ์ด ํด ๊ฒฝ์ฐ ์๋์ ์ผ๋ก
๋ณด์ ๋ฐ ์ฌ ์๊ณต ๋น์ฉ์ด ์ปค์ง๋ค๊ณ ๊ฐ์ฃผํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ต๋์ ์์ ๋ฐ ๋ถ ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์์ ์ ๊ต๋์ ๋ณต๊ตฌํ๊ณ ์ฌ๊ฐํต์ ํ๊ธฐ ์ํด ํ ์ํ ๋น์ฉ์ผ๋ก
์ค์๋๋ฅผ ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ โ๊ต๋ ๋ฐ๋ฅํ์ ์ ์ฒด ๋ฉด์ / ๊ฒฝ๊ฐ์โ๋ฅผ ๊ณ์ฐํ ํ ๊ณ์ฐ ๊ฐ๋ค์ ๋ํ ์ฌ ๊ธ๊ฐ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ์ ์ฉํ์ฌ ์ ์๋ฅผ ๋ถ์ฌํ์๋ค.
3.5.3. I-3 : ๊ต๋ ํ๋ถ๋ฑ๊ธ
๊ต๋์ด ์์๋๊ฑฐ๋ ๋ถ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ ํ ๊ฒฝ์ฐ ๊ต๋ ํ๋ถ์ ๊ตํต ์ ์ฌ๊ณ ์ง์ ์ ํต๊ณผํ๋๋ฐ ํ์๋ณด๋ค ์ง์ฒด๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ง์ฝ ๊ต ๋ ํ๋ถ๊ฐ ๊ณ ์๋๋ก ๋ฐ ๊ตญ๋๋ผ๋ฉด
์ฌํ์ , ๊ฒฝ์ ์ ๋น์ฉ์ ์๋ ์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ํ์ ์ผ๋ก 2007๋
๋ฏธ๊ตญ ์คํด๋๋์ I-80-880 Interchange์์ ๊ฐ์๋ฆฐ ํฑํฌ ์ฐจ๋์
์ ๋ณต์ผ๋ก ํ์ฌ ๊ฐ ๋ฐ์ํ์์ผ๋ฉฐ ๊ต๋์ ๋ถ๊ดด๋ก ํตํ์ ์ฐจ๋จํ์๋ค. ๋น๊ตญ์ ๋น ๋ฅธ ๋์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๋ณต๊ตฌ๋น์ฉ๊ณผ ์ง์ญ์ฃผ๋ฏผ๋ค์๊ฒ ๊ตํต ํต ํ๋ฃ ์ ๊ณต ๋ฑ 9000๋ง
๋ฌ๋ฌ์ ๊ฒฝ์ ์ ์ธ ์์ค์ด ๋ฐ์ํ์๋ค (Kodur, 2010). ๋ฐ๋ผ์ ๊ต๋ ํ๋ถ์กฐ๊ฑด์ ์ธ์๋ก ์ ์ ํ์ฌ ๊ต ๋ ํ๋ถ๋ฑ๊ธ์ ๋ฐ๋ผ์ ์ํ๋ ์ ์๋ฅผ ๋ถ์ฌํ์ฌ
๋ถ์์ ์ํ ํ์๋ค.
3.5.4. I-4 : ๊ต๋ ์์ฐ ๊ฐ์น
๊ต๋์ ์์ ๋ฐ ๋ถ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์์ ์ ํผํด์ก์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ํต ํด ๊ต๋์ ์ค์๋๋ฅผ ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ต๋์ ๋ถ๊ดด ์ ํผํด ์ก์ ๋ํ๋ด๋ ์ง์ ์ ์ธ
์งํ๋ ๋ถ์กฑํ ์ค์ ์ด๋ค. ๊ต๋์ ์์ฐ๊ฐ ์น๋ ์ ์ง๊ด๋ฆฌ(Maintenance), ๊ฐ๋ณด์(Repair, Rehabilitation), ์ด์ (Operation)
๋ฑ์ ๋ค์ํ ๋จ๊ณ์์ ๋น์ฉ์ ํฌํจํ ๊ฐ์น๋ฅผ ๋ถ์ฌ ํ๋ ์ ์ฐจ๋ฅผ ํฌํจํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ต๋์ ํผํด์ก์ ๊ฐ์ ์ ์ผ๋ก ํํํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๊ต๋์ ์์ฐ
๊ฐ์น๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
4. ์ฌ๊ณ ์ฌ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ํ๋ ๋ถ์์ ์ค์ํ๊ธฐ ์ ์ ์ค์ ์ฌ๊ณ ์ฌ๋ก ๋ฅผ ์กฐ์ฌํ์ฌ ์์ ๋ฐ ๋ถ๊ดด ์ ๋์ ๋ฐ๋ผ์ ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ ๊ฒฐ์ ํ์๋ค. ๊ตญ๋ด์ ์ฌ๊ณ ์ฌ๋ก๋ฅผ ์ค์ ์ผ๋ก
์กฐ์ฌํ์์ผ๋ฉฐ ์ฌ๋ก๊ฐ ๋ถ์กฑํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ตญ์ธ ์ฌ๋ก๋ ํฌํจํ์ฌ์ผํ๋ ๊ตญ์ธ ์ฌ๋ก์ ๊ฒฝ์ฐ ์์์ ์ ์ ํ ์ธ์๋ค์ ์ ๋ณํ ์ ์์ด ํฌํจํ์ง ์์ ๋ค. ์ด๋ ์ฐจํ
๊ฐ ๊ธ๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ํตํด ๊ฒฐ์ ๋๋ ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ๊ณผ ๋น๊ต ํจ์ผ๋ก์จ ์ ์ ํ ๊ธ๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ์ ์ํ๋๋ฐ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํ๋ค.
๊ตญ๋ด ๊ณ ์๋๋ก ๊ต๋์์ ๋ฐ์ํ ์ฐจ๋ ์ถฉ๋ ์ฌ๊ณ ์ฌ๋ก๋ 2๊ฑด ์ด ๋ณด๊ณ ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ Table 7์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๋ ์ฌ๋ก ๋ชจ๋ ํต๊ณผ ๋์ด๋ณด๋ค ๋์ ์ฐจ๋์ ํต๊ณผ๋ก ๋ฐ์ํ์๋ค. ์ฌ๊ณ ์ฌ๋ก์ ํผํด ๋ฑ๊ธ(Damage Level)๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก Table
7๊ณผ ๊ฐ์ด ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ ์ ๊ฒฐ์ ํ์์ผ๋ฉฐ ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ Table 6๊ณผ ๊ฐ๋ค.
Table 6
Vehicle collision Damage level
Low Damage(DL)
|
Secondary member damaged, minor repair is required
|
Moderate Damage(DM)
|
Primary member damaged, repair or rehabilitation is required
|
High Damage(DH)
|
Bridge failure, reconstruction is required
|
Table 7
Vehicle collision case in Korea
Bridge
|
Structure Type
|
Event Data
|
Cause of Accident
|
Damage
|
Damage Level
|
Geoncheon IC Overpass
|
STB
|
2013. 02.
|
Over-height vehicle passed under the bridge
|
Steel box was scratched, Stringer failure, Pier barricade failure
|
DM
|
Gamcheon Bridge
|
PSCI
|
2004. 08.
|
Steel Transporting Vehicle impacted the bridge
|
One PC Beam damage, Crossbeam failure
|
DM
|
5. ์ฐจ๋ ์ถฉ๋ ์ฌ๋ ์ํ๋ ๋ถ์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ณธ ์ฅ์์๋ 4๊ฐ์ง ๊ธ๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ฐจ๋ ์ถฉ๋ ์ํ ๋ ๋ถ์์ ์ํํ๊ณ , ์ค์ ๊ตญ๋ด ์ฐจ๋ ์ถฉ๋ ์ฌ๊ณ ์ ์ํ๋ ์์ค ์ ๋น๊ต ๋ฐ ๋ถ์ํ์ฌ ์ ์ ํ
์ํ๋ ๋ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ๋ ํ ๊ณ ์๋๋ก์ ์์นํ ๊ฐ ๋๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ก ์๊ณต๋ ์ค์์ง๊ฐ ์ ๊ต๋์ ๋์์ผ๋ก ์ํ๋ ๋ถ์์ ์ํํ๊ธฐ ์ํด์ ์ผ์ด๋ธ
๊ต๋, ํธ๋ฌ์ค ๊ต๋, ๋ณต์ธต ๊ต๋ ๋ฑ์ ๋ถ์ ๋์์์ ์ ์ธํ์์ผ ๋ฉฐ ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ์์ ๊ด๋ฆฌ ์ค์ธ ์ด 8,425๊ฐ์์ ๋ํด์ ์ํ ๋ ๋ถ์์ ์ํํ์๋ค.
5.1. ์๋น์ํ๋ถ์(PRA) ๊ฒฐ๊ณผ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ณ ๋ ค๋ ๊ต๋์ ์๋ ์ด 8,425๊ฐ์์ด๋ฉฐ, ์๋น์ ํ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ ํ๋ถ ๋๋ก ์ ๋ฌด์ ๋๋ก ๋ถ๊ทผ 9 m์ด๋ด ๊ต๊ฐ ์ ๋ฌด ์์ ๋ง์กฑ์ ํ์ง ๋ชปํ๋
๊ต๋์ 7,893๊ฐ์๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ํ SRA๋จ๊ณ๋ฅผ ์ํํ ์ ์๋ ๊ต๋์ 532๊ฐ์๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ๋ผ ์ 532๊ฐ์์ ๋ํด์ ๊ธฐ๋ณธ์ํ๋ถ์(SRA)๋ฅผ
์ํํ์๋ค.
5.2. ๊ธฐ๋ณธ์ํ๋ถ์(SRA) ๊ฒฐ๊ณผ
๊ธฐ๋ณธ์ํ๋ถ์๋จ๊ณ๋ ํ์ฌ ํ๋ ๊ฐ๋ฅํ ์๋ฃ๋ฅผ ํ ๋๋ก ์ฐจ๋ ์ถฉ๋์ ๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ(Occurrence), ์ทจ์ฝ์ฑ(Vulnerability), ๊ต๋ ์ ์ค์๋(Importance)์
์ธ์๋ฅผ ์ ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด์ ๋ฐ๋ผ 4 ๊ฐ์ง ๊ธ๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ธ๊ฐ์ ๊ฒฐ์ ํ ํ ๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ ๋ฑ๊ธ, ์ทจ์ฝ์ฑ ๋ฑ๊ธ, ์ค์๋ ๋ฑ๊ธ์ ์ฐ์ ํ์๊ณ ๊ฒฐ๊ณผ๋
Figs. 4~6์ ๋ํ๋ ์๋ค.Fig. 5.
Fig. 4.
Vehicle-Bridge Collision Occurrence Level
Fig. 5.
Vehicle-Bridge Collision Vulnerability Level
Fig. 6.
Vehicle-Bridge Collision Importance Level
๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ ๋ฑ๊ธ, ์ทจ์ฝ์ฑ ๋ฑ๊ธ, ์ค์๋ ๋ฑ๊ธ ๋ชจ๋ ๊ฐ์ฅ ๋์ ๋ฑ๊ธ์ธ OH(High Occurrence), VH(High Vulnerability),
IH(High Importance)์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ฑ๊ฐ๊ฒฉ๋ฒ์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ ๊ต๋์ด ํฌํจ ๋์๊ณ , ์ ๋ขฐ๋๋ฒ์ด ๊ฐ์ฅ ์ ์ ๊ฐ์์๋ฅผ ํฌํจํ์๋ค. ์ด๋ ๊ฐ ๊ธ๊ฐ๋ถ๋ฅ๋ฒ์
ํน์ง์ ๋ํ๋ด๊ณ ์์ผ๋ฏ๋ก ์ํ๋ ๋ถ์์ ๋ชฉ์ ์ ๋ฐ๋ผ ๊ธ๊ฐ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ์ ํํด์ผ ํ ๊ฒ์ด๋ค.
5.3. ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ ๊ฒฐ์
์์์ ๊ธ๊ฐ ๊ตฌ๋ถ๋ฒ์ ์ํด ์ฐจ๋ ์ถฉ๋์ ๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ, ์ทจ์ฝ ์ฑ ๋ฐ ๊ต๋์ ์ค์๋ ์ ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ์๋ค. ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ ๊ฒฐ์ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ 3 ๊ฐ์ง ํญ๋ชฉ์
๋ํ ์ ์๋ฅผ ์ ๊ทํํ ํ ํฉ์ฐํ์ฌ ๋์จ ์ํ๋ ์ ์๋ ๋ค์ ๊ธ๊ฐ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ํตํด Low Risk(RL), Moderate Risk(RM), High Risk(RH)๋ก
๋ถ๋ฅํ์ฌ Fig. 7๊ณผ ๊ฐ ์ด ์ต์ข
์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ ๋ํ๋ธ๋ค. SRA๋ฅผ ์ค์ํ 532๊ฐ์ ๊ต ๋ ์ค์ 279๊ฐ์์ ๊ต๋์ ์๋ฃ๋ถ์กฑ์ผ๋ก ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ ํฌํจ ๋์ง ์์๋ค.
๊ณ ์ํ๊ตฐ์ธ RH๋ฑ๊ธ์ ํฌํจ๋๋ ๊ต๋์ ์๋ ์ ์ฐ์ ๊ตฌ๋ถ๋ฒ์ ๊ฒฝ์ฐ 86๊ฐ์, ๋ฑ๊ฐ๊ฒฉ๋ฒ์ 91๊ฐ์, ํ์คํธ์ฐจ๋ฒ ์ ๊ฒฝ์ฐ 7๊ฐ์์ด๋ค. ์ ๋ขฐ๋๋ฒ์ ๊ฒฝ์ฐ๋
RH๋ฑ๊ธ์ ์ํ๋ ๊ต ๋์ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
Fig. 7.
Vehicle-Bridge Collision Risk Level
5.4. ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ ๋น๊ต
Table 8์ ๊ธ๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋ฒ ๋ณ ๊ธฐ์ค ์ํ๋ ์ ์์ ๊ฑด์ฒIC ์ก๊ต ์ ๊ฐ์ฒ๊ต์ ์ํ๋ ์ ์๋ฅผ ๋ํ๋ด์์ผ๋ฉฐ ์ค์ ํผํด ๋ฑ๊ธ (Damage Level)๊ณผ ๋น๊ต๋ฅผ ํ์๋ค.
Table 8์ L-M์ RL๋ฑ๊ธ ๊ณผ RM๋ฑ๊ธ ๊ฒฝ๊ณ์ ๊ธฐ์ค์ด ๋๋ ์ ์์ด๋ฉฐ M-H๋ RM๋ฑ๊ธ๊ณผ RH๋ฑ๊ธ ๊ฒฝ๊ณ์ ๊ธฐ์ค์ด ๋๋ ์ ์์ด๋ค. ์ถฉ๋ ์ฌ๋ก 2๊ฐ์ง์ ๋ ํด์
์ํ๋ ๋ถ์์ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ค์ ์์๋ฑ๊ธ์ ๋น๊ตํ์์ต๋ ๋ค. ๋ชจ๋ Damage Level์ DM์ผ๋ก RM๋ฑ๊ธ์ผ๋ก ๋ํ๋ ์์ฐ ์ ๊ตฌ๋ถ๋ฒ๊ณผ ํ์คํธ์ฐจ๋ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์
๊ฐ์์ผ๋ฉฐ ๋ฑ๊ฐ๊ฒฉ๋ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ ๊ฑด์ฒ IC ์ก๊ต๊ฐ RM๋ฑ๊ธ์ผ๋ก ๊ฐ์ ๋ฑ๊ธ์ ๋ํ๋ด์๋ค. ํ ์ง๋ง, ์์ง๋ ์ฐจ๋ ์ถฉ๋์ฌ๋ก์ ์๊ฐ ์ ํ์ ์ด๋ฏ๋ก ์ด์ ๋ํ
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ถฉ๋ถํ ํ๋ณดํ๋ค๋ฉด ์ข ๋ ๋ถ๋ช
ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ป๋๋ฐ ๋ ์์ด ๋๋ฆฌ๋ผ ์์ธก๋๋ค.
Table 8
Comparisons of Damage Level and Risk Level
Bridge
|
Damage Level
|
NBI
|
EI
|
SDI
|
RI
|
|
Geoncheon IC Overpass
|
DM
|
RM
|
RM
|
RM
|
RL
|
Gamcheon Bridge
|
DM
|
RM
|
RH
|
RM
|
RL
|
6. ๊ฒฐ ๋ก
์ฐจ๋์ถฉ๋์ ์ํ ๊ต๋๋ถ๊ดด ์ํ๊ตฐ์ ๋ถ๋ฅํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ํ ๋ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค. ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์ธ ๋จ๊ณ์ ์ํ๋ ๋ถ์ ๊ณผ ์ ์ ์ค์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ๊ณ ๋ฐ์
๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ํ ์คํฌ๋ฆฌ๋(screening) ๋จ๊ณ์ธ PRA์ ์ํ๋ ๋ถ์์ด ํ์ํ ๊ต๋์ ๋ํ ์ํ๋ ๊ธฐ ์ฌ์ธ์๋ณ ์ํ๋ ์ ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ์ฌ ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์
์ ์ ํ๋ SRA์ ์ง์คํ์๋ค. ๊ธฐ์กด์ ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ์กฐ์ฌํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ์ ์ฅ๋จ ์ ์ ํตํด ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ ํฉํ ์ํ๋ ๋ถ์์ ์ ํํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ฐ ์๊ฐ๋ฅ์ฑ(Occurrence),
์ทจ์ฝ์ฑ(Vulnerability), ๊ต๋์ ์ค์๋ (Importance) ์ธ์๋ฅผ ์ ์ ํ์๋ค. ๋ํ ์ํ๋ ๋ถ์์ ์ํํ ๋๋ฐ ์์ด ํ์ํ ๊ธ๊ฐ์ ์ ์๋
NBI, EI, SDI, RI์ ์ด ๋ค ๊ฐ ์ง ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋ค ๊ฐ์ง ๊ธ๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ธ ์๋ณ ๊ธ๊ฐ์ ์ ํ์ฌ ์ ์๋ฅผ ๋ถ์ฌ ๋ฐ ์ฐ์ ํ์๊ณ
ํฉ์ฐํ์ฌ ๋ฐ ์๊ฐ๋ฅ์ฑ, ์ทจ์ฝ์ฑ ๋ฐ ๊ต๋์ ์ค์๋ ์ ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ์๋ค. ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ, ์ทจ์ฝ์ฑ ๋ฐ ๊ต๋์ ์ค์๋ ์ ์๋ฅผ ํฉ์ฐํ์ฌ ๋์จ ์ํ ๋ ์ ์์ ๋ค
๊ฐ์ง ๊ธ๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ๋ฅผ ๊ฒฐ ์ ํ์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ๊ฐ ๊ธ๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋ฒ์ ํน์ง์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฐ๊ณผ ๊ฐ ์ด ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ ์ค์ ์ฐจ๋ ์ถฉ๋ ์ฌ๋ก์
๋น๊ต๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ์์ฐ์ ๊ตฌ๋ถ๋ฒ๊ณผ ํ์คํธ์ฐจ๋ฒ์ 2๊ฐ์ ๋ชจ๋ ์ผ์นํ์๋ค. ์ฐจ๋ ์ถฉ๋ ์ฌ๋ก์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ถฉ๋ถํ ํ๋ณดํ๋ค๋ฉด ์ข ๋ ํฅ์๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ
์ป์ ์ ์์ผ๋ฆฌ๋ผ ๊ธฐ๋๋๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ ๋๋ก๊ตํต์ฐ๊ตฌ์์ ์ง์์ ๋ฐ์ ์ ํ๋ ์ฐ๊ตฌ์ด๋ฉฐ ์ด์ ๊ฐ์ฌ๋๋ฆฝ๋๋ค.
References
(2012), AASHTO LRFD Bridge Design Specifications, Customary U.S. Units
(2006), Rapid Bridge Replacement: Processes, Techniques, and Needs for Improvements,
Journal of Construction Engineering and Management, 132(11), 1139-1147.
(1997), Design of Highway Bridges
(2013), Bridge Failure Rate Analysis, Transportation Research Board, Transportation
Research Board 92nd Annual Meeting, 13(1249), 1-14.
(2012), Application of Risk Analysis for the Preservation of Post-Tensioned Girder
Bridge Decks, Bridge Maintenance, safety, management, resilience and sustainability,
2885-2892.
(2008), Model of Road Design and Location of Urban Facilities ofr the Prevention
of Disasters, Journal of Korean Society of Hazard Mitigation, 8(3), 59-65.
(2010), Development of Performance Based Resistance Capacity Evaluation Method for
RC Compression Member under Vehicle Impact Load, Journal of the Korea Concrete Institute,
Korea Concrete Institute, 22(4), 535-546.
(2013), Importance Factor for Design of Bridges Against Fire Hazard, Engineering
Structure, 54, 207-220.
(2013), Development of Fire Risk Assessment Process for Expressway Bridges
(2010), Guideline of Safety Inspection and In-depth Safety Inspection for Structures
(2015), A Comparison Study of Model Reduction Method with Direct Impact Analysis
of Truck-column Collision, Journal of the Computational Structural Engineering Institute
of Korea, 28(6), 675-682.
(2014), Statistical year book of MOLIT 2014
(2012), Limit State Based Highway Bridge Design Code
(2014), Probabilistic Demand Model and Performance-Based Fragility Estimates for
RC Column Subject to Vehicle Collision, Engineering Structures, 74, 86-95.
(2015), An Analysis of Emergency Restoration Plan and Disaster Profiling for Highway
Structure