์์ฃผ๊ฒฝ
(Joo-Kyoung Yang)
1*
๊นํจ์
(Hyo-Jung Kim)
2
ยฉ Korea Institute for Structural Maintenance Inspection. All rights reserved.
ํค์๋
์ฌ๊ตด, ์ฒ ๋ํฐ๋, ํฐ๋ ๋ฐ๋ฅ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์๋๊ป, ์ฑ์์ฝํฌ๋ฆฌํธ
Key words
Over-breack, Railroad tunnel, Floor concrete Thickness, Filled concrete
1. ์ ๋ก
ํฐ๋์ ๊ตด์ฐฉํ ๋์๋ ๊ตด์ฐฉ๊ณต๋ฒ๊ณผ ์์ง๋ฐ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ผ ๋ฏธ ๊ตด๊ณผ ์ฌ๊ตด์ด ๋ฐ์ํ๊ฒ ๋๋ค. ์ฌ๊ตด์ ์ด๋ ํ ์ง๋ฐ ์กฐ๊ฑด์์๋ ๋ฐ์ํ ์ ์์ผ๋, ์๋ฐ์ธต์ ์ค์น๋๋
ํฐ๋์์ ๋ ๋ง์ด ๋ฐ์ ํ๊ฒ ๋๋ค.
ํฐ๋๊ณต์ฌ์ ๋ฐํ๊ณต๋ฒ์ ํน์ฑ์ ์ฌ๊ตด ๋ฐ์์ ํ์ฐ์ ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์์ผ๋, ๋๋ก๋ ์ฒ ๋ ํฐ๋๊ณต์ฌ์์ ์๋ฐ ์ด์์ ์ต์ํ ํ์ฌ ์ฃผ๋ณ ์๋ฐ์ ๊ณผ๋คํ๊ฒ ์์์ํค์ง
์๊ณ ๋ถ๋ฝ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ์ ์
์ ์ค์ด๋ ๊ฒ์ ๊ณต์ฌ์ ์์ ์ฑ ์ธก๋ฉด์์ ์ค์ํ ๋ฌธ์ ์ด๋ค. ๋ํ ๊ด์ฐ์
๋ฑ ๋ค๋ฅธ ๋ถ์ผ์ ๋น๊ตํ์ฌ ํนํ ํฐ๋์์๋ ์ฌ๊ตด ์ ์ต์ํํ๋
์ ํํ ๋ฐํ๊ฐ ์๊ตฌ๋๋๋ฐ, ์ค๊ณ๋ ๋ฉด์ ์ ๋น ํด ๊ณผ๋คํ ์ฌ๊ตด์ด ๋ฐ์ํ๋ฉด ๊ทธ ๋ถ๋ถ์ ์ํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฐ์ ๋ณด๊ฐ ์ฌ๋ก ์ฑ์์ผ ํ๋ฏ๋ก ๊ตด์ฐฉ ์ฌ์ดํด ์ง์ฐ ๋ฐ ํฐ๋
๊ณต์ฌ์ ๊ฒฝ์ ์ฑ ์ธก๋ฉด์์๋ ์๋นํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์ธ์ด ๋๋ค.
๊ตญ๋ด ํฐ๋ ์ฌ๊ตด ๊ด๋ จ ์ค๊ณ๊ธฐ์ค์ ์ํ๋ฉด ๋๋ก ๋ฐ ์ฒ ๋ ๋๋ถ ๋ถ์ ๋ฐ์ฃผ๊ธฐ๊ด์์ ๊ณต๋๊ตฌ ๋ฐ๋ฅ๋ถ์ ์ฌ๊ตด์ฒ๋ฆฌ๋ ์ฑ์(10 cm) ์ผ๋ก ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ด์์
๊น์ด์ ์ถ๊ฐ ์ฌ๊ตด์ ๋ํด์๋ ๋ณ ๋์ ์ฒ๋ฆฌ์ง์นจ ๋ฐ ๊ธฐ์ค์ด ๋ช
ํํ ๋ช
์๋์ด ์์ง ์์ ์ํ์ด ๋ค. ํ์ง๋ง ํ์ฅ์์ ์ค์ ๋ฐํ๋ฅผ ํ๋ค๋ณด๋ฉด ๋ฏธ๊ตด ๋ณด๋ค๋
์ฌ๊ตด ์ด ๋ง์ด ๋ฐ์ํ๋ฉฐ, ๊ทธ ์๋ ์ค๊ณ์ ์ฑ
์ ํ๋ ์๋ณด๋ค ํจ์ฌ ํฐ ๊ฒฝ ์ฐ๊ฐ ๋๋ถ๋ถ์ด๋ค. ์ค๊ณ๋ ๊ธฐ์ค์ ์ํด ๊ธฐ์ด ๋ฐ๋ฅ๋ถ ์ฌ๊ตด๋์ 10 cm๋ง ๊ณ ๋ คํ๊ณ ,
์ด๋ฅผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ก ์ฑ์ฐ๋๋ก ๋์ด ์์ผ๋, ์ค๊ณ ์ฌ๊ตด๋ ์ด์์ ๊น์ด๋ฅผ ๋ชจ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ก ์ฑ์ฐ๊ฒ ๋๋ฉด ๊ณต ์ฌ๋น๊ฐ ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๋ค.
์ฒ ๋ํฐ๋์ ์ ์ง๊ด๋ฆฌ๋น ์ ๊ฐ ๋ฐ ํฐ๋ ๋ด์ ๋ฐํ๋ ๊ณต๊ฐ์ ์ ๊ถค๋๋ณด์ ์์
์ ๊ฐ์ ์ ์ํด ํญ๊ตฌ์ ์ธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ถค๋๋ฅผ ์ ์ฉ ์ค์ ์์ผ๋ฉฐ, ๋
ธ๋ฐ ์๊ณต์ ์๋ฃํ
ํ ๊ทธ ์๋ถ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ถค๋๋ฅผ ์๊ณตํ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ฒ ๋ํฐ๋ ๋ฐ๋ฅ ์ฌ๊ตด์ด ๋ฐ์ ํ ๊ฒฝ์ฐ ๊ธฐ์กด ์์ถ๊ฐ๋ 18 MPa์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ฑ์ ์๊ณต(T=100
mm๋ฐ์)์ ํ๊ณ ์๊ณ , ์๋ถ์ 150 mmโผ237 mm์ ๋ณด์กฐ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ธต, 240 mm ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ถค๋(TCL์ธต)๋ฅผ ์๊ณตํ๋ ๋ฑ ์ ๋ ์ผ ํ๋ถ์
ํฐ๋ ์๋ฐ ์ฌ์ด์ ์ฝ 600 mm์ ๊ณผ๋ํ ์ฝํฌ๋ฆฌ ํธ๋ฅผ ์๊ณตํ๊ณ ์์ด ๊ฒฝ์ ์ฑ์ด ๋งค์ฐ ๋จ์ด์ง๋ ์ค์ ์ด๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ธฐ์กดํฐ๋๋จ๋ฉด๊ณผ ๊ฒฝ์ ์ฑ์ด ์ ๋ฆฌํ ๋ณ ๊ฒฝํฐ๋๋จ๋ฉด์ ๋ํด ๊ฐ๊ฐ ์ฌ๊ตด ๊น์ด์ ๋ฐ๋ผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ท ์ด ๊ตฌ ์กฐํด์ ๋ฐ ์ค์ฐจ๋ณ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ท ์ด
์ํ๋ ๋ถ์, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ท ์ด ์์ ์ฑ ํ๋ณด๋ฅผ ์ํ ํฐ๋ ๋ฐ๋ฅ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ ๋๊ป์ ๋ํ ์ ์ ์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ณ ์ ํ๋ค.
2. ํด์์กฐ๊ฑด
2.1. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ท ์ด
์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ๊ดด๋ ํญ์ ๊ท ์ด์ ์ํด์ ์ผ์ด๋๋ค. ๋ํ ์ฝ ํฌ๋ฆฌํธ๋ ์๊ฒจ๋ ๋๋ถํฐ ๊ท ์ด์ ๊ฐ๊ณ ์๋ค. ์ฆ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ๊ท ์ด์ ํญ์ ๊ฐ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ๊ทธ ๊ท ์ด์
์ง์ ์ ์ํด ํ๊ดด๊ฐ ์ผ์ด๋ ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ค๋ง ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ด๋ ๊ด์ ์์ ๋ณด๋๋์ ๋ฐ๋ผ ๋ฌ๋ฆฌ ์ดํดํ ์ ์์ ๋ฟ์ด๋ฉฐ Witttmann์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ฌ๋ฃ์
๊ท ์ด ๋ฐ ์์ ๋ํ์ฌ micro level, meso level, macro level ๋ฑ์ผ๋ก ๋๋ ์ด ์ค๋ช
ํ์๋ค. ๋จผ์ ์ฌ๊ธฐ์๋ ํ๊ท ์ ๊ฐ๋
์์
์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ท ์ด์ด ์ด๋ป๊ฒ ์ง์ ๋๋๊ฐ์ ๋ํ์ฌ ๋จผ์ ์ดํด๋ณด๊ณ ์ ํ๋ค.
Fig. 1์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ด๊ธฐ ๊ท ์ด์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ๊ฑฐ๋์ ์ ๋ฆฌ๋ ๊ธ์์ ํ๊ดด๊ฑฐ๋๊ณผ๋ ์๋นํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์ธ ๋ค. ์ด๊ธฐ์ ์๋ ฅ์ด ๊ฐํด์ง๋ฉด Fig.
1(c)์ ๊ฐ์ด ๊ท ์ด ๋จ์์ ์ ๋ ฅ์ง์คํ์์ด ์ผ์ด๋๋ฉฐ, ์๋ ฅ์ด ์ผ์ ํ ํ๊ณ๋ฅผ ๋ฒ์ด๋์ง ์ ์ผ๋ฉด ํ์ฑ์ ์ผ๋ก ๊ฑฐ๋ํ๋ ๊ทธ ํ๊ณ๋ฅผ ๋ฒ์ด๋๋ฉด ๊ท ์ด๋จ์์ ๋ฏธ ์ธ๊ท ์ด(micro
crack)์ด ๋ฐ์ํ์ฌ ๋น์ ํ์ฑ์ ๋ณํ๋ฅผ ๋ณด์ด๋ค๊ฐ ๊ณง Fig. 1(e)์ ๊ฐ์ด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ธ์ฅ ์ต๋ ์๋ ฅ์ ๋๋ฌํ๊ฒ ๋ ๋ค. ์ด ๋ฏธ์ธ๊ท ์ด์ด ๋์ฑ ์ปค์ง๊ณ ๋ณํ๋ฅ ๋ ๋์ด๋๊ฒ ๋๋ฉด ๊ท ์ด ๋จ์์๋ ์ ๋ฆฌ๋ ๊ธ์์ฌ๋ฃ์๋ ๋ฌ๋ฆฌ ๋ณํ์ฐํ(strain-softening)
ํ์์ด ์ผ์ด๋ ๋ณํ๋ฅ ์ ์ฆ๊ฐํ๋ ์๋ ฅ์ ๊ฐ์ํ๊ฒ ๋๋ค. ์ฌ ๊ธฐ์ ๋ณํ๋ฅ ์ด ๋ ์ฆ๊ฐํ๊ฒ ๋๋ฉด ๊ท ์ด๋จ์์๋ ์ฃผ๊ท ์ด(main crack)์ด ๋ฐ์ํ์ฌ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋
๋ ์ด์ ์ฐ์์ฒด๊ฐ ๋ ์ ์์ผ ๋ฉฐ, ์ด ๋์ ์๋ ฅ๋ถํฌ ๋ฐ ๋ณํ๋ฅ ์ ๊ฐ๊ฐ Fig. 1(g), (h)์ ๊ฐ์ด ๋ํ๋ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ Fig. 1(h)์ k1-k2 ๊ตฌ๊ฐ์ ์ค์ ๋ณํ๋ฅ ์ ๋ํ๋ผ ์ ์์ผ๋ฉฐ ๋จ์ง ์ด ๊ตฌ๊ฐ์์์ ์ ์ฒด ๋ณ์๋ง์ ๋ํ ๋ผ ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ณผ์ ์ ๊ฑฐ์ณ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๊ฐ ํ๊ดด๋๋๋ฐ, ์ด ๋
์์์ ์ธ๊ธํ ๋ณํ์ฐํํ์๊ณผ ๋ฏธ์ธ๊ท ์ด์ ๋ฐ์ ๋ฑ์ด ์ฝ ํฌ๋ฆฌํธ ์ฌ๋ฃ์ ํฐ ํน์ง์ด๋ฉฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋น์ ํ์ ํน์ฑ๊ณผ ํฌ ๊ธฐํจ๊ณผ์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค.
Fig. 1
Fracture process in concrete
์ด์ ๊ฐ์ด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ด๋ ํ ํํ์ ํ์ค์ด ์์ฉ ํ๋๋ผ๋, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์์์ ๊ท ์ด์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ถ์ฌ์ ์ธ์ฅ ๋ณ ํ๋ฅ ์ ์ํด์ ์ผ์ด๋๋ค. ์ธ์ฅ๋ ฅ์
๋ฐ์ผ๋ฉด ๊ทธ ํ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก์ ์ธ์ฅ ๋ณํ๋ฅ ์ด ๋ฐ์ํ์ฌ ๊ท ์ด์ ์์ฉํ์ค์ ์์งํ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๋ฐ์๋๋ฉฐ, ๋ฐ๋ฉด ์์ถ๋ ฅ์ ๋ฐ์ผ๋ฉด Fig. 2์์์ ๊ฐ์ด ์์ฉํ์ค ์ ๋๋ํ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์์ถ ๋ณํ๋ฅ ์ด ๋ฐ์๋๊ณ ํฌ์์ก๋น์ ํจ ๊ณผ์ ์ํด ํ๊ณผ ์์งํ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์ธ์ฅ ๋ณํ๋ฅ ์ด ๋ฐ์๋์ด ๊ท ์ด์ ์์ฉํ์ค๊ณผ
๋๋ํ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๋ฐ์ํ๊ฒ ๋๋ค.
Fig. 2
Fracture process under compression
๋ํ ํ์ค์ ์ฌํ์๋์ ๋ฐ๋ผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ฐ๋, ๊ท ์ด์ ์์ฑ ๊ณผ ๋ถํฌ, ๊ท ์ด ๋ฐฉํฅ์ด ํฌ๊ฒ ๋ฐ๋๊ฒ ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ฏธ์ธํ๊ฒ ๊ด ์ฐฐํ๋ฉด ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์ ์์์
์ธ๊ธํ ๊ณผ์ ์ ์ํ์ฌ ์ด๋ฃจ์ด ์ง๋ค๊ณ ๋ณผ ์ ์๋ค.
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ท ์ด์ ์์ธ์ ๋ฌด์ํ ๋ง ๋ค. ๋ํ ์ค์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์์๋ ์ด๋ฌํ ๊ฐ๊ฐ์ ๊ท ์ด ์ ์ธ์ด ๋์๋ค๋ฐ์ ์ด๊ณ ๋ณตํฉ์ ์ผ๋ก ์์ฉํ์ฌ
๋ํ๋๊ฒ ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๋ํ๋๋ ๊ท ์ด์ ๋ถ๋ฅํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ ๋ค์ํ๊ฒ ์ ์๋๊ณ ์๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ ์๋๋ ๊ท ์ด์ ๋ถ๋ฅ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์
๊ตฌ์กฐ์ ๊ธฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ๊ตฌ์กฐ์ ๊ท ์ด๊ณผ ๋น๊ตฌ ์กฐ์ ๊ท ์ด๋ก ๋๋๋ ๋ฐฉ๋ฒ, ๊ท ์ด์ ๋ฐ์์๊ธฐ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฒฝํ ์ ๊ท ์ด๊ณผ ๊ฒฝํ ํ ๊ท ์ด๋ก ๋๋๋ ๋ฐฉ๋ฒ, ๊ท ์ด์
์์ธ์ ๋ฐ๋ผ ๋๋๋ ๋ฐฉ๋ฒ, ๊ท ์ด์ด ๋ฐ์ํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ข
๋ฅ๋ ์ฅ์์ ๋ฐ๋ผ ๋๋๋ ๋ฐฉ ๋ฒ ๋ฑ์ด ์๋ค.
2.2. ํด์ ๊ฐ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํฐ๋ ๋ฐ๋ฅ ์ฌ๊ตด ์ฑ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฐ ๋ณด์กฐ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ท ์ด ์์ ์ฑ ๊ฒํ ๋ฅผ ์ํด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฐ๋๋จ๋ฉด์ ๊ตฌ ์กฐํด์์ ์งํํ์๋ค. ์ฌ๊ตด ๊น์ด์
๋ฐ๋ฅธ ๋ณด์กฐ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ์ง๋ฐ์ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ผ ํด์์ ์ํํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ณธ ํด์์ ์ํด Fig. 3๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ชจ๋ธ๋งํ์ฌ ๋ฒ์ฉ ๊ตฌ์กฐํด์ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ ANSYS WB๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
Tables 1, 2๋ ๊ฐ๊ฐ ํฐ๋ ๋ฐ๋ฅ ์ฌ๊ตด ์ฑ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฐ ๋ณด์กฐ๋ ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ท ์ด ์์ ์ฑ ๊ฒํ ๋ฅผ ์ํํ๊ธฐ ์ํ ์ฌ ์ฌ์ฉ๋ ๋์์ฝํฌ๋ฆฌํธ, ๋ณด์กฐ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ,
๊ถค๋์ฑ์ ์ฝํฌ ๋ฆฌํธ์ ํด์์ง๋ฐ์ ๋ฌผ์ฑ์น๋ฅผ ํ๋ก ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค.
Table 1
Type
|
Modulus of elasticity (MPa)
|
Compressive strength (MPa)
|
Poissonโs ratio
|
Unit weight (kN/m3)
|
|
Concrete
|
27.537
|
30
|
|
|
track
|
|
|
Auxiliary
|
|
|
|
|
concrete
|
23.817
|
18
|
0.18
|
2,300
|
layer
|
|
|
Concrete
|
21.419
|
12
|
|
|
filling layer
|
|
|
Table 2
Type
|
Modulus of elasticity (MPa)
|
Poissonโs ratio
|
Internal friction angle (degree)
|
Unit weight (kN/m3)
|
|
Sedentary
|
60
|
0.30
|
28
|
20.0
|
deposit
|
Weathered
|
200
|
0.30
|
33
|
20.0
|
rock
|
Soft rock
|
1,200
|
0.28
|
35
|
24.0
|
Hard rock
|
14,000
|
0.25
|
40
|
27.0
|
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ธฐ์กด ํฐ๋ ๋จ๋ฉด๊ณผ ๋ณ๊ฒฝ ํฐ๋ ๋จ๋ฉด์ ๋ํ์ฌ ๊ฐ์ฅ ์ฝํ ์ง๋ฐ์ธ ํํ์์ ๋ํด์๋ 0 mm, 50 mm, 100 mm, 150 mm, 250
mm์ ์ด 5๊ฐ์ง ์ฌ๊ตด ๊น์ด๋ฅผ ํด์๋ณ์๋ก ์ค์ ํ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ณด๋ค ๊ฐํ ์ง๋ฐ์ธ ์ฐ์๊ณผ ๊ฒฝ์์ ๋ํด์๋ ๊ตฌ์กฐ์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ฅ ์ทจ์ฝํ ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ ์ฌ๊ตด
๊น์ด์ธ 0mm์ ๋ํ ์ฌ ํด์์ ์ํํ์ฌ ๋น๊ต, ๊ฒํ ํ์๋ค.
Fig. 4์ ๊ธฐ์กด ํฐ๋๊ณผ ํฐ๋ ๋จ๋ฉด ๊ฐ์ ์์ธ Fig. 5์ ๊ฐ์ด ๋ณ ๊ฒฝ ํฐ๋ ๋จ๋ฉด์ ๋ํด ์ฌ๊ตด ๊น์ด ๋ฐ๋ฅธ ๋ณด์กฐ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ํ ํ์, ์ฐ์, ๊ฒฝ์ ๋ฑ ์ง๋ฐ์ ๊ณ ๋ คํ ์ผ์ฒดํ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ฑํํ์ฌ ์ํํ์์ผ๋ฉฐ,
ํฐ๋์ ์ด ๊ธธ์ด๋ 10 m, ์ง๋ฐ ๊น์ด๋ 3 m๋ก ์ค ์ ํ์ฌ ํด์์ ์งํํ์๋ค.
Fig. 4
Existing railroad tunnel section
Fig. 5
Modified railroad tunnel section
๋ณ๊ฒฝ ํฐ๋ ๋จ๋ฉด์ ๊ธฐ์กด ํฐ๋ ๋จ๋ฉด์ ๊ณผ๋ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ฌ์ฉ ์ ์ค์ฌ ์๊ฐ ์ ๊ฐ์ ๋ชฉํ๋ก ํ ํฐ๋ ๋ฐ๋ฅ๋ถ ๊ฐ์ ์์ด๋ค. ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ํฐ๋ ๋ฐ๋ฅ๋ถ
๋ณด์กฐ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์๊ณต ํ์ง ์๊ณ ์๋ฐ๋ถ์์ ํฐ๋ ๊ตด์ฐฉ์ ๋ฐ์ํ๋ ์ฌ๊ตด์ ์ฑ์ฐ๋ ์ฑ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ ๋ฐ๋ก ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฐ ๊ถค๋ ์ฑ์ ์ฝํฌ๋ฆฌ ํธ๊ฐ
์์นํ๋ค. ๋ณด์กฐ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์๊ณตํ์ง ์์ผ๋ฏ๋ก ๊ธฐ ์กด ํฐ๋ ๋จ๋ฉด์ ๋นํด ๋น์ฉ์ ์ ๊ฐํ ์ ์๋ ์ด์ ์ด ์๋ค.
๋ค์ Figs. 6, 7๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ธฐ์กด ํฐ๋ ๋จ๋ฉด์ ๋ํด์๋ TCL์ธต, ๋ณด์กฐ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ 150 mm, ์ฑ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ก ๋ชจ๋ธ๋งํ์์ผ ๋ฉฐ, ๋ณ๊ฒฝ ํฐ๋ ๋จ๋ฉด์ ๋ํด์๋ TCL์ธต,
์ฑ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ก ๋ชจ๋ธ ๋งํ์๋ค.
Fig. 6
Modeling of existing tunnel section with over-break
Fig. 7
Modeling of modified tunnel section with over-break
ํฐ๋ ๋ฐ๋ฅ ์ฌ๊ตด ์ฑ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฐ ๋ณด์กฐ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ท ์ด ์์ ์ฑ ๊ฒํ ๋ฅผ ์ํด ์ํ๋ ๋ณธ ํด์์์ ํฐ๋ ๋์์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ์ค์ ๋ค์ Fig. 8๊ณผ ๊ฐ์ด KRL-2012 ๊ธฐ์ค ํ์ค์ด์ฐจํ์ค ์ฌ ํ๋๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ์๋ค. ํฐ๋ ๊ธธ์ด 10 m์ ๋ฑ๋ถํฌํ์ค๊ณผ 3 m ๊ฐ๊ฒฉ์ ์ง์คํ์ค์ ๋ ์ผ์ ๋ฐ๋ผ ์ฌํํ์์ผ๋ฉฐ,
์ด์ฐจ์ ์งํ ๋ฐฉํฅ Z๋ฐฉํฅ์ ์ ์ธํ๊ณ X, Y๋ฐฉํฅ์ผ๋ก๋ง ๊ฑฐ๋ํ ์ ์๋๋ก ๊ฒฝ ๊ณ์กฐ๊ฑด์ ๊ณ ๋ คํ์๋ค.
3. ํด์๊ฒฐ๊ณผ ๊ณ ์ฐฐ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํฐ๋ ๋ฐ๋ฅ์ฌ๊ตด ์ฑ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฐ ๋ณด์กฐ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ท ์ด์์ ์ฑ ๊ฒํ ๋ฅผ ์ํด ๊ธฐ์กด ํฐ๋๋จ๋ฉด๊ณผ ๋ณ๊ฒฝ ํฐ ๋๋จ๋ฉด์ ๋ฐ๋ฅ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ถ ์ฌ๊ตด ๊น์ด๋ฅผ
0 m, 50 mm, 100 mm, 150 mm, 250 mm๋ก ๋ณํ์ํค๊ณ ์ง๋ฐ ์กฐ๊ฑด์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ํด์์ ์ํํ์๋ค.
-
1) ์ต๋์ธ์ฅ์๋ ฅ์ ๊ฒํ ํ ์ ์๋ ์ต๋์ฃผ์๋ ฅ, ์ต๋์์ถ์ ๋ ฅ์ ๊ฒํ ํ ์ ์๋ ์ต์์ฃผ์๋ ฅ์ ์ฌ๊ตด ๊น์ด์ ๋ฐ๋ผ ๋ฏธ์ธ ํ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ผ๋ ๊ท ์ผํ๊ฒ ๊ฐ์ด ๋ํ๋๊ณ
์์ผ๋ฉฐ, ๊ธฐ์กด ํฐ ๋๋จ๋ฉด์ ์ต๋์ฃผ์๋ ฅ ๊ฐ์ด ๋ณ๊ฒฝ ํฐ๋๋จ๋ฉด์ ๋นํด ์ฝ 1.2 MPa ๋ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค.
-
2) Figs. 9~14์ ์๋ ฅ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ์ธ์ฅ ๋ฐ ์์ถ ์ต๋ ์๋ ฅ๊ฐ์ ํ์ค์ด ์ฌํ๋๋ TCL์ธต์์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ๊ตด๋ถ์ ์ฑ์์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ถ๋ถ์์๋ ์ฌ๊ตด ๊น์ด์
๊ด๊ณ ์ ์ด ๊ท ์ด์ด๋ ํ๊ดด๋ฅผ ์ ๋ฐํ๋ ์๋ ฅ์ด ๋ฐ์ํ์ง ์๋ ๊ฒ์ผ ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.Fig. 10Fig. 11Fig. 12Fig. 13
-
3) ๋ณ๊ฒฝ ํฐ๋๋จ๋ฉด์ ์ ์ฒด๋ณํ๋์ด ๊ธฐ์กด ํฐ๋๋จ๋ฉด๋ณด๋ค ๋น๊ต ์ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋๋ฉฐ ์ด๋ ๋ณด์กฐ๋์์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ธต์ ๋ถ์ฌ๋ก ์ธ ํ ๋ณํ ์ฆ๊ฐ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋, ํ์ค์ฌํ์
๋ถ๊ทผ์ ๊ตญ๋ถ ์ ์ธ ์ต๋๊ฐ์ด 0.7 mm ์ดํ์ ์์ ๊ฐ์ ๋ณด์ด๋ฏ๋ก ๋ณ๊ฒฝ๋จ ๋ฉด์ ์ฌ์ฉ์ฑ์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค.
-
4) ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ท ์ด๋ฐ์๊ธฐ์ค ์ค ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ ๊ฐ ๋๊ธฐ์ค์ ์ ์ฉํ์ฌ ๋ถ์ํด ๋ณด๋ฉด, ์ต๋์ฃผ์๋ ฅ์ด TCL ์ธต์ ์ชผ๊ฐฌ์ธ์ฅ๊ฐ๋๋ฅผ ์ด๊ณผํ์ง ์์ผ๋ฏ๋ก ๋ณ๊ฒฝ๋จ๋ฉด์
์ฒ ๋ํ์ค ์ ์ํ ๊ท ์ด๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ฎ์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ฉฐ, ์ต์์ฃผ ์๋ ฅ์ด TCL์ธต์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ค๊ณ๊ธฐ์ค์์ถ๊ฐ๋ ๊ฐ ์ดํ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฏ๋ก ์ฒ ๋ํ์ค์ ์ํ
์์ถํ๊ดด ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค.
-
5) Table 3์ ์ต๋์ฃผ์๋ ฅ๊ณผ ์ต์์ฃผ์๋ ฅ ๊ฐ์ Fig. 8์ ๋ณด์ด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ ์ ํ์ค์ ํ๋ถ์ ์๋ ฅ์ง์ค์ ์ํ ๊ตญ์์ ์ธ ๊ฐ์ด๋ฉฐ, ์ค์ ์ฒ ๋ํ์ค์ด ์ฌํ๋๋ ๋ ์ผ๋ถ์ ์ฌํํญ์ ๊ณ ๋ คํ๋ค๋ฉด ์ด ๊ฐ๋ค์ Table
3์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ณด๋ค ์๊ฒ ๋ํ๋ ๊ฒ์ผ ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค.
Table 3
|
|
DO1 |
Total deformation (mm)
|
Maximum principal stress (MPa)
|
Minimum principal stress (MPa)
|
fsp
5
|
fck
6
|
|
Existing section
|
WR2 |
0
|
0.313
|
4.384
|
17.131
|
Maximum Principal Stress < fsp (4.3 MPa) ok.
|
Minimum Principal Stress < fck (30 MPa) ok.
|
50
|
0.265
|
4.090
|
16.136
|
100
|
0.184
|
4.389
|
17.126
|
150
|
0.192
|
4.383
|
17.129
|
250
|
0.147
|
4.372
|
17.136
|
SR3 |
0
|
0.075
|
4.250
|
17.209
|
HR4 |
0
|
0.040
|
4.291
|
17.184
|
|
Modified section
|
WR2 |
0
|
0.665
|
3.116
|
14.824
|
50
|
0.590
|
3.214
|
14.759
|
100
|
0.526
|
3.276
|
14.718
|
150
|
0.452
|
3.325
|
14.686
|
250
|
0.337
|
3.396
|
14.640
|
|
SR3 |
0
|
0.088
|
3.437
|
14.614
|
|
HR4 |
0
|
0.038
|
3.592
|
14.519
|
Fig. 9
Analysis results of existing section on weathered rock
Fig. 10
Analysis results of existing section on soft rock
Fig. 11
Analysis results of existing section on hard rock
Fig. 12
Analysis results of modified section on weathered rock
Fig. 13
Analysis results of modified section on soft rock
Fig. 14
Analysis results of modified section on hard rock
4. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ธฐ์กด ํฐ๋ ๋จ๋ฉด๊ณผ ๋ณ๊ฒฝ ํฐ๋ ๋จ๋ฉด์ ๋ํ์ฌ ๊ฐ์ฅ ์ฝํ ์ง๋ฐ์ธ ํํ์์ ๋ํด์๋ 0 mm, 50 mm, 100 mm, 150 mm, 250
mm์ ์ด 5๊ฐ์ง ์ฌ๊ตด ๊น์ด๋ฅผ ํด์๋ณ์๋ก ์ค์ ํ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ณด๋ค ๊ฐํ ์ง๋ฐ์ธ ์ฐ์๊ณผ ๊ฒฝ์์ ๋ํด์๋ ๊ตฌ์กฐ์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ฅ ์ทจ์ฝํ ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ ์ฌ๊ตด
๊น์ด์ธ 0 mm์ ๋ํ ์ฌ ํด์์ ์ํํ์ฌ ๋น๊ต, ๊ฒํ ํ์๋ค.
์ฌ๊ตด๋ถ์ ์ฑ์์ฝํฌ๋ฆฌํธ์์๋ ์ฌ๊ตด ๊น์ด์ ๊ด๊ณ์์ด ๊ท ์ด ์ด๋ ํ๊ดด๋ฅผ ์ ๋ฐํ๋ ์๋ ฅ์ด ๋ฐ์ํ์ง ์์์ผ๋ฉฐ, ๋ณ๊ฒฝ ํฐ๋ ๋จ๋ฉด์ ์ ์ฒด๋ณํ๋์ด ๊ธฐ์กด ๋จ๋ฉด๋ณด๋ค
๋น๊ต์ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ณํ๋์ด ์ฆ๊ฐํ๋ ์ด์ ๋ ๋ณด์กฐ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ธต์ ๋ถ์ฌ๋ก ์ธ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋, ํ์ค์ฌํ์ ๋ถ๊ทผ์ ๊ตญ๋ถ์ ์ธ ์ต๋๊ฐ์ด 0.7 mm
์ดํ์ ์์ ๊ฐ์ ๋ณด์ฌ ๋ณ๊ฒฝ๋จ๋ฉด์ ์ฌ์ฉ์ฑ์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋์๋ค. ๋ณ๊ฒฝ๋จ๋ฉด TCL ์ธต์ ์ต๋์ฃผ์๋ ฅ์ด ์ชผ๊ฐฌ์ธ์ฅ๊ฐ๋๋ฅผ ์ด๊ณผํ์ง ์๊ณ , ์ต์์ฃผ์๋ ฅ์ด
์ค๊ณ๊ธฐ์ค์์ถ ๊ฐ๋ ๊ฐ ์ดํ์ด๋ฏ๋ก ๋ณ๊ฒฝ๋จ๋ฉด์ ๊ท ์ด๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ๊ณผ ์์ถํ๊ดด ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋งค์ฐ ๋ฎ์๋ค.
๋ณ๊ฒฝ ํฐ๋ ๋จ๋ฉด์ ๊ธฐ์กด ํฐ๋ ๋จ๋ฉด์ ๊ณผ๋ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ฌ์ฉ ์ ์ค์ฌ ์๊ฐ ์ ๊ฐ์ ๋ชฉํ๋ก ํ ํฐ๋ ๋ฐ๋ฅ๋ถ ๊ฐ์ ์์ผ๋ก ๋ณด์กฐ ๋์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์๊ณตํ์ง ์์ผ๋ฏ๋ก
๊ธฐ์กด ํฐ๋ ๋จ๋ฉด์ ๋นํด ๋น์ฉ์ ์ ๊ฐํ ์ ์๋ ์ด์ ์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ์ฉ์ฑ ๋ํ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์ ์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
์ด ์ฐ๊ตฌ๋ 2013๋
๋ ์ฒญ์ด๋ํ๊ต ์ฐ๊ตฌ๋
์ง์์ผ๋ก ์ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ด์ ๊ฐ์ฌ๋๋ฆฝ๋๋ค.
(1963), Strains and stresses of concrete at initiation of cracking and near failure.,
ACI J. Proc., 60(7), 853-880.
(1961), Crack Propagation and the Fracture of Concrete, ACI Journal., Proceedings,
58(5), 591-610.
(1951), Factors Influencing Concrete Strength ACI Journal., Proceedings, 47(6), 417-432.
(1931), The Influence of Rapidly Alternating Loading on Concrete and Reinforced Concrete.,
Struct. Eng. (Lond.), 9, 410-432.
(1959), Physical Problems in the Testing of Concrete., Zement-Kalk-Gips (Wiesbaden),
12(1), 1-9.
(1958), Investigations Into The Strength of Concrete Under Sustained Load., RILEM
Symposium on the Influence of Time upon Strength and Defomation of Concrete