๊ฐ์ถฉํ
(Choonghyun Kang)
1
ํ์ ์
(Jungwon Huh)
2*
๋ฐ์ธ์ค
(Inn-Joon Park)
3
ํฉ๊ฒฝ๋ฏผ
(Kyeong Min Hwang)
4
์ฅ์ ๋ฒ
(Jung Bum Jang)
5
ยฉ Korea Institute for Structural Maintenance Inspection. All rights reserved.
ํค์๋
์ ๋ ฅ๊ตฌ, ์ง์ง ์ทจ์ฝ๋, ์๊ด๋ถ์, ๋ด์ง์ฌ์ ์จ, ์๋ต๋ณ์๋ฒ
Key words
electric power tunnel, seismic vulnerability, correlation analysis
1. ์ ๋ก
2016๋
9์ ๊ฒฝ์ฃผ์ง์ง๊ณผ 2017๋
11์ ํฌํญ์ง์ง ์ดํ๋ก ์ฐ๋ฆฌ ๋๋ผ๋ ๋ ์ด์ ์ง์ง ์์ ์ง๋๊ฐ ์๋๋ผ๋ ์ธ์์ด ํ์ฐ๋๊ณ ์๋ค. ์ค์ ๋ก 1978๋
์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์์ ์ฒ์ ์ง์ง ๊ด์ธก์ด ์์๋ ์ดํ๋ก ํฌ๊ณ ์์ ์ง์ง์ด ์ง์์ ์ผ๋ก ๊ด์ธก๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ท๋ชจ 5.0 ์ด์์ ์ง์ง์ 2000๋
๋ ์ด์ ๊น์ง 3ํ,
2010๋
๋ ์ด์ ๊น ์ง 2ํ ๊ด์ธก๋์์ผ๋ ์ต๊ทผ 8๋
๋์์๋ง 5ํ ์ธก์ ๋์๋ค(๊ธฐ์ ์ฒญ ์๋ฃ). ๊ทธ ์ค์์๋ ๊ฒฝ์ฃผ ์ง์ง๊ณผ ํฌํญ ์ง์ง์ ๊ท๋ชจ 5.8๊ณผ
5.4 ๋ก ๋ํ๋ฏผ๊ตญ ์ ์ญ์์ ๋๋ ์ ์์ ์ ๋๋ก ๊ตญ๋ฏผ๋ค์ ๊ฒฝ๊ฐ์ฌ ์ ์๊ทนํ๊ธฐ์ ์ถฉ๋ถํ์๋ค. ์ด์ ๊ฑด์ถ ๋ฐ ํ ๋ชฉ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์ ๋ฐ์ ๊ฑธ์ณ ์ง์ง ์์ ์ฑ ๊ฒํ ๊ฐ
์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์๋ ์ค์ ์ด๋ค. ํนํ, ์ฌ ํ๊ธฐ๋ฐ์์ค๋ฌผ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ง์ง์ ๋ฐ๋ฅธ ํผํด ๋ฐ์ ์ ๊ทธ ํ๊ธ ํจ๊ณผ ๊ฐ ์๋นํ๊ณ ๋ณต๊ตฌ๊น์ง ์ค๋ ์์ผ์ด ํ์ํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ด
๋๋ถ๋ถ ์ด๋ผ๋ ์ ์์ ์ ์ ์ ์ผ๋ก ์ง์ง์ ์ทจ์ฝํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ ๋ณ/๋ณด ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ด ํ์ํ๋ค.
์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก โ์งํ ์ก์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผโ๋ก ๋ถ๋ฆฌ ์ฐ๋ ์ง์ค ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๋ก์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋์ค์ ์ ๊ทผ์ด ์ฝ์ง ์๊ณ ๋์ ๋ณด์ด ์ง ์์์ ์ ์๋ ค์ง์ง ์์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์
์ํ๋ค(Woo et al., 2012). ํ์ฌ๊น์ง ์ค๊ณต๋ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ 1200์ฌ ๊ฐ์, ์ด ์ฐ์ฅ 480km ์ด์(2015๋
๊ธฐ์ค, ์ ๋ ฅ์ฐ๊ตฌ์)์ผ๋ก ๋ณด์ด์ง ์์ ๊ณณ์ ์ ์ ๋ ฅ ๊ณต๊ธ์ ์ฃผ์
๋ผ์ธ์ผ๋ก ์ด์ฉ๋๊ณ ์๋ค. ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ฃผ์ ํ์์ ๊น์ ๊น์ด์ ์ ์ฉ๋๋ ํฐ๋ํ๊ณผ ์๋์ ์ผ๋ก ์์ ๊น ์ด์ ์ ์ฉ๋๋ ๊ฐ์ฐฉํ์ผ๋ก ํฌ๊ฒ ๋๋ ์ ์๋ค. ์ ๋ ฅ๊ตฌ์
๊น์ด ๋ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์ต์๋จ์์๋ถํฐ ์งํ๋ฉด๊น์ง์ ๊น์ด๋ฅผ ๋ํ ๋ด๋ ํ ํผ๊ณ ๋ก ํํ๋๋ฉฐ, Fig. 1๊ณผ ๊ฐ์ด ํ ํผ๊ณ ๊ฐ ์์(6m ๋ฏธ ๋ง) ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ํ์์ ๋๋ถ๋ถ ๊ฐ์ฐฉ์์ด๋ฉฐ ํ ํผ๊ณ ๊ฐ ๊น์ ๊ฒฝ์ฐ ํฐ๋์์ด ๋๋ถ๋ถ ์ ์ฉ๋์์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ํนํ, ๊ฐ์ฐฉ์
์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ๊ฒฝ์ฐ, ํ์ธต๊น์ง์ ๊น์ด๊ฐ ์์ ์งํ์์ ์ํฅ๊ณผ ํ ํ์ค์ ์ํ ์ํฅ์ด ํฌ๊ณ , ๊ธฐ๋ฐ๋ฉด์ผ๋ก๋ถํฐ์ ๊ฑฐ๋ฆฌ๊ฐ ๊ธธ์ด์ ์ง์งํ์ค์๋ ์๋์ ์ผ๋ก ์ทจ์ฝํ
ํน์ฑ์ ๊ฐ๊ณ ์๋ค.
Fig. 1
Status according to Electric Power Tunnel Type
๊ฐ์ฐฉ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ด๋ถ ํญ์ด ํ๊ท 2.5m, ๋ด๋ถ ๋ ์ด๊ฐ ํ๊ท 3.0m์ธ ์ง์ฌ๊ฐํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๋ก ์โคํ๋ถ ์ฌ๋๋ธ ๋๊ป ๋ฐ ์ธ๋ฒฝ ๋๊ป๋ 0.3~0.5m
๋ด์ธ๋ก ์์ฉํ๋ ํ์ค์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๊ฒฐ ์ ๋๋ค. ํ์ค์ ํ ํผ๊ณ , ํํ์ค, ์งํ์์ ๊ฐ์ ์์ํ์ค ๋ณ์ ์ ์ง์ง ๋ฐ์ ์์ ์ง๋ฐ๋ณ์์ ์ํ ์ง์งํ์ค ๋ณ์์
์กฐํฉ์ผ ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ฉฐ ์ด๋ฅผ ์ค๊ณํ์ค์ผ๋ก ๊ณ ๋ คํ๋ค. ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ง์ง์ทจ ์ฝ์ฑ์ ํ์ธํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์ด๋ฌํ ์
๋ ฅ๋ณ์๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์์น ํด์๋ชจ๋ธ์ ์ ์ํ๊ณ ์ค๊ณํ์ค์
์ ์ฉํ์ฌ ๋ดํ๋ ฅ ๊ฒํ ๋ฅผ ์ ํํ์ฌ์ผ ํ๋ค. ํ์ง๋ง, ๋ค์ํ ์ค๊ณ๋ณ์์ ๋๋ถ์ด ์ค๊ณต๋
๋ ๊ฐ 1970๋
๋ ์ดํ๋ถํฐ ํ์ฌ๊น์ง ๋ค์ํ๊ฒ ๋ถํฌ๋์ด ์์ด ๋
์ผํ ์ค๊ณ๊ธฐ์ค์ด ์ ์ฉ๋์ง ์์๊ณ , ํ์ฌ ๊ธฐ์ค ๋๋น ๋๋ฝ๋๊ฑฐ ๋ ์ ํํ์ง ์์ ์๋ฃ ์ญ์ ์ ์ง ์๋ค. ์ด๋ ๋ฏ ๋ค์ํ ์ค๊ณ๋ณ ์์ ํต์ผ๋์ง ์์ ์ค๊ณ๊ธฐ์ค์
๊ฐ๋ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ๋ชจ๋๋ฅผ ์ผ๊ด์ ์ธ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ ์ ์กฐ์ฌํ๋ ๊ฒ์ ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ๊ณ ๋น์ฉ์ด ์๊ตฌ ๋๋ฉฐ ๋งค์ฐ ๋นํจ์จ์ ์ด๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํ๋ณด ๊ฐ๋ฅํ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ ์์ ๊ธฐ์ด๋ก ํ ์ ์ธ ์์นํด์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ ๋ ฅ๊ตฌ ๊ฐ ๋ถ์์ ์์ ๋ฐ ์ง์ง ์ ์์ ์จ์ ํ๊ฐํ์๋ค. ์ด
๋, 1.0~1.2 ์ ๋์ ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฎ์ ์์ ์จ์ ๋ํ๋ด๋ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ์ง์ง์ ์ทจ์ฝํ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ก ์ ์ ํ๊ณ , ๊ฐ์ฅ ๋ง์ ๋
ธ๋ ฅ๊ณผ ๋น์ฉ์ด ์๊ตฌ๋๋ ์์นํด์
๊ณผ์ ์ ๋ฐฐ์ ํ๊ณ ์ ํ์๋ค. ์ฃผ์ ์ค๊ณ๋ณ์์ ์ง์ง ์ทจ์ฝ๋ ๊ฐ์ ์ง ์ ์ ยท๊ฐ์ ์ ์๊ด์ฑ์ ๋ถ์ํ์ฌ ์ง์ง์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ ๋ณ ๊ฐ ๋ฅ์ฑ์ ํ์ธํ์๋ค. ์ด๋ฅผ
์ํด ๋ค์ํ ํฌ๊ธฐ, ์ง๋ฐํน์ฑ ๋ฐ ์ ์ ์๊ธฐ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๊ฐ ๋ถํฌ๋์ด ์๋ ๋ถ์ฐ, ์ธ์ฐ, ๊ฒฝ์๋จ๋ถ๋, ๋๊ตฌ ์ ์ด 108๊ฐ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ๋ถ์ํ์๋ค. ์ฃผ์ ์ค๊ณ
์ ์์ธ ๋ด๋ถ ํญ/๋์ด, ๋จ๋ฉด ๋๊ป, ์ฒ ๊ทผ๋๊ณผ ์ฃผ์ ์ง๋ฐํน์ฑ ๋ณ์์ธ ํ ํผ๊ณ , ์งํ์์, ๊ธฐ๋ฐ๋ฉด ๊น์ด, N์น ๋ฑ์ ๋
๋ฆฝ๋ณ์๋ก ๊ณ ๋ คํ์์ ๋, ์์นํด์
๊ฒฐ๊ณผ์ธ ๋ด์ง์์ ์จ์ ์ข
์๋ณ์๋ก ๋๊ณ ์๊ด๊ด๊ณ ํด ์์ ์ํํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ์ง์ ์ ์ธ ๊ตฌ์กฐ ํด์๊ณผ์ ์ ๊ฑฐ์น ์ง ์๊ณ ์ง์ง ๋ฐ์ ์ ์ทจ์ฝํ ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋
์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ์ ๋ณ ํ ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๋๋ฐ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฃผ์์ ์ ๋์๋ค. ์ด ์ ์ฃผ์ ๋
๋ฆฝ๋ณ์๋ค ๊ฐ์ ์๊ด๊ด๊ณ ๋ถ์, ํ๊ท๋ถ์, ๋ค์คํ๊ท ๋ถ์ ๋ฑ์
์ ์ฉํ์ฌ ์ง์ง์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ ๋ณ์ ํจ์จ์ ์ผ๋ก ์ ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค.
2. ์ ๋ ฅ๊ตฌ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ
2.1 ์๋ต๋ณ์๋ฒ
๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ์ ์ด์ฉ๋๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํด์๋ฒ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฑ๊ฐ์ ์ ํด์๊ณผ ๋์ ํด์์ผ๋ก ํฌ๊ฒ ๋ถ๋ฅ๋๋ค. ๋ํ ์ง๋ฐ๊ณผ ๊ตฌ ์กฐ๋ฌผ๊ฐ์ ์ํธ์์ฉ์ ๊ณ ๋ ค ๋ฐฉ๋ฒ์
๋ฐ๋ผ ๊ฐ์ดํด์๊ณผ ์์ธํด์ ์ผ๋ก๋ ๋๋๋ค. ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ ์ฃผ๋ณ ์ง๋ฐ์ ๋นํด ์๋์ ์ผ๋ก ์ค๋๊ณผ ๊ฐ์ฑ์ด ์์ ์งํ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๋ก ์ง์ง๋ ๋ฐ์์ ๋ฐ๋ผ ์ง๋ฐ๋ด์์ ์ ์ ๋กญ๊ฒ
์ง๋ํ๊ธฐ ๋ณด๋ค๋ ์ง๋ฐ์ ๊ตฌ์๋์ด ์์ง์ธ๋ค. ์ฆ, ์ง๋ฐ ๊ฐ์๋์ ์ํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์์ฒด์ ๊ด์ฑ๋ ฅ ๋ณด๋ค๋ ์ฃผ๋ณ ์ง๋ฐ์ ๋ณํ ์ ์์กด์ ์ธ ๊ฒฝํฅ์ ๋๋ค. ํนํ,
์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ฃผ๋ณ ์ง๋ฐ์์ ์ผ์ ํ ์ง ์์ ๋ณ์๊ฐ ๋ฐ์ํจ์ผ๋ก์จ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ๋ณ์ํ์ค ํน์ ์ ๋จ๋ ฅ ์ ์ํ ๊ฐ์ ๋ ฅ์ด ํฌ๊ฒ ์์ฉํ๋ค. ์๋ต๋ณ์๋ฒ์ ์ด์ ๊ฐ์ด ์ง
๋ฐ๋ณ์์ ์์กด์ ์ธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ฃผ๋ก ์ ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๋จผ์ ๊ตฌ ์กฐ๋ฌผ์ด ์กด์ฌํ์ง ์๋ ์ํ์์์ ์ง๋ฐ๋ณ์๋ฅผ ๊ตฌํ๊ณ ์ด๋ฅผ ๊ตฌ ์กฐ๋ฌผ์ ์ ์ ์ธ ํ์ค์ผ๋ก ์ ์ฉํ๋
๊ฐ์ดํด์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก, ์ฃผ๋ณ์ง ๋ฐ์ ํ์ฑ์คํ๋ง์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ๋งํ์ฌ ์ง๋ฐ์ด๋๊ณผ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๋ณ์ ๊ฐ ์ ์ค์ฐจ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๋ค. ์ง๋ฐ์ ์ง์ง์๋ต๋ณ์์ ์ฐ์ ์ ์ง์ธต ๊ตฌ์ฑ ์ด
๋ณต์กํ์ฌ ์ง๋ฐ์ ํน์ฑ์ด ํฌ๊ฒ ๋ณํํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ง์ง์๋ตํด์ ์ ํตํด ๊ตฌํ๊ธฐ๋ ํ๋, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ง๋ฐ์ ๋จ์ผ ์ธต์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ์ฌ ๊ธฐ๋ฐ์์ ์๋ถ์ง์ธต์ ๋จ์์ ๋๊ณ(SDOF)๋ก
๊ณ ๋ คํ๊ณ ์ ๋ต์คํํธ๋ผ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์๋๋ณ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ๋ ๋จ์ผ ์ฝ์ฌ์ธ๋ฒ ํน์ ์ด์ค์ฝ์ฌ์ธ๋ฒ์ ์ ์ฉํ๋ค(Fig. 2).
Fig. 2
Single cosine method and double cosine method
2.2 ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ ์ ์ฐจ
์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ๋ ใ์ก๋ฐฐ์ ์ค๋น ๋ด์ง์ค๊ณ ์ค๋ฌด ์ง ์นจ์(2017)ใ์ ์ ์๋ ์๋ต๋ณ์๋ฒ์ผ๋ก Fig. 3๊ณผ ๊ฐ์ ํด์ ์ ์ฐจ์ ๋ฐ๋ผ ์ํ๋๋ค. ๋จผ์ , ํด์๋จ๋ฉด ๋ฐ ์ง๋ฐ์กฐ๊ฑด์ ๋์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ค๊ณ ๋น์ ๋๋ฉด์ ์ฐธ๊ณ ํ์ฌ ๊ฒฐ์ ํ์๋ค. ๋ค์์ผ๋ก ์ง ์ง๊ฐ์๋๋
์ ๋ ฅ๊ตฌ๊ฐ ์์นํ ์ง์ญ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๊ฒฐ์ ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ ๊ธฐ์ค ํต์ฌ์ค๋น๋ก ๋ถ๋ฅ๋์ด ๋ด์ง ๋ฑ๊ธ 1 ๋ฑ๊ธ, ์ต๋์ง๋ฐ๊ฐ์๋(PGA)๋ 0.22g๊ฐ
์ ์ฉ๋๋ค. ์ด๋ฅผ ๋ฐํ ์ผ๋ก ๋จ์ผ์ฝ์ฌ์ธ์ ์ํ ์ง์ง์๋ตํด์๋ฒ์ ์ ์ฉํ์ฌ ์ง๋ฐ๋ณ ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ๋ค. ๋ํ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ Beam ์์๋ก ์ฃผ๋ณ์ง๋ฐ ์ Spring์์๋ก
๊ฐ์ ํ์ฌ ์์น๋ชจ๋ธ์ ์์ฑํ๊ณ ์ฐ์ง ๋ฐ ์ํ ๋ฐฉํฅ ์ง๋ฐ๋ฐ๋ ฅ๊ณ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ๋ค(Huh et al., 2017). ์ง์นจ์์ ์๊ฑฐ ์์ ๋ฐ ์ง์ง์ ํ์ค์ ์ฐ์ ํ๊ณ ์ด๋ฅผ ํฉํ ์ค๊ณํ์ค์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์์นํด์์ผ๋ก ๋จ๋ฉด๋ ฅ์ ์ฐ์ ํ๊ณ , ์ ๋ ฅ๊ตฌ ๋จ๋ฉด์ ๋ดํ๋ ฅ๊ณผ ๋น๊ตํ์ฌ
์์ ์จ์ ํ์ธํ๋ค.
Fig. 3
Seismic Performance Evaluation Flow
์ผ๋ฐ์ ์ธ ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ๋ ์ด์๊ณผ ๊ฐ์ผ๋, ํ๊ฐ๋์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ ๊ตฌ์กฐ๋๋ฉด์ด ์กด์ฌํ์ง ์๊ฑฐ๋ ์ง๋ฐ์กฐ๊ฑด๋ณ์ ๋ฑ์ด ํ์คํ๊ฒ ํ์๋์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ตฌ์กฐํด์์ ์ ํ์ฑ์
๋ด๋ณดํ๊ธฐ ํ๋ค์ด์ง ๋ค. ๋น์ฉ์ ์ธก๋ฉด์์ ๊ตฌ๊ฐ ๋ด ์ง๋ฐ์กฐ๊ฑด ๋ณ์์ ํ๊ท ๊ฐ์ ์์น ํด์์ ์ ์ฉํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ตฌ๊ฐ ์ ์ฒด์ ์ผ๋ฅ ์ ์ธ ์์ ์จ์ด ์ฐ ์ ๋๋ ๊ฒ์ด
์ผ๋ฐ์ ์ด๋ค.
2.3 ํ์ค์กฐํฉ ๋ฐ ๋จ๋ฉด๊ฒํ
์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ๋ด์ง์ค๊ณ์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ๋ชฉํ๋ฅผ ๋ง์กฑํ๊ธฐ ์ํ์ฌ Table. 1๊ณผ ๊ฐ์ ํ์ค์กฐํฉ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ค๊ณํ๋ค(๊ฑด์ค๊ตํต๋ถ ์งํ๊ณต๋๊ตฌ ๋ด์ง์ค๊ณ๊ธฐ์ค, 2004). ์์นํด์ ๋ชจ๋ธ์ ์ฃผ์ด์ง ํ ์ค์กฐํฉ์ ์ ์ฉํ์ฌ ์ป์ด์ง ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ Fig. 4, 5์ ๊ฐ์ด ๋ชจ๋ฉํธ์ ์ ๋จ๋ ฅ ๋ถํฌ๋ก ํ์ํ์๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ๊ตฌํด์ง ์์ ๋ฐ ์ง์ง์ ๋ชจ ๋ฉํธ์ ์ ๋จ๋ ฅ์ ํฉ๊ณ๋ฅผ ์์ฉํ์ค์ผ๋ก ๊ณ ๋ คํ์ฌ ใ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ตฌ์กฐ๊ธฐ์ค(2012)ใ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋จ๋ฉด๋ ฅ์ ๊ฒํ ํ๋ฉฐ, ์์ ์จ์ ์์ฉ ํ์ค ๋๋น ์ค๊ณ๊ฐ๋์ ๋น๋ก ์ฐ์ ํ๋ค.
Fig. 4
Example of Moment Distribution
Fig. 5
Example of Shear Force Distribution
2.4 ์ต์์์ ์จ
Fig. 6์ ๊ฐ์ฐฉ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์์ ์จ์ ๊ฒํ ํ๋ ์ฃผ์ ์์น๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ์โคํ๋ถ ์ฌ๋๋ธ ๋จ๋ถ์ ์ค์๋ถ, ์ธ๋ฒฝ ์๋จ, ํ๋จ ๋ฐ ์ค์๋ถ๊ฐ ๋์์ด๋ฉฐ, Table 2๋ ์ ํ์ ์ธ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ผ๋ก์ ๋ํ ๊ฐ ์์น์์์ ์ฐ์ ๋ ๋ชจ๋ฉํธ ํ์ค ๊ฐ์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ ๋ก ์์ํ์ค์ด ์์ฉํ์ค์ ๋๋ถ๋ถ์ ์ฐจ์งํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ
์ ์์ผ๋ฉฐ, ์โคํ๋ถ ์ฌ๋๋ธ ์ค์๋ถ์ ์ธ๋ฒฝ ์ค์๋ถ์์ ๋ชจ๋ ์ง ์ง์ํ์ค์ด 0.0์ด ๋๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ด๋ ์๋ต๋ณ์๋ฒ ์ ์ง๋ฐ๋ณ์์ ์ํ
ํ์ค ์์ฉ์ ๋ฐ๋ฅธ ํน์ง์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค. ๋๋ถ์ด ์์ํ์ค์ ํฌ๊ธฐ ์ญ์ ๋จ๋ถ์์ ํฌ๊ฒ ์์ฉํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ค๊ณ๊ฐ๋๋ ์์ ํ์ค์กฐํฉ์์์
์ต๋๊ฐ์ ์์ฉํ์ค์ผ๋ก ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๊ฒฐ์ ๋๋ฉฐ, ์์ฉํ์ค ๋๋น ์ค๊ณ๊ฐ๋์ ๋น๋ฅผ ์์ ์จ๋ก ์ฐ์ ํ๋ค. ๊ฐ ์์น์์ ์ฐ์ ๋ ์์ ์จ ์ค ์ต์ ๊ฐ์ด ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ์์์
๋ํ๊ฐ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ฉฐ, ์ ์๋ Table 2์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์์๋ ์ธ๋ฒฝ ํ๋จ์ ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ 1.31 ์ด ์ต์ ๋ชจ๋ฉํธ์์ ์จ์ด ๋๋ค. ๊ฐ์ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ ๋จ์์ ์จ๋ ๊ฐ ์์น์์์ ์ ๋จ ์์ ์จ์ ๋น๊ตํ์ฌ
์ต์๊ฐ์ ์ต์ ์ ๋จ ์์ ์จ๋ก ์ ์ ํ๋ค.
Fig. 6
Primary Safety Factor Review Location
Table 2
Estimation of Safety Factor by Section
๋ถ์ฌ ์ค์๋ถ์์๋ ์๋จ ๊ตฌ์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ํน์ง์ผ๋ก ์์ฉํ์ค ์ ํฌ๊ธฐ๊ฐ ๋จ๋ถ์ ๋นํ์ฌ ์๋์ ์ผ๋ก ์์ผ๋ฉฐ ๋นํ๋ฆผ ๋ณํ์ ์ ๋ฐํ๋ ์๋ต๋ณ์๋ฒ์ ํน์ง ์ ์ง์งํ์ค์ด
๊ฑฐ์ ์์ฉํ์ง ์์ง๋ง, ๋จ๋ถ์ ๋์ผํ ๋ถ์ฌ ๋๊ป๊ฐ ์ ์ฉ๋์ด ๋์ฒด๋ก 2.0์ด์ ์ ๋์ ์์ ์จ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ๋ถ์ฌ ๋จ๋ถ๋ ์์ํ์ค์ด ์ค์๋ถ ๋ณด๋ค ํฌ๋ฉฐ
์ง์งํ์ค์ด ์ง์ค์ ์ผ๋ก ์์ฉํ๋ ๋ถ์์ด๋ค. ์ต์ ์์ ์จ์ ์ฃผ๋ก ๋จ๋ถ์์ ๋ฐ์ํ๋ฏ๋ก ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ ์ฒด์์ ๊ฐ์ฅ ์ทจ์ฝํ ๋ถ๋ถ์ผ๋ก ํ๋จ๋ ์ ์๋ค.
Fig. 7์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ณ ๋ คํ 108๊ฐ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ๊ฐ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ์ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ต์ ์์ ์จ์ด ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ ์ด๋ ๋ถ๋ถ์์ ์ฃผ๋ก ์ ์ ๋์๋์ง๋ฅผ
๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๋์์ผ๋ก ํ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ 91%์์ ์ต์ ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ์ด ์ธ๋ฒฝ ํ๋จ์์ ์ ์ ๋์์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ฆ, ๋๋ถ๋ถ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์์ ์ธ๋ฒฝ ํ๋จ ๋ถ๋ถ์ด
๋ชจ๋ฉํธ์ ๊ฐ์ฅ ์ทจ์ฝํ๋ค๊ณ ํ๋จํ ์ ์๋ค. ์ ๋จ ๋ ฅ์ ์๋ถ์ฌ๋๋ธ๋จ๋ถ์ ์ธ๋ฒฝํ๋จ์ด ๊ฐ๊ฐ 45%, 44%๋ก ์ ์ ๋ ์์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. Table
3์ ์ธ๋ฒฝํ๋จ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ต์ ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ๊ณผ ์ต์ ์ ๋จ ์์ ์จ์ ์ ์ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ์ต์ ์ ๋จ ์์ ์จ์ ์์น์ ์๊ด์์ด ์ต์ ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ์ 108๊ฐ์
์ค 98๊ฐ์๊ฐ ์ธ๋ฒฝํ๋จ์์ ์ ์ ๋์์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋๋ถ๋ถ์ ์ต์ ์์ ์จ์ด ๋ฐ์ํ ์ธ๋ฒฝํ ๋จ์ ๊ฐ์ฅ ์ทจ์ฝํ ์์๋ก ํ๋จํ๊ณ ์ทจ์ฝ
์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ์ ์ ํจ์ ์์ด์ ๋ถ์ ๋์ ๊ตฌ์ญ์ผ๋ก ํ์ ํ์๋ค.
Fig. 7
Minimum Safety Factor Location
Table 3
Minimum Safety Factor Location Distribution
2.5 ์ง์งํ์ค ๋น์จ ๋ฐ ๋ด์ง์ฌ์ ์จ
์ง์ง์ํ์ค์ ์ง์ง์๋์ง์ ๋น๋กํ๋ค. ์ง์ง์๋์ง๋ ์ผ๋ฐ ์ ์ผ๋ก ์๋ ์ (1)์ผ๋ก ์ฐ์ ํ๋ค(Spottiswoode and McGarr, 1975).
์ฌ๊ธฐ์ ES๋ ์ง์ง์๋์ง์ด๊ณ M์ ์ง์ง๊ท๋ชจ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค.
์ (1)์ ์ํ๋ฉด ๊ท๋ชจ 1.0์ ์ฐจ์ด๋ ์ฝ 32๋ฐฐ์ ์๋์ง ์ฐจ์ด ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ฉฐ, ๊ท๋ชจ 0.2์ ์ฐจ์ด๋ก๋ 2๋ฐฐ์ ์ง์ง์๋์ง ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค.
์์ Table 2์์ ์ ์ฒด ์์ฉํ์ค์์ ์ง์งํ์ค์ด ์ฐจ์งํ ๋ ๋น์จ์ด ๋์ง ์์์ ํ์ธํ์๋ค. Fig. 8์ ์ ์ฒด ์์ฉํ์ค์ ์ ์ง์ง์ํ์ค์ด ์ฐจ์งํ๋ ๋น์จ์ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ์ง ์ง์ ๋ชจ๋ฉํธํ์ค์ ๋น์จ์ ํ๊ท 19.6%, ์ง์ง์ ์ ๋จํ์ค์ ๋น์จ์
ํ๊ท 17.6%๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ๊ทธ๋ํ์ ๋ฐ์ค๋ ๋ฐฑ๋ถ์์ 1/4~3/4๊ตฌ์ญ์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ ,๋์ฒด์ ์ผ๋ก 10~30% ๋น์จ์ ๊ฐ๋ ๋ถ ํฌ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค.
์ง์งํ์ค์ ๋น์จ์ด ๋์ง ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์์ ์จ์ด ๋ฎ์ ๊ฒฝ์ฐ ํฐ ์ํ์์๋ก ์์ฉํ๋ค. ์๋์ ์ผ๋ก ์์ํ์ค ๋ ๋น ์ง์งํ์ค์ ๋ถํ์ค์ฑ์ด ๋์ผ๋ฏ๋ก,
์ค๊ณ ์์์น๋ฅผ ์ด๊ณผํ ๋ ์ง์ง์ด ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ ์ค๊ณ์ ํญ๋ ฅ์ ์ด๊ณผํ๋ ์์ฉํ์ค์ด ๋ฐ์ํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋์์ง๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด Fig. 9์ ๊ฐ์ด ์์ํ์ค ์ด 80, ์ง์งํ์ค์ด 20, ์ค๊ณ์ ํญ๋ ฅ์ 115๋ก ๊ฐ์ ํ๋ฉด, ์์ ์จ ์ 1.15๋ก ์ฐ์ ๋๋ค. ์ด ๋, ์์๋ณด๋ค 2๋ฐฐ ํฐ ์ง์งํ์ค(์ฆ
20+20=40)์ด ๋ฐ์ํ๋ฉด ์์ฉํ์ค์ด 120๋ณด๋ค ์ปค์ ธ ์์ ์จ์ 1.0๋ณด๋ค ์์์ง๊ฒ ๋๋ค.
Fig. 9
Example of Safety Factor changes due to Seismic Load Increase
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์์๊ท๋ชจ ์ด์์ ์ง์ง๋ฐ์์ ๋ํ ์ฌ์ ๋์ ๋น์จ์ ์๋ ์ (2)์ ๊ฐ์ด ๋ด์ง์ฌ์ ์จ๋ก ์ฐ์ ํ์ฌ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ง์ง์ทจ์ฝ์ฑ ํ์ ์ ์ ์ฉํ์๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ SR์ ๋ด์ง์ฌ์ ์จ(Seismic Redundancy), DS๋ ์ค๊ณ๊ฐ ๋(Design Strength), OL์ ์์ํ์ค(Ordinary Load) ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ SL์ ์ง์งํ์ค(Seismic Load)๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ง์ง์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ์ ๋ณํจ์ ์์ด ํ๋ณด๋ ์์นํด์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์์ ์จ๊ณผ ๋๋ถ์ด ๋ด์ง์ฌ์ ์จ์ ์ฌ ์ฉํ์๋ค. ๋ด์ง์ฌ์ ์จ์ด 1.0๋ณด๋ค ํฌ๋ค๋
๊ฒ์ ์ง์งํ์ค์ ํฌ ๊ธฐ๊ฐ ์ค๊ณ์ง์งํ์ค์ 2๋ฐฐ๊ฐ ๋์ด๋ ์์ ์จ์ด 1.0์ด์์ด ํ๋ณด ๋จ์ ์๋ฏธํ๋ค.
3. ์ง์ง์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ ๋ณ ์ ์ฐจ ๋ฐ ๊ธฐ์ค
3.1 ์ฃผ์ ์ค๊ณ๋ณ์์ ์ ์
์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ฃผ์ ์ค๊ณ๋ณ์๋ ํฌ๊ฒ ์ง๋ฐ์กฐ๊ฑด ์ค๊ณ๋ณ์์ ๋จ ๋ฉด๊ด๋ จ ์ค๊ณ๋ณ์๋ก ๋๋ ์ ์๋ค. ์ง๋ฐ์กฐ๊ฑด ์ค๊ณ๋ณ์๋ก๋ ํ ํผ๊ณ , ์งํ์์, ๊ธฐ๋ฐ๋ฉด ๊น์ด, ํ ์ธต
์ ์ฒด N์น ํ๊ท , ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ ์น์ N์น, ์งํ์ธต ๊ณ ์ ์ฃผ๊ธฐ, ์ต๋์ง๋ฐ ์๋๋ณ์ ๋ฐ ์ง๋ฐ๊ฐ์ฑ ๋ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์์ผ๋ฉฐ, ๋จ๋ฉด๊ด๋ จ ์ค๊ณ๋ณ์๋ ๋ด๋ถํญ, ๋ด๋ถ๋์ด,
์โคํ๋ถ ์ฌ๋๋ธ ๋๊ป, ์ธ๋ฒฝ๋๊ป, ์ฒ ๊ทผ๋, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ฐ๋ ๋ฐ ์ฒ ๊ทผ ๊ฐ๋๊ฐ ์๋ค. ํ์์ธ ๋จ๋ฉด์กฐ๊ฑด ๋ณ์๋ ๊ฐ๊ฐ์ ๋ณ์๊ฐ ์ ๋ ฅ ๊ตฌ์ ์โคํ๋ถ ์ฌ๋๋ธ
๋ฐ ์ธ๋ฒฝ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๋ํํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ฐ๋ณ ์ ์ผ๋ก ์ฒ๋ฆฌํ๋ ๊ฒ์ด ๋ฐ๋์งํ๋ค. ๋ฐ๋ฉด, ์ง๋ฐ์กฐ๊ฑด ๋ณ์๋ ๋ณ ์๊ฐ์ ์ํธ ์ฐ๊ด์ฑ์ ์ ์ถํ ์ ์์๋ค. ์๋ฅผ
๋ค์ด ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ ์น์ N์น๊ฐ ๋์ผ๋ฉด ์ง๋ฐ๊ฐ์ฑ๋ ๋์์ง๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฃผ ์ ์ค๊ณ๋ณ์์ ์ค์ ์ ์์ด์ ์ด๋ฌํ ์ฐ๊ด๋ณ์๋ฅผ ๋ฐฐ์ฌํ๊ณ ์ ์ง๋ฐ์กฐ๊ฑด ๋ณ์๋ค
๊ฐ์ ์๊ด๊ด๊ณ ๋ถ์์ ์ํํ์๋ค.
์๊ด๋ถ์(correlation analysis)์ ๋ ๋
๋ฆฝ๋ณ์ ์ฌ์ด์ ์ ํ ์ ์ํธ๊ด๊ณ์ฑ๊ณผ ๊ทธ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋ถ์ํ๊ณ ์ ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ฌ์ฉํ ๋ค(Tang and Ang, 2007). ๋ ๋ณ์ X์ Y์ ์๊ด๊ด๊ณ๋ ์๋ ์ (3)์ ์๊ด๊ณ์๋ก ์ธก์ ํ ์ ์๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ Corr์ ์๊ด๊ณ์(correlation coefficient), Cov๋ ๊ณต๋ถ ์ฐ(covariance) ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ VAR์ ๋ถ์ฐ(variance)์
๋ํ๋ธ๋ค.
์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ ์ฒด ๋ชจ์ง๋จ์ ๊ณ ๋ คํ๋ ๊ฒ์ ๊ฑฐ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํ๋ณธ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ป์ ํ๋ณธ ์๊ด๊ณ์(sample correlation coefficient)๋ฅผ
ํตํด ์ถ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ๋ณดํธ์ ์ด๋ฉฐ ์๋ ์ (4)๋ก ๊ณ์ฐํ ์ ์๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ S๋ ํ๋ณธ๊ณต๋ถ์ฐ(sample covariance)์ ๋ํ๋ธ๋ค.
์๊ด๊ณ์(r) ๊ฐ์ ๊ด๋ จ์ฑ์ด ํฌ๋ฉด ํด์๋ก 1 ๋๋ โ1์ ๊ฐ๊น์ ์ง๋ฉฐ, ์ ๋น๋ก ๊ด๊ณ์ผ ๋ ์์ ๊ฐ์, ๋ฐ๋น๋ก ๊ด๊ณ์ผ ๋ ์์ ๊ฐ ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ๋ฐ๋ฉด
๊ด๋ จ์ฑ์ด ์ ์ผ๋ฉด ์ ์์๋ก 0์ ๊ฐ๊น์ด ๊ฐ ์ ๋ํ๋ธ๋ค.
Fig. 10์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ง๋ฐ์กฐ๊ฑด ๋ณ์๊ฐ์ ์๊ด๊ด๊ณ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค(Chang, 2012). ์ขํ๋จ ๊ทธ๋ํ๋ ๋ ๋ณ์๊ฐ์ ๋ถ ํฌ์ ํ๊ท๊ณก์ ์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ ์ฐ์๋จ์ ๋ ๋ณ์๊ฐ์ ์๊ด๊ณ์๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ์์ ํ์ธํ ์ ์๋ฏ์ด, ์งํ์ธต ๊ณ ์ ์ฃผ๊ธฐ๋
๊ธฐ ๋ฐ๋ฉด ๊น์ด์ ํ ์ธตํ๊ท N์น์ ๊ฐ๊ฐ 0.83, -0.80์ ์๊ด๊ณ์๋ฅผ, ์ต๋์ง๋ฐ ์๋๋ณ์๋ ํ ํผ๊ณ ์ 0.71์ ์๊ด๊ณ์๋ฅผ, ์ง๋ฐ๊ฐ์ฑ ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์์น
N์น์ 0.99์ ์๊ด๊ณ์๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ฉฐ ๋์ ๊ด๋ จ ์ฑ์ ๋ณด์ธ๋ค. ์ค์ ๋ก ์ด๋ค ๋ณ์๋ ์๋ต๋ณ์๋ฒ ์ ์ฉ ๊ณผ์ ์ค์ ์ฐ์ ๋๋ ๊ฐ์ผ๋ก 1์ฐจ ๋
๋ฆฝ๋ณ์๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก
์ฐ์ ๋ ๋งค๊ฐ๋ณ์ ๋ผ ํ ์ ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์๋ต๋ณ์๋ฒ์ ๋งค๊ฐ๋ณ์ ์ฐ์ถ ์ญ ์ ์์นํด์์ ์ผํ์ผ๋ก ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๋ฐฐ์ ํ๊ณ ๋
๋ฆฝ๋ณ์๋ง์ ์ทจ ์ฝ๋ ๋ถ์์
์ฌ์ฉํ์๋ค.
Fig. 10
Correlation Analysis between Design Parameters related to Soil Condition
3.2 ์ฃผ์ ์ค๊ณ๋ณ์์ ์์ ์จ๊ฐ์ ์๊ด๊ด๊ณ
๋จผ์ ์ฃผ์ ์ค๊ณ๋ณ์์ ์์ ์จ๊ฐ์ ์ง์ ์ ์ธ ์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ ํ ์ธํด ๋ณด์๋ค. Fig. 11์ ๊ฐ๊ฐ ํ ํผ๊ณ ์ ์ธ๋ฒฝ ๋๊ป์ ๋ชจ๋ฉํธ ์ ์ ์จ๊ณผ์ ์๊ด๋๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ํ ํผ๊ณ ๊ฐ ๊น์ด์ง์๋ก ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ์ด ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ํ์ธ ํ ์ ์์ผ๋, ํ ํผ๊ณ ์
๋ชจ๋ฉ ํธ ์์ ์จ์ ์๊ด๊ณ์๋ โ0.327๋ก ์๋์ ์ผ๋ก ์ฝํ ์๊ด์ฑ์ด ์์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ฉด, ์ธ๋ฒฝ๋๊ป๋ ์ฐ์์ ์ด์ง ์๋ ๊ฐ ์ ๋ถํฌ์ ๋๋ถ์ด
๋๋ ทํ ๊ฒฝํฅ์ฑ์ด ๋ํ๋์ง ์๊ณ , ๋ชจ๋ฉํธ ์ ์ ์จ๊ณผ์ ์๊ด๊ณ์ ์ญ์ โ0.107๋ก ๊ฑฐ์ ๊ด๋ จ์ฑ์ด ์์์ ํ์ธ ํ ์ ์๋ค. Table 4๋ ์ธ๋ฒฝํ๋จ๊ณผ ๊ด๋ จ์ด ์๋ ๋ชจ๋ ์ค๊ณ๋ณ์ ์์ ์๊ด๊ณ์๋ฅผ ์ ๋ฆฌํ ํ์ด๋ค. ์๊ด๋ ๊ทธ๋ํ์์ ํ์ธํ ์ ์๋ฏ์ด ํ ํผ๊ณ ์ ์ฒ ๊ทผ๋์ ์ ๋๊ฐ 0.3์ด์์
์๊ด๊ณ์๋ก ๋น๊ต์ ์๊ด์ฑ ๋๋ค๊ณ ํ๋จํ ์ ๋์ ๊ฒฝํฅ์ฑ์ ๋์๋ค. ๋ฐ๋ฉด, ์งํ์์, ๊ธฐ๋ฐ๋ฉด ๊น์ด ๋ฑ ๋ค๋ฅธ ์ฃผ์ ์ค๊ณ๋ณ์์ ์๊ด๊ณ์๋ ์๊ด์ฑ์ด ์๋ค๊ณ
ํ๋จํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ธ ๋งํผ ๋ฎ์์ผ๋ฉฐ, ์๊ด๋ ๋ถ ์์์๋ ๋๋ ทํ ๊ฒฝํฅ์ฑ์ ํ์ธ๋์ง ์์๋ค.
Fig. 11
Correlation with Moment Safety Factor (Wall bottom)
Table 4
Correlation Coefficient with Moment Safety Factor
์ฃผ์ ์ค๊ณ๋ณ์์ ์์ ์จ๊ณผ์ ์๊ด๊ณ์๊ฐ ๋์ง ์์ ์ด์ ๋ ํฌ๊ฒ ๋ ๊ฐ์ง๋ก ์ค๋ช
๊ฐ๋ฅํ๋ค. ๋จผ์ , ์๋ต๋ณ์๋ฒ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ง์ง ์ํ์ค ์ฐ์ ๊ณผ์ ์์์ ๋น์ ํ์ฑ์ด๋ค.
๋จ์ผ ์ฝ์ฌ์ธ๋ฒ์ ์ ํ ์ง๋ฐ๋ณ์ ๊ณ์ฐ์์ ๊ธฐ๋ฐ๋ฉด๊ณผ์ ์๋๊ฑฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๋ผ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ธ๋ฒฝ์ ๊ฐํด์ง๋ ํ์ค๋ถํฌ๊ฐ ๊ฑฐ์ ์ผ์ ํ๊ฑฐ๋ ํน์ ํฌ๊ฒ ๋ณ ํํ๋ค. ์ด ๋,
ํ์ค ๋ถํฌ๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ณํ ์ง๋ผ๋ N์น๊ฐ ๋์ ๊ฒฝ์ฐ ์ง๋ฐ ๋ณ์์ ๋ฐ์์ ์ต์ ํ์ฌ ์ง์ง์ํ์ค ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์๊ฒ ๋ง๋ ๋ค. ์ด๋ ๋ฏ ์ง์ง์ํ์ค์ ์ง๋ฐ์กฐ๊ฑด๋ณ์๋ฅผ ์ข
ํฉ์ ์ผ๋ก
๊ณ ๋ คํ ์ฌ ์ฐ์ ๋๋ฉฐ, ํ ๋ ๊ฐ์ ์ค๊ณ๋ณ์๋ก ๊ฒฝํฅ์ ํ์ธํ๊ธฐ ํ๋ ๊ฒ ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๋ค์์ผ๋ก๋ ์ค๊ณ์ ํ๋ณด๋ ์์ ์จ์ ์ผ๊ด์ฑ ๋ถ์ฌ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ์ฆ,
์ค๊ณ์ ์ฐ์ ๋ ์์ฉํ์ค์ ๋ํ์ฌ ๋ถ์ฌ์ ์ค๊ณ๊ฐ๋๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํจ์ ์์ด์ ์ต์ ์์ ์จ 1.0์ด์์ด์ด์ผ ํ ๋ค๋ ๊ธฐ์ค๋ง์ผ๋ก ์ค๊ณ๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ฏ๋ก ๋จ๋ฉด์น์, ๋ถ์ฌ
๋๊ป ๋ฐ ์ฒ ๊ทผ์ ๋ฐฐ๊ทผ๊ฐ๊ฒฉ ๋ฐ ์ฒ ๊ทผ๋์ ์ ์ ํ ๋ ์ค๊ณ์์ ์ฃผ๊ด์ ์ธ ํ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ๋จ๋ฉด์ ํญ๋ ฅ์ด ๋ฌ๋ฆฌ ๊ฒฐ์ ๋๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ ๋ถ์ฌ ๋ณ ์์ ์จ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์
๋ฐ๋ผ 1.05~6.60์ ํฐ ๋ณ๋์ฑ์ ๊ฐ๋ ๋ถ ํฌ๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ฆ, ์์ฉํ์ค๊ณผ ์ค๊ณ๊ฐ๋ ๊ฒฐ์ ์ ์ฃผ๊ด์ ์ธ ์ค๊ณ์ ํ๋จ์ด๋ผ๋ ๋ณ์๊ฐ ์กด์ฌํ๋ฉฐ, ์ฃผ์
์ค๊ณ๋ณ์์ ์์ ์จ์ ์ง์ ์ ์ธ ์๊ด์ฑ์ ์ ๊ฐํ๋ ์ฃผ์์์ธ์ด ๋๋ค.
Fig. 12๋ ํ ํผ๊ณ ์ ์ฒ ๊ทผ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์์ ์จ์ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ํ ๋ธ ๊ทธ๋ํ์ด๋ค. ๊ฐ๋ก์ถ์ ํ ํผ๊ณ , ์ธ๋ก์ถ์ ์ฒ ๊ทผ๋์ ๋ํ๋ด ๋ฉฐ, ์ด๋ ์์ ์์ ์จ๊ณผ์ ์๊ด๊ด๊ณ ๋ถ์์์
๋น๊ต์ ๋์ ์ ๊ด๊ณ์๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๋ ์ค๊ณ๋ณ์์ด๋ค. ์ ์ ํฌ๊ธฐ๋ ์ฃผ์ด์ง ํ ํผ ๊ณ ์ ์ฒ ๊ทผ๋์์์ ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ์์ ์จ ๊ตฌ๋ถ์ ๋ช
ํํ๊ฒ
ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์์ ์จ 1.2 ๋ฏธ๋ง์ ๋ถ์ ์ ์์ผ๋ก, 1.2~1.5์ฌ์ด๋ ํธ๋ฅธ์ ์ฌ๊ฐํ์ผ๋ก, 1.5์ด์์ ๋
น์ ์ผ ๊ฐํ์ผ๋ก ํ์ํ์๋ค. ์์ ์ธ๊ธํ
์๋ต๋ณ์๋ฒ์ ๋น์ ํ์ฑ๊ณผ ์์ ์จ์ ์ผ๊ด์ฑ๋ถ์ฌ์ ์ํ ์ํฅ์ผ๋ก ๋ช
ํํ ๊ฒฝ๊ณ๋ ํ์ธ๋ ์ง ์์ผ๋, ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๊ทธ๋ํ ์ข์๋จ์ผ๋ก ๊ฐ์๋ก ์์ ์จ์ด ์ปค์ง๋ฉฐ ์ฐํ๋จ์ผ๋ก
๊ฐ์๋ก ์์ ์จ์ด ์์์ง๋ ๊ฒฝํฅ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์์ ์จ 1.2 ๋ฏธ๋ง์ ์ ๋ค์ ์ํ์ ์ ํ๊ธฐ๋ถ์์ ํตํด 3์ฐจ ์ฐ๋ฆฝ๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ํํํ๋ฉด ์ด๋ฅผ ๊ฒฝ๊ณ๋ก ์ง์ง์ทจ์ฝ
์ ๋ ฅ๊ตฌ ๋ฅผ ์ ๋ณํ ์ ์๋ค. ์ป์ด์ง 3์ฐจ ๋คํญ์์ ์๋์ ๊ฐ๋ค.(5)
Fig. 12
Distribution of Moment Safety Factor according to Cover Depth and Amount of Steel
Rebar
์ฌ๊ธฐ์ x๋ ํ ํผ๊ณ ์ด๊ณ y๋ ์ฒ ๊ทผ๋์ ๋ํ๋ธ๋ค.
๊ฒฝ๊ณ ๋ฐฉ์ ์์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฐํ๋จ์ ์ํ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ ์ ์ฒด์ 30% ํด๋นํ๋ 32๊ฐ์๋ก ์ ๋ณ๋๋ฉฐ, ์ ๋ณ๋ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ํ๊ท ์ ์ ์จ์ 1.39๋ก ์ฐ์ ๋์๋ค.
๋ฐ๋ฉด ์ข์๋จ์ ์ํ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ํ ๊ท ์์ ์จ์ 1.70์ผ๋ก, ๊ฒฝ๊ณ ๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ๋ฎ์ ์์ ์จ์ ์ ๋ณ ์ด ์ํธํ๊ฒ ์ด๋ฃจ์ด์ก์์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ์ถฉ๋ถํ
๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ ํ๋ณด๋๋ค๋ฉด ์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ์ ๋ณํจ์ ์์ด์ ์ผ์ ์์ ์จ ์ดํ์ ๋ถํฌ๋ฅผ ํ ํผ๊ณ ์ ์ฒ ๊ทผ๋์ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋ณด๋ค ์ ๋ขฐ์ฑ ๋ ์ ๊ฒฝ๊ณ๋ฐฉ์ ์์ ์๋ฆฝ์ด ๊ฐ๋ฅํ
๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋ํ ์ ์๋ค.
3.3 ์์ ์จ๊ณผ ๋ด์ง์ฌ์ ์จ์ ์๊ด๊ด๊ณ
Fig. 13์ ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ๊ณผ ๋ด์ง์ฌ์ ์จ์ ์๊ด๋๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๋ค. ์์ ์์ฉํ์ค์์ ์ง์งํ์ค์ ๋น์จ์ด ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฎ์ ์ ํ์ธํ์๊ณ , ๋ด์ง์ฌ์ ์จ๋ก ์ค๊ณ ์ด๊ณผ ์ง์ง๋ฐ์์
๋ํ ์ทจ ์ฝ๋๋ฅผ ํ๋ณํ๊ณ ์ ํ์๋ค. ๋ด์ง์ฌ์ ์จ์ ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ์ด ์ปค์ง์๋ก ์ปค์ง๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ด์์ผ๋ฉฐ, ๋ด์ง์ฌ์ ์จ 1.0 ๋ฏธ๋ง ์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๋ชจ๋ ๋ชจ๋ฉํธ
์์ ์จ 1.5์ดํ์์๋ง ๊ด์ฐฐ๋๋ค. ์ฆ, ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ๋ก ์ ๋ณ๋ ์ง์ง์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ ๋ด์ง์ฌ์ ์จ ์ญ์ ๋ฎ์ ๊ฐ์ ๋ํ๋ธ๋ค๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค.
Fig. 13
Correlation between Moment Safety Factor and Seismic Redundancy
3.4 ์ง์ง์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ ๋ณ๊ธฐ์ค
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ด์ง์ฑ๋ฅํ๊ฐ ๊ณผ์ ์์ ๊ฐ์ฅ ๋น์ฉ์ด ํฐ ์ ์ธ ์์นํด์ ๊ณผ์ ์ ์๋ตํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ฃผ์ ์ค๊ณ๋ณ ์๋ง์ ๊ฐ์ง๊ณ ์ง์ง์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ์ ๋ณํ๊ณ ์
ํ์๋ค. ์ฃผ์ ๋ณ์๊ฐ์ ์๊ด๋ถ์์ ํตํ์ฌ ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ฅผ ๋ฐฐ์ ํ ์ฃผ์ ์ค๊ณ๋ณ ์๋ฅผ ์ ๋ณํ์๊ณ , ์ต์ ์์ ์จ ์์น ๋ถ์์ ์ํด ์ธ๋ฒฝํ๋จ์ด ๊ฐ์ฅ ์ทจ์ฝํ ๋ถ๋ถ์ผ๋ก
ํ์ธ๋์ด ์ง์ง์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ ๋ณ์ ์ ํ ๋น๊ต ๋์์ผ๋ก ์ ์ ํ์๋ค. ์ธ๋ฒฝํ๋จ์์์ ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ์ ๋์์ผ๋ก ์ ์ ๋ ์ฃผ์ ์ค๊ณ๋ณ์์์ ์๊ด๊ด๊ณ ๋ถ์์
ํตํ์ฌ ํ ํผ๊ณ ์ ์ฒ ๊ทผ๋์ด ๊ฐ์ฅ ๋์ ์ฐ๊ด์ฑ์ ๊ฐ๊ณ ์์์ ํ์ธํ์๊ณ , ํ ํผ๊ณ ์ ์ฒ ๊ทผ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ ๋ถํฌ๋ก ๋ถํฐ ๊ฒฝ๊ณ๋ฐฉ์ ์์ ์ค์ ํ์ฌ ์ง์ง์ทจ์ฝ
์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ ์ ์ด ๊ฐ๋ฅ ํจ์ ํ์ธํ์๋ค. ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ์์๊ท๋ชจ ์ด์์ ์ง์ง ๋ฐ์์ ๊ณ ๋ คํ ๋ด์ง์ฌ์ ์จ๊ณผ์ ์๊ด๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ํ๋ฉด ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ์ ๋ด์ง์ฌ์ ์จ๊ณผ
๋์ ์๊ด์ฑ์ ๊ฐ์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ์ด ๋ฎ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๊ฐ ๋ด์ง ์ธก๋ฉด์์๋ ์ทจ์ฝํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธ ํ๋ค. ์ผ๋ จ์ ๊ณผ์ ์ ์ ๋ฆฌํ์ฌ ์ง์ง์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ ์ ๊ณผ์ ์
๊ฐ๋จํ๊ฒ ์์ฝํ๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ด๋ฏธ ์ํ๋ ์์นํด์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ง๋ฐ ๋ณ์์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ ์ ๋ณ์๋ง์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ง์ง์ทจ ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ์ ๋ณํ๋ ๊ฒ์ ์ฃผ์์ ์
๋์๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํ์ฌ ๋ด ์ง์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ ๊ณผ์ ์ค์์ ๊ฐ์ฅ ๋์ ๋น์ฉ์ด ์๊ตฌ๋๋ ์๋ฐ ์ ์นํด์์ ์ ๋ณ๋ ์ง์ง์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์๋ง ์ ์ฉํ๋ค๋ฉด ๋งค์ฐ ํจ์จ ์ ์ธ
๋ด์ง์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ฆฌ๋ผ ํ๋จ๋๋ค.
4. ๊ฒฐ๋ก ๋ฐ ํ ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ค์ํ ์ค๊ณ๋ณ์, ์ง๋ฐ์กฐ๊ฑด ๋ฐ ์ค๊ณต์๊ธฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ 108๊ฐ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ์ง์ง ๋ฐ์์ ์ทจ์ฝํ ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ์ ๋ณํ๋ ๊ฐํธํ๊ณ
ํจ์จ์ ์ธ ๋ฐฉ์์ ์ ์ ํ๊ณ ์ ํ์๋ค. ์ฆ, ์ฃผ์ ์ค๊ณ๋ณ์ ๋ฐ ์ง๋ฐ๋ณ์๋ฅผ ๋
๋ฆฝ๋ณ์๋ก ํ๊ณ ์์นํด์ ๊ฒฐ๊ณผ์ธ ์์ ์จ์ ์ข
์๋ณ์๋ก ํ์ฌ ๋
๋ฆฝ๋ณ์์ ์ข
์๋ณ์๊ฐ์
์ง์ ์ ์ธ ์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ ๋น๊ตํจ์ผ๋ก์จ ์ทจ์ฝํ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ์ ๋ณํ๋ ๋ฐฉ์์ ์ ์ํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํ์ฌ ๋น์ผ ๋น์ฉ ๊ณผ ๋ง์ ์๊ฐ์ด ์์๋๋ ์์นํด์์ ์ทจ์ฝํ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ก
ํ์ ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ํด์๋ง ์ํํจ์ผ๋ก์จ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ์์์ ํจ์จ ์ฑ์ ์ฆ์งํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ์ฐ๊ตฌ ๊ณผ์ ์ค์ ์ป์ ๊ฒฐ ๊ณผ๋ฅผ ์ ๋ฆฌํ๋ฉด ๋ค์๊ณผ
๊ฐ๋ค.
-
(1) ๋๋ถ๋ถ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์์ ๊ฐ์ฅ ์ทจ์ฝํ ๋ถ์๋ ์ธ๋ฒฝํ๋จ์ผ ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ ๋์์ธ 108๊ฐ์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ค 98๊ฐ (91%)์ ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ์ธ๋ฒฝํ๋จ์ด ๋ชจ๋ฉํธ
๋ฐ ์ ๋จ ์์ ์จ ์ ์ต์ ๊ฐ์ ๋ํ๋ด๋ ์์น๋ก ํ์ธ๋์๋ค.
-
(2) ์ค๊ณ๋ณ์์ ์ง๋ฐ๋ณ์์ ๋๋ถ๋ถ์ ์์ ์จ๊ณผ ์ง์ ์ ์ธ ์๊ด๊ด๊ณ๊ฐ ๋ฎ์์ผ๋ฉฐ, ์ค๊ณ๋ณ์ ์ค โ์ฒ ๊ทผ๋โ, ์ง๋ฐ๋ณ์ ์ค โํ ํผ๊ณ โ๋ง์ด ๋น๊ต์ ๋์ ์๊ด์ฑ์ ๋ํ๋ด์๋ค.
์ด ๋ ์ค๊ณํ ํ๋ณด๋ ์์ ์จ์ ์ผ๊ด์ฑ ๋ถ์ฌ์ ์๋ต๋ณ์๋ฒ ์ ๋น์ ํ์ฑ์ ๊ทธ ์์ธ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค.
-
(3) ๋์ ์๊ด์ฑ์ ๋ํ๋ธ ์ฒ ๊ทผ๋๊ณผ ํ ํผ๊ณ ๋ฅผ ๋
๋ฆฝ๋ณ์๋ก ํ๊ณ ์์ ์จ์ ์ข
์๋ณ์๋ก ํ ๊ฒฝ๊ณ๋ฐฉ์ ์์ ์ ๋ํ๊ณ , ์ด๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋๋ถ๋ถ์ ์ง์ง์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ฅผ ์ ๋ณํ
์ ์์์ ํ์ธํ์๋ค.
-
(4) ์ง์งํ์ค์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฐ์ ํ ๋ด์ง์ฌ์ ์จ์ ๋ถ์ฌ์ ๋ชจ ๋ฉํธ ์์ ์จ์ด ๋ฎ์ ๊ฒฝ์ฐ์ ํจ๊ป ์์์ง๋ ๊ฒฝํฅ์ ํ์ธ ํ์๋ค. ์ฆ, ์ธ๋ฒฝํ๋จ์ ๋ชจ๋ฉํธ ์์ ์จ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ๋ณ๋ ์ทจ์ฝ ์ ๋ ฅ๊ตฌ๋ ๋ด์ง์ฑ๋ฅ ์ญ์ ์ทจ์ฝํ ๋ค๊ณ ํ๋จํ ์ ์๋ค.
๋จ, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๊ตญ๋ด ์ ๋ ฅ๊ตฌ ์ ์ฒด๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ์ํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ฏ๋ก ์ ์๋ ๋ฐฉ์์ด 100% ์ ํฉํ๋ค๊ณ ํ ์๋ ์๋ค. ํ์ง๋ง ๋์์ผ๋ก ํ ์ ๋ ฅ๊ตฌ
108๊ฐ์ ์ค๊ณ๋ณ์ ๋ฐ ์ง๋ฐ๋ณ์๊ฐ ํธํฅ๋์ง ์๊ณ ๊ณ ๋ฃจ ๋ถํฌ๋์ด ์์ผ๋ฏ๋ก, ์ ์ฒด ์ ๋ ฅ๊ตฌ์ ํน์ง ์ ๋ํํ๋ค๊ณ ํจ์ ํฐ ๋ฌด๋ฆฌ๊ฐ ์๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค. ์ถ๊ฐ์ ์ธ
๋ฐ ์ดํฐ ํ๋ณด๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค๋ฉด ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ํ ๋ณด๋ค ์ ํฉํ ์ ๋ณ๊ธฐ์ค์ ์ ์ํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ํ ์ฌ์ ์ง์์ ํด์ฃผ์ KEPCO์ ๊น์ ๊ฐ์ฌ๋ฅผ ํํฉ๋๋ค.
Korea Meteorological Administration List of Earthquake in Korea.
Chang, W. (2012), R Graphics Cookbook: Practical Recipes for Visualizing Data
Huh, J., Tran, Q. H., Haldar, A., Park, I., Ahn, J. H. (2017), Seismic Vulnerability
Assessment of a Shallow Two-Story Underground RC Box Structure, Applied Sciences,
7(7), 735
(2004), Ministry of Construction & Transportation, Korea.
(2012), Ministry of Land, Transport and Maritime Affairs, Korea
Spottiswoode, S. M., McGarr, A. (1975), Source parameters of tremors in a deep-level
gold mine, Bulletin of the seismological society of America, 65(1), 93-112.
Tang, W. H., Ang, A. (2007), Probability concepts in engineering: Emphasis on applications
to civil & environmental engineering
Woo, S. K., Lee, Y., Yi, S. T. (2012), Estimation of carbonation and service life
of box culvert for power transmission line.