์ ํํธ
(Tae-Ho Yoo)
1
์ฅ๋ณํ
(Byung-Ha Chang)
2*
ํํํ
(Hyun-Pyo Hong)
3
ยฉ Korea Institute for Structural Maintenance Inspection. All rights reserved.
ํค์๋
์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ, ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋, ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น, ๊ฐ๋, ๋ด๊ตฌ์ฑ
Key words
ultrarapid-hardening polymer-modified concrete, matakaolin content, polymer-binder ratio, strengths, durability
1. ์ ๋ก
์ต๊ทผ์๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ด ๋ํํ ๋์ด๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ์ ์์ผ ๋ก๋ ์ ์ง๊ด๋ฆฌ์ ์ค์์ฑ์ด ์ฆ๋๋ ๊ฒ์ด๋ค. ํ์ฌ๋ ๋๋ก๋ ์๏ฝฅ ํ์๋ ์์ค์ ๋น๋กฏํ์ฌ ์ง์ค ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ด๋
์๋ฐ์ฑ์ ํ์๋ก ํ๋ ์์ค ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๋ฑ์ ๋ค์ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์์ ๊ท ์ด ๋ถ ์๋ ์์ ๋ถ์์ ๋ํ ๋ณด์์์
์ด ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์๋ค. ๋ณด์์ ์
์ ์ฌ์ฉ๋๋
์ฌ๋ฃ ์ค์์ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ฌ์ฉ๋๋ ์ฌ๋ฃ๋ ์๋ฉ ํธ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๋ผ๊ณ ๋ณผ ์ ์๋ค. ํ์ง๋ง ์๋ฉํธ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๋ ๋ฎ์ ๊ฐ๋ํน์ฑ๊ณผ ๊ฒฝํ์๊ฐ์ด ๊ธธ๊ณ ์๋ถ ์์ค์ ๋ฐ๋ฅธ
๊ฑด์กฐ์์ถ ๋ณ ํ๋์ด ํฌ๋ค๋ ๋จ์ ์ด ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋จ์ ์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ์๋ฐ ๊ตฌ ์กฐ๋ฌผ ๋๋ ๊ธ์์๊ณต์ ํ์๋ก ํ๋ ์กฐ๊ฑด์์์ ์๋ฉํธ ๋ชจ๋ฅด ํ๋ฅด ์ฌ์ฉ์ ๋ง์
๋ฌธ์ ๋ฅผ ์๋ฐํ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด์ ์ด์๊ฒฝ ์๋ฉํธ ์ด์ฉํ ๋ค์ํ ๋ณด์๏ฝฅ๋ณด๊ฐ ์ฌ๋ฃ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ๋ฐํ ์งํ๋๊ณ ์๋ค(Ssangyongcement,1998).
์ด๋ฐ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํตํ์ฌ ํจ ๋ฐ ์ธ์ฅ๊ฐ๋, ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋, ๋ด์ฝํ ์ฑ, ๋ด์์ฑ ๋ฑ์ด ๊ฐ์ ๋ ๋ณด์ยท๋ณด๊ฐ์ฉ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝ ํฌ๋ฆฌํธ ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๊ฐ ๊ฐ๋ฐ๋์๋ค.
ํ์ง๋ง, ์ด์๊ฒฝ ์๋ฉํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ์กฐ๊ธฐ์ ๋น ๋ฅธ ๊ฐ๋๋ฐํ์๋ ํจ๊ณผ์ ์ด๋ ์ ์ ์ด๊ธฐ์, ์ผ๋ฐ ์๋ฉํธ์ ๋นํด ์๋์ ์ผ๋ก ๋์ ์ํ์ด๊ณผ ๊ฑด ์กฐ์์ถ์ผ๋ก
์ธํด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๋ด์์ ์ด๊ณผ ์๋ถ์ ์ด๋์ผ๋ก ์ธํ ์์ถ์ด ๋ดโค์ธ๋ถ์ ์์ธ์ ์ํด ๊ตฌ์๋จ์ผ๋ก์จ ๋ฏธ์๊ท ์ด์ด ๋ฐ ์ํ๊ธฐ ์ฝ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฏธ์๊ท ์ด์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋งคํธ๋ฆญ์ค
๋ด์ ํฌ ์์ฑ์ ์ฆ๊ฐ์ํค๊ณ ๋ค์ํ ํํ์ ํ๊ดด๋ฅผ ์ ๋ฐํจ์ผ๋ก์จ ๊ตฌ์กฐ ๋ฌผ์ ์ญํ์ ํน์ฑ ๋ฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ ํ์ ์ง์ ์ ์ธ ์์ธ์ด ๋ ์ ์ ์ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์์ ์ฑ์
์ฌ๊ฐํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์๋ค(Whiting et al., 1994 ).
ํํธ, ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ์ ๋จ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ์ํธ๋ฆฐ์์ดํธ์ ์์ฑ์ ์ ๋ํ๋ฉฐ, ์๋ฉํธ์ ์ฃผ์ ๊ด๋ฌผ ์ค ํ๋์ธ ์๋ผ์ดํธ(alite) ์ ํ์ฑํ๋ฅผ ์ ๋ํ์ฌ ๋ฐ์์๋๋ฅผ
๊ฐ์ํ์์ผ ์กฐ๊ธฐ๊ฐ๋๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์ํค๋ฉฐ, ์ค์ฅ๊ธฐ์ ์ผ๋ก๋ ํฌ์กธ๋ ๋ฐ์์ผ๋ก ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ฒฝ ํ์ฒด์ ์กฐ์ง์ ์น๋ฐํ ์ํด์ผ๋ก์จ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ํ์ ํ ๊ฐ์ ํ ์
์์ผ๋ฉฐ, ์์นผ๋ฆฌ๊ณจ์ฌ๋ฐ์์ ์ต์ ์๋ ํ ์ ํ ํจ๊ณผ๊ฐ ์๋ค๊ณ ๋ณด๊ณ ๋์๋ค(์ ์์ ๋ฑ, 2004).
๋ฐ๋ผ์, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ด ์ฐ์ํ์ฌ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ๋ฉด ์ค๋ฒ ๋ ์ด์ฉ ๋ณด์์ฌ๋ก ์ฌ์ฉ๊ฐ๋ฅํ ๊ณ ์ฑ๋ฅ ์ฌ๋ฃ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ก์จ ์ด์๊ฒฝ ์๋ฉํธ์ ์๋ฉํธ ํผํ์ฉ ๋ผํ
์ค๋ฅผ
๊ฒฐํฉ์ฌ๋ก ์ฌ์ฉํ ๊ณ , ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ์ ์ฒจ๊ฐํจ์ผ๋ก์จ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ ๋ฆฌํธ์ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น ๋ฐ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋์ ์ํฅ์ ๋ฐ ๋ฅธ ๊ฐ๋ ๋ฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ๋ฅ์
๊ฒํ ํ์๋ค.
2. ์ฌ์ฉ์ฌ๋ฃ
2.1 ์ด์๊ฒฝ ์๋ฉํธ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฌ์ฉ๋ ์๋ฉํธ๋ ์ด์๊ฒฝ ์๋ฉํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ผ ๋ฉฐ, ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ฑ์ง์ Table 1๊ณผ ๊ฐ๋ค.
Table 1
Physical Properties of Ultrarapid-Hardening Cement
2.2 ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ
๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ์ ๋จ๊ธฐ์ ์ผ๋ก๋ ์ํธ๋ฆฐ์์ดํธ(Ettringite)์ ์ ์ฑ๊ณผ ์๋ฉํธ ์ฃผ์ ๊ด๋ฌผ์ธ ์๋ผ์ดํธ(Alite)์ ํ์ฑํ๋ก ์ด๊ธฐ๊ฐ ๋๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์ํจ๋ค.
์คยท์ฅ๊ธฐ์ ์ผ๋ก๋ ์๋ฉํธ์ ์์ฐํ์นผ์๊ณผ ์ ํฌ์กธ๋ ๋ฐ์์ผ๋ก ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์กฐ์ง์ด ์น๋ฐํ๊ฒ ๋์ด ๊ฐ๋ ๋ฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ํฅ์์ํค๋ฉฐ, ํนํ ๊ณ ๊ฐ๋์ฉ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํฐ
ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํํ๋ค. Fig. 1์ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ์ ์ฑ๋ฅ ๊ฐ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๋ํ ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ์ ์ฃผ์ ๋ฐ์์ ๋ฌผ์ ์กด์ฌ ํ์์ ์ ์ฐํ์นผ์๊ณผ Al2O3์ SiO2์ ๋ฐ์์ด๋ค. ์ฆ, ๋น๊ฒฐ์ ์ง์ ์๋ฃจ ๋ฏธ๋์ ์ค๋ฆฌ์นด ์ฑ๋ถ์ด ์ํ์์ฑ๋ฌผ๊ณผ ๋ฐ์ํ์ฌ C-A-H ๋ฐ C-S-H ์ํ๋ฌผ์ ์ถ๊ฐ๋ก ์์ฑํ์ฌ ์น๋ฐํ ์กฐ์ง์ ๋ง๋ค๊ธฐ
๋๋ฌธ์ ์ด๊ธฐ์ ์ํธ๋ฆฐ์์ดํธ์ ์์ฑ๊ณผ C3S์ ํ์ฑํ๋ฅผ ๊ฐ ์ ธ์ ์กฐ๊ธฐ๊ฐ๋๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์ํค๊ณ , ์ดํ ํฌ์กธ๋ ๋ฐ์์ผ๋ก ๊ฐ๋ ๋ฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ํฅ์์ํจ๋ค. ๋ณธ ์คํ์ ์ฌ์ฉ๋ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ฑ์ง์ Table
2์ ๊ฐ๋ค.
Fig. 1
Performance Improvement of Metakaolin Mechanism
Table 2
Physical Properties of Metakaolin
2.3 ๊ณจ์ฌ
๋ณธ ์คํ์ ์ฌ์ฉ๋ ์๊ณจ์ฌ ๋ฐ ๊ตต์ ๊ณจ์ฌ๋ ๋ถ์๋ชจ๋ ๋ฐ ์์ ์ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ฑ์ง์ Table 3๊ณผ ๊ฐ๋ค.
Table 3
Physical Properties of Aggregates
2.4 ์๋ฉํธ ํผํ์ฉ ๋ผํ
์ค
์๋ฉํธ ํผํ์ฉ ๋ผํ
์ค๋ ์ํฌ๋ฆด ์๋ฉ์ ผ๊ณผ ํด๋ฆฌ๋ฉํธ์ํฌ๋ฆด ๋ ์ดํธ๋ฅผ ํผ์
ํ ๋ผํ
์ค๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋ํ ๋ผํ
์ค์ ๋ํด ์ค๋ฆฌ์ฝ๊ณ ์ํฌ์ ๋ฅผ 0.9 % (์ง๋๋น)
์ฒจ๊ฐํ์๋ค. ๋ผํ
์ค์ ์ฑ ์ง์ Table 4์ ๊ฐ๋ค.
3. ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ
3.1 ์ํ์ฒด์ ์ ์
KS F 2403 (์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฐ๋ ์ํ์ฉ ๊ณต์์ฒด ์ ์ ๋ฐฉ๋ฒ)์ ์คํ์ฌ ๋จ์ ์๋ฉํธ๋ 320 kg/m3 , ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น (P/B)๋ฅผ 0, 5, 10, 15 ๋ฐ 20 % (์ง๋๋น), ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋(Metakaolin content)์ 0, 3,
4, 5 ๋ฐ 6 % (์๋ฉํธ ๋๋น, ์ง๋๋น), ๋ฌผ-๊ฒฐํฉ์ฌ ๋น (W/B)๋ฅผ 38 %๋ก ๊ณ ์ ํ์ฌ Table 5์ ๊ฐ์ ๋ฐฐํฉ์ผ๋ก ์ํ ์ฒด๋ฅผ ์ ์ํ ํ, 2์ผ ์ต์ค์์(20 โ, 80 % RH), 26์ผ ๊ฑด์กฐ์ ์(20 โ, 60 % RH)์ ์ค์ํ์ฌ ์ํ์ฒด๋ฅผ
์ ์ํ์๋ค.
Table 5
Mix Propotions of Ultrarapid-Hardening Polymer-Modified Concrete
3.2 ๊ฐ๋
์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์์ถ, ํจ ๋ฐ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ์ ํ์ ๊ฐ๊ฐ KS F 2405 (์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์์ถ๊ฐ๋ ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ), KS F 2408 (์ฝํฌ๋ฆฌํธ์
ํจ๊ฐ๋ ์ํ๋ฐฉ๋ฒ) ๋ฐ KS F 2762 (์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ณด์ยท๋ณดํธ์ฌ์ ์ ์ฐฉ๊ฐ๋ ์ํ๋ฐฉ๋ฒ)์ ์ํ์ฌ ๊ฑด์กฐ ์ฌ๋ น 4์ ๊ฐ ๋ฐ 28์ผ์์์ ๊ฐ๋ ์ํ์ ์ค์ํ์๋ค.
3.3 ์๋ฐ์ฑ ์ํ
KS F 2476 (ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ์ํ๋ฐฉ๋ฒ)์ ์คํ์ฌ ๊ฑด์กฐ์์ ํ, 80 โ์ ๊ฑด์กฐ๋ก์์ 48์๊ฐ ๊ฑด์กฐ์ํจ ์ํ์ฒด์ ์ง๋์ ์ธก์ ํ๊ณ , 20
โ์ ๋ง์ ๋ฌผ ์์์ 48์๊ฐ ๋์ ์นจ์งํ ํ ์ง๋์ ์ธก์ ํ์ฌ ํก์์จ์ ์(1)์ ์ํด ์ฐ์ถํ์๋ค.
์ฌ๊ธฐ์,
3.4 ๊ฑด์กฐ์์ถ ์ํ
KS F 2424 (๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ๋ฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ธธ์ด๋ณํ ์ํ๋ฐฉ๋ฒ)์ ์คํ์ฌ ๊ฑด์กฐ ์ฌ๋ น 28์ผ์์์ ๊ธธ์ด๋ณํ์จ์ ์ธก์ ํ์๋ค.
3.5 ์ผํ๋ฌผ ์ด์จ ์นจํฌ ์ ํญ์ฑ ์ํ
์ผ์์ด์จ ์นจํฌ์ ํญ์ฑ ์ํ์ KS F 2711 (์ ๊ธฐ ์ ๋๋์ ์ ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ผ์์ด์จ ์นจํฌ์ ํญ์ฑ ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ)์ ์คํ์ฌ ์ ํํ์๋ค. ์ผ์์ด์จ ์นจํฌ์ ํญ์ฑ
์ํ๋ฐฉ๋ฒ์ 28์ผ๊ฐ ์์ค ์ ์ํ ์ํ์ฒด์์ ์ง๊ฒฝ 10 cm ์ฝ์ด๋ฅผ ์ฑ์ทจํ์ฌ ๋์ด๊ฐ 5 cm๊ฐ ๋๋๋ก ์ ๋จํ๊ณ ์คํ์ ์ํํ๊ธฐ ์ ๊น์ง ์๋์ต๋ 95
% ์ด ์ ์ ์ง์ํจ ํ A.V. Cell์ ๊ณ ์ ํ์ฌ ์ ํ๋์ ์ฐ์ ํ์๋ค.
3.6 ํ์ฐํ ์ํ
ํ์ฐํ ์ํ์ KS F 2476 (ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ)์ ๊ท์ ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ํด ์ค์ํ์๋ค. ํ์ฐํ ๊น์ด ์ํ์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ํ์ฒด๋ฅผ ์์
์ข
๋ฃ 3์ผ ์ ์ ์ํ์ฒด์ ์ ๋๋ถ๋ฅผ KS M 6030์ ๊ท์ ํ๋ 6์ข
๋๋ ์ด๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์ ์ ๋์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ง ์ํญ์ ์์ง ๋๋ฃ๋ก ๋ฐ๋ด์ํค๊ณ , ์ํ์ฒด๋ฅผ
์จ๋ (30ยฑ2) โ, ์๋ ์ต๋ (60ยฑ10) %, ์ด์ฐํํ์ ๋๋ 5.0 %์ ์ด์ฐํํ ์ ํ๊ฒฝ์กฐ ๋ด์ ๊ฑฐ์น์ํจ๋ค. ์ ์น ๊ฐ์ ์๋ถํฐ 28์ผ ๊ฒฝ๊ณผํ
ํ ์ ์ํ์ฒด๋ฅผ ๊บผ๋ด์ ๋ค์ ์จ๋ (20ยฑ2) โ, ์๋ ์ต๋ (60ยฑ10) %๋ก 24์๊ฐ ์ ์น ํ์ ์ด๋ถํ ํ์๋ค. ๊ทธ ๋จ๋ฉด์ ํ๋ํํ๋ ์ธ 1
% ์์ฝ์ฌ ์ฉ์ก์ ๋ถ๋ฌดํ์ฌ ๋นจ๊ฐ๊ฒ ๋ณํ์ง ์์ ๋ถ๋ถ์ด ํ์ฐํ ์์ญ์ผ๋ก ํ์ฐํ ๊น์ด๋ฅผ ์ธก์ ํ์๋ค.
3.7 ๋๊ฒฐ์ตํด ์ํ
๋๊ฒฐ์ตํด์ํ์ ๋๊ฒฐ์ตํด์ํ์ฉ ์ํ์ฒด๋ฅผ ๋์์ผ๋ก KS F 2456 (๊ธ์๋๊ฒฐ์ตํด์ ๋ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ ํญ ์ํ๋ฐฉ๋ฒ)์ ์ค ํ์ฌ ์์ค ๊ธ์ ๋๊ฒฐ์ตํด์ํ์
ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ํ์ฒด์ ์จ๋ ๋ ๋๊ฒฐ์ -18 โ, ์ตํด์ 4 โ๊ฐ ๋๊ฒ ํ์๊ณ , ๋๊ฒฐ์ตํด์ 1์ฌ ์ดํด์ 2์๊ฐ 40๋ถ์ด ์์๋์๋ค. ์ํ๊ธฐ๊ฐ ๋์
๋งค 50์ฌ์ดํด ๊ฐ๊ฒฉ์ผ๋ก ์ค๋๊ฐ์, ์ด์ํ์ง๋์๋, ์๋ ๋ํ์ฑ ๊ณ์๋ฅผ ์ธก์ ํ์๊ณ , ๋๊ฒฐ์ตํด์ ๋ฐ๋ณต์ด 300์ฌ์ดํด์ด ๋์์ ๋ ์ํ์ ์ ๋ฃํ์์ผ๋ฉฐ,
์ด๋ ์(2)์ ์ํ์ฌ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ง์๋ฅผ ์ฐ์ถํ์๋ค.
์ฌ๊ธฐ์,
-
DF : ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ง์
-
P : N ์ฌ์ดํด์์์ ์๋๋ํ์ฑ ๊ณ์ (%)
-
N: ๋๊ฒฐ์ตํด์ ๋
ธ์ถ์ด ๋๋๊ฒ ๋๋ ์๊ฐ์ ์ฌ์ดํด ์
-
M : ๋๊ฒฐ์ตํด์ ๋
ธ์ถ์ด ๋๋ ๋์ ์ฌ์ดํด ์
4. ์ํ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ๊ณ ์ฐฐ
4.1 ์์ถ๊ฐ๋
Fig. 2๋ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์์ถ๊ฐ๋์ ํด ๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ์ ๊ด๊ณ์์ด ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์
์์ถ๊ฐ๋๋ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น๊ฐ ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์์ผ ๋, ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น 20 %์์๋ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ด ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ
์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ๋์ผํ ์ฌ๋ผํ ๊ฐ์ ๊ธฐ์ค์ผ ๋ก ํ ๊ฒฝ์ฐ, ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ๋ฌผ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น๊ฐ ๊ฐ์ํ๊ณ ์ํฌ์ ์ฒจ๊ฐ๋ ์ฆ๊ฐ๋ก ๊ณต๊ทน๋์ด ์ค์ด๋ค์ด ์์ถ๊ฐ
๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋์ผํ ๋ฌผ-์๋ฉํธ๋น ์กฐ๊ฑด์์๋ ํด๋ฆฌ ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์์ถ๊ฐ๋๋ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ ๋ธ๋ค. (Ohama, 1995). ์ด๋ ํ์ฑ๊ณ์๊ฐ ๋งค์ฐ ๋ฎ์ ํด๋ฆฌ๋จธ ํ๋ฆ ์ ํ์ฑ๋ฅ ์ด ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ ํ๋จ๋๋ค(Su, 1995) ์ฆ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐ ํฉ์ฌ๋น 20 %์์ ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ ๊ฐ์ํ ๊ฒ์ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น 15 %์ ๋์ผํ ๋ฌผ-์๋ฉํธ๋น์์ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ
ํ๋จ๋๋ค. ํํธ, ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ์์ถ๊ฐ๋๋ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ๊ด๊ณ์์ด, ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ ๊ฐ๋ 5 %๊น์ง๋ ์ฆ๊ฐํ๋ค๊ฐ 6 %์์๋
๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด ์๋ค. ์ด๊ฒ์ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋ 5 %๊น์ง๋ ์ด์๊ฒฝ ์๋ฉํธ์ ์ํธ๋ฆฐ์์ดํธ์ ์์ฑ๊ณผ ์๋ฉํธ์ C3S์ ํ์ฑ๋๋ฅผ ์ด์ง์์ผฐ ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ํ๋จ๋๋ฉฐ, ์ฒจ๊ฐ๋ 6 % ์์ ๊ฐ๋๊ฐ ๊ฐ์ํ ๊ฒ ์ ๊ณผ๋คํ ์์ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ์ ์ฒจ๊ฐ๋ก ์ธํด ์ด๊ธฐ์ ๋์ ์ํ ์ด์
์ต์ ์์ผ ์ด๊ธฐ๊ฐ๋๋ฐํ๊ณผ ํจ๊ป ๋ฏธ์๊ณต๊ทน์ ์ถฉ์ ์์ผ ์กฐ ์ง์ ์น๋ฐํ๊ฒ ํ๋ ์นผ์์๋ฃจ๋ฏธ๋ ๋ชจ๋
ธ์คํ์ดํธ ์ํ๋ฌผ์ด๋ ์ํธ๋ฆฐ์์ดํธ์ ์์ฑ์ ๋ฐฉํดํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก
์ฌ๋ฃ๋๋ค(Moon et al., 2005(a)). ๋ํ, ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ์์ถ ๊ฐ๋๋ ์ฌ๋ น์ด ๊ฒฝ๊ณผ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. ์ด๊ฒ ์ ์ฌ๋ น์ด ๊ฒฝ๊ณผํจ์ ๋ฐ๋ผ ์๋ฉํธ์
์์ฐํ์นผ์๊ณผ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ ํฌ์กธ๋ ๋ฐ์์ผ๋ก C-S-H ์ํ๋ฌผ ๋๋ C-A-H ์ํ๋ฌผ์ ์์ฑ ํ์ฌ ๊ฒฝํ ํ์ด์คํธ ์กฐ์ง์ ์น๋ฐํ๊ฒ ํ๊ณ , ๋ฏธ์ธํ ์
์๊ฐ
๋ง ์ดํฌ๋ก ์ถฉ์ ํจ๊ณผ์ ์ญํ ์ ํจ์ผ๋ก์จ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ด๋ถ์กฐ์ง์ด ์น๋ฐํ๊ฒ ๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ ํ๋จ๋๋ค(Khatib and Wild, 1996).
Fig. 2
Polymer-Binder Ratio Versus Compressive Strength of Ultrarapid-Hardening Polymer-Modified
Concrete
Fig. 3์ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํจ๊ฐ๋์ ํด๋ฆฌ ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋์ ๊ด๊ณ์์ด, ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์
ํจ๊ฐ๋๋ ํด๋ฆฌ ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. ์ด ๊ฐ์ ํจ ๊ฐ๋์ ๋ฐํ์ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ๋ฌผ-๊ฒฐํฉ์ฌ ๋น๊ฐ ๊ฐ์ํ๊ธฐ
๋๋ฌธ์ด๊ณ , ์์ง์ ํ๋ฆ๋ง ํ์ฑ์ ์ํ ์๋ฉํธ ํ์ด์คํธ์ ๊ณจ์ฌ ์ฌ์ด์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ ํฅ์๊ณผ ํด๋ฆฌ๋จธ ์
์์ ๋ฏธ์ธ ๊ณต๊ทน ์ถฉ์ ํจ๊ณผ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ๋๊ฐ ๊ฐ์ ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค
(Hwang and Ko, 2008). ํํธ, ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ํจ๊ฐ๋๋ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ๊ด๊ณ์์ด, ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ ๋ 5 %๊น์ง๋ ์ฆ๊ฐํ๋ค๊ฐ 6 %์์๋ ๊ฐ์ํ๋
๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ ๋ค. ์ด๊ฒ์ ์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐํํจ๊ณผ์ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ์นผ์์๋ฃจ๋ฏธ๋ ๋ชจ๋
ธ์คํ์ดํธ ์ํ๋ฌผ์ด๋ ์ํธ๋ฆฐ์์ดํธ์ ์์ฑ์ ๋ฐฉํดํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค(Moon et al., 2005(b)). ๋ํ, ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ ๋จธ ์๋ฉํธ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ํจ๊ฐ๋๋ ์ฌ๋ น์ด ๊ฒฝ๊ณผ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์ฆ๊ฐ ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. ์ด๊ฒ์ Photo. 1์ ๋ณด์ด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ด์ ๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ด๋ถ์ ํ์ฑ๋ ํด๋ฆฌ๋จธ ํ๋ฆ์ด ์น ๋ฐํ๊ฒ ํ์ฑ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 3
Polymer-Binder Ratio Versus Flexural Strength of Ultrarapid-Hardening Polymer-Modified
Concrete
Photo 1
Micro Structures of Ultrarapid-Hardening Polymer-Modified Concrete
Fig. 4๋ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ ์ฐฉ๊ฐ๋์ ํด ๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ์ ๊ด๊ณ์์ด, ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์
์ ์ฐฉ๊ฐ๋๋ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. ์ด ๊ฐ์ ์ ์ฐฉ ๊ฐ๋์ ๋ฐํ์ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ์ ์ฐฉ ๊ณ๋ฉด์ ํ์ฑ๋
ํด๋ฆฌ๋จธ ํ๋ฆ์ ์ํด ๋ชจ์ฌ์ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ ๋จธ ์๋ฉํธ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๊ฐ์ ์น๋ฐํ ์กฐ์ง์ด ํ์ฑ๋๊ณ , ์ด์๊ฒฝ ํด ๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ์ฐ์ํ ๋ณด์์ฑ์ ์ํ ๋ฐํ
๋ชจ๋ฅดํ ๋ฅด์์ ๋ชจ์ฌ์์ ํก์๊ฐ ๊ฐ์ํ์ฌ ๋๋ผ์ด ์์ (Dry out)์ด ์ ์ง๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ ํ๋จ ๋๋ค(Kim, 2006). ํํธ, ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ ์ฐฉ๊ฐ๋๋ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ๊ด๊ณ์ ์ด, ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋ 5 %๊น์ง๋ ์ฆ๊ฐํ๋ค๊ฐ 6 %์์๋ ๊ฐ ์ํ๋
๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. ์ด๋ ์์ถ ๋ฐ ํจ๊ฐ๋ ๋ฐํํจ๊ณผ์ ๋ง์ฐฌ ๊ฐ์ง๋ก ์นผ์์๋ฃจ๋ฏธ๋ ๋ชจ๋
ธ์คํ์ดํธ ์ํ๋ฌผ์ด๋ ์ํธ๋ฆฐ์์ด ํธ์ ์์ฑ์ ๋ฐฉํดํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ์ฌ๋ฃ๋๋ค(Moon et al., 2005(c)).
Fig. 4
Polymer-Binder Ratio Versus Adhesion in Tension Strength of Ultrarapid-Hardening Polymer-Modified
Concrete
4.2 ์๋ฐ์ฑ
Fig. 5๋ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํก์์จ๊ณผ ํด๋ฆฌ ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํก์์จ์ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์
์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ์ ๊ฐ์ ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋๋ค. ๋ํ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ํก์์จ์ ๋ณดํต ์ด์๊ฒฝ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋นํด ์ฝ 1/3์ ๋ ๋ก ๋งค์ฐ
์ฐ์ํ ๋ด์์ฑ์ ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ํ, ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉ ํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํก์์จ์ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋ 5 %๊น์ง๋ ๊ฐ์ ํ๋ค๊ฐ 6 %์์๋ ๋ค์ ์ฆ๊ฐํ๋
๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. ์ด์ฒ๋ผ ์ด ์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํก์์จ์ด ์์์ง๋ ๊ฒ์ ์ฝ ํฌ๋ฆฌํธ ์ค์ ํ์ฑ๋ ๊ท ์ผํ ํด๋ฆฌ๋จธ ํ๋ฆ์ ์ํ ์๋ฐ์ฑ ํ๋ณด ์
ํด๋ฆฌ๋จธ์ ํผ์
์ ๋ฐ๋ฅธ ์๋ฉํธ์ ๊ณจ์ฌ๊ฐ์ ์ ์ฐฉ๋ ฅ์ด ๊ฐ์ ๋์ด ์น๋ฐํ ๋ด๋ถ์กฐ์ง์ด ํ์ฑ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค (Kim et al., 1994). ๋ํ, ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋ 5 %๊น์ง๋ ๋ง์ด ํฌ๋ก ์ถฉ์ ํจ๊ณผ๋ก ํก์์จ์ด ์ ํ๋๋ ๊ฒ์ด๋ผ ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 5
Polymer-Binder Ratio Versus 48h Water Absorption of Ultrarapid-Hardening Polymer-Modified
Concrete
4.3 ๊ฑด์กฐ์์ถ
Fig. 6์ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฑด์กฐ์์ถ๊ณผ ํด ๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉ ํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฑด์กฐ์์ถ์ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์
์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ์ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋๋ค. ์์ง๋ฅผ ํผ์
ํ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ๋ชจ ๋ฅดํ๋ฅด์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ค์์ ๊ฑด์กฐ์์ถ์ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น๊ฐ ์ฆ ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฌผ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น๊ฐ
๊ฐ์ํ๊ณ , ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌ ํธ์ ๋ด๋ถ์ ํด๋ฆฌ๋จธ ํ๋ฆ ํ์ฑ์ ์ํ ๋ณด์์ฑ ํฅ์์ผ๋ก ์ฆ๋ฐ ์๋์ด ๊ฐ์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค(Lee and Joo, 2003). ๋ํ ํด๋ฆฌ๋จธ ํผ์
์ ์ํ์ฌ ๋ชจ์ธ๊ด ์ค์ ๋ฌผ์ ํ๋ฉด์ฅ๋ ฅ์ด ์ ์ด์ง๊ณ , ๋ฌผ์ ์ฃผ๊ณก๋ฅ ๋ฐ๊ฒฝ(Meniscus)์ด ์ปค์ ธ ๋ชจ์ธ๊ด์ ๋ฐ์ํ ๋ ์๋ ฅ์ด ์ ํ๋๊ธฐ
๋๋ฌธ์ด๋ผ ์ฌ๋ฃ๋๋ค(Kim, 1998(a)). ๋ํ, ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฑด์กฐ์์ถ์ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ ๊ฐ๋์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. ์ด๊ฒ์ ํ๋ผ ์ด์ ์ฌ์ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก
๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋์ด ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ด์ ๊ฒฝ ์๋ฉํธ์ ์ํ์ด์ ๋ฎ์ถฐ ์ด๊ธฐํฝ์ฐฝ๊ณผ ์์ถ์ ์ค์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ ์ด๋ผ ํ๋จ๋๋ค(Choi, 2010).
Fig. 6
Polymer-Binder Ratio Versus Drying Shrinkage of Ultrarapid-Hardening Polymer-Modified
Concrete
4.4 ์ผํ๋ฌผ ์ด์จ ์นจํฌ ์ ํญ์ฑ
Fig. 7์ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ผํ๋ฌผ ์ด์จ ์นจ ํฌ ์ ํญ์ฑ๊ณผ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด์ ๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ผํ๋ฌผ
์ด์จ ์นจํฌ ์ ํญ์ฑ์ ํด ๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. ์ด๊ฒ ์ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ค์ ํ์ฑ๋ ํด๋ฆฌ๋จธ ํ๋ฆ ์ด ๋ค์์
๊ณต๊ทน์ ์ฐจ๋จํ๊ณ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๋ณด์ ์ฑ์ผ๋ก ์ธํด ์ง์์ ์ธ ์ํ๋ฐ์์ ์ด์ง์์ผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์กฐ์ง์ ์น๋ฐํ๊ฒ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ ํ๋จ๋๋ค(Jo, 2009). ํํธ, ์ด์๊ฒฝ ํด ๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ผํ๋ฌผ ์ด์จ ์นจํฌ ์ ํญ์ฑ์ ํด๋ฆฌ๋จธ- ๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ๊ด๊ณ์์ด, ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋ 5 %๊น์ง๋ ๊ฐ์ํ ๋ค๊ฐ
6 %์์๋ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. ์ด๊ฒ์ ์ด๊ธฐ ์ํธ๋ฆฐ ์์ดํธ์ ์์ฑ๊ณผ ๋ง์ดํฌ๋ก ์ถฉ์ ํจ๊ณผ์ ์ํด ๊ฐ์ํ๋ค๊ฐ ์นผ์ ์๋ฃจ๋ฏธ๋ ๋ชจ๋
ธ์คํ์ดํธ ์ํ๋ฌผ์ด๋
์ํธ๋ฆฐ์์ดํธ์ ์์ฑ์ ๋ฐฉํดํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค(Moon et al., 2005(d)).
Fig. 7
Polymer-Binder Ratio Versus Chloride ion Penetration Resistance of Ultrarapid-Hardening
Polymer-Modified Concrete
4.5 ํ์ฐํ
Fig. 8์ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ์ฐํ ๊น์ด์ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์ ๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ์ฐํ ๊น์ด๋ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์
์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. ์ด๊ฒ์ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ค์ ํ์ฑ๋ ๋ถํฌ๊ธฐ์ฑ ํด๋ฆฌ๋จธ ํ๋ฆ์ ์์ด ์ฆ๊ฐํ ์ฌ ์ด์ฐํํ์์ ์นจํฌ ๋ฐ
ํ์ฐ์ด ์ต์ ๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ ํ๋จ ๋๋ค(Bae and Hwang, 2013). ํํธ, ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝ ํฌ๋ฆฌํธ์ ํ์ฐํ ๊น์ด๋ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์
๊ด๊ณ์์ด, ๋ฉํ ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋ 5 %๊น์ง๋ ๊ฐ์ํ๋ค๊ฐ 6 %์์๋ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. ์ด๊ฒ์ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ๊ณผ ๊ฐ์ ํฌ์กธ๋ ์ฌ๋ฃ๋ ์ฝ ํฌ๋ฆฌํธ ์ค์
CaOH2๊ณผ ํฌ์กธ๋ ๋ฐ์์ ์ํด ์ํ์์ฑ๋ฌผ์ธ C-S-H ๋ฐ C-A-H๋ฅผ ์์ฑํจ์ผ๋ก์จ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ค์ CaOH2์ ์ ์ํ๊ฒ ๋์ด ์์นผ๋ฆฌ๋๊ฐ ๊ฐ์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 8
Polymer-Binder Ratio Versus Carbonation Depth of Ultrarapid-Hardening Polymer-Modified
Concrete
4.6 ๋๊ฒฐ์ตํด ์ ํญ์ฑ
Fig. 9๋ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ง์์ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ง์๋ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์
์ฆ๊ฐ ์ ๋ฐ๋ผ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋๋ค. ๋ํ, ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉ ํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ง์๋ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋์ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค.
์ด๋ฌํ ๋๊ฒฐ์ตํด ์ ํญ์ฑ์ ๊ฐ ์ ํจ๊ณผ๋ ๋ฌผ-์๋ฉํธ๋น์ ๊ฐ์, ํด๋ฆฌ๋จธ ํ๋ฆ ํ์ฑ์ ์ํ ๋ฏธ์ธ ํ ๊ณต๊ทน์ ์ถฉ์ ๋ฐ ํด๋ฆฌ๋จธ์ ๊ณ๋ฉดํ์ฑ์ ์ ์ํ ๊ณต๊ธฐ์ฐํ์
์์นํจ๊ณผ์ ๊ธฐ์ธํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ ํ๋จ๋๋ฉฐ(Kim, 1998(b)), ๋ฉ ํ์นด์ฌ๋ฆฐ์ด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ด๋ถ์ ํฐ ๊ณต๊ทน์ ์ค์ด๋ ๋์ ์๋์ ์ผ๋ก 0.02 ใ ์ดํ์ ๋ฏธ์ธ ๊ณต๊ทน์ ๋น์จ์ด ๋์ด๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 9
Polymer-Binder Ratio Versus Durability Factor of Ultrarapid-Hardening Polymer-Modified
Concretes
5. ๊ฒฐ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด์๊ฒฝ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฐ๋ ๋ฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๊ณ ์ ์ด์๊ฒฝ ์๋ฉํธ์ ์๋ฉํธ ํผํ์ฉ ํด๋ฆฌ๋จธ์ ๊ณ ๋ฐ ์์ฑ ๊ด๋ฌผ์ง ํผํ์ฌ์ธ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ์
ํผํฉํ์ฌ ์กฐ๊ธฐ๊ตํต๊ฐ๋ฐฉ ์ด ๊ฐ๋ฅํ ์ด๊ธฐ๊ฐ๋๋ฐํ๊ณผ ๋ด๊ตฌ์ฑ ๊ฐ์ ์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๊ฐ๋ฐํ์ฌ ๋ฌผ๋ฆฌยท์ญํ์ ํน์ฑ ๋ฐ ๋ด๊ตฌํน์ฑ์ ๋ํ ์คํ์ ์ํํ์ฌ ๊ธฐ์กด ์ด์๊ฒฝ ์๋ฉํธ
๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๋น๊ต โค ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฒฐ ๋ก ์ ์ป์ ์ ์์๋ค.
-
1) ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์์ถ, ํจ ๋ฐ ์ ์ฐฉ๊ฐ๋๋ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น์ ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ ์ผ๋, ์์ถ๊ฐ๋์์๋ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น
20 %์์ ์ฝ๊ฐ ๊ฐ ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค.
-
2) ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํก์์จ, ์ผํ๋ฌผ ์ด์จ ์นจ ํฌ ์ ํญ์ฑ ๋ฐ ํ์ฐํ ๊น์ด๋ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์ ๋ก, ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋ 5 %๊น์ง
๊ฐ์ํ์๊ณ , ๋ณดํต ์ด์๊ฒฝ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ณด๋ค ๊ฐ๊ฐ 1/2 ~ 1/3์ ๋๋ก ๊ฐ์ํ์ฌ ๋งค์ฐ ์ฐ์ํ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค.
-
3) ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฑด์กฐ์์ถ์ ํด๋ฆฌ๋จธ โ๊ฒฐ ํฉ์ฌ๋น ๋ฐ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋์ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ์ํ์๊ณ , ๋ณดํต ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ณด๋ค
์ฝ 1/3์ ๋ ๋ฎ์ ๊ฐ์ ๋ํ๋ด ๊ฑด์กฐ์์ถ์ ์ํ ๊ท ์ด์ ํญ์ฑ์ด ์ฐ์ํ์๋ค.
-
4) ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋๊ฒฐ์ตํด ์ ํญ์ฑ์ ํด๋ฆฌ ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น ๋ฐ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋์ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ์ ๋ ์๊ณ , ๋ณดํต ์ด์๊ฒฝ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ณด๋ค
๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ ๋ 6% ๋ฐ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น 20%์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ 35% ์ ๋ ๊ฐ์ ๋์๋ค.
-
5) ์ด์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ฉํ์นด์ฌ๋ฆฐ์ ์ฃผ์ ์ฑ๋ถ์ธ ๋น๊ฒฐ์ ์ง ์ ์๋ฃจ๋ฏธ๋์ ์ค๋ฆฌ์นด ์ฑ๋ถ์ด ์๋ฉํธ ์ํ์์ฑ๋ฌผ๊ณผ ๋ฐ ์ํ์ฌ C-A-H ๋ฐ C-S-H ์ํ๋ฌผ์
์ถ๊ฐ๋ก ์์ฑํ์ฌ ์น ๋ฐํ ์ํ ์กฐ์ง์ ๋ง๋ค๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋จ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ์ํธ๋ฆฐ์ ์ดํธ์ ์์ฑ๊ณผ ์๋ฉํธ์ C3S์ ํ์ฑํ๋ฅผ ๊ฐ์ ธ์ ์กฐ๊ธฐ๊ฐ ๋๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์ํค๊ณ , ์ค์ฅ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ์๋ฉํธ์ ์์ฐํ์นผ์๊ณผ ํฌ์กธ๋ ๋ฐ์์ผ๋ก ๊ฐ๋ ๋ฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด ๋ผ ํ๋จ๋๋ค
-
6) ์ด์์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก๋ถํฐ, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ ๋ฆฌํธ์ ์ต์ ๋ฐฐํฉ๋น๋ฅผ ํด๋ฆฌ๋จธ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น 10 ~ 15 % ๋ฐ ๋ฉํ ์นด์ฌ๋ฆฐ ์ฒจ๊ฐ๋ 5 %๋ก ๋์ถํ์๋ค.
์ด์๊ฒฝ ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ๊ณ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ์๊ตฌํ๋ ๊ธด๊ธ๊ณต์ฌ์ ํ์ฉ ๊ฐ๋ฅ์ฑ ์ด ๋์ ์ถํ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํตํ์ฌ ํ์ฅ ์ ์ฉ์ฑ์ ํ๊ฐํ ์์ ์ด๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์๋์์ด ์ง์ํด ์ฃผ์ ๊ด๊ณํ์ฌ ์ฌ๋ฌ๋ถ๊ป ๊ฐ์ฌ ๋๋ฆฝ๋๋ค.
(1998), Ssangyong Ultra Rapid Harding CementI, Engineering Report
Whiting, D., Nagi, M., Okamoto, P. A. (1994), Early Strength Gain of Rapid High Repair
Concrete, Concrete International, Early Strength Gain of Rapid High Repair Concrete,
Concrete International, 16(8), 28-35.0162-4075, 16(8), 28-35.
Ohama, Y. (1995), Handbook of Polymer-Modified Concrete and Mortars, Noyes Publications,
1995
Su, Z. (1995), Microstructure of Polymer Cement Concrete, Microstructure of Polymer
Cement Concrete, Ph.D. dissertation, Delft Univ. of Technology.
Moon, D. J., Ju, J. E., Jo, J. H., Kang, H. J., Choi, Y. W. (2005), Stength Properties
of Mortar Containing Metakaolin, Stength Properties of Mortar Containing Metakaolin
, Journal of Korea Concrete Institute, 639-642.
Khatib, J. M., Wild, S. (1996), Pore size distribution of metakaolin paste, Cement
Concrete Res., Pore size distribution of metakaolin paste, Cement Concrete Res., 26(10),
1545-1553. 10.1016/0008-8846(96)00147-00008-8846, 26(10), 1545-1553.
Hwang, E. H., Ko, Y. S. (2008), Comparison of Mechanical and Physical Properties of
SBR-Polymer Modified Mortars Using Recycled Waste Materials, Journal of Industrial
and Engineering Chemistry, Comparison of Mechanical and Physical Properties of SBR-Polymer
Modified Mortars Using Recycled Waste Materials, Journal of Industrial and Engineering
Chemistry, 14, 644-650. 10.1016/j.jiec.2008.02.0091226-086X, 14, 644-650.
Kim, W. K. (2006), Strength and Adhesion Properties of Polymer-Modified Mortars Using
Redispersible Powdwes and Polymer Dispersions, Journal of Architectural Institute
of Korea, Strength and Adhesion Properties of Polymer-Modified Mortars Using Redispersible
Powdwes and Polymer Dispersions, Journal of Architectural Institute of Korea, 22(4),
119-126., 22(4), 119-126.
Kim, W., Ohama, Y., Demura, K. (1994), Drying Shringkage Reduction of Polymer-Modified
Mortars Using Redispersible Polymer Powder by Use of Shringkage-Reducing Agents, Journal
of Cement.Concrete, Drying Shringkage Reduction of Polymer-Modified Mortars Using
Redispersible Polymer Powder by Use of Shringkage-Reducing Agents, Journal of Cement.Concrete,
48, 796-801., 48, 796-801.
Lee, Y. S., Joo, M. K. (2003), Drying Shrinkage and Strength properties of Ultrarapid-hardening
Polymer-Modified Mortar Using Redispersible Polymer Powder, Journal of Korea Concrete
Institute, Drying Shrinkage and Strength properties of Ultrarapid-hardening Polymer-Modified
Mortar Using Redispersible Polymer Powder, Journal of Korea Concrete Institute, 15(3),
412-415. 10.4334/JKCI.2003.15.3.409, 15(3), 412-415.
Kim, W. (1998), Drying Shringkage Reduction of Polymer-Modified Mortars Using Redispersible
Polymer Powder by Use of Shringkage-Reducing Agents, Drying Shringkage Reduction of
Polymer-Modified Mortars Using Redispersible Polymer Powder by Use of Shringkage-Reducing
Agents, Ph.D. dissertation, Nihon University.
Choi, P. G. (2010), Early-Age Shrinkage and Air Void Structure of Very-Early Strength
Latex-Modified Concrete Using Ultra-Fine Fly Ash, Early-Age Shrinkage and Air Void
Structure of Very-Early Strength Latex-Modified Concrete Using Ultra-Fine Fly Ash,
Ph.D. dissertation, Kangwon Univ.
Jo, Y. K. (2009), A Study on the Water Permeability and Dry Shrinkage of Polymer Cement
Composites, Journal of the Korea Institute of Building Construction, A Study on the
Water Permeability and Dry Shrinkage of Polymer Cement Composites , Journal of the
Korea Institute of Building Construction, 9(5), 73-79 10.5345/JKIC.2009.9.5.071, 9(5),
73-79.
Bae, S. C., Hyung, W. G. (2013), Properties of Polymer Modified Mortars Using Re-dispersible
Polymer Powder, Journal of The Korea Institute of Building Construction, Properties
of Polymer Modified Mortars Using Re-dispersible Polymer Powder, Journal of The Korea
Institute of Building Construction, 13(3), 235-241. 10.5345/JKIBC.2013.13.3.235, 13(3),
235-241.