ํ๊ดํฌ
(Gwang-Hee Heo)
1
๋ฐ์ข
๊ฑด
(Gong-Gun Park)
2*
๊น์ถฉ๊ธธ
(Chung-Gil Kim)
3
์ดํ์ค
(Hyung-Joon Lee)
4
์ต์์
(Won-Seok Choi)
5
ยฉ The Korea Institute for Structural Maintenance and Inspection. All rights reserved.
ํค์๋
PVA ์ฌ์ , VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ, ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด, ํจ๊ฐ๋
Key words
PVA fiber, VAE powder polymer, Cement composites, Flexural strength
1. ์ ๋ก
์ ์ธ๊ณ์ ์ผ๋ก ์ง์ง, ํํ ๋ฐ ํญ์ด ๋ฑ์ ์์ฐ์ฌํด์ ๊ฐ์ ์ธ ๋ถ์์ธ๊ณผ ํญ๋ฐ, ํ์ฌ์ ๊ฐ์ ๋ด๋ถ์์ธ์ผ๋ก ์ธํ ์ฌ๋์ผ๋ก๋ถ ํฐ ์ธ๋ช
๋ฐ ์์ฐํผํด๊ฐ ๋์ด๊ฐ๊ณ
์๊ณ , ์ด๋ก ์ธํ ์ฌํ๊ฐ์ ์ ๋ณธ ์์ค๋ฌผ์ ์์์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์ด ๊ทน๋จํ์ค์ ๋ฐ์ผ๋ฉด ์ธ๋ ฅ์ ์ํด ์ง์ ์ ์ผ๋ก ๋
ธ์ถ๋๋ ์ ํ๋๊ฐ
๋์์ง๋ฉด์ ์ง์ง, ์ถฉ๊ฒฉ ๋ฐ ํญ๋ฐ๊ณผ ๊ฐ์ด ์๋๊ฐ ๋น ๋ฅธ ํ ์ค์ด ์์ฉํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ถฉ๊ฒฉ์ ํญ์ฑ์ ์ฆ๋ํ๊ธฐ ์ํ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ ์ฒด๋ฅผ ์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ๋งค์ฐ ์ ์ฉํ ๊ฑด์ค์ฌ๋ฃ
์ค์ ํ๋์ด๋ค.
์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ฌ๋ฃ๋ ์ฐ์ํ ์์ถ๊ฐ๋ ํน์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ด ์ฌํ๊ฐ์ ์๋ณธ ์์ค๋ฌผ์ธ ํ ๋ชฉ ๋ฐ ๊ฑด์ถ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์์ ๊ฐ์ฅ ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์์ผ๋ ํจ์ธ์ฑ ๋ฐ ์ถฉ๊ฒฉ๊ฐ๋๊ฐ
์์ถ๊ฐ๋์ ๋น ํด ๋ฎ๊ณ , ์๋์ง ํก์๋ฅ๋ ฅ์ด ๋์ง ์์ ์ทจ์ฑ์ ์ธ ํ๊ดด๊ฑฐ๋ ํน ์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ํจ์ธ์ฑ๊ณผ ์ถฉ๊ฒฉ๊ฐ๋์ ๋ํ ์ ํญ์ฑ ์ ๋์ด๊ณ ์ทจ์ฑ์ ์ธ
์ฑ์ง์ ๊ฐ์ ์ํฌ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ ๋ฅด์ PVA(polyvinyl alcohol) ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ์ด๋ VAE(vinyl acetate ethylene)
๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ ํ๋ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ด๋ค.
์ต๊ทผ ๋ค์ด, ๋ง์ ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ด ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ฌ๋ฃ๊ฐ ๊ฐ์ง ๊ณ ์๋ ์ทจ์ฑ์ ์ผ๋ก ํ๊ดด๋๋ ํน์ฑ๊ณผ ๊ธฐ์กด์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ํจ์จ ์ ์ผ๋ก ์ ์ง๊ด๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์๋ฉํธ
์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ฌ๋ฃ์ ์ฑ์ง์ ๊ฐ์ ์ํฌ ์ ์๋ ๊ฐ์ฅ ํจ๊ณผ์ ์ธ ํ ๊ฐ์ง ๋ฐฉ์์ผ๋ก์จ ์๋ฉํธ ๋ณตํฉ์ฌ๋ฃ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ(Poston et al., 2001; Lee et al., 2013; Son et al., 2017)๊ฐ ๊ตญ๋ด์ธ์ ์ผ๋ก ํ๋ฐํ ์งํ๋์ฌ ์๋ค.
ํํธ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ PVA ์ฌ์ ๋ฅผ ํผ์
ํจ์ผ๋ก์จ ๋์ ์ธ ์ฑ๊ณผ ์๋์ง ํก์๋ฅ๋ ฅ ํฅ์์ ๋ฐํํ ์ ์๋ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด๊ฐ ๊ฐ๋ฐ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ,
ํด๋ฆฌ๋จธ ๋ณตํฉ์ฌ๋ฃ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ ๋ก ํ๋ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด๋ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ๋ณด ๋ค ์ธ์ฅ๊ฐ๋, ํจ๊ฐ๋, ์ ์ฐฉ์ฑ, ์๋ฐ์ฑ, ๋ด๋ง๋ชจ์ฑ ๋ฐ ๋ด์ฝํ์ฑ
๋ฑ์ ๊ฐ์ ์ํค๋๋ฐ ์ฐ์ํ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด๊ณ ๋ ๊ณ ์๋ค(Shao et al., 1997; Park et al., 2010; Kim et al., 2015; Choi et al., 2015; Cho et al., 2017). ์ด์ ๋ฐ๋ฅธ ์๋ฉํธ ๋ณตํฉ์ฌ๋ฃ ๋ ๋ณด์ยท๋ณด๊ฐ์ฌ, ์ถฉ๊ฒฉ์์ถฉ์ฌ ๋ฐ ์๋์ง ํก์์ฌ ๋ฑ ๋ค์ํ ์ฉ๋ ๋ก ํ์ฉ์ด ๊ธฐ๋๋๋, ์๋ฉํธ ๋ณตํฉ์ฌ๋ฃ์ ์จ๋๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ
์ถฉ ๊ฒฉํ๊ดด๊ฑฐ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ทนํ ๋๋ฌผ๋ฉฐ ๊ตญ๋ด๋ ํนํ ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋ก๊ฐ ์ ๋ฌดํ ์ํ์ด๋ค.
์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ๋ฐ๋ ์๋ฉํธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ๊ดด๊ฑฐ๋์ ์ ์ ํ์ค ์ ์ํ ๊ฒ๊ณผ๋ ๋ฌ๋ฆฌ ๋์ ๋ณํ์๋์ ํ์ค์์ ๊ฐํด์ง ์ถฉ๊ฒฉ ์ผ๋ก ์ธํ ์ํธ ์ ์ฒด์ ๋ชจ๋ ์ ๋ฌํ์ง
๋ชปํ๊ณ ๊ตญ๋ถ์ ์ธ ํ๊ดด ๊ฑฐ๋ ์์์ ๋ณด์ด๋ฉฐ, ์ด๋ฌํ ๊ตญ๋ถํ๊ดดํ์์ ํฌ๊ฒ 4์ข
๋ฅ์ ํ ํ์ธ ์ ๋ฉด๊ด์
(penetration), ๋ฐฐ๋ฉด๊ท ์ด(crack of
rear), ๋ฐฐ๋ฉดํ ๊ดด(scabbing) ๋ฐ ๊ดํตํ๊ดด(perforation)๋ก ๊ตฌ๋ถ๋๋ค. ์์ธ๋ฌ, ์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ์ํ ๊ตญ๋ถ์ ์ธ ํ๊ดด๋ฅผ ์ต์ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ
๊ฐ์ข
์ฌ ์ ๋ ํด๋ฆฌ๋จธ๋ฅผ ํผ์
ํจ์ผ๋ก์จ ํจ์ธ์ฑ ๋ฐ ์ถฉ๊ฒฉ์ ๋ํ ์ ํญ์ฑ ์ ํฅ์์ํค๋ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ(Mindess et al., 1989; Bindiganavile et al., 2001; Kim et al., 2009; Min et al., 2011; Li et al., 2013; Min et al., 2015, Lee et al., 2018)๊ฐ ๊ฑฐ๋ญ ๋ฐ์ ํด ์์ผ๋ฉฐ, ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด๊ฑฐ๋์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ๊ณ , ์ ์จ๊ณผ ๊ณ ์จ์ ์จ๋๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋ก๊ฐ ์์ง ์ ๊ทธ๋ฆฌ ๋ง์ง ์์ ์ค์ ์ด๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๋น๊ต๋ถ์ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ 1.0% PVA ์ฌ์ ํผ์
์จ๊ณผ 10% VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์ ๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ๊ธฐ๋ณธ๊ฐ๋(์์ถ,
ํจ) ์ํ์ ์ค์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ถฉ๊ฒฉ ํ์ค์ ๋ฐ๋ โ35โ, 0โ ๋ฐ 35โ์ ์ ์ ๋ ์จ๋์กฐ๊ฑด์์ ์๋ฉ ํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด๊ฑฐ๋์ ์ธก์ ํ์ฌ
๋น๊ต, ๋ถ์ํ์๋ค.
2. ์คํ๊ณํ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
2.1 ์คํ๊ณํ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๋ฐฐํฉ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ ์ฒด์ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ W/C๋ 40.0%์ด์๊ณ , ์์ปค๋น๋ฆฌํฐ ํ๋ณด ํ๊ธฐ ์ํด PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ
์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ W/C๋ 44.0%๋ก ํ ์๋ค. ๋ชฉํ ํ๊ท ์์ถ๊ฐ๋๋ ์ฌ๋ น 28์ผ์์ ์ฝ 40 MPa๋ก ํ์ ๋ค. ์ํ์ฌํญ์ผ๋ก ์ฌ๋ น 28์ผ์์์ ์์ถ๊ฐ๋์
ํจ๊ฐ๋๋ฅผ ์ธก ์ ํ ๋ก ๊ณํํ์๋ค. ๋ํ โ35โ, 0โ ๋ฐ 35โ์ ์ ์ ๋ ์จ๋์กฐ ๊ฑด์์ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ์ํ ํ๊ดด๊ฑฐ๋์ ๋น๊ต, ๋ถ์ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ
๋ํ ์ถฉ๊ฒฉ์ํ์ ์ค์ํ์๋ค.
2.2 ์ฌ์ฉ์ฌ๋ฃ ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ๋ฐฐํฉ
2.2.1 ์๋ฉํธ
์๋ฉํธ๋ S์ฌ ์ ํ์ ๋ณดํต ํฌํ๋๋ ์๋ฉํธ(Typeโ
)๋ฅผ ์ฌ ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ๋น์ค์ 3.15์ด๊ณ ๋ถ๋ง๋๋ 3,620ใ /g ์ด๋ค.
2.2.2 ์๊ณจ์ฌ
์๊ณจ์ฌ๋ ๋น์ค์ด 2.60์ธ ์ถฉ๋จ ๊ณต์ฃผ์ง์ญ์์ ์ฑ์ทจํ์ฌ ์์ฐ ๋ ์ธ์ฒ์ฌ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
2.2.3 PVA ์ฌ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฌ์ฉ๋ PVA ์ฌ์ ๋ ์ผ๋ณธ Kuraray์ฌ ์ ํ์ผ๋ก ์ฌ ์ ํ๋ฉด์ด ์์ฐ๊ธฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ ์น์์ฑ ์ฌ๋ฃ๋ก์จ ์๋ฉํธ ํ ์ด์คํธ์ ๋์ ๋ถ์ฐฉ์ฑ๋ฅ์
๊ฐ์ง๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ธ์ฅ๊ฐ๋๊ฐ 900โผ 1,600MPa์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฌ์ฉ๋ PVA ์ฌ์ ๋ ์ง๊ฒฝ 0.04mm, ๊ธธ์ด 12.0mm ์ ๋๋ก์จ ํ์๋น 300
(=12/0.04)์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. PVA ์ฌ์ ์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ํน์ฑ์ Table 1๊ณผ ๊ฐ๋ค.
Table 1
Physical properties of PVA fiber
2.2.4 VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฌ์ฉํ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ๋ ๋
์ผ์์ ์์ฐ๋๋ VAE๊ณ ์ฌ์ ํํ ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, VAE ๋ถ๋ง์ ๋ฏธ์ธ๋ถ๋ง๋ก ๋ฐฐํฉ ์ ๋ฐฐํฉ์์
ํผํฉํ์ฌ ์ฌ์ฉํ์๋ค. VAE ๋ถ ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ํน์ฑ ๋ฐ ํ์์ Table 2์ ๊ฐ๋ค. ๋ํ Fig. 1์ PVA ์ฌ์ ์ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ์ ํ์์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค.
Table 2
Physical properties of VAE powder polymer
Fig. 1
Shapes of VAE powder polymer and PVA fiber: (a) PVA fiber (b) VAE powder polymer
2.2.5 ๋ฐฐํฉ์ค๊ณ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฌ์ฉํ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด๋ ๋ฐฐํฉ์ค ๊ณ ์ ์ค๋์ ํฌํจํ์ง ์๋ ์ฌ๋ฃ๋ก์ Vf=1.0%๋ฅผ ์ ์ฉํ์ ์ผ๋ฉฐ, ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด 1ใฅ์ PVA
์ฌ์ 13kg์ ํด๋นํ๋ค. VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ ํผ์
๋ฅ ์ ์๋ฉํธ ์ค๋์ 10% ๋ฅผ ๋์ฒด ์ ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด 1ใฅ์ VAE ๋ถ๋ง
ํด๋ฆฌ๋จธ 61.0kg์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์๋ฉํธ์ ์๊ณจ์ฌ์ ๋น์จ(C:S)์ 1:2์ ๋น์จ๋ก ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋น(P/C)๋ฅผ 10%๋ก ํ์๋ค. ์์ถยทํจ๊ฐ๋
๋ฐ ์ถฉ๊ฒฉ์ํ์ ์ํ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๋ฐฐํฉ์ค๊ณ๋ Table 3๊ณผ ๊ฐ๋ค.
Table 3
Mix proportions of mortar
2.3 ์คํ๋ฐฉ๋ฒ
2.3.1 ์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ ํจ๊ฐ๋ ์ํ
์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ ํจ๊ฐ๋ ์ํ์ KS L ISO 679(์๋ฉํธ์ ๊ฐ๋์ ํ ๋ฐฉ๋ฒ)์ ์คํ์ฌ ์ํ์ ์ค์ํ์๋ค. ์์ถ๊ฐ๋ ์ํ์ 50ร50mm ์ ์ก๋ฉด์ฒด ๋ชฐ๋๋ฅผ
์ด์ฉํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ 3๊ฐ์ฉ ์ ์ํ์ฌ ์ ํ์ ์ค์ํ์๋ค. ํจ๊ฐ๋ ์ํ์ 50mmร50mmร2 00mm์ ๊ฐ ์ฃผํ ๊ณต์์ฒด๋ฅผ ์ ์ํ์ฌ 3์ ์ฌํ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก
์ค์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ง๊ฐ์ 150mm, ๋์ด 50mm์ ์ํธ์ ํ์ค์ ๊ฐ๋ ฅํ์๋ค. ๊ณต์ ์ฒด๋ ๋ชจ๋ ์ฌ๋ น 28์ผ์์์ ์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ ํจ๊ฐ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ์๋ค.
2.3.2 ๋ํ ์ถฉ๊ฒฉ ์ํ
์ํธ์ ์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ์ํ ํ๊ดด๊ฑฐ๋์ ์ธก์ ํ๊ธฐ ์ํ ๋ํ ์ถฉ๊ฒฉ์ํ๊ธฐ(drop impact testing machine)๋ ๋ฏธ๊ตญ Instron์ฌ์ Ceast
model 9350์ธ ๋ํ ์ถฉ๊ฒฉ์ํ๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ธก์ ํ์์ผ ๋ฉฐ, ์ฅ๋น๊ท๊ฒฉ์ Table 4์ ๊ฐ๋ค. ์ํธ์ ์ฅ์ฐฉํ๊ณ ๋ชจ๋ ์ํธ ์ค ์์ ์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ๊ฐํ์์ผ๋ฉฐ, 21.3kN ๋ฌด๊ฒ์ ๋ฐ๊ตฌํ ์ถ๋ฅผ ๋ ์ด 144mm์์ ๋ํ์์ผฐ๋ค. ์ถฉ๋์์ ์
๋ํ์๋๋ ์์ ๋ ํ์ ์๋๋ก์จ ์ฝ 1.67m/s ์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ฐํด์ค ์ถฉ๊ฒฉ์๋์ง ๋ ์ฝ 3.0J์ด์๋ค. ์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ๋ํ๋๋ ์ถ์ ๋์ ๋ฌ๋ ค ์๋
ํ
(tub) ์์ ์ค์น๋ ๋ก๋ ์
(load cell)๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ํธ์ ์ถฉ ๊ฒฉ์ด ๊ฐํด์ง ๋ ํ์ค์ ์๋์ผ๋ก ์ธก์ ๋๋ฉฐ, ์ํธ์ ๋ณ์๋ ๋ ํ ์ํ๊ธฐ
์์ฒด์์ ์ธก์ ๋์๋ค. ๋ํ ์ธก์ ๋ ํ์ค์ ํตํด์ ์ถฉ๊ฒฉ์๋์ง๋ก ํ์ฐ๋๋ค. ์ถฉ๊ฒฉ์ํ์ ํตํด ๋ฐ์ํ๋ ํ
์ดํฐ๋ ์ถฉ๊ฒฉ์ํ๊ธฐ์ ์ฐ๊ฒฐ๋ ์ถฉ๊ฒฉ๋ฐ์ดํฐ ์ธก์ ์ํํธ์จ์ด๋ฅผ
์ด์ฉํ ์ฌ ์์งํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ๊ฐ์ ์ ์ ๋ ์จ๋์กฐ๊ฑด์์ ์ํธ๋ณ๋ก 3ํ ์ฉ ์ถฉ๊ฒฉ์ํ์ ์ค์ํ์๋ค. ์ถฉ๊ฒฉ์ํ์ ์จ๋์กฐ๊ฑด์ ๊ฐ๊ฐ์ ์ ์ ๋ ์จ๋๊น์ง ์จ๋๋ฅผ ์์น์ํจ
ํ ์ต๋ ์จ๋์์ 1์๊ฐ ๋ ์ ์จ๋๋ฅผ ์ ์งํ์๋ค. ์ถฉ๊ฒฉ์ํ์ ์ํด ์จ๋์กฐ์ ๊ธฐ๋ฅผ ํตํ ์ฌ ํ๊ฒฝ ์ฑ๋ฒ ๋ด๋ถ์ ์จ๋๋ฅผ โ35โโผ35โ๊น์ง ์กฐ์ ํ์๋ค.
์ ์จ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ก์ฒด์ง์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ณ ์จ์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ์ด๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๊ฐ๊ฐ์ โ35โ์ 0โ์ ์จ๋์์ 1์๊ฐ ๋๊ฐ ํ ์ํ์ ์ค์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ดํ
35โ ์จ๋๊น์ง ์ค๋ธ์์ 1์๊ฐ ๋ ์ ์จ์ด ํ ์ํ์ ์ค์ํ์๋ค. Fig. 2๋ ์ถฉ๊ฒฉ์ํ์ ์ํ ๋ํ ์ถฉ๊ฒฉ์ํ๊ธฐ์ ์ค์น๋ชจ์ต์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค.
Table 4
Specifications of drop impact testing machine
Fig. 2
View of impact test setups: (a) Drop impact testing machine (b) Data acquisition system
(c) Specimen restraint state in chamber
2.3.3 ์ํธ์ ์ ๋ฐ ์์
๊ฐ ๋ฐฐํฉ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ถฉ๊ฒฉ์ํ์ ์ํ ์ํธ์ ํฌ๊ธฐ๋ 60ร60mm ์ ์ ์ฌ๊ฐํ์ด๊ณ ๋๊ป๋ 10mm๋ก ์ผ์ ํ๊ฒ ํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ์ ์ํธ ๋ณ๋ก 3๊ฐ์ฉ ์จ๋์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ผ
์ด 27๊ฐ์ ์ํธ์ ์ ์ํ์๋ค. ๊ฒฉ์๋ชจ์ ํํ์ ๋ฃ์ ํ ํํํ์ฌ ์ํ์ผ๊น์ง ๊ธฐ๊ฑด์ํ์์ ์์ํ์๋ค. ์ ์ ๋ ์จ๋์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ถฉ๊ฒฉ์ํ์ ์ํ ์ํธ
์ ์์ Table 5์ ๊ฐ๋ค.
Table 5
Specimens for impact test under ultimate temperature condition
2.3.4 SEM ๊ด์ฐฐ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ฐ๋์ํ ์๋ฃ ํ PVA ์ฌ์ ์ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ๋ฅผ ์ด์ฉํ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ํ๋จ๋ ํ๋ฉด ํ ์์ ๊ด์ฐฐํ๊ธฐ ์ํด ํ๊ดด๋
๊ณต์์ฒด ๋ด์ ์กฐ๊ฐ์ ์ง๊ณต์ํ์ ์ ๊ฑด์กฐํ์ฌ ๋ฐฑ๊ธ ์ฝํ
ํ ์ฃผ์ฌ ์ ์ํ๋ฏธ๊ฒฝ(scanning electron microscope, SEM) ๋ชจ๋ธ๋ช
(MIRA
LMH, Tescan Ltd)์ ์ดฌ์ ํ์ฌ ๊ด์ฐฐํ์๋ค.
3. ์คํ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ๋ถ์
3.1 ๊ฐ๋ ์ํ๊ฒฐ๊ณผ
PVA ์ฌ์ ์ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๋ํ ์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ ํจ๊ฐ๋ ์ํ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ ๋ฆฌ ํ๋ฉด Table 6๊ณผ ๊ฐ๋ค. ๋ณธ ์ํ๊ฒฐ๊ณผ๋ก๋ถํฐ ์์ถ๊ฐ๋๋ PVA ์ฌ ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ชฉํ ๊ฐ๋๋ฅผ ์ํํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, VAE ๋ถ๋ง
ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ ์ฒด๋ ์์ถ๊ฐ๋์ ํฌ๊ฒ ๋ฏธ์น์ง ๋ชปํ์๋ค. PVA ์ฌ์ ์ VAE ๋ถ ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ฌ๋ น 28์ผ์์ ์์ถ๊ฐ๋ ๋ ๊ฐ๊ฐ
48.9MPa์ 35.5MPa๋ก ๋ํ๋ด์๋ค. PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ์์ถ๊ฐ๋๋ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๋นํด 98.2% ์ ๋๋ก ๊ฑฐ์ ๋์ผํ๊ฑฐ๋ ์ฝ๊ฐ
๋จ์ด์ ธ ๊ฐ๋ ์ฆ์งํจ๊ณผ๋ ๊ฑฐ์ ์ ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด๋ 71.3% ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ ๋ค์ ๋ฎ๊ฒ ๋ํ๋ด์ด ์์ถ๊ฐ๋ ๊ฐ์ ์
์ํ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ํํธ ์ฌ๋ น 28์ผ์ ์ ํจ๊ฐ๋๋ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ 6.07MPa์ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ
์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด๋ 5.00MPa๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ํจ๊ฐ๋๋ 4.88MPa๋ก ๋ํ๋ด์๋ค. PVA ์ฌ ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ํจ๊ฐ๋๋ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์
๋นํด ์ฝ 24.4%์ ์ ๋ ์ฆ๊ฐํ์์ผ๋ฉฐ, VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ 2.5% ์ ๋๋ก ํจ๊ฐ๋ ์ฆ๊ฐํจ๊ณผ๋ ๋ฏธ๋ฏธํ์๋ค. ๊ทธ ๋ฌ๋ ์์ถ๊ฐ๋์
๋ํ ํจ๊ฐ๋๋น๋ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ 1/8.0์ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด๋ 1/7.1 ์ ๋๋ก ๋์ด, ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๊ฒฝ์ฐ
1/10.2 ์ ๋ ๋ณด๋ค ํจ๊ฐ๋๊ฐ ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ด์๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ ํจ๊ฐ๋์ ์ฑ๋ฅ ์ด ํฅ์๋๋ ๊ฒ์ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์
์ ๊ฐ๊ต์ญํ (bridging effect)๋ก ์ธํ ๊ท ์ด๋ฐ์์ ์ต์ ์ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด๋ ๋ด๋ถ์ ํ์ฑ๋ ํด๋ฆฌ๋จธ ํ๋ฆ์ ๊ธฐ์ธํ ์
์๋ค์ด
๋ถ์ฐ๋์ด ๊ณต๊ทน์ ์ฑ์ฐ๋ฉด์ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๋ด๋ถ ์กฐ์ง์ด ์น๋ฐํ๊ฒ ๋จ๊ณผ ๋์์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ ์ฆ์ง์ ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ์ฌ ๋ฃ๋๋ค. ํจ๊ฐ๋์ ์ฆ๊ฐ๋์ PVA ์ฌ์ ใVAE
๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ใ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ์์ผ๋ก PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ด์๋ค.
Table 6
Results of mortar strength tests
3.2 ์์ถํ๊ดด ํ์
๊ฐ๊ฐ์ ๊ณต์์ฒด์ ๋ํ ์์ถ ์ํ ํ ํ๊ดดํ์๊ณผ ๋ชจ์ต์ Table 7๊ณผ ๊ฐ๋ค. Table 7(a)์์ ๋ณด๋๋ฐ์ ๊ฐ์ด ๊ท ์ด ๋ฉด ์ ์ฒด์ PVA ์ฌ์ ๊ฐ ๋งค์ฐ ์ด์ดํ ํผ์ ธ ์๋ ๊ฒ์ ๋ณผ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ท ์ด ๋ฉด์ ๋ฐ๋ผ ๊ณ ๋ฅด๊ฒ ๋ถํฌ๋์ด ์๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์
์์๋ค. ๊ณต์ ์ฒด์ ํ๊ดด ๋งค์ปค๋์ฆ์ ์ฌ์ ์ ํ๋จ์ด๋ผ๊ธฐ ๋ณด๋ค๋ ์ฌ์ ์ ๋ฝ ํ(fiber pull-out)ํ์์ด ์ฃผ๋ก ๋ฐ์๋ ๊ฒ์ ๊ด์ฐฐํ ์ ์์์ผ ๋ฉฐ,
๊ท ์ด ํญ์ ๋์ ๋๊ฒ ๋์ด์ง๋ฉด์ ํฐ ๊ท ์ด์ ๊ทธ๋๋ก ์ ์งํ ๊ณ ์์๋ค. ์ด๊ฒ์ ๊ณต์์ฒด ๋ด๋ถ์ PVA ์ฌ์ ์ ๊ฐ๊ต์ญํ ๋ก ์ธ ํ ๊ท ์ด๋ฐ์์ ์ต์ ํจ์ผ๋ก์จ
๊ธ๊ฒฉํ ์ทจ์ฑํ๊ดด๋ฅผ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ๋ ๋ฌธ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด Table 7(b)์์ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด๋ ํด๋ฆฌ๋จธ ํ๋ฆ ํ์ฑ์ผ๋ก ์
์๋ค์ด ๊ณต๊ทน์ ์ฑ์ ์ผ๋ก์จ ๊ฒฐํฉ๋ ฅ ๊ฐ์ ์ผ๋ก ํ๋จ๋ฉด์ ์๋นํ ๋งค๋๋ฌ์ด ํธ์ด์์ผ ๋, ๋ฏธ์ธ๊ธฐํฌ๊ฐ
๋ง์ด ํ์ฑ๋จ์ ์ ์ ์์๋ค. ํ์ง๋ง ์ผ๋ฐ ๋ชจ ๋ฅดํ๋ฅด๋ ์์ง๊ท ์ด๋ก ๊ณต์์ฒด ๋์ด ์ค์๋ถ์์ ์ง์คํ์ด๋ก ํ ํธ์ด ์ฐ์ฐ ์กฐ๊ฐ๋๋ฉด์ ์์ ์์๊ณผ ํจ๊ป ๊ธ์์ค๋ฝ๊ฒ
ํ๊ดด ์ ์์ ๋ณด์๋ค.
Table 7
Fracture shape and apparatus after compressive strength tests
3.3 ์ถฉ๊ฒฉ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ
3.3.1 ์ํธ ์ถฉ๋ ํ ํ๊ดด ํน์ฑ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ถฉ๊ฒฉ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ์์ง์ ๋ช
ํํ ํ์ค ๊ท์ ์ด ์ ์๋๊ณ ์์ง ์์ ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ฐธ๊ณ ํ ์๋ค(Kim et al., 2015; Han et al., 2015). ์ธ๋ถ ์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ์ํ ์ถฉ๊ฒฉํน์ฑ์ ์ฌ๋ฃํน์ฑ, ์ถฉ๊ฒฉ์๋, ์ํธ์ ํ์ ๋ฐ ๋ณด๊ฐ์ฌ๋ฃ ๋ฑ ๋ค์ํ ์คํ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ผ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค. Fig. 3์ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๋ํ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ถฉ๊ฒฉ์ ์ํ ์ํธ์ ํ๊ดด์ ํ์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด ๋ค. ์ํธ์ ์ถฉ๋ ํ ์ก์์ผ๋ก ๊ด์ฐฐํ ์ํธ์ ํ๊ดด์ ํ์ ๋ฐ๋ผ ํฌ๊ฒ 4์ข
๋ฅ์
๋ฑ๊ธ์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ ์ ์๋ค. 1) ์ ๋ฉด๊ด์
(penetration): 2) ๋ฐฐ๋ฉด๊ท ์ด(crack of rear): 3) ๋ฐฐ๋ฉดํ๊ดด (scabbing):
4) ๊ดํตํ๊ดด(perforation)์ ๋ฑ๊ธ์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ์๋ค.
Fig. 3
Failure pattern and grade by impact: (a) Penetration (b) Crack of rear (c) Scabbing
(d) Perforation
์ฒซ์งธ, ์ ๋ฉด๊ด์
์ ๊ฒฝ์ฐ ์ถฉ๋์ ์ํ ํ๋ฉด๊ด์
๊ณผ ์ถฉ๋ํ ์ฃผ ๋ณ์ ํจ๋ณํ ์์ญ์ด ์๊ธฐ๊ฑฐ๋, ๋ฐฐ๋ฉด์ ๋ฏธ์ธ๊ท ์ด(micro crack) ์ด ๋ํ๋ ์ ๋๋ก ํ์๋ค.
๋์งธ, ๋ฐฐ๋ฉด๊ท ์ด์ ๋ฐฐ๋ฉด์ ๋ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋ฐ ์ํ์ง ์๊ณ ํ๋ฝ๋์ด ๋ฏธ๋ฏธํ๊ฑฐ๋, ์ถฉ๋์ ์ํ ์ ๋ฉด์ ์ฃผ๋ณ ์ ๋ฐ๋ผ ๊ท ์ด์ด ์ง์ ๋ ์ ๋๋ก์จ ๋ฐฐ๋ฉด๊ท ์ด(crack
of rear)๋ก ํ ์๋ค. ์
์งธ, ๋ฐฐ๋ฉดํ๊ดด์ ๊ฒฝ์ฐ ์ถฉ๋์ ์ํ ์ ๋ฉด๊ท ์ด๊ณผ ํจ๊ป ๋ฐฐ ๋ฉด๋ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ผ์ด๋๊ฑฐ๋, ๋ฐฐ๋ฉด์ ๋๋ ทํ ํฐ ๊ท ์ด(macro crack)์ด
๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ๋ก ํ์๋ค. ๋ท์งธ, ๊ดํตํ๊ดด๋ ์ถฉ๋์ ์ํ ์ถฉ๊ฒฉํ ์ ๋ฐ์์ผ๋ก ๊ท ์ด์ด ์ง์ ๋์ด ์ํธ์ ์์ ํ ๊ดํตํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ๋ก ๋ถ๋ฅํ์๋ค.
๋ณธ ์คํ๊ฒฐ๊ณผ๋ก๋ถํฐ ์ป์ โ35โ, 0โ ๋ฐ 35โ์ ์ ์ ๋ ์จ๋ ์กฐ๊ฑด์์ ์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ๋ฐ๋ ์ํธ์ ์ ๋ฉด๊ณผ ๋ฐฐ๋ฉด์ ๋ํ ์ ๋ฐ ์ ์ธ ํ๊ดด์ ํ์ ์ ๋ฆฌํ๋ฉด
Table 8๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์์ ๊ดํตํ๊ดด๋ ์ํธ์ ์ดํด๋ณด๋ฉด ์ ์ฒด ์ํธ 27๊ฐ ์ค 18๊ฐ ์ด์๋ค. PVA ์ฌ์ ๋ณด ๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด ์ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ โ35โ ์จ๋์์ No3
์ํธ์ ์ ์ธํ๊ณ ๋ ๋ชจ๋ ๊ดํตํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์์ผ๋ฉฐ, ๋ฐฐ๋ฉดํ๊ดด๊ฐ ์ต์ ๋์ด ๋ด์ถฉ๊ฒฉ์ฑ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์ก์์ผ๋ก ๊ด์ฐฐํ ์ ์์๋ค. ์ ๋ฉด์ โ35โ ์จ๋์์
No1๊ณผ No3 ์ํธ์ ์ค์ฌ๋ถ์์ ์์ง ๋ ๋ ์ฌ์ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๊ท ์ด์ด ๋ฐ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ๋๋จธ์ง 0โ์ 35โ ์จ๋์์๋ ํฐ ์ฌ๋ก๋ณผ๋กํ ๋ชจ์์ ๋ณด์ด์ง ์๊ณ
๋น๊ต์ ํํ ํ ๋ฉด์ ๋ํ๋ด์ด ๊น์ ์๊ตญ์ด๋ ์์ฑ๋ณํ์ ํ์ ์ด ๊ด์ฐฐ๋ ์๋ค. ๋ฐฐ๋ฉด์ ์ ์ ๋ ์จ๋์กฐ๊ฑด์ ๊ด๊ณ์์ด ์ํธ์ ์ค์ฌ๋ถ์ ์ ์์ง ๋๋ ์ฌ์
๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๊ท ์ด์ด ๋์ด์ง๋ ํจํด์ ๋ํ๋ด ์๋ค. ์ด๊ฒ์ PVA ์ฌ์ ๋ฅผ ํผ์
ํจ์ผ๋ก์จ ํ๊ดด ์์ ๊ท ์ด์ ์ง ์ ์ด ๋ณด๊ฐ์ฌ์ ์ ์ํด ์ง์ฐ๋ ๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
๋ฐ๋ฉด VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด ์ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ 0โ ์จ๋์์ No2 ์ํธ์ ์ ๋ฉด์ ์ ์ธํ๊ณ ๋ ๋ชจ๋ ์ํธ์ ์ค์ฌ๋ถ์์ ์์ง ๋๋ ์ฌ์ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๋๋ ทํ
ํฐ ๊ท ์ด ๋ฐ์๊ณผ ํจ๊ป ๊ฑฐ์ ๋น์ทํ ๊ฒ ๊ดํตํ๊ดด ๋์๋ค. ํ์ง๋ง ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ์ํธ์ ์จ๋์กฐ ๊ฑด์ ๊ด๊ณ์์ด ๋ชจ๋ ์ํธ์ ์ค์ฌ๋ถ์์ ์์ง ๋๋ ์ฌ์
๋ฐฉํฅ ์ผ๋ก ํฐ ๊ท ์ด ๋ฐ์๊ณผ ํจ๊ป ์ทจ์ฑํ๊ดด๋ก ๋น๊ต์ ๋ง์ ์์ ํํธ ๋ค๋ก ์ฌฌ๊ฐ์ง๋ฉด์ ๊ดํตํ๊ดด ํ์์ด ๋ํ๋ ๋ด์ถฉ๊ฒฉ ์ฑ๋ฅ ํฅ์ ์ ๋๊ฐ ๊ฐ์ฅ ๋จ์ด์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก
๋ํ๋ด์๋ค. ๋ํ 0โ ์จ๋์์ No3 ์ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ ๋ฉด๊ณผ ๋ฐฐ๋ฉดํ๋ฝ์ผ๋ก ํํธ๋ค์ด ์ฌฌ๊ฐ์ง๋ฉด์ ์ผ๋ถ ๋ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ
๋ณตํฉ ์ฌ๋ฃ๋ ์ง์ง๊ณผ ์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ๋ฐ๋ ์์ค๋ฌผ ์์ ๋์ ์์ ์ฑ๋ฅ ์ ํ๋ณดํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Table 8
Failure pattern of specimens under temperature range selected for the โ35โ, 0โ and
35โ
Table 9
Results of impact loading tests
3.3.2 ์จ๋์กฐ๊ฑด์์ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด ์๋์ง ํน์ฑ
์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด์๋์ง ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ โ35โ, 0โ ๋ฐ 35โ์ ์ ์ ๋ ์จ ๋์กฐ๊ฑด์์ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด ์ํธ์ด ๋ค๋ฅธ ์ํธ์ ๋นํด ๊ฐ์ฅ ๋์ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด์๋์ง๋ฅผ
๊ฐ์ผ๋ฉฐ, ์๋์ ์ผ๋ก ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ์ํธ์ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด์๋์ง๊ฐ ํ์ ํ๊ฒ ์ ํ๋์๋ค. ์ด๊ฒ์ PVA ์ฌ์ ์ ๊ฐ๊ต์ญํ ๋ก ์ธํด ๊ฐ์ฅ ๋์ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด์ ๋์ง๋ฅผ
๋ณด์ฌ ์ฃผ์ฌ ์ค ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๋ํ ์ ์จ์ธ โ35โ์ ์ ๊ฐ์ฅ ๋๊ณ , ๊ณ ์จ์ธ 35โ์์ ๊ฐ์ฅ ๋ฎ๊ฒ ๋ํ๋ ์ ์จ์ ๋ํ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด์๋์ง์ ๋ฏผ๊ฐ๋๊ฐ ํฐ
๊ฒ์ ์ ์ ์์๋ค. ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด ์๋์ง๋ PVA ์ฌ์ ใVAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ใ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ์ ์ผ๋ก PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ์ฅ ๋๊ฒ ๋ํ๋ด
์์ผ๋ฉฐ, ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ์ํธ์ ๋นํด ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด์๋์ง์ ๋ํ ํก์์ ํญ์ฑ์ด ๋ค์ ๊ฐ์ ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ด์๋ค.
3.3.3 ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด ์๋์ง์ ๋ณ์ ๊ด๊ณ
Fig. 4๋ โ35โ, 0โ ๋ฐ 35โ์ ์ ์ ๋ ์จ๋์กฐ๊ฑด์์ ์ถฉ๊ฒฉํ ๊ดด์๋์ง์ ๋ณ์๊ณก์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆผ์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด
์ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ถฉ๊ฒฉํ ๊ดด์๋์ง์ ๋ณ์ ๊ณก์ ์ผ๋ก ๋ถํฐ ์ด๊ธฐ์๋ ๊ฑฐ์ ์ ํ์ ์ผ๋ก ์ ์งํ๋ค๊ฐ ๋์ค์ ๋ค์ ๋น์ ํ์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ค. PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ
์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด ์ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด์๋์ง๋ ๋ค๋ฅธ ์ํธ์ ๋นํด ๋ ๋ง์ ๋ณ์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ์ฅ ๋์ ์ถฉ ๊ฒฉํ๊ดด์๋์ง๋ฅผ ๋ณด์๋ค. PVA ์ฌ์ ์ ๊ฐ๊ต์ญํ ๋ก
์ธํด ๋ค๋ฅธ ์ํธ์ ๋นํด ์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ๋ฐ์ ์ ๊ฐ์ฅ ๋์ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด์๋์ง ๋ฅผ ๊ฐ์ผ๋ฉฐ, ๋ณ์์ ์ฆ๊ฐ๊ฐ ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐ๋จ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ์ด๊ฒ์ ์์ ํ ํ๊ดด๊ฐ
์ด๋ฃจ์ด์ง์ง ์๊ณ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด์๋์ง๋ฅผ ์ ๋นํ ํก์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ํ๋จ๋๋ค. ๊ทธ๋ฆผ์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ ์ด ์ ์จ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด์๋์ง์ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ธฐ์ธ๊ธฐ๊ฐ ์๋งํ
๋, ๊ณ ์จ์ผ๋ก ๊ฐ์๋ก ๊ทธ ๊ธฐ์ธ๊ธฐ๋ ๊ธ๊ฒฉํด์ง์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์๋ค. ๋ฐ๋ฉด VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด ์ํธ๊ณผ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ์ํธ์ ๊ธ๊ฒฉํ ์ทจ์ฑํ๊ดด ๊ฑฐ๋์ผ๋ก
๋ณด์์ผ๋ฉฐ, ๊ฑฐ์ ๋น์ทํ๊ฒ ๋ณ์๊ฐ ์ ํ๋๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค.
Fig. 4
Comparison of impact energy-displacement curves at temperature variation: (a) -35โ
(b) 0โ (c) 35โ
3.3.4 ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด ์๋์ง์ ์๊ฐ ๊ด๊ณ
Fig. 5๋ โ35โ, 0โ ๋ฐ 35โ์ ์ ์ ๋ ์จ๋์กฐ๊ฑด์์ ์ถฉ๊ฒฉํ ๊ดด์๋์ง์ ์๊ฐ๊ณก์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆผ์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ถฉ๊ฒฉ์ํ์ ํตํด ์๊ฐ
๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด์๋ ์ง ๊ณก์ ์ ์ง์ ๊ตฌ๊ฐ๊ณผ ๋ณํ๊ตฌ๊ฐ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณผ ์ ์ ๋ค. PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด ์ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ค๋ฅธ ์ํธ์ ๋น
ํด PVA ์ฌ์ ์ ๊ฐ๊ต์ญํ ๋ก ์ธํด ์๊ฐ์ด ๊ฐ์ฅ ๊ธธ๊ณ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด ์๋์ง๊ฐ ๊ฐ์ฅ ๋์๋ค. ์ด๊ฒ์ ๊ท ์ด๊ฐ์ ์๋ ฅ์ ๋ฌ์ ๋์ PVA ์ฌ์ ์์์ ์๋์ง ์๊ตฌ๋ฅผ
์ฆ๊ฐ์์ผ ๊ท ์ด์ ์ง์ ์ ์ต ์ ํ๊ณ , ์ถฉ๊ฒฉ์ ํก์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ทจ์ฑํ๊ดด ํ์์์ ์ฐ์ฑํ ๊ดด ํ์์ผ๋ก ์ ์ด๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ก๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ
์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด ์ํธ๊ณผ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ์ํธ์ ๊ฑฐ์ ๋น ์ทํ๊ฒ ์ทจ์ฑ์ ์ธ ํ๊ดด ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์์๋ค. ํนํ -35โ ์จ ๋์์ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด
์ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค๋ ๋์ ์๊ฐ์ ์ ์งํ๋ฉด์ ๋ณ์๊ฐ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ฆ๊ฐํ์์ผ๋ฉฐ, 0โ์ 3 5โ ์จ๋์ ์ํธ์ ๋นํด ์ฐ์ฑ์ ์ผ๋ก ๋ณํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ
์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด ์ํธ์ ์๊ฐ์ด ์๋์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ฅ ๊ธธ์ด ์ง๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค. ์ด๋ก ์ธํ์ฌ ๊ฐ์ฅ ๋์ ์๋์ง ํก์๋ฅ๋ ฅ ์ ๋ํ๋ด์๋ค.
Fig. 5
Comparison of impact energy-time curves at temperature variation: (a) -35โ (b) 0โ
(c) 35โ
3.4 SEM ๊ด์ฐฐ
Fig. 6์ ๊ฐ๋ ์ํ ํ ๊ณต์์ฒด ๋ด ํ๋จ๋ฉด์ ํ๋ฉด์ํ๋ฅผ SEM ์ผ๋ก ๊ด์ฐฐํ ์ฌ์ง์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. Fig. 6(a)์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์ ์ ํ๋ฉด์ ํฌ ๊ณ ์์ ์
์๋ค์ ์๋ฉํธ ์ํ๋ฌผ ๊ฒฐ์ ํ์ฑ๊ณผ ํจ๊ป ์ฌ์ ์ฌ์ด ์ ๊ฐ๊ฒฉ์ด ๋์ด
์นํ๋ ฅ์ด ์ปค์ ๋งคํธ๋ฆญ์ค ์ฌ์ด์ ์ฌ์ ๋ฝํ(pull out)์ด ๋ฐ์ํ์๋ค. ์ด๊ฒ์ ํ๊ดด ๋งค์ปค๋์ฆ์ด ์ฌ์ ์ ํ๋จ์ด๋ผ ๊ธฐ ๋ณด๋ค๋ ์ฃผ๋ก ์ฌ์ ์ ๋ฝํ์ด ์ผ์ด๋๊ณ
์์์ ๋ณด์ฌ ์ฃผ๊ณ ์ ๋ค. Fig. 6(b)์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณต ํฉ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ ํ์ฑ๋ ํด๋ฆฌ๋จธ ํ๋ฆ์ด ์๋ฉํธ ์ํ๋ฌผ๊ณผ ๊ณจ์ฌ๊ฐ ์ ์
์๋ค์ด ๊ณต๊ทน์ ์ฑ์์ผ๋ก์จ ๋ด๋ถ์กฐ์ง์ด
์น๋ฐํ๊ณ ๊ฒฐํฉ๋ ฅ ๊ฐ์ ์ผ๋ก ํ๋จ๋ฉด์ ์์ฃผ ๊นจ๋ํ๊ณ ์๋นํ ๋งค๋๋ฌ์ด ํธ์ด์์ผ ๋, ๋ฏธ์ธํ ๊ธฐํฌ๊ฐ ๋ค์ ํ์ฑ๋จ์ ์ ์ ์์๋ค. ํ์ง๋ง ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์
๊ฒฝ์ฐ ๋ด๋ถ์กฐ์ง ๊ฒฐํฉ๋ ฅ์ด ์ ๊ณ ์๋ฉํธ ์ํ๋ฌผ์ ํ์ฑ์ด ๋ถ์กฑํ๋ฉฐ, PVA ์ฌ์ ๋ ํ๋ฉด์ ์๋ฉํธ ์ํ๋ฌผ์ ๊ฒฐ์ ์ด ๋ง์ด ํ์ฑ๋จ์ผ๋ก ์ธํด ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์
๋นํด ๊ณ๋ฉด ๊ฒฐํฉ๋ ฅ ์ด ๋ ์ฐ์ํจ์ ๋ณด์๋ค.
Fig. 6
SEM images of mortar: (a) PVA fiber (b) VAE polymer (c) Norma
4. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ PVA ์ฌ์ ์ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์๋ฉํธ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ์์ถ๊ฐ๋์ ํจ๊ฐ๋ ์ํ์ ์ค์ํ ์์ผ๋ฉฐ, ์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ๋ฐ๋ โ35โ,
0โ ๋ฐ 35โ์ ์ ์ ๋ ์จ๋์กฐ ๊ฑด์์ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด๊ฑฐ๋์ ์ธก์ ํ์ฌ ๋น๊ต, ๋ถ์ํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ ๋ฅผ ํตํด ์ป์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์์ฝํ๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
-
์ฌ๋ น 28์ผ์์์ ์์ถ๊ฐ๋๋ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ 48.9MPa์ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด๋ 35.5MPa๋ก ๋ํ๋ด์๋ค. PVA
์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ์์ถ๊ฐ๋๋ ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๋นํด ์ฝ 98.2% ์ ๋๋ก ๊ฑฐ์ ๋์ผํ๊ฑฐ๋ ์ฝ๊ฐ ๋จ์ด์ ธ ๊ฐ๋ ์ฆ์งํจ๊ณผ๋ ๊ฑฐ์ ์๋ ๊ฒ ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ,
VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ๊ฒฝ ์ฐ ์ฝ 71.3%๋ก ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ ๋ค์ ๊ฐ์ํ์๋ค.
-
์ฌ๋ น 28์ผ์์์ ํจ๊ฐ๋๋ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด ์ ๊ฒฝ์ฐ 6.07MPa์ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด๋ 5.0MPa๋ก ๋ํ๋ด์๋ค. ์ฆ,
์์ถ๊ฐ๋์ ๋ํ ํจ๊ฐ๋๋น๋ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ 1/8.0๊ณผ VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด๋ 1/7.1 ๋ฒ์๋ก ๋์ด, ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ
๋ฅด์ ๊ฒฝ์ฐ 1/10.2 ์ ๋์ ๋นํด ํจ๊ฐ๋๊ฐ ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค.
-
์ถฉ๊ฒฉํ์ค์ ๋ฐ๋ PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด ์ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ฐฐ๋ฉด์ ์ ๋ฉด๋ณด๋ค ๋๋ ทํ ๋ ํฐ ๊ท ์ด๋ก ๋ฐฐ๋ฉดํ๊ดด์ ๊ดํตํ๊ดด๊ฐ ์ต์ ๋๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค.
์ด๊ฒ์ PVA ์ฌ์ ๋ฅผ ํผ์
ํจ์ผ๋ก์จ ํ๊ดด ์์ ๊ท ์ด์ ์ง์ ์ด ๋ณด ๊ฐ์ฌ์ ์ ์ํด ์ง์ฐ๋ ๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ํ๋จ๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ผ๋ฐ
๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๋ ์ํธ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ท ์ด์ด ์์ง ๋๋ ์ฌ์ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก 3์กฐ๊ฐ ๋ ๋ ๊ทธ ์ด์ ์กฐ๊ฐ์ผ๋ก ๋๋ ทํ๊ฒ ๊ดํต๋์ด ๋งค์ฐ ์ทจ์ฑ์ ์ธ ํ๊ดด๊ฑฐ๋ ์์์ ๋ณด์๋ค.
-
โ35โ, 0โ ๋ฐ 35โ์ ์ ์ ๋ ์จ๋์กฐ๊ฑด์์ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด๊ฑฐ ๋์ ์ดํด๋ณธ ๊ฒฐ๊ณผ, PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด ์ํธ์ด ๋ค๋ฅธ ์ํธ์ ๋นํด ๊ฐ์ฅ ๋์ ์ถฉ๊ฒฉํ๊ดด์๋์ง๋ฅผ
๊ฐ์ผ๋ฉฐ, ์๋์ ์ผ๋ก ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ์ํธ์ด ๊ฐ์ฅ ์ ์ ์ถฉ๊ฒฉํ ๊ดด์๋์ง๋ฅผ ๊ฐ๋๋ค. ์ด๋ก ์ธํ์ฌ ๊ฐ์ฅ ๋์ ์๋์ง ํก์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ํ๋ด์๋ค. ํนํ โ35โ
์จ๋์กฐ๊ฑด์์PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด ์ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ ์๊ฐ์ด ๊ฐ์ฅ ๊ธธ๊ณ ๋ณ์ ๊ฐ ๋์ด์ง๋ฉด์ ๊ฐ์ฅ ์ปธ๋ค.
-
SEM ๊ด์ฐฐ์ ํตํด PVA ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์ ์ ํ๋ฉด์ ์๋ฉํธ ์ํ๋ฌผ ๊ฒฐ์ ํ์ฑ์ผ๋ก ์ผ๋ฐ ๋ชจ๋ฅด ํ๋ฅด์ ๋นํด ๊ณ๋ฉด ๊ฒฐํฉ๋ ฅ์ด ๋ ์ฐ์ํจ์
๋ณด์๋ค. ๋ฐ๋ฉด VAE ๋ถ๋ง ํด๋ฆฌ๋จธ ์๋ฉํธ๋ณตํฉ์ฒด๋ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ๋ด๋ถ์ ํ ์ฑ๋ ํด๋ฆฌ๋จธ ํ๋ฆ์ ์ํ ๊ฒฐํฉ๋ ฅ ๊ฐ์ ์ผ๋ก ํ๋จ๋ฉด์ ๊นจ ๋ํ๊ณ ์๋นํ ๋งค๋๋ฌ์ด ํธ์ด์์ผ๋,
๋ค๋์ ๋ฏธ์ธํ ๊ธฐ ํฌ๊ฐ ํ์ฑ๋จ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์์๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
์ด ๋
ผ๋ฌธ์ 2016๋
๋ ๋ฐ 2018๋
๋ ์ ๋ถ(๊ต์ก๋ถ)์ ์ฌ์ ์ผ ๋ก ํ๊ตญ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋จ์ ์ง์์ ๋ฐ์ ์ํ๋ ๊ธฐ์ด์ฐ๊ตฌ์ฌ์
์
๋๋ค (No. NRF-2018R1A6A1A03025542),
(No. NRF- 2016R1A6A 3A11931945).
Bindiganavile, V., Banthia, N (2001), Polymer and Steel fiber-Reinforced Cementitious
Composites under ImpactLoading-part 2: Flexural Toughness, ACI Materials Journal,
98(1), 17-24.
Cho, Y.I., Han, S.H., Park, J.K., Yeon, Y.M., Hong, K.N (2017), Flexural Behavior
of RC Beam Repaired with PolymerMortar, Journal of the Korea Institute for Structural
of Maintenance and Inspection, 21(1), 91-99.
Choi, j.G., Lee, G.C., Ko, K.T., Rue, G.S (2015), Effect of VAE Type Powder Polymer
on Strength Properties of High Strength Polymer Cement Mortars, The Korea Institute
of Building Construction, 15(3), 299-306.
Han, S.H., Kim, G.Y., Kim, H.S., Kim, J.Y., Nam, J.S (2015), Evaluation on Rear Fracture
Reduction and Crack Properties of Cement Composites with High-Velocity Projectile
Impact by Fiber Types, Journal of the Korea Concrete Institute, 27(2), 157-167.
Kim, S.H., Hong, S.G., Yun, H.D., Kang, H.K. (2015), High-Velocity Impact Experiment
on Impact Resistance of Steel Fiber-Reinforced Concrete Panels with Wire Mesh, Journal
of the Korea Concrete Institute, 27(2), 103-113.
Kim, S.H., Kang, M.B., Lee, D.W. (2015), Chloride penetration Resistance and Flexural
Behavior of Hybrid organic fibers reinforced Concrete, J. Korean Geosynthetics Society,
14(4), 105-115.
Kim, Y.W., Min, K.W., Yang, J.M., Yoon, W.S. (2009), Flexural and Impact Resisting
Performance of HPFRCCs using Hybrid PVA Fibers, Journal of the Korea Concrete Institute,21(6),
705-712.
Lee, B.Y., Bang, J.W., Kim, Y.Y (2013), Enhancing the performance of Polypropylene
Fiber Reinforced Cementitious Composite Produced with High Volume Fly Ash, Journal
of the Korea Institute for Structural of Maintenance and Inspection, 17(3), 118-125.
Lee, S.Y., Kim, G.D., Kim, S.J, Chang, C.H (2018), High-Energy Impact Behaviors of
Hybrid Composite Plates Strengthened with 3D-UHMWPE Composites, Shock and Vibration,
High-Energy Impact Behaviors of Hybrid Composite Plates Strengthened with 3D-UHMWPE
Composites, Shock and Vibration, 2018(2018), 1-11. 10.1155/2018/76260751070-9622,
2018, 1-11.
Li, L. (2013), Evaluation Local Damages and Blast Resistance of RC Slabs Subjected
to Contact Detonation, Journal of the Korea Institute for Structural ofMaintenance
and Inspection, 17(1), 37-45.
Min, J.Y., Cho, H.W., Lee, J.W., Kim, S.W., Moon, J.H (2015), Evaluation of Fracture
Behaviours of Cementitious Composites by High-Velocity Projectile Impact, Journal
of the Korea Institute for Structural of Maintenance and Inspection,19(6), 55-62.
Min, K.H., Lee, J.Y., Kim, M.H., Yoon, Y.S (2011), Behavior of Concrete Segmented
Composites using Polymer Mortar under Static and Impact loadings, Journal of the Korea
Institute for Structural of Maintenance and Inspection, 15(5), 169-177.
Mindess, S., Bentur, A., Yan, C., Vondran, G (1989), Impact resistance of Concrete
Containing both Conventional SteelReinforcement and Fibrillated Polypropylene Fibers,
ACI Materials Journal, 86(6), 545-549.
Park, S.S., Kim, J.H (2010), Study on Adhesive Strength of Polymer Modified Cement
Mortar for Maintenance in Concrete Structures, Journal of the Korea Institute for
Structural of Maintenance and Inspection, 14(5), 128-135.
Poston, R.W., Kesner, K.E., Vaysburd, A.M., Emmons, P.H (2001), Concrete Repair Material
Performance โ Laboratory Study, ACI Materials Journal, 98(2), 137-147.
Shao, Y., Shah, S.P (1997), Mechanical Properties of PVA Fiber reinforced Cement Composites
Fabricated by ExtrusionProcessing, ACI Materials Journal, 94(3), 555-564.
Son, M.J., Kim, G.Y., Lee, S.K., Kim, H.S., Nam, Y.S (2017)