์ด์ข
ํ
(Jong-Hwa Yi)
1*
๊น์์
(Young-Seok Kim)
2
๋ฐ์ฒ
(Chul Park)
3
์ต์์
(Sang-Sik Choi)
4
์ดํฅ์
(Heung-Su Lee)
5
ยฉ Korea Institute for Structural Maintenance Inspection. All rights reserved.
ํค์๋
์ฌ์ด๋์ค์บ์๋, ์์ค๊ตฌ์กฐ๋ฌผ, ์์ ์ง๋จ, ์ ์ง๊ด๋ฆฌ, ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์, ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ
Key words
Side Scan SONAR, Underwater structure, Safety inspection, Maintenance, Shake sensor, Shake correction Algorithm
1. ์ ๋ก
๊ต๋์ ๊ตญ๊ฐ์ ์ฃผ๋ ๊ธฐ๋ฐ์์ค๋ก์ ๊ด๋ฆฌ๋ฏธ๋น ๋ฑ์ ์ํ ๊ต ๋์ ๋ถ๊ดด๋ ์ธ๋ช
ํผํด๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๊ตํต๋ ๋ง๋น, ๋ณต๊ตฌ์ ๋ง๋ ํ ๋น์ฉ๊ณผ ์๊ฐ์ด ์์๋๋ค. ํ์ฌ
๊ตญ๋ด์๋ 2015๋
์ ๊ธฐ์ค์ผ ๋ก ์ด 30,983๊ฐ์์ ๊ต๋์ด ์์ผ๋ฉฐ ์ ๋
๋๋น 1,087๊ฐ์(์ต๊ทผ 10๋
์ฐํ๊ท 2.68% ์ฆ๊ฐ)๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค(KOSTAT, 2016). ์ต๊ทผ 10๋
๊ฐ ๊ธฐ์์ฌํด ์ค ํํ๊ณผ ํธ์ฐ์ ์ํ ํผํด์ก ์ด ๊ฐ์ฅ ํฌ๋ฉฐ, ํผํด์์ค์ ๊ต๋์ ํฌํจํ ๊ณต๊ณต์์ค๋ฌผ์ด ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ณ , ํผํด์ก์ ์ด 4์กฐ 8043์ต
์์ผ๋ก ์ง๊ณ ๋๋ค. ํํํผํด๋ก ์ธํ ์ฌ์ฐ์์ค์ 1์กฐ 4932์ต์, ํธ์ฐํผํด๋ 3์กฐ 3111์ต์์ผ ๋ก ๊ต๋ ๋ฐ ์ฌํ๊ธฐ๋ฐ์์ค๋ฌผ์ ํผํด๊ฐ ์ง์์ ์ผ๋ก ๋ฐ์ํ๊ณ
์๋ค(MPSS, 2016).
์์ค๋ฌผ์ ๋
ธํํ, ์ด์๊ธฐํ์ ์ํ ๊ฐ์ฐ๋น๋ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๊ต๋ ๋ฐ ์์ค๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ฌํด ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์ฆ๋๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์๊ท๋ชจ ๊ต๋ ๋ฐ ์ ์์ง์ ๋ถ๊ดด,
4๋๊ฐ ๋ณด ์ธ๊ตด ๋ฐ ํ์ดํ ํ์ ๋ฐ์ ๋ฑ์ ์ต๊ทผ์๋ ์์ค๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๋ถ๊ดด์ฌ๊ณ ๋ฐ ์ํ์งํ ํฌ ์ฐฉ์ด ์ด์ํ๋๊ณ ์๋ค. ํต์ ๊ต๋์ ์์ค์ ๊ฒ์ ์ํด์๋ ์
์์ธ๋ ฅ์ ์ํ ์์ค์ ๊ฒ, ์์ฌ์ธก๋ ๋ฑ์ ํตํ ์ฌ๋์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์์ผ๋, ์ ์๊ณผ ํ๋์ ์ํฅ์ ๋ง์ด ๋ฐ๊ณ , ์ ๊ฒ์๊ธฐ ์ ์ ํ์ด ์ปค์ ์์ค์ ๊ฒ์
์ํ ์ฒจ๋จ ์ฅ๋น์ ๊ฐ๋ฐ ๋ฐ ํ์ฉ ํ ์์ฑ์ด ๋์์ง์ ๋ฐ๋ผ ์์ค์ํ์ดฌ์๋ฒ์ด ๋๋๋๊ณ ์๋ค(Kim et al., 2017).
์ฌ์ด๋์ค์บ์๋(Side Scan SONAR, ์ดํ โSSSโ๋ผ ํ๋ค.) ๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์์ค๋ถ ๋ฐ ํ์๋ฉด ๋ฑ์ ์กฐ์ฌํ๊ธฐ ์ํด ๊ณ ์๋ ์ ์ค์ํ ์ดฌ์๋ฒ
์ค ํ๋์ด๋ค. ๊ธฐ์กด SSS์ด์ฉ๋ฐฉ์์ ์ผ์ด๋ธ ๋ฑ ์ผ๋ก SSS์ ๋ณดํธ๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ์ฌ ๊ฒฌ์ธํ๋ ๋ฐฉ์์ด๋ฉฐ, ๊ฒฌ์ธ ์ ์ ์๋ก SSS๋ฅผ ์ ์ดํ๋ ๊ฒ์ด ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๊ณ ,
์ด๋ก ์ธํด ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์ํ๋ ๋จ๋ฉด์ ์ค์บํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ์ ์ ๊ฐ์ ํ ๊ธฐ ์ํด SSS์ ์ฉ ์ ๋์ง๊ทธ๊ฐ ๊ฐ๋ฐ ๋์๊ณ , ๋ณดํธ์์ SSS๊ฐ ๋ถ์ฐฉ๋
์ ๋์ง๊ทธ๋ฅผ ๊ฑฐ์นํ์ฌ ์ด์ฉํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ข
์ ์ ์ด์ฉ๋ฐฉ ์์์์ ๋ฌธ์ ์ ์ ๊ทน๋ณตํ ์ ์์๋ค. ํ์ง๋ง ์ด๋ฌํ ์ด์ฉ๋ฐฉ ์์ ๋ณดํธ์ ์๋๊ฐ ์ผ์ฒด๊ฑฐ๋ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์
ํ๋์ ์ํ ๋ณดํธ ๋กค๋งํ์, ๋ณดํธ์ด์ ์์ ์ด์ ๋ฏธ์ ๋ฑ์ ์์ธ์ผ๋ก ํ๋ค๋ฆผ ๋ฐ ์ํ๊ณ , SSS๋ก ์ดฌ์๋ ์ํ์์์ด ์๊ณก๋ ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์ด ์ ๋ก SSS์ด์ฉ
์ ์์ง์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ทจ๋ํ๊ธฐ ์ํด ํ๋ค๋ฆผ ์ผ ์๋ฅผ ๋์
ํ์ฌ ์์
์ค ๋ฐ์ํ๋ ํ๋ค๋ฆผ์ ๊ฐ์งํ๊ณ , ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ํตํด ํํฐ๋ง๋ ์์์ ์๊ฐํํ๋
๊ฒ์ ํฅ ํ SSS๋ฅผ ํ์ฉํ ์ํ์์ ์ดฌ์๊ธฐ๋ฒ์ ๋ฐ์ ์ ์์ด ํ์ํ ๋ค. Fig. 1์ SSS์ ์์คํ์ฌ ์ด์ฉ์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค.
Fig. 1
Underwater Investigation using Side Scan SONAR
1.1. ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ
SONAR(SOund Navigation And Ranging)๋ ์์ค๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๋ฌด์ธ์ ๊ฒ๊ธฐ๋ฒ ์ค์์๋ ์ ๋งํ ๊ธฐ์ ์ด๋ค. ์๋๋ 1913๋
ํ ์ดํ๋ ์ฌ๋๊ณผ
1์ฐจ ์ธ๊ณ๋์ ์ดํ์ ์ด์ฉ๋์ด ์๋ค. ์๋๋ ์ ์ํจ์ ์์ค ์ ์ ์์ด ์ด๋ขฐ ๋ฐ ์ ์ ์ํจ์ ๋ฐ๊ฒฌ, ๊ฐ์ํ๋ ์ญํ ๋ฑ์ ๋ด๋นํ๋ค. ์ต๊ทผ์๋ ์๋์ ํ์ฉ๋๊ฐ
๋์ด์ ธ ๋ฏผ๊ฐ ๋ฐ ๊ณผํ์ ์ฉ๋๋ก ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ค(Moon, 2012). ํ์๋ฉด์ ์ธ๊ตด ํจํด, ์ฅ์ ๋ฌผ์ ์ข
๋ฅ ๋ฐ ํฌ๊ธฐ ๋ฑ ํด์ ์ํ๋ฅผ ์กฐ์ฌํ๊ณ ํ์์ ์์ง๋ฉด์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๋ฑ์ ํ์
ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๊ณ ์๋ SSS๋ ๋ณดํธ์ ๊ฑฐ์น๋
์ง๊ทธ์ ์ฐ๊ฒฐํ์ฌ ์ธก๋ฉด์์ ์ํ๋ฅผ ๋ณด๋ด๊ณ ํด์ ์ ๋ฐ ์ฌ๋์ด ๋์์ค๋ ๋ฐํฅํ์ ๊ฐ๋์ ํด์ ๋ฉด์ ํํ, ์งํ ๋ฑ์ ์ํ์์์ผ๋ก ์ค์บํ๋ ์ฅ๋น์ด๋ค. ์ด์ํ์
์
๋ ฅ๋๋ ํํ๋ ๋ฐ๋ฅ์ด๋ ์์ค์ ํํ์ ๋ฐ๋ผ ์ ํธ์ ์งํญ์ด ๋ณํ๋๋ฉฐ ์งํ ์ ํํ์ ๋น์ทํ๊ฒ ์
๋ ฅ๋๋ค. ์
๋ ฅ๋ ์ ํธ๋ A/D ๋ณํ ์ฅ์น ๋ฅผ ํตํ์ฌ
์ ์ ๋ชจ์์ผ๋ก ์ฐ๊ฒฐ๋๊ณ , ์ ์ ์ฐ๊ฒฐ ์์์ ๊ณผ ๋์ ์ ์ด์ํ๋ฅผ ๋ฐ์ ํ๋ ์์ ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ๋ค. ์์ฑ๋ ์งํ์ ๋ฐ๋ผ ์์ฑ๋ ์ ์ ๋ณ๋ ฌ๋ก ์ฐ๊ฒฐํ๋ฉด ํ๋์
์์์ด ์ด๋ฃจ์ด์ง ๊ณ ๊ทธ๊ฒ์ด ์์ค๋ฐ๋ฅ ๋ฐ ์์ค์ ์กด์ฌํ๋ ๋ฌผ์ฒด์ ์์์ผ๋ก ๋ ํ๋๊ฒ ๋๋ค.
ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ๊ธฐ์ ์ DSLR(Digital Single lens Reflex)์นด๋ฉ ๋ผ ์ ๊ณ ๊ฐ์ ๋ ์ฆ ๋ฐ ์ผ๋ถ ์ค๋งํธํฐ์์๋ ์ ์ฉ๋๋ค. ์์์ดฌ ์ ์ค
๋ฐ์ํ๋ ํ๋ค๋ฆผ์ ์ดฌ์์์ ์๋์ ๋ค๋ฅธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ป๊ฒ ๋๋ค. OIS(Optical Images Stabilization), VR(Vibration Reduxtion),
AS(Anti Shake) ๋ฑ์ผ๋ก ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ๊ธฐ์ ์ ๋ํ ์ ์กฐ์ฌ๋ง๋ค ๋ถ๋ฅด๋ ์ด๋ฆ์ด ๋ค๋ฅด์ง๋ง ํต์ฌ์ ์๋ฆฌ๋ ๋์ผํ๊ณ , Fig. 2๋ ์นด ๋ฉ๋ผ ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ๊ธฐ์ ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ์ด ๊ธฐ์ ์ ํ๋ค๋ฆผ ๋ฐ์ ์ ๊ธฐ์ธ๊ธฐ๋ฅผ ์ธก์ ํ์ฌ ๊ฐ์ง๋ ํ๋ค๋ฆผ์ ๋ฐฉํฅ ๋ฐ๋ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๋ ์ฆ๋ฅผ ์์ง์ด๊ฑฐ๋ ์ดฌ์์ผ์๋ฅผ
์ด๋์์ผ ํ๋ค๋ฆผ์ ๋ณด์ ํ๋ ๊ธฐ ์ ์ด๋ค. ํ์ง๋ง ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ SSS์ ํฌ๊ธฐ ๋ฑ ์์ค์ํ ์์ ์ดฌ์์ด๋ผ๋ ํน์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ํ๋ค๋ฆผ์ผ์ ํตํ ํ๋ค๋ฆผ์ ๋ฐฉํฅ
๊ณผ ์๋๋ฅผ ์ฐ์ถํ์ฌ ๋ณด์ ํ๋ ๋ฐฉ์์ ๊ธฐ์ ์ ์ ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค.
1.2. ๋ฌธ์ ์ ๋ถ์
โ๊ณ ๋ถํด๋ฅ ์ด๊ณ ํด์ ์ด์ํ์ฅ๋นโ๊ฐ๋ฐ๋ก ์์ค๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์ ๊ฒ ์ ํด๋น๊ธฐ์ ์ ์ฌ์ฉ ๋ฐ ์์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ํ์ง๋ง SSS๋ ํ ์ฐํผ์ฌ์ ๊ฐ๋ ๋ฐ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๊ฑฐ๋ฆฌ์
๋ฐ๋ผ ์์ง๋๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํด์๋๊ฐ ๋ฌ๋ผ์ง๋ ๋ฌธ์ ์ ์ด ์๋ค(Kim et al., 2017). 2000 ๋
๋ ์ด๋ฐ๋ถํฐ ๋์
๋ 400 KHz ๋์ญ์ ์๋์ ๊ฒฝ์ฐ 100โผ 1,200 m์ ์ดฌ์ ํญ์ ๊ฐ์ ธ ๋์ ์ง์ญ์ ์กฐ์ฌํ ์ ์์ผ๋, ๋ถ
ํด๋ฅ์ด 5โผ7 cm๋ก ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ํ์กฐ์ฌ์๋ ์๋ณ๋๊ฐ ๋ฎ์ ๋ฌธ ์ ๊ฐ ์๋ค. 1 MHz๊ธ ๋์ญ์ผ๋ก ๊ณ ์๋ ์๋์ฅ๋น์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ถํด ๋ฅ 3 cm๋ก ์ ๋ฐํ ์กฐ์ฌ๊ฐ
๊ฐ๋ฅํ ๋ฐ๋ฉด ์ดฌ์ ํญ์ 25โผ105 m๋ก ๊ฐ์ํ์๋ค. 2 MHz๊ธ ์ด๊ณ ํด์ ์๋์ฅ๋น์ ๊ฒฝ์ฐ ์ด๋ก ์ ๋ถ ํด๋ฅ์ 1 cm๋ก ๋งค์ฐ ์ ๋ฐํ ์กฐ์ฌ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ์ง๋ง
์ฃผํ์๊ฐ ๋ ์์ง๋ฉด ํด์๋ ํฅ์๊ณผ ์ดฌ์ ํญ ๊ฐ์๋ฅผ ๋์์ ์ผ๊ธฐํ๊ธฐ ๋๋ฌธ ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฆฌ ์ดฌ์์ด ๋ถ๊ฐํผํ๋ค. ์ด์ฒ๋ผ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฆฌ์ดฌ์์ผ๋ก ์ธํด ํ๋ค๋ฆผ์ ์ํ ์์์๊ณกํ์์
์ฌํ๋ ์๋ฐ์ ์๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๊ฐ๊ณ ์๋ค. ํนํ SSS์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ณดํธ์์ ์๋๋ฅผ ๊ฑฐ์นํ ํํ๋ก ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์์ค๋ถ ๋ฐ ํ์๋ฉด์ ์ํ์์์ ์ดฌ์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์,
์ด ๊ณผ์ ์์ ํ๋์ ์ํ ๋ณดํธ ๋กค๋งํ์, ๋ณดํธ ์ด์ ์์ ์ด์ฉ ๋ฏธ์ ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ์์
ํ๊ฒฝ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฐ์ํ๋ ์์์ ํ๋ค๋ฆผ์ผ ๋ก ๋ฐ์ดํฐ ๋ถ์์ ์ด๋ ค์์ด ์๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ์์ค๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ํจ๊ณผ ์ ์ธ ์์ ์ ๊ฒ์ ์ํ์ฌ ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ๊ณผ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ ํ์ฒ๋ฆฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์ด ํ์ํ๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค. Table 1์ ์ฃผ ํ์ ๋์ญ์ ๋ฐ๋ฅธ ์๋์ฅ๋น์ ๋ถํด๋ฅ ๋ฐ ์ดฌ์ ํญ์ ๋ํ๋ธ๋ค.
Table 1
Resolution and shooting width of sonar equipment according to frequency band
Frequence
|
Resolution
|
Detection width
|
|
400 KMz
|
5~7 cm
|
100~1,200 m
|
1 MHz
|
3 cm
|
25~105 m
|
2 MHz
|
1 cm
|
Within 10 m
|
2. ์์ ๋ณด์ ํ๋ก๊ทธ๋จ
2.1. ์์์๊ณก ์์ธ ๋ฐ ๋ณด์ ์ด๋ก
์์ค์ํ์ดฌ์๋ฒ ์ค ํ๋์ธ SSS๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๊ท ์ด ๋ฐ ๋ฐ๋ฆฌ ๋ฑ ์ธ๋ฐํ ์์์ ํ์ธํ ์ ์๋ ์์ค๋ถ ์์ ์ ๊ฒ ์ฅ๋น๋ก ๊ฐ ๊ด๋ฐ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ต๊ทผ์๋ โ๊ณ ๋ถํด๋ฅ
์ด๊ณ ํด์ ์ด์ํ์ฅ๋นโ ๊ฐ ๋ฐ๋ก ์์ค๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์ ๊ฒ์ ํด๋น๊ธฐ์ ์ ์ฌ์ฉ ๋ฐ ์์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ๊ณ ์๋ค. ํ์ง๋ง, ์์ ๋งํ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์ด SSS๋ ํ ์ฐํผ์ฌ์ ๊ฐ๋
๋ฐ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๊ณผ์ ๊ฑฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๋ผ ์์ง๋๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ํด์๋๊ฐ ๋ฌ ๋ผ์ง๋ ๋ฌธ์ ์ ์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๋๋ถ๋ถ ์ผ์ด๋ธ ๋ฑ์ ๋ณดํธ์ ์ฐ๊ฒฐํ ์ฌ ์์ธํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ด์ฉ๋๊ธฐ
๋๋ฌธ์ ํ๋์ ์ํ ๋ณดํธ๋กค ๋งํ์, ๋ณดํธ์ ์ด์ ์ ์ด์ฉ๋ฏธ์ ๋ฐ ์์ค๋ถ์ ๋ฌผ ์ถฉ๋์ ์ํ ์๋๋ฐ๋ ํ๋ค๋ฆผ ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ์์
ํ๊ฒฝ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋
์ด ์ด๋ ค์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ
์ป๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋น๋ฒํ ๋ฐ์ํ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐ ํ๊ธฐ ์ํด์ ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์์ ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ๊ฐ๋ฐํ ์ฌ ์๋ ์ํ์ดฌ์ ์ ํ๋ค๋ฆผ์ ๊ฐ์งํ๊ณ
์ดฌ์ ํ ์์์ ๋ณด์ ํ๋ ๊ธฐ์ ์ ๊ฐ๋ฐํ์๋ค(Kim et al., 2016). ์ ์ฉํ ํ๋ค๋ฆผ ์ผ ์์ ์ฌ์์ Table 2์ ๊ฐ๋ค.
Table 2
Applicable sensor specifications
|
Azimuth accuracy
|
< 0.5 degrees, 0.1 degrees resolution
|
Inclination accuracy
|
Typical 1ยฐ accuracy <ยฑ30ยฐ tilt
|
Inclination range
|
ยฑ80 degrees
|
Temperature range
|
Accuracy specified for 0ยฐC to 50ยฐC, -40ยฐC to +85ยฐC
|
Shock(Operating)
|
3,000 G, 0.5 ms, 10,000 G 0.1 ms
|
Data Refresh Rate
|
0.01 Hz to 40 Hz sentence output rate
|
ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ๊ธฐ์ ์ ํ๋ค๋ฆผ์ ๊ฒ์ถํ๋ ๊ธฐ์ ๊ณผ ํ๋ค๋ฆผ์ ๋ณด ์ ํ๋ ๊ธฐ์ ์ ์กฐํฉ์ด๋ค. ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์๋ ํ๋ค๋ฆผ์ ๊ฒ์ถ, ๋ณด์ ํด์ฃผ๋ ์ฅ์น๋ก ๊ฐ์๋์ผ์์ ๊ฐ์๋์ผ์๋ฅผ
์ด์ฉํ์๋ค. ๊ฐ์ ๋์ผ์๋ ์นด๋ฉ๋ผ์ ํ๋ค๋ฆผ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฐ์๋๋ฅผ ์ ๊ธฐ์ ํธ๋ก ๊ฒ์ถ ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ฐ์๋์ผ์๋ ์ง๋์ค์ธ ์ง๋์ฒด์ ๊ฐ์๋ ๋ฒกํฐ ํ์ ์ด๋์ด ๋ํด์ง๋ฉด
์ง๋์ฒด์ ์ฝ๋ฆฌ์ฌ๋ฆฌํ(Coriolisโ force) ์ด ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ ์ด์ฉํด ์ด ํ์ ๊ฐ์๋๋ฅผ ๊ฒ์ถํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ฒ์ถ์ ์ํด ๋กค(Roll) ๋ฐฉํฅ์ฑ๋ถ๊ณผ
ํผ์น(Pitch) ๋ฐฉํฅ์ฑ๋ถ, ์ (Yaw) ๋ฐฉํฅ์ฑ๋ถ์ผ๋ก ๋๋ ์ ๊ฐ๊ฐ 1๊ฐ์ ๊ฐ์๋ ์ผ์๋ฅผ ๋์ ์์ผ ๊ฒ์ถ, 3๊ฐ์ ์ฑ๋ถ์ ํฉ์ฑํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋ค๋ฆผ ๋ฐฉํฅ๊ณผ
์ ๋๋ฅผ ์ฐ์ถํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐ์๋๊ณ๋ ์ง๋์ ์ํ ์ถ์ ์ด๋์ ๊ฒ์ถํ์ฌ ํ๋ค๋ฆผ์ ์ ๋๊ฐ์ ๊ตฌํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๊ฐ์๋๊ณ๋ฅผ ํต ํด ์ฐ์ถ๋ ํ๋ค๋ฆผ์ ์ค๋ฅ ๊ฐ์
๋ณด์ ํ๋ ์ญํ ์ ํ๋ค.
SSS๋ ๋ณดํธ์ ๊ฒฐ์๋์ด ๋ณดํธ์ ์งํ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ผ 2D์์์ ํ๋ํ๊ฒ ๋๋ค. ๋กค ๋ฒ์๋ ์ฐ์ธก๋ฐฉํฅ์ผ๋ก โ+0ยฐโผ+180ยฐโ์ด๋ฉฐ, ์ข์ธก๋ฐฉํฅ์ผ๋ก โโ0ยฐโผ-99.9ยฐ,
+100ยฐโผ+180ยฐโ์ด๋ค. ๋กค ๋ฒ์๊ฐ ์ข์ธก๋ฐฉํฅ์ผ๋ก โโ80ยฐโผ-99.9ยฐ, +100ยฐโผ+104ยฐโ์ผ ๋, ํ๋ฐฉ์ด ์ฐ ์ธก์ ๊ฐ๋ฆฌํค๋ฏ๋ก ์ฐ์ธก ๋ฒฝ๋ฉด์
์ค์บํ๋ค(Yi et al., 2016). Fig. 3 ์ ๋กค ๋ฒ์์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ๋ฒ์ ๋ฐ ์ค๊ณ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋์ํ ํ ์ฌ ๋ํ๋ธ๋ค.
Fig. 3
Shake correction range and design according to roll range (Yi et al, 2016)
2.2. ์ฌ์ด๋์ค์บ์๋ ์์ฉํ๋ก๊ทธ๋จ ๊ตฌ์ฑ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ์ฉ๋ SSS๋ ๋ ๊ฐ์ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด ํฌํจ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, RealScanโ์ด๋ผ๋ ์ด์ฉํ๋ก๊ทธ๋จ๊ณผ PostScanโ์ด๋ผ๋ ํ์ฒ๋ฆฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ค. ์ด์ฉํ๋ก๊ทธ๋จ(RealScanโ)์ ํ ์ฐํผ์ฌ(Towfish)์์ ํ๋ํ ์ ํธ์ ๋ณด๋ฅผ ์ผ์ด๋ธ๋ก ์ ์ก๋ฐ ์์ ๋ฐํฌ์ ๋(Deck Unit)์ ๋ชจ๋ํฐ๋ฅผ ํตํด ์ค์๊ฐ์ผ๋ก ๋ณด์ฌ ์ฃผ๋ฉฐ, ์๋
์ ํธ๋ฅผ ์์ , ์ ํธ์ฒ๋ฆฌ, ์ถ๋ ฅ ๋ฐ ์ ์ฅ์ ๋ด๋นํ๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๋ค. ํ์ฒ๋ฆฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ(PostScanโ)์ ์ทจ๋ํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ทจ๋์์์ ์ข ๋ ์์ธํ ๋ถ์์ด ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก์ ํ๋, ์์ ๋นจ๋ฆฌ ๋๋ ค๋ณด๊ธฐ, ๋ค๋ก ๋๋ ค๋ณด๊ธฐ, ์ ์ง,
ํ๋ฆฐํธ, GPS ๋ณด์ ์์น ํ์ธ, ๊ฒฝ์ฌ๊ฑฐ๋ฆฌ ๋ณด์ , ๋ชจ์์ดํฌ, ๊ณ ๋์ ๋ณด ์์ ๋ฑ ์ค์ ์ด์ฉ์์ ํ์ธํ ์ ์์๋ ์ธ๋ฐํ ๋ถ๋ถ ๊น์ง ํ์ธํ ์ ์๋ ๋ค์์
๊ธฐ๋ฅ๋ค์ด ํฌํจ๋์ด ์๋ค. ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ํด์ ํ์ฒ๋ฆฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์ ๋ชฉํ๊ธฐ ์ํ์ฌ UI๋ฅผ ๊ฐ๋ฐํ ์์ผ๋ฉฐ, UI์ค๊ณ๋ฅผ ํตํ ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ํด Fig. 4์ ๊ฐ๋ค.
Fig. 4
Shake correction tool design(Park et al., 2012)
3. ํ์ฅ ์ ์ฉ์ฑ ๋ถ์
3.1. ์ฌ์ด๋ ์ค์บ ์๋์ ์ด์ฉ ๋ฐ ํน์ง
SSS๋ 100% ๋์งํธํ์ํจ ์ ํ์ผ๋ก ๋์ ํด์๋์ ๊ฐ๋ ฅ ํ ํ์ฅ์ฑ์ ์๋ํ๋ค. SSS๋ ์์ค์์ ์์ธ๋๋ฉฐ ์์ชฝ์ ํธ ๋์ค๋์๋ก ์ํ๋ฅผ ๋ฐฉ์ฌ ๋ฐ
์ต๋์ ํ๋ ํ ์ฐํผ์ฌ๊ฐ ์ํ์ ๋ฐฉ์ฌ๋ฅผ ๋ช
๋ นํ๊ณ ์ต๋ํ ์ ํธ๋ฅผ ์์ํํ์ฌ ๋ชจ๋ํฐ์์ 2์ฐจ ์ ์์๊ณผ ํจ๊ป ๊ฐ์ข
์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ค. ํ ์ฐํผ์ฌ๋ ์์ธ ์ผ์ด
๋ธ๊ณผ ์ด๋ ์ ๋ฐ์์๋ ์ด์ฉ์ด ์ฉ์ดํ๋๋ก ๋ฒ ํฐ๋ฆฌ ๋ฐ์ค๋ ๊ตฌ ์ฑ๋์ด ์๋ค. ๋ํ, ํ ์ฐํผ์ฌ์๋ ๊ณ ๋์ผ์, ์์ฌ์ผ์, ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์๊ฐ ๋ถ์ฐฉ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ ํ ์ฐํผ์ฌ์์
๊ฐ์ง๋ ์๋ฃ๋ ์ทจ๋ํ ์์๊ณผ ์ธ๋ถ์์ ์ทจ๋ํ GPS ์๋ฃ์ ํจ๊ป ํ์ฒ๋ฆฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ ์ ํตํด ์ ์ฅ๋๊ณ ๋ถ์๋๋ค. ์์ค๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์์ ์ง๋จ์ ์ํ SSS์ ์์ค์กฐ์ฌ
ํน์ง์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
์์ค์กฐ์ฌ์ ์๋ฐฉํฅ ์ํํ์ง๊ธฐ๊ฐ ๊ด์ฌ์ฌ๋ก ๋ฑ์ฅํ๋ ์ด์ ์ค์ ํ๋๋ ์ค์ผ ๋๋ ์ฃผ๋ณ์ ๊ธฐํ ๋ฐ ํ ์์ ์ฌ๊ฑด์ผ๋ก ์ธํ ์ฌ ์ธ๋ ฅ(์ ์์ฌ)์ ์ํ ์กฐ์ฌ๊ฐ
๋ถ๊ฐ๋ฅํ ์ ๋์ ์์ผํ๋ณด๊ฐ ์ด๋ ค์ด ์ง์ญ๊ณผ, ํด์ ๋ฐ ํธ์ ๋ฑ์ ๊น์ ์์ฌ์์์ ์ธ๋ ฅ์ผ๋ก ์ ์กฐ์ฌ์ ํ๊ณ๊ฐ ์๊ณ ์ด์ ๋ํ ํจ์จ์ฑ ๋ฐ ๊ฒฝ์ ์ ์ธ ์ธก๋ฉด์ด
๋๋๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
์์ค์กฐ์ฌ์์ ์ด์ํ์ฅ๋น์ ์ด์ฉ์ ๊ด๋ฒ์ํ ์ง์ญ ๋ฐ ์ค์ผ ๋ ์ง์ญ๊ณผ, ์์ผ๋ฅผ ํ๋ณดํ ์ ์๋ ์ง์ญ์์ ๋น ๋ฅธ ์๊ฐ ๋ด์ ๋ ๋ต์ ์ธ ์์์ ํ์
ํ๋๋ฐ ํจ๊ณผ์ ์ด๋ผ
ํ ์ ์๋ค.
์ํ์ ์ํ ์ดฌ์ ํด์๋๋ ์ฃผํ์ ๋์ญ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฒฐ์ ๋๋ค. ์์ ๋งํ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์ด ์ฃผํ์ ๋์ญ์ด ๋์์ง์๋ก ๊ณ ํด์์ ์ ํ์์์ ์ทจ๋ํ ์ ์์ง๋ง ์ดฌ์
ํญ์ด ์ข์์ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ทผ๊ฑฐ ๋ฆฌ์์ ์ดฌ์ํด์ผ ํ๋ ๋จ์ ์ด ์๋ค. ๋ชฉ์ ๊ณผ ์ฉ๋์ ๋ง๋ ์ฃผํ ์๋์ญ์ ์ ์ ํ์ฌ์ผ ํ๋ฉฐ, ๊ณ ํด์๋์ ์ดฌ์ ์์๋ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฆฌ ์ดฌ์์ด
ํ์์ ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํ๋ค๋ฆผ์ ์ํ ์๊ณกํ์์ ์ฃผ์ํ ์ฌ์ผ ํ๋ค. Fig. 5๋ ํ๋ค๋ฆผ์ผ๋ก ์ธํด ์๊ณก๋ ์์์ ๋ํ๋ธ๋ค.
3.2. ์์ ๋ถ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ํ์ฅ์กฐ์ฌ๋ฅผ ํตํด ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์๊ฐ ๋ถ์ฐฉ๋ SSS์ ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ๋ณด์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ๊ฒ์ฆ ํ์๋ค. ํ์ฅ์กฐ์ฌ๋ฅผ ํตํด ์ป์
์ํ์์์ ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์๊ฐ ๋ถ ์ฐฉ๋์ง ์์ SSS ์ํ์์(๋ณด์ ์ ์์)๊ณผ ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์๊ฐ ๋ถ ์ฐฉ๋ SSS ์ํ์์(๋ณด์ ํ ์์)์ผ๋ก, ์์ ์ทจ๋๊ณผ์ ์์
์ ์์์ฌ๋ถ์ ์ ์๋ถ๋ฅผ ํฌ์
ํ์ฌ ์ค์ ์์๊ธธ์ด ๋ฐ ์์ฌ์ ์ธก ์ ํ์ฌ ๋ถ์ํ์๋ค. ํ์ฅ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ง ์ ์ ๋์ง๊ทธ๋ฅผ ์ฌ์ฉ ํ ์ํ์ดฌ์๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์์ค์กฐ์ฌ๋ฅผ
์ค์ํ์๊ณ , ์ ์๋ถ๊ฐ ํฌ์
๋ ์์์์ฌ๋ถ์ ํ๋ณธ์ 50๊ฐ ์ถ์ถํ์ฌ ๋ถ์ํ์๋ค. Fig. 6๋ ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์๊ฐ ๋ถ์ฐฉ๋ ํ ์ฐํผ์ฌ์ ํ์ฅ์กฐ์ฌ ํญ์ ๋๋ฅผ ๋ํ๋ด ๋ฉฐ, Table 3์ ์ถ์ถ๋ ํ๋ณธ ์ค ํ๋๋ก, ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์๋ก ๋ณด์ ๋ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์์๋น๊ต ๋ฐฉ์์ ๋ํ๋ธ๋ค.
Fig. 6
Towfish with shake sensor and field survey wake
Table 3
Comparison of sonar data and damage through shake sensor
Case
|
Bridge location
|
PostScan confirmation video
|
Diver confirmation video
|
Error factor
|
Bridge location
|
|
|
|
The whole average 2.75%
|
Damage occurred (P7-a,b 90ยฐ)
|
#3. Difference length(L=2.1 m)
|
#3. Difference length(L=2.0 m)
|
5%
|
Depth of water :2.5 m
|
Depth of water :2.5 m
|
0%
|
ํ์ฅ์กฐ์ฌ๋ฅผ ํตํด SSS ์ํ์์์ดฌ์ ์ ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ค์ฐจ์จ์ ์ ์ ์์๋ค. ์์ ๋งํ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์ด ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์ ๊ฐ ๋ฏธ๋ถ์ฐฉ๋ ๋ณด์ ์ ์ํ์์๊ณผ
ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์๊ฐ ๋ถ์ฐฉ๋ ๋ณด์ ํ ์ํ์์์ ๋น๊ตํ์๋ค. ๋ํ, ์์์์ฌ๋ถ์ ์ ์๋ถ๋ฅผ ํฌ ์
ํ์ฌ ์ค์ ์์๊ธธ์ด ๋ฐ ์์ฌ์ ์ธก์ ํ์ฌ ๋ถ์ํ์๋๋ฐ, SSS๋ฅผ
ํตํด ์ดฌ์๋ ์ํ์์์ PostScan์ผ๋ก ํ์ธํ ์์ ๊ธธ ์ด ๋ฐ ์์ฌ์ ์ ์์ฌ๊ฐ ์ธก์ ํ ์ค์ ๊ธธ์ด์ ๋ํ ์ค์ฐจ์จ์ ๊ตฌ ํ์๋ค. ๋ณด์ ์ ๊ณผ ๋ณด์ ํ
์ดฌ์๋ ์ํ์์์ PostScan์ผ๋ก ํ์ธํ ๊ฒฐ๊ณผ ํ๊ท ์ค์ฐจ์จ์ ๊ฐ๊ฐ 12.92%, 2.75%๋ก ํ๋ค๋ฆผ ์ผ ์๋ฅผ ํตํ ๋ณด์ ์ผ๋ก ์ค์ฐจ์จ์ 10.17%์ค์ผ
์ ์์๋ค. Table 4 ์ ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์ ์ ยท๋ฌด์ ๋ฐ๋ฅธ ํ์ฅ์กฐ์ฌ ์ค์ฐจ์จ์ ๋ํ๋ธ๋ค. Fig. 7์ ๋ณด์ ์ ยทํ 50๊ฐ์ ํ๋ณธ์ ๋ํ ์ค์ฐจ์จ ๋ถํฌ๋๋ฅผ ๋ ํ๋ธ๋ค. ๋ณด์ ์ ์ค์ฐจ ๋ฒ์๋ -22.22%์์ 22.86%๋ฅผ ๋ํ๋ด ๋ฉฐ, ๋ณด์ ํ ์ค์ฐจ๋ฒ์๋
-6.06%์์ 5.71%๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
Table 4
Error factor of field survey according to presence or absence of shake sensor
Case
|
Damage location
|
Before correction (m)
|
After correction (m)
|
Actual length (m)
|
Error factor
|
|
Before correction
|
After correction
|
|
1
|
(P4-a 0ยฐ)
|
3.90
|
3.30
|
3.20
|
21.88%
|
3.12%
|
2
|
(P5-a 0ยฐ)
|
1.20
|
1.10
|
1.10
|
9.09%
|
0.00%
|
3
|
(P6-a 0ยฐ)
|
4.90
|
4.63
|
4.40
|
11.36%
|
5.23%
|
4
|
(P7-a,b 270ยฐ)
|
5.70
|
5.20
|
5.00
|
14.00%
|
4.00%
|
5
|
(P7-b 90ยฐ)
|
4.10
|
3.80
|
3.70
|
10.81%
|
2.70%
|
โฆ
|
โฆ
|
โฆ
|
โฆ
|
โฆ
|
โฆ
|
โฆ
|
46
|
(P11-a 0ยฐ)
|
1.20
|
1.45
|
1.50
|
20.00%
|
3.33%
|
47
|
(P11-c 0ยฐ)
|
1.80
|
1.70
|
1.70
|
5.88%
|
0.00%
|
48
|
(P12-b 90ยฐ)
|
3.50
|
4.30
|
4.40
|
20.45%
|
2.27%
|
49
|
(P12-c 90ยฐ)
|
4.50
|
5.30
|
5.40
|
16.67%
|
1.85%
|
50
|
(P13-c 90ยฐ)
|
3.90
|
3.70
|
3.50
|
11.43%
|
5.71%
|
|
|
|
|
|
The whole average |
12.92%
|
2.45%
|
Fig. 7
PostScan confirmation video and diver confirmation video distance scatter
4. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฌ์ด๋์ค์บ์๋์ ์์ค์กฐ์ฌ ์ ์ฉ ์ ๋ฐ์ํ๋ ํ๋ค๋ฆผ์ ๋ํ ๋ณด์ ์ ์ํ์ฌ ๋ณด์ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ๊ณผ ํ์ฒ๋ฆฌ ํ๋ก ๊ทธ๋จ ํด ๊ฐ๋ฐ์ ํตํด ์๋ ๋ฐ์ดํฐ ํด์๋
์ฆ์ง ๋ฐ ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์ ์ ์ฉ์ฑ์ ๋ถ์ ํ์๋ค.
์ฐ์ SSS์ฌ์ฉ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฐ์ํ๋ ํ๋ค๋ฆผ์ ๊ฐ์ง ๋ฐ ๋ณด์ ์ ์ํด ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์๋ฅผ ๊ธฐ์กด ์๋๋ด๋ถ์ ๋ถ์ฐฉํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ก ์ธ ํด ์์
ํ๊ฒฝ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฐ์ํ๋ ํ๋ค๋ฆผ์
๋ณด์ ํ ์ ์์ด ๊ณ์ธก ๊ฐ๊ณผ ์ค์ ๊ฑฐ๋ฆฌ์ ํ๊ท ์ค์ฐจ์จ์ 2.75%๋ก ์ ๋ขฐ์ฑ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฅผ ํ๋ณดํ ์ ์์๋ค.
ํ์ฒ๋ฆฌํ๋ก๊ทธ๋จ(PostScan)์ ํ๋ค๋ฆผ ๋ณด์ ํด์ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ ์ฌ์ฉ์์ ํธ์ ๋ฐ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ํฅ์ ์์ผฐ๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
ํ์ฅ์์ ํ์ฒ๋ฆฌํ๋ก๊ทธ๋จ ํ์ธ ์์๊ณผ ์ ์๋ถ ํ์ธ ์์์ ํ๋ค๋ฆผ ์ผ์์ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ผ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์์ ๊ธธ์ด ๋ฐ ์์ฌ์ ๋ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ค์ฐจ์จ์ ๋น๊ตํ์ฌ SSS์ด์ฉ
์ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ ์ํ ์์ ํ๋ค๋ฆผ ํ์์ ์๋ฐฉํ๋ฉฐ, ์์ค ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์์์ ๋ถ์์ ์ํ ์์ง์ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ทจ๋์ ํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
๋์ผ๋ก ์ด๋ฌํ ์ฐ๊ตฌ์ ๋
ธ๋ ฅ์ด ์ ํํ ์์ค๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์ดฌ์๊ธฐ๋ฒ ๊ณผ ์๋ฃ์ ๊ทผ๊ฑฐํ ์์ ์ง๋จ์ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ์ฌ, ํฅํ ์ฐ์๋ฐฉ์ฌ ์ ์์ญ์๋ ์๋ฏธ ์๋ ๊ธฐ์ฌ๋ฅผ ํ
์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ ํ๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ตญํ ๊ตํต๋ถ ๊ตญํ ๊ตํต๊ธฐ์ ์ด์ง์ฐ๊ตฌ์ฌ์
๏ฝข์ด๊ณ ํด์(2 MHz๊ธ ์ด์)์ ์๋ ๊ฐ๋ฐ์ ํตํ ์์ค๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๋ฌด์ธ์ ์ ์ง๋จ ์์คํ
๊ฐ๋ฐ๏ฝฃ(16CTAP-C097867-02)
์ฐ๊ตฌ๋น ์ง์์ ๋ฐ์ ์ํํ ์ฐ๊ตฌ๊ณผ์ ์
๋๋ค.
(2017), A Study for Optimum Survey Method of Underwater Structure Using the Dual
Sonar Sensor., Journal of Sensors, 2017
(2016), A Study of Operation Methods for Application of Safety Inspection of Underwater
Structures using High Resolution Side Scan Sonar, Korean Society of Coastal Disaster
Prevention., Journal of Coastal Disaster Prevention, 3(2), 67-73.
KOSTAT (2016), Road Bridges and Tunnels Status.
(2012), Development of SONAR-based Smart Underwater Inspection System., 1-3.
(2015), A Study on the Development of Safety Inspection Method in Underwater Structures
Using a High Resolution SONAR., 126-179.
(2013), Development of SONAR-based Smart Underwater Inspection System, Korea Institute
for Structural Maintenance and Inspection Conference, 17(2), 126-129.
(2016), A method development of correctly SONAR image distortion for diagnosis in
underwater structure, KSCE 2016 CONVENTION PROGRAM, 248-249.