๋ฐ๊ธฐ์ค
(Gi-Joon Park)
1
๋ฐ์ ์ค
(Jung-Jun Park)
2*
๊ณฝ์ข
์
(Jong-Won Kwak)
๊น์ฑ์ฑ
(Sung-Wook Kim)
3
ยฉ The Korea Institute for Structural Maintenance and Inspection. All rights reserved.
ํค์๋
๊ด์ด๋งค, ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ, ์ง์์ฐํ๋ฌผ, ๋ถํ ํ์ค, ๋๊ธฐ์ค์ผ
Key words
Photocatalyst, Photocatalyst concrete, Nitrogen oxides, Separated placement, Air pollution
1. ์ ๋ก
์ฐ์
์ ๊ธ์ํ ์ฑ์ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒฝ์ ๋ฐ์ ๊ณผ์ ์์ ๊ณต์ฅ ๋งค์ฐ๊ณผ ํฉ์ฐํ๋ฌผ, ์๋์ฐจ์ ๋ฐฐ์ถ ๊ฐ์ค ๋ฑ์ ์ํ ๋๊ธฐ์ค์ผ์ด ๊พธ์คํ ์ฆ ๊ฐํ๊ณ ์๋ ์ถ์ธ์ด๋ค. ์ต๊ทผ
๋ค์ด ์ด๋ฌํ ํ๊ฒฝ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํ ๊ด์ฌ์ ์ ์ธ๊ณ์ ๊ณตํต์ ์ธ ๊ด์ฌ์ฌ๋ก ๋ถ์ํ๊ณ ์๋ค(Jung et al., 2010; Kim et al., 2014). ์ต๊ทผ 2012๋
์ธ๊ณ๋ณด๊ฑด๊ธฐ๊ตฌ (WHO, World Health Organization)๊ฐ ๊ณต๊ฐํ โ2012๋
์ค๋ด์ธ ๋๊ธฐ์ค์ผ์ผ๋ก ์ธํ ์ง๋ณ ๋ถ๋ดโ
๋ณด๊ณ ์์์ ๋๊ธฐ์ค์ผ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฑด ๊ฐ ํผํด๊ฐ ์ค์ ๋ณด๋ค ํฌ๊ฒ ์ ํ๊ฐ ๋๊ณ ์๋ค๊ณ ๋ฐํํ์๋ค. ์๋ ์ฐจ ๋ฑ์ ์ด๋์ค์ผ์๊ณผ ๋ฐ์ ์ค๋น์ ๊ฐ์ ๊ณ ์ ์์์ ๋ฐฐ์ถ๋๋
์ง์์ฐํ๋ฌผ์ ์ ํดํ ๋๊ธฐ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ด๋ฉฐ, ํนํ ์์ธ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ ๋์ ์ง์ญ์์๋ ์๋์ฐจ ๋ฐฐ๊ธฐ๊ฐ์ค์ ์ํ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ค์ผ์ด ์ฌ๊ฐํ ์ํฉ์ด๋ค. ์ง์์ฐํ๋ฌผ์
ํธํก๊ธฐ ์งํ, ์ฌ์ฅ์งํ, ํ์ ๋ฑ์ ์ง๋ณ์ ์์ธ์ด ๋๊ณ ์ฐ์ฑ๋น์ ๊ดํํ ์ค๋ชจ๊ทธ์ ์์ธ์ผ๋ก ์ค์กด์ธต์ ํ๊ดดํ๋ ๊ฐ์ค์ฑ๋ถ์ด๋ค(Kim, 2000). ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ผ ์ฐํํ์, ์ด์ฐํํฉ, ์ด๋จผ์ง ๊ฐ์ 1์ฐจ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ๋ฐฐ์ถ์์ ๋ฐฐ ์ถ๋๊ฐ์์ ์ ๋น๋กํ์ฌ ๊ฐ์ํ๋ฏ๋ก ๊ด๋ฆฌ๊ฐ ์์ํ์ง๋ง ๋ฏธ์ธ ๋จผ์ง, ์ค์กด,
์ด์ฐํ์ง์์ ๊ฐ์ 2์ฐจ ๋๊ธฐ์ค์ผ๋ฌผ์ง๋ค์ ์์ฑ์ด ๋ณต์กํ์ฌ ๊ฐ๋ฅํ๋ฉด ๋ฐ์์ง์์ ์ง์ค ์ ๊ฐ์ํค๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํ ๋ค. ๋๊ธฐ์ค์ผ์ ์ฃผ๋ฒ์ธ ์ง์์ฐํ๋ฌผ์ ๊ฒฝ์ฐ Fig.
1๊ณผ ๊ฐ์ด ์ฐํํฐ ํ(TiO2)์ ๊ด์ด๋งค(Photocatalyst) ์์ฉ์ ํ์ฉํ๋ฉด ๋ถํด๊ฐ ๊ฐ ๋ฅํ ๊ฒ์ผ๋ก ์๋ ค์ ธ ์๋ค(Beeldens, 2006; Monica and Andrew, 2013).
Fig. 1
Photocatalytic nitrogen oxides removal reaction
๊ด์ด๋งค ๊ธฐ์ ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ ๋๋ก ๋๋ ๋ค๋ฆฌ, ์น๋ฒฝ ๋ฑ ๋๋ก ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๋์
ํ ๊ฒฝ์ฐ ์๋์ฐจ์์ ๋ฐฐ์ถ๋๋ ์ ํด๊ฐ์ค๋ฅผ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ํก์ฐฉ ๋ฐ ์ ๊ฑฐํ์ฌ ๋๊ธฐ์ค์ผ
๋ฐฉ์ง์ ์๋นํ ํจ๊ณผ์ ์ด๋ค (Kim et al., 2014). ์ด๋ ๋๋ก๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋น๊ณผ ์ง์ ์ ์ธ ๋
ธ์ถ ์ ํ๋ ๋ฉด์ ์ด ์๋นํ ํฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ด์ด๋งค์ ํจ์จ์ ๋์ฑ ๊ทน๋ ํ ํ ์ ์๋ ์กฐ๊ฑด์ด ๋๋ค. ์ด์
๊ตญ์ธ์์๋ ๊ด์ด๋งค๋ฅผ ์๋ฉํธ ์ ์ผ๋ถ๋ก ํผํฉํ์ฌ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ๋ง๋ค์ด ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ค (Nazari and Riahi, 2011). ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ตญ๋ด์ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ด์ด๋งค๋ฅผ ์ฝํฌ๋ฆฌ ํธ๋ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ธ๋ก ๋ฑ์ ๋ํฌ๋ด์ง ์ดํฌํ๋ ์ฝํ
๋ฐฉ ๋ฒ์ด ์ฃผ๋ฅผ ์ด๋ฃจ๊ณ ์๋ค(Kim et al., 2014). ์ด๋ ๊ด์ด๋งค ์์ฌ ์์ฒด ๊ฐ ๊ณ ๊ฐ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์๋ฉํธ์ ์ผ๋ถ๋ก ๋์ฒดํ์ฌ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ์๋ ์์น๋๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ์กฐ๋น์ฉ์ ๋ถ๋ด์ด ํฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋ํ ๋น
๊ณผ ๊ด์ด๋งค์ ์ ์ด ๋ถ๋ถ์์ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ๋ถํด ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ฐํ๋๋ฏ ๋ก ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ์ฒด์ ๊ณ ๊ฐ์ ๊ด์ด๋งค๋ฅผ ํผ์
ํ๋ค๋ฉด ํจ์จ๋ฉด์์ ๋ถ๋ฆฌํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ฝํ
ํ์ฌ ์ฌ์ฉํ
๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ฝ ํฌ๋ฆฌํธ ๋๋ก๋ ๋ณด๋๋ธ๋ญ, ๋ฐ๋ฅํ๊ณผ ๊ฐ์ด ์ฌ๋๋ค์ ๋ฐ๋ณตํ๋์ ๋
ธ์ถ๋ ๊ณณ์ ํ์ด์ด๋ ๋๋ณด์ ์ํด ๋ง์ฐฐ์ด ๋ฐ์ํ๋ฉฐ ๊ด์ด๋งค ์ฝ
ํ
๋ถ๋ถ์ ์์์ด ๋ฐ์ํ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ด์ด๋งค๋ฅผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ํผ์
ํ๋ ๊ฒ์ด ์ฝํ
๋ณด๋ค ์ฅ๊ธฐ์ ์ธ ์ธก๋ฉด์์ ํจ๊ณผ์ ์ผ ์ ์ ๋ค. ์ด์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋
ํจ์จ์ ์ธ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ ์กฐ ๋ฐ ์ ์ฉ์ ์ํ์ฌ ๊ด์ด๋งค ์ข
๋ฅ ๋ฐ ํผ์
๋ฅ ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ญํ ์ ํน์ฑ๊ณผ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ ์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค.
๋ํ ๋น๊ต ์ ๊ณ ๊ฐ์ ์ฌ๋ฃ์ธ ๊ด์ด๋งค๋ฅผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ ๋๋ก, ๋๋ก๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๋ฑ ์ ๋ณด๋ค ๊ฒฝ์ ์ ์ด๊ณ ํจ์จ์ฑ ์๊ฒ ์ ์ฉํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ๋ฉด ์ผ๋ถ๋ฅผ ๊ด์ด๋งค
์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ก ๋ถํ ํ์คํ๋ ๋ฐฉ์์ ๊ฒํ ํ ์๊ณ ์ด๋ฅผ ์ํด ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๊ฐ์ ์ผ์ฒด๊ฑฐ๋ ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ฒ์ฆํ๊ณ ์ ์ญํ์ ์ฑ๋ฅ ๋ฐ ๋๊ฒฐ์ตํด ํ๊ฐ๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค.
2. ์คํ๊ณํ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
2.1 ์ฌ์ฉ์ฌ๋ฃ
2.1.1 ์๋ฉํธ ๋ฐ ๊ณจ์ฌ
์๋ฉํธ๋ 1์ข
๋ณดํต ํฌํ๋ํธ์๋ฉํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ ๊ตต์ ๊ณจ์ฌ๋ ์ต๋์น์ 25 mm, ๋ฐ๋ 2.63 g/ใค์ธ ์์์ ์ฌ์ฉํ์๊ณ ์๊ณจ์ฌ๋ ๋ฐ๋ 2.67
g/ใค, ๊ฐ๋ชจ๋๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์๋ฉํธ์ ๋ฌผ ๋ฆฌโคํํ์ ์ฑ์ง ๋ฐ ๊ณจ์ฌ์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ฑ์ง์ Tables 1, 2์ ๊ฐ๋ค.
Table 1
Physical & Chemical properties of Cement
Table 2
Physical properties of aggregate
2.1.2 ํผํ์
์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์์ ์ ๋์ฑ๊ณผ ๊ณต๊ธฐ๋์ ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํด ์ก์ํ ํด๋ฆฌ์นผ๋ณธ์ฐ๊ณ(๊ณ ํ์ฑ๋ถ 20%) ๊ณ ์ฑ๋ฅ ๊ฐ์์ ์ AE๋ฅผ ๊ฐ๊ฐ ์ ์ ๋ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
2.1.3 ๊ด์ด๋งค
๊ด์ด๋งค๋ ๊ธฐ์กด ์์ฉ์ ํ ์ค ๊ฐ์ฅ ์ฑ๋ฅ์ด ์ฐ์ํ๊ณ ๋ฒ์ฉ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ P-25์ ๊ตญ๋ด์ ํ ์ค NP-A์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. P-25 ์ ๊ฒฐ์ ๊ตฌ์กฐ๋ ์๋ํ์ ์
๋ฃจํ์ผ์ด 7:3 ๋น์จ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด์ ๊ณ ๋นํ๋ฉด์ ์ด 54.9 ใก/g์ธ ๋ฐ๋ฉด NP-A์ ๊ฒฐ์ ๊ตฌ์กฐ๋ ์๋ํ ์ ์ด๋ฉฐ 66.5 ใก/g์ ๋นํ๋ฉด์ ์ ๋ํ๋ธ๋ค.
Table 3
Table 3
Physical properties of TiO2
2.2 ๋ฐฐํฉ ๋ฐ ์คํ๋ฐฉ๋ฒ
2.2.1 ๋ฐฐํฉ
๋ฐฐํฉ์ Table 4์ ๋ํ๋ธ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด Plain์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ด์ด๋งค 2์ข
๋ฅ(P-25, NP-A)์ ๊ด์ด๋งค ํผ์
๋ฅ (์๋ฉํธ ๋๋น 0, 3, 5, 7%) ์ด ๋ฌผ์ฑ์ ๋ฏธ์น๋
์ํฅ์ ํ์ธํ ์ ์๋๋ก ๊ตฌ์ฑํ์๋ค. ๋ชฉํ ์ฌ๋ผํ(130ยฑ20 mm) ๋ฐ ๊ณต๊ธฐ๋(5ยฑ2%)๋ฅผ ์ป๊ธฐ ์ํด ๊ณ ์ฑ๋ฅ ๊ฐ ์์ ์ฒจ๊ฐ๋์ ์กฐ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ชจ๋
๋ฐฐํฉ์ 100๋ฆฌํฐ ์ฉ๋์ ์ ๋์กฐ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ ํธ์์คํํธํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฏน์๋ฅผ ์ด์ฉํ์๋ค. ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํผํฉ์ ๋จผ์ ์๋ฉํธ ๋ฐ ์๊ณจ์ฌ, ๊ฒฐํฉ์ฌ, ๊ด
์ด๋งค๋ฅผ ํฌ์
ํ๊ณ 10๋ถ๊ฐ ๊ฑด๋น๋น์ ์ ์(20 rpm)์ผ๋ก ์ค์ํ ์๋ค. ๊ฑด๋น๋น ํ ๋ฐฐํฉ ์ ๋ฐ ๊ณ ์ฑ๋ฅ๊ฐ์์ ๋ฅผ ๋ฃ๊ณ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ ๋ฆฌํธ์ ์ ๋์ด ์์๋
๋๊น์ง ์ ์(20 rpm)์ผ๋ก ๋น๋น ํ, ์ ๋์ด ์์๋๋ฉด ๊ณ ์(40 rpm)์ผ๋ก 2๋ถ๊ฐ ๋น๋น๊ณ , ๊ตต์๊ณจ์ฌ๋ฅผ ํฌ์
ํ์ฌ ๊ณ ์(40 rpm)์ผ๋ก 2๋ถ๊ฐ,
์ ์(20 rpm)์ผ๋ก 2๋ถ๊ฐ ๋น๋น ํ ๋ค ๋ฐฐ์ถํจ์ผ๋ก์จ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ ์กฐ๋ฅผ ์๋ฃํ์๋ค.
2.2.2 ์คํ๋ฐฉ๋ฒ
(1) ์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ ํ์ฑ๊ณ์
๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ญํ์ ํน์ฑ์ ํ์ธํ๊ธฐ ์ํ์ฌ KS F 2438๋ฅผ ๋ฐ๋ผ Fig. 1๊ณผ ๊ฐ์ด ์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ ํ์ฑ๊ณ์๋ฅผ ์ธก์ ํ์๋ค. ์ํ์ฒด๋ ์ง๋ฆ์ด 100 mm์ด๊ณ ๋์ด๊ฐ 200 mm์ธ ์์ฃผํ ๊ณต์์ฒด ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ์ฅ๋น๋ 300 ton๊ธ
์ฉ๋์ UTM(Universal testing machine)์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๊ณต์์ฒด์ 3๊ฐ์ LVDT(Linear variable differential
transformer)๋ฅผ ๋ถ์ฐฉํ์ฌ ํ์ค์ฌํ์ ๋์ ์ ๋ณํ๋ฅ ์ ์ธก์ ํ ์ ์๋๋ก ํ์๋ค. ์ํ์ ๊ฐ ์ฌ๋ น(7์ผ, 28์ผ) ์ ๋ฐ๋ผ 3๊ฐ์ ๊ณต์์ฒด์
ํ๊ท ๊ฐ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. Table 5
Fig. 1
Test of compressive strength and elastic modulus
Table 5
Conditions of NO removal test
(2) ๊ฑด์กฐ์์ถ ์ํ
๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํด KS F 2424์ ์ ์ ๋ ์ ์ฐจ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฑด์กฐ์์ถ ์ํ์ ์ํํ์๋ค. ์ํ์ฒด๋ 100ร 100ร400 mm์
๊ฐ์ฃผํ ๊ณต์์ฒด์ด๋ฉฐ, ๋ณํ๋ฅ ์ธก์ ์ ์ํด ์ฌ์ฉ ํ ๋งค๋ฆฝ ๊ฒ์ด์ง๋ ์๋จ ํ๋์งํ ๊ฒ์ด์ง์ด๋ค. ์ฌ๋ น 1์ผ๋ถํฐ 71 ์ผ๊น์ง์ ๋ณํ๋ฅ ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ก๊ฑฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ
์ธก์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ฐฐ ํฉ์ ๋ฐ๋ผ 3๊ฐ์ฉ ์ ์ํ์ฌ ์ธก์ ๋ ๊ฐ์ ํ๊ท ๊ฐ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
(3) ๋๊ฒฐ์ตํด ์ํ
๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํด KS F 2456์ ์คํ ์ฌ ๋๊ฒฐ์ตํด ์ํ์ ์ํํ์๋ค. 100ร100ร400 mm์ ๊ฐ์ฃผํ ๊ณต์์ฒด๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ
๊ธฐ์ค ๊ธ์ ๋๊ฒฐ ํ ์์ค์ตํด ๋ฐฉ์์ ๋๊ฒฐ ์ตํด์ํ์ ์ค์ํ์๋ค. ์ด 300 cycle์์ ์ข
๋ฃํ์๊ณ ๋งค 30 ์ฌ์ดํด์์ ์๋์ Eqs(1)๊ณผ (2)์ ๋ฐ๋ผ ์๋๋ํ์ฑ๊ณ์ ๋ฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ง์๋ฅผ ์ฐ์ ํ์๋ค.
์ฌ๊ธฐ์, Pc๋ ๋๊ฒฐ์ตํด C์ฌ์ดํด ํ์ ์๋๋ํ์ฑ๊ณ์ (%), n0๋ ๋๊ฒฐ์ตํด 0์ฌ์ดํด์์์ ๋ณํ์ง๋์ 1์ฐจ ๊ณต๋ช
์ง๋์ (Hz), nc๋ ๋๊ฒฐ์ตํด C์ฌ์ดํด ํ์ ๋ณํ ์ง๋์ 1์ฐจ ๊ณต๋ช
์ง๋ ์ (Hz) ์ด๋ค.
์ฌ๊ธฐ์, DF๋ ์ํ์ฉ ๊ณต์์ฒด์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ง์, P๋ N cycle ์์์ ์๋๋ํ์ฑ๊ณ์ (%), N๋ ์๋๋ํ์ฑ๊ณ์๊ฐ 60%๊ฐ ๋๋ cycle ์ ๋๋ ๋๊ฒฐ์ตํด์์ ๋
ธ์ถ์ด ๋๋๊ฒ ๋๋ ์๊ฐ์ cycle ์, M์ ๋๊ฒฐ์ตํด์ ๋
ธ์ถ์ด ๋๋ ๋์ cycle ์์ด๋ค.
(4) ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ ์ฑ๋ฅ
๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋๊ธฐ์ ํ ํน์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด KS L ISO 22197-1์ ์๊ฑฐํ์ฌ Fig. 2์ ๋ํ๋ธ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ ์ฑ ๋ฅํ๊ฐ๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค. ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ ์ฑ๋ฅํ๊ฐ์ ์ฌ์ฉ๋ ์ํ์ฒด์ ์น์๋ ํญ 50 mm, ๋์ด 10 mm, ๊ธธ์ด 100
mm์ด๋ค. ์ํ๊ท๊ฒฉ์ ์ํ์ฒด ๋์ด๊ฐ 10 mm์ด๋ฏ๋ก ๊ตต์๊ณจ์ฌ ์ํฅ์ ๋ฐฐ ์ ํ๊ธฐ ์ํด 5 mm ์ฒด๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ ์กฐ๋ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ ๊ตต์ ๊ณจ์ฌ๋ฅผ
์ฒด๊ฐ๋ฆํ๊ณ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ์ ์ํ์๋ค. ์ ์๋ ์ํ์ฒด๋ ๋จผ์ 5์๊ฐ ๋์ UV ์กฐ๋ช
(10 W/ใก)์ ๋น์ถฐ ์ฃผ์ด ์์ฌ ์ ๊ธฐ๋ฌผ์ ๋ถํด์์ผฐ๋ค. ์ดํ 2์๊ฐ
๋์ ํ์ด์จ์์ ์ํธ์ ๋ด๊ทผ ๋ค์ ๊บผ๋ด์ด 80โ์์ ๊ฑด์กฐ์์ผฐ๋ค. ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ ์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ ์์คํ
์ฅ๋น๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ 30๋ถ ๋์ ๋น์ด ๋ค์ด ์ค์ง ์์
์ํ ์ํ์์ ์ง์๊ฐ์ค๋ฅผ ํก์ฐฉ์ํจ ํ ์ฐํ์ง์ (NO)์ ์ด์ฐํ์ง์(NO2)์ ๋ถํผ๋ถ์จ์ ์ธก์ ํ์๋ค. ์ฐํ์ง ์๊ฐ์ค๊ฐ ํ๋ฅด๊ณ ์๋ ์ํ์์ UV ์กฐ๋ช
(10 W/ใก)์ 5์๊ฐ ์ด์ ๋น์ถฐ์ฃผ๋ฉฐ ์ฐํ์ง์์ ์ด์ฐํ์ง์์ ๋ถํผ๋ถ์จ์
ํ๊ฐํ ์๋ค. ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ ์ฑ๋ฅํ๊ฐ๋ฅผ ์ํด ๊ฐ ๋ฐฐํฉ๋ณ 3๊ฐ์ ์ ํ์ฒด๋ฅผ ํ๊ฐํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ํ๊ท ๊ฐ์ผ๋ก ๋ํ๋ด์๋ค.
(5) ์ผ์ฒดํ ๊ฑฐ๋ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํ ์ํ์ฒด ์ ์
๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฒฝ์ ์ ์ ์กฐ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ผํ์ผ๋ก ๊ด์ด๋งค ์ฝ ํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ๋ชจ์ฒด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ๋ฉด๋ถ์์ 20 mm ๋์ด๋ก ๋ถํ ํ ์คํ์ฌ ์ผ์ฒดํ๊ฑฐ๋ ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ๊ฐํ๊ณ ์
ํ์๋ค. ๋ชจ์ฒด์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ Table 4์์์ Plain ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ด์ด ๋งค 2์ข
๋ฅ(P-25, NP-A)์ ๊ฐ 5%์ฉ ํผ์
ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์ ์ฉํ ์๋ค. ์ํ์ฒด๋ Plain์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ชจ์ฒด์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ
์ ์ํ ํ ๊ฒฝํ๊ฐ ์์๋๊ธฐ์ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์๋ถ์ 2 cm์ฉ ๋ถํ ํ์คํ๋ ํ์์ผ๋ก ์ ์ํ์๊ณ ๋์ผํ ์ฌ๋ผํ๋ฅผ ์ ์งํ๋๋ก ํ์ฌ ํ์คํ์๋ค. ์ด๋
์ํ์ฒด๋ CT5๋ก ํ๊ธฐํ์์ผ๋ฉฐ, P-25 ์ NP-A๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ์๋ค.
Fig. 3
Concept of seperated casting on the photocatalyst concrete
3. ์คํ๊ฒฐ๊ณผ
3.1 ๊ด์ด๋งค ํผ์
์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํน์ฑ
3.1.1 ์์ถ๊ฐ๋
๊ด์ด๋งค ์ข
๋ฅ ๋ฐ ํผ์
๋ฅ ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ฌ๋ น๋ณ ์์ถ๊ฐ๋๋ฅผ Fig. 4์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๊ด์ด๋งค ์ข
๋ฅ์ ๊ด๊ณ์์ด ๊ด ์ด๋งค๋ฅผ 5% ํผ์
ํ ๊ฒฝ์ฐ ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ฌ๋ น 28์ผ์์ ๊ด์ด๋งค P-25์ NP-A์
ํผ์
๋ฅ ์ด 5%์ผ ๋ ๊ฐ์ฅ ๋์ ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ ์ธก์ ๋์์ผ๋ฉฐ ์ด๋์ ์์ถ๊ฐ๋๋ ์ฝ 47.5 MPa๋ก ๊ด์ด๋งค๊ฐ ํฌํจ๋์ง ์์ Plain๋ณด๋ค ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ ์ฝ 36%
์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ ๊ด์ด๋งค์ ์๋ฉํธ๊ณ ์ฌ๋ฃ ๋ค๊ฐ์ ์
์ํฌ๊ธฐ์ ์ฐจ์ด๋ก ์ธํ ํ๋ฌํจ๊ณผ๊ฐ ๋ฐ์ํ์ฌ ์์ถ๊ฐ ๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค(Ali and Shadi, 2011; Lee at el., 2008). ๊ด์ด๋งค ํผ์
๋ฅ ์ด 7%์ผ ๋ ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ด๋ ๋๋
ธํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ ๊ด์ด๋งค์ ํผ์
๋ฅ ์ด ๋์ ์ง์ ๋ฐ๋ผ ๊ด์ด๋งค์ ์ฌ์ฉ๋์ด ์ฆ๊ฐํ์ฌ
์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ด์ ๊ด์ด ๋งค์ ๋ถ์ฐ์ด ์ํํ์ง ๋ชปํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๊ณ ์ฌ์ฉ๋ ๊ด์ด๋งค ์ข
๋ฅ์ ๋ํ ์์ถ๊ฐ๋์ ์ํฅ์ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 4
Test results of compressive strength
3.1.2 ํ์ฑ๊ณ์
๊ด์ด๋งค ์ข
๋ฅ ๋ฐ ํผ์
๋ฅ ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ์ฑ๊ณ ์๋ฅผ Fig. 5์ ๋ํ๋ด์๋ค. ํ์ฑ๊ณ์ ๋ํ ์์ถ๊ฐ๋์ ์ ์ฌํ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ด์๋๋ฐ, ๊ด์ด๋งค ํผ์
์ ๋ฐ๋ฅธ ์์ถ๊ฐ๋ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํ์ฑ๊ณ์๋ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์
๋ํ๋ด์๋ค. ๊ด์ด๋งค NP-A์ ํผ์
๋ฅ ์ด 5%์ผ ๋ ํ์ฑ๊ณ์๊ฐ ๊ฐ์ฅ ๋์ 26.95 GPa๋ก Plain๋ณด๋ค ์ฝ 29% ์ฆ๊ฐํ์๋ค.
Fig. 5
Test results of elastic modulus
3.1.3 ๊ฑด์กฐ์์ถ ๋ฐ ๋๊ฒฐ์ตํด
(1) ๊ฑด์กฐ์์ถ
๊ด์ด๋งค ์ข
๋ฅ์ ๋ฐ๋ผ ๊ด์ด๋งค 5% ํผ์
ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฑด์กฐ์ ์ถ ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ Fig. 6(a)์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๊ด์ด๋งค๋ฅผ ํผ์
ํ ๊ฒฝ ์ฐ, ์ด๊ธฐ ๊ฑด์กฐ์์ถ๋์ Plain๊ณผ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์ด์ง ์์ง๋ง ์ฌ๋ น์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ๊ด์ด๋งค ํผ์
์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฑด์กฐ์์ถ๋์
๊ฐ์ํ ์๋ค. ์ฌ๋ น 71์ผ์์ ๊ด์ด๋งค P-25๊ฐ 5% ํผ์
๋ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฑด์กฐ์์ถ ๋์ Plain์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๋ณด์์ ๋ ์ฝ 15% ๊ฐ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ด์ด ๋งค
NP-A์ด 5% ํผ์
๋ ๊ฒฝ์ฐ Plain๋ณด๋ค ์ฝ 8% ๊ฐ์ํ์๋ค.
Fig. 6
Test results of durability
์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๊ด์ด๋งค ์ฌ์ฉ์ ์์ ํฌ๊ธฐ์ ๊ด์ด๋งค ์
์๊ฐ ๋งค ํธ๋ฆญ์ค ๋ด ํ๋ฌ ์ญํ ์ ์ํํ์ฌ ์ ์ฒด ๊ณต๊ทน ๋ถํฌ๋ ๊ฐ์ํ๋ค ๊ณ ๋ณด๊ณ ๋์๋ค(Nazari and Riahi, 2011). ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ด๋ฌ ํ ์ด์ ๋ก ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฑด์กฐ์์ถ๋์ด ๊ฐ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
(2) ๋๊ฒฐ์ตํด
๊ด์ด๋งค ์ข
๋ฅ์ ๋ฐ๋ผ ๊ด์ด๋งค 5% ํผ์
ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋๊ฒฐ์ตํด ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ Fig. 6(b)์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๊ด์ด๋งค ํผ์
์ด ๋๊ฒฐ์ตํด ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ํฌ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. 200 cycle๊น์ง ๋ ๋ฐฐํฉ๊ฐ ํฐ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ผ๋ฉฐ, 300
cycle ์ดํ์ ์๋๋ํ์ฑ๊ณ์ ๋ฅผ ๋น๊ตํด๋ณผ ๊ฒฝ์ฐ P-25๊ฐ Plain์ ๋นํด ์ฝ 4% ๊ฐ์ํ์๊ณ , NP-A ๋ Plain๊ณผ ๊ฑฐ์ ๋์ผํ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค.
๊ด์ด๋งค๋ฅผ ํผ์
ํ ๋ชจ๋ ์ฝ ํฌ๋ฆฌํธ์์ Plain๊ณผ์ ๋น๊ตํ ๋ ์๋๋ํ์ฑ๊ณ์ ๋ฐ ๋ฌด๊ฒ๋ณํ ๋ ํฐ ์ฐจ์ด๋ ๋ณด์ด์ง ์์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ 4% ์ด์์ ๊ณต๊ธฐ์ฐํ์ด
๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ด๋ํด์ฑ์ด ์ฐ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ ํฅํ ๋๋ก๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๋ฑ์ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์ ์ํ ๊ฒฝ์ฐ 4% ์ด์์ ๊ณต๊ธฐ์ฐํ์ด ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
๊ด์ด๋งค์ ์ข
๋ฅ๊ฐ ๋๊ฒฐ์ต ํด์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ํฌ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ด์๋ค.
3.2 ๊ด์ด๋งค ํผ์
์ ๋ฐ๋ฅธ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ ํน์ฑ
๊ด์ด๋งค ์ข
๋ฅ ๋ฐ ํผ์
๋ฅ ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ง์์ฐ ํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ ์ฑ๋ฅํ๊ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ Fig. 7~10์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๊ด์ด๋งค ํผ์
๋ฅ ์ด 3%์์ 7%๋ก ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์จ์ด ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค. P-25์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ด์ด๋งค ํผ์
๋ฅ ์ด 7%
์ผ ๋ ์ ์ฒด ๋ถํผ์ ๋ํ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์จ์ 11.3%๋ก ๋ํ๋ฌ ๊ณ ํผ์
๋ฅ ์ด 3%์ผ ๋๋ณด๋ค ์ฝ 6% ์ด์ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. NP-A์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ด์ด๋งค ํผ์
๋ฅ ์ด
7%์ผ ๋ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์จ์ 7.8 %๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ฉฐ ํผ์
๋ฅ ์ด 3%์ธ ๊ฒฝ์ฐ๋ณด๋ค ์ฝ 3% ์ด์ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ผ ๊ด์ด๋งค ์ข
๋ฅ ์ค NP-A๋ณด๋ค
P-25์ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์ฑ๋ฅ์ด ์กฐ๊ธ ๋๊ฒ ์ธก์ ๋์๋ค. Fig. 8
Fig. 7
Test result of nitrogen oxides removal performance by photocatalyst incorporation
rate 3%
Fig. 8
Test result of nitrogen oxides removal performance by photocatalyst incorporation
rate 5%
์ด๋ฌํ ์ฑ๋ฅ์ฐจ์ด์ ์์ธ์ Fig. 9์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์ด ํ๋ฉด ์ฒ๋ฆฌ๋ฅผ ์ค์ํ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ๋ฅผ ํตํด ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋ธ๋ฌ์ฌ๋ฅผ ์ํ์ฒด ํ๋ฉด์ ๊ฐ 50ํ ๋ฌธ์ง๋ฅธ ๊ฒ์ ํ๋ฉด์ฒ๋ฆฌ
์ํ์ฒด๋ก ์ ์ํ๊ณ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค. ์คํ๊ฒฐ๊ณผ ๊ด์ด๋งค NP-A๋ฅผ 5%๋ฅผ ํผ์
ํ ์ํ์ฒด์์ ํ๋ฉด์ฒ๋ฆฌ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ
์ฑ๋ฅ์ ๋น๊ต ๊ฒํ ํ ๊ฒฐ๊ณผ, ํ๋ฉด ์ฒ๋ฆฌ๋ฅผ ํ ๊ฒฝ์ฐ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์จ 7.3%์ ๋นํด ํ๋ฉด์ฒ๋ฆฌ๋ฅผ ํ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ์ 8.3%์ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์จ์ ๋ํ๋ด
1% ๊ฐ ์ํ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ด์ด๋งค P-25 5%๋ฅผ ํผ์
ํ ์ํ์ฒด์์ ํ๋ฉด ์ฒ๋ฆฌ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์ฑ๋ฅ์ ์ฒ๋ฆฌ ์ 9.4%์์ ์ฒ๋ฆฌ ํ 5.8%๋ก
3.6 %์ ๊ฐ์์จ์ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ด๋ ๊ด์ด๋งค P-25๋ฅผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ํผ์
ํ ๊ฒฝ์ฐ ๊ด์ด๋งค์ ์
์๊ฐ NP-A์ ๋น ํด ๋น์ค์ด ๋ฎ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ๋ฉด ์๋ถ๋ก
๋ง์ด ๋ถํฌํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํ๋ฉด์ฒ๋ฆฌํ์๋ P-25์ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์จ ์ ์คํ๋ ค NP-A๋ณด๋ค 1.5% ๋ฎ์ 5.8%์ ์ ๊ฑฐ์จ์ ๋ํ๋ด์
๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฌ๋์ด๋ ์ฐจ๋์ด ์ง๋๋ค๋๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ๊ฐ์ด ํ๋ฉด๋ง ๋ชจ๊ฐ ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ P-25๋ NP-A์ ๋นํด ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ ๋ฅ๋ ฅ์ด ๊ธ๊ฒฉํ ๊ฐ์ํ๋ค๋
๊ฒ์ ์ ์ ์์๋ค. ํฅํ ๊ด์ด๋งค ์ฝ ํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์ ์ํ ๊ฒฝ์ฐ ์ด๋ฌํ ํน์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๊ด์ด๋งค๋ฅผ ์ ํํ์ฌ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 9
Test result of nitrogen oxides removal performance by photocatalyst incorporation
rate 7%
ํํธ, ์ผ๋ณธ ๊ด์ด๋งค ํํ๋ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ๋์ด 0.5 ฮผmol/5h ์ด์์ธ ๊ฒฝ์ฐ ๊ด์ด๋งค ์ ํ์ผ๋ก ์ธ์ฆํด์ฃผ๊ณ ์๋๋ฐ ์ด ๊ฐ์ ์ง์ ์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์จ 1.34%์ ๋์ผํ ๊ฐ์ด๋ค. ์ด ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ด์ด๋งค ์ต์ ํผ์
์จ์ธ 3%์ธ
๊ฒฝ์ฐ์๋, ์ง์์ฐํ๋ฌผ 4.7% ์ ๊ฑฐ์จ (NP-A)๋ก ์ผ๋ณธ ๊ด์ด๋งค ์ ํ ์ธ์ฆ๊ธฐ์ค์ ์ฝ 3.5๋ฐฐ ์ด์์ ํ๋ณด ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
3.3 ๋ถํ ํ์ค์ ๋ฐ๋ฅธ ์ผ์ฒดํ ๊ฑฐ๋ ํ๊ฐ
3.3.1 ์์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ ํ์ฑ๊ณ์
๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ผ์ฒดํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ญํ์ ํน์ฑ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ ํด ์์ถ๊ฐ๋์ ํ์ฑ๊ณ์ ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ Fig. 10์ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ฌ๋ น 28์ผ์์ ๋ถํ ํ์ค๋ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์์ถ๊ฐ๋๋ ์ฌ๋ น์ด 28์ผ์์ ์ข
๋ฅ์ ์๊ด์์ด Plain์ ๋นํด ๋๋ฑ์ด์์ ์์ถ๊ฐ๋๋ฅผ
๋ํ๋ด์๋ค. ํํธ, ๊ด์ด๋งค๋ฅผ ํผ์
ํ์ง ์์ Plain ์ ๋นํด ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ๋ถํ ํ์คํ ๊ฒฝ์ฐ๋ ํ์ฑ๊ณ์๊ฐ ๋ค์ ์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ด๋ ๋ฑ ๋ถํ
ํ์ค์ ํ๋๋ผ๋ ๊ธฐ์กด ์ ๋ชจ์ฒด์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ถ๋ถ๊ณผ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์์ ์ผ์ฒดํ ๊ฑฐ๋์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 10
Test result of nitrogen oxide removal performance by surface treatment
3.3.2 ๋๊ฒฐ์ตํด
๋ถํ ํ์ค๋ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ผ์ฒดํ ๊ฑฐ๋์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ๋จํ ๊ธฐ ์ํด ๋๊ฒฐ์ตํด์คํ์ ์ค์ํ๊ณ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ Fig. 11์ ๋ํ ๋ด์๋ค. Plain๊ณผ ๋ถํ ํ์ค๋ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์๋๋ํ์ฑ ๊ณ์ ๋ณํ๋ ๊ฑฐ์ ๋์ผํ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ด์ด ์ผ์ฒดํ ๊ฑฐ๋์ ํ ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 11
Test results of compressive strength and elastic modulus of photocatalyst concrete
by separated placement
๋ฐ๋ผ์ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ ๋ฐ ๋๋ก๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๋ฑ์ ์ ๊ทน์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ผ์ ๋๊ป๋์ด๋ก ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์๋ถ์ ๋ถํ ํ์คํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์
์ฌ์ฉํ๋ค๋ฉด ๋ณด๋ค ๊ฒฝ์ ์ ์ด๊ณ ํจ์จ์ ์ธ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ์์ด ๊ฐ๋ฅํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ํฅํ ๋ถํ ํ์ค ์๊ฐ ๊ฐ๊ฒฉ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ํฅ, ๋ถํ ํ์ค ์ ์ ๋์ด ๋ฑ์
๋ํ ํ์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ๋ฉฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ด ๊ด์ด ๋งค์ ์ํํ ๋ถ์ฐ๊ณผ ํ๋ฉด๋ถ์๋ก์ ๊ด์ด๋งค๋ฅผ ์ง์ค์ ์ผ๋ก ์ ๋ ํ ์ ์๋ ๊ธฐ์ ํ๋ณด๊ฐ ํ์ํ๋ค. Fig. 12
Fig. 12
Test results of relative dynamic modulus of elasticity of photocatalyst concrete by
separated placement
4. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ด์ด๋งค ์ข
๋ฅ ๋ฐ ํผ์
์จ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ญํ์ ํน์ฑ ๋ฐ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ ํน์ฑ์ ํ๊ฐํ์๊ณ , ๋ณด๋ค ๊ฒฝ์ ์ ์ด๊ณ ํจ์จ์ ์ธ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ์กฐ๋ฅผ ์ํด
๋ถํ ํ์คํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ๊ฒํ ํ์๋ค. ์ด์ ๋ํ ๊ฒฐ๋ก ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
-
1) 28์ผ ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ ์ฝ 30 MPa๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ Plain ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ P-25์ NP-A ๊ด์ด๋งค๋ฅผ ํผํฉํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ผ์ ํผ์
์จ๊น ์ง๋ ์์ถ๊ฐ๋์ ํ์ฑ๊ณ์๊ฐ
์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ ๋ค. ๊ด์ด๋งค ํผ์
๋ฅ ์ด 5%์ผ ๋ ๊ฐ์ฅ ๋์ ์์ถ๊ฐ๋์ ํ ์ฑ๊ณ์๊ฐ ์ธก์ ๋์๋ค. ์ด๋ฌํ ์ด์ ๋ ๊ด์ด๋งค์ ์๋ฉํธ ๊ณ ์ฌ๋ฃ๋ค๊ฐ์
์
์ํฌ๊ธฐ์ ์ฐจ์ด๋ก ์ธํ ํ๋ฌํจ๊ณผ๊ฐ ๋ฐ ์ํ์ฌ ์์ถ๊ฐ๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ด ์ด๋งค๋ฅผ ์ ์ ๋น์จ๋ก ํผ์
ํ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ญํ์ ์ฑ ๋ฅ์
๊ฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
-
2) ์ด ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ด์ด๋งค ๋ฐ์์ ์ํ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ ์ฑ๋ฅํ ๊ฐ(KS L ISO 22197-1) ๊ฒฐ๊ณผ ๊ด์ด๋งค ํผ์
๋ฅ ์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์จ์ด
์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. P-25์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ด์ด๋งค ํผ์
๋ฅ ์ด 7%์ผ ๋ ์ ์ฒด ๋ถํผ์ ๋ํ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์จ์ 11.3%๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ ํผ์
๋ฅ ์ด 3%์ผ ๋๋ณด๋ค
์ฝ 6% ์ด์ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. NP-A์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ด์ด๋งค ํผ ์
๋ฅ ์ด 7%์ผ ๋ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์จ์ 7.8 %๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ฉฐ ํผ์
๋ฅ ์ด 3%์ธ ๊ฒฝ์ฐ๋ณด๋ค ์ฝ 3%
์ด์ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ ๊ฒฐ ๊ณผ์ ๋ฐ๋ผ ๊ด์ด๋งค ์ข
๋ฅ ์ค NP-A๋ณด๋ค P-25์ ์ง์์ฐํ๋ฌผ ์ ๊ฑฐ์ฑ๋ฅ์ด ๋ค์ ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๊ฐ ๋์๋ค.
-
3) ์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์ ์ฉํ ๋ ๊ฒฝ์ ์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๋ณธ๋ ์๊ณตํ๋ ค๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ๋ฉด๋ถ๋ถ ์์ ์ผ ์ ๋๊ป๋ก ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ๋์์ ํ์คํ๋
๋ถํ ํ ์ค ๋ฐฉ์์ ์ ์ํ๊ณ ์ผ์ฒดํ ๊ฑฐ๋์ ํ๊ฐํ์๋ค. ๋ถํ ํ ์ค๋ ์ํ์ฒด๊ฐ Plain์ ๋นํด ์์ถ๊ฐ๋, ํ์ฑ๊ณ์ ๋ฑ ์ญ ํ์ ์ฑ๋ฅ๊ณผ ๋๊ฒฐ์ตํด์คํ
300 cycle์ด ์ง๋์์ ์์์ ์๋๋ํ์ฑ ๊ณ์ ๋ชจ๋ ๋๋ฑ์ด์์ผ๋ก ๋ํ๋ ์ผ์ฒดํ ๊ฑฐ ๋์ ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํฌ์ฅ ๋ฐ ๋๋ก๊ตฌ์กฐ๋ฌผ
๋ฑ์ ๋ณด๋ค ๊ฒฝ์ ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๊ฐ๋ฅํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ์ ๊ทน์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ์ํ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ผ์ฒดํ ์๊ณต ๊ธฐ์ ์ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ ๊ฒฝ์ ์ ์ธ ์๊ณต์ด ๊ฐ๋ฅํ ๋๋ก
์ ์ํ์๋ค.
-
4) ๋ฐ๋ผ์ ์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ธฐ์กด ๊ณ ํ์ง์ ๊ด์ด๋งค์ ๋นํด์ ์ฑ๋ฅ์ด ์ ์ฌํ๋ฉด์๋ 50% ๊ฐ๊ฒฉ์ด ์ ๊ฐ๋ ์ ๋น์ฉ ๊ณ ํจ ์จ ๊ด์ด๋งค๋ฅผ ์ ์ฉํ์ฌ ์ง์์ฐํ๋ฌผ์ ์ํ ๋๊ธฐ์ค์ผ
์ ํ์จ์ 50% ์ด์ ์ ๊ฐ์ํฌ ์ ์๋ ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ๊ธฐ์ ์ ๊ตฌํํ์๋ค. ๋ํ ์ด ๊ด์ด๋งค ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์ฝํฌ๋ฆฌ ํธ ํฌ์ฅ ๋ฐ ๋๋ก๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๋ฑ์ ์ ๊ทน์ ์ผ๋ก
์ฌ์ฉํ๊ธฐ ์ํ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ผ์ฒดํ ์๊ณต ๊ธฐ์ ์ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ ๊ฒฝ์ ์ ์ธ ์๊ณต ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ์ ์ํ์๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ตญํ ๊ตํต๋ถ/๊ตญํ ๊ตํต๊ณผํ๊ธฐ์ ์งํฅ์์ ์ง์์ผ ๋ก ์ํ๋์์ต๋๋ค(๊ณผ์ ๋ฒํธ 18SCIP-B149189-01).
References
Ali, N., Shadi, R. (2011), TiO2 nanoparticles effects on physical, thermal and
mechanical properties of self compacting concrete with ground granulated blast furnace
slag as binder, Journal of Energy and Buildings, 43, 995-1002.
Beeldens, A. (2006), An environmental friendly solution for air purification and
self-cleaning effect : the application of TiO2 as photocatalyst in concrete, Proceedings
of Transport Research Arena Europe-TRA, Goำงoteborg, Sweden.
Jung, J. H., Kim, S. H., Lee, G. H. (2010), Photocatalyst cement concrete research
trend and method of utilization, International Journal of Highway Engineering, Korea
Road Association, 12(2), 25-34.
Kim, H. J. (2000), Research on development of cement materials for removing nitrogen
oxides (NOx), Journal of Cement, Korea Cement Association, 153, 50-54.
Kim, Y. K., Hong, S. J., Lee, K. B., Lee, S. W. (2014), Evaluation of NOx
Removal Efficiency of Photocatalytic Concrete for Road Structure, International Journal
of Highway Engineering, Korea Road Association, 16(5), 49-58.
Lee, S. T., Hoontonm, R. D., Jung, H. S., Park, D. H., Choi, C. S. (2008),
Effect of limestone filler on the deterioration of mortars and pastes exposed to sulfate
solutions at ambient temperature, Cement and Concrete Research, 38(1), 68-76.
Monica, J. H., Andrew, T. H. (2013), Nanotechnology innovations for the construction
industry, Progress in Materials Science, 58, 1056-1102.
Nazari, A., Riahi, S. (2011), The Effects of TiO2 Nanoparticles on Flexural Dam-age
of Self-compacting Concrete, International Journal of Damage Mechanics, 20(7), 1049-1072.