์ผ์ฐ์ฑ
(Woo-Sung Yum)
1
๊ถ๋์
(Do-Young Kwon)
2
์ถ์ฉ์
(Yong-Sik Chu)
3โ
-
์ ํ์,ํ๊ตญ์ธ๋ผ๋ฏน๊ธฐ์ ์ ์ ์์ฐ๊ตฌ์
-
์ ํ์,ํ๊ตญ์ธ๋ผ๋ฏน๊ธฐ์ ์ ํ์์ฐ๊ตฌ์
-
์ ํ์,ํ๊ตญ์ธ๋ผ๋ฏน๊ธฐ์ ์ ์์์ฐ๊ตฌ์, ๊ต์ ์ ์
Copyright ยฉ The Korea Institute for Structural Maintenance and Inspection
ํค์๋
ํ์ ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ๊ทผ, ์ธ์ฅ ๊ฐ๋, ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ , ๋ถ์ฐฉ ๊ฐ๋, ์ ๋ฆฌ์ฌ์ , ํ์์ฌ์
Key words
CFRP rebar, Tensile strength, Silane coupling agent, Bond strength, Glass fiber, Carbon fiber
1. ์ ๋ก
์ต๊ทผ ๊ตญ๋ดใ์ธ์์๋ ์ฒ ๊ทผ์ ๋์ฒดํ๊ธฐ ์ํ ํ์์ฌ์ ๋ณด๊ฐ๊ทผ(Carbon Fiber Reinforced Plastic rebar) ๊ฐ๋ฐ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ๋ฐํ๊ฒ
์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์๋ค(Karataล,et al., 2018). CFRP rebar๋ ๊ธฐ์กด ์ฒ ๊ทผ์ ๋นํด ๋์ ์ธ์ฅ๊ฐ๋, ๊ฒฝ๋์ฑ, ๋ถ์ ์ ํญ์ฑ ๋ฑ์ ์ฅ์ ์ ๊ฐ๊ณ ์์ง๋ง ์ดํ ์ฒ ๊ทผ(Deformed Rebar)๊ณผ
๋ค๋ฅด๊ฒ ํ๋ฉด์ ๋ณ๋์ ํ์์ด ์กด์ฌํ์ง ์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ผ์ฒด ๊ฑฐ๋์ด ๋ค์ ๋ฎ๋ค๋ ๋จ์ ์ด ์กด์ฌํ๋ค(Krishnaveni et al., 2024). ๋ฐ๋ผ์ ์ผ๋ถ ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ CFRP rebar์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ฐ์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋๋ฅผ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด CFRP rebar ํ๋ฉด์ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ณ๋์ ๋ฆฌ๋ธ(Rib)๋ฅผ
ํ์ฑํ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ๊ณ ์๋ค(Sim et al., 2008). ํ์ง๋ง ๋ฆฌ๋ธ ์ญํ ์ ํ๋ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์ด ๋ฎ์ ๊ฒฝ์ฐ Fig. 1๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ฆฌ๋ธ๊ฐ ํ๋ฝํ๋ ํ์์ด ๋ฐ์ํ๋ฉฐ, ์ด๋ CFRP rebar์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ฌ์ด์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์ ์ ํํ๋ ์์ธ์ด ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์ ๊ฐ์ ํ์ฌ
๋ฆฌ๋ธ๊ฐ ํ๋ฝํ๋ ํ์์ ๋ฐฉ์งํ๊ณ , ๋์๊ฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ CFRP rebar์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์ ๊ฐ์ ํ์ฌ ์ฌ๋ฃ ๊ฐ์ ์ผ์ฒด ๊ฑฐ๋์ ์ ๋ ํ ์ ์๋ ๋ฐฉ์์ด ์ ์๋์ด์ผ
ํ๋ค.
Fig. 1 CFRP rebar Photos: (a) Manufactured CFRP rebar and (b) Glass fiber (ribs) delamination
due to insufficient adhesion
ํํธ, ์ผ๋ถ ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ (Silane Coupling Agent)๋ฅผ ์ ์ฉํ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ๊ณ ์๋ค(Rajak et al., 2021). ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๋ Si-OH(์ค๋ก์ฐ) ๊ทธ๋ฃน๊ณผ ์ ๊ธฐ ์์ฉ๊ธฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ ์ผ์ข
์ ์ฒจ๊ฐ์ ์ธ๋ฐ, Si-OH ๊ทธ๋ฃน์ ๊ธ์, ์ ๋ฆฌ, ์ธ๋ผ๋ฏน ๊ฐ์ ๋ฌด๊ธฐ ํ๋ฉด๊ณผ ๊ฒฐํฉํ๊ณ ,
์ ๊ธฐ ์์ฉ๊ธฐ๋ ๊ณ ๋ถ์ ๊ฐ์ ์ ๊ธฐ ๋ฌผ์ง๊ณผ ๊ฒฐํฉํ์ฌ ๊ฒฐํฉ๋ ฅ์ ๊ฐํํ๋ค. ํ์ง๋ง, ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ ์ข
๋ฅ๋ ๋งค์ฐ ๋ค์ํ๋ฉฐ, ์ฌ์ฉํ๋ ์์ฌ๋ฃ(์ฌ์ ๋ฐ ์์ง)์
์ข
๋ฅ์ ๋ฐ๋ผ ํจ๊ณผ๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ฌ๋ผ์ง๋ค(Ebrahimnezhad et al., 2021). ๋ํ, ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ ์ข
๋ฅ ๋ฐ ์ฒจ๊ฐ๋์ ๋ฐ๋ผ์ ๊ทธ ์ํฅ์ด ๋ฌ๋ผ์ง๋ฉฐ, ์ด ์ธ์๋ ์ฌ์ ํ๋ฉด์ ์กด์ฌํ๋ ์ฝํ
์ ์ธ ์ฌ์ด์ง(Sizing) ์กด์ฌ ์ ใ๋ฌด
๋ฑ์ ๋ฐ๋ผ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ ์ํฅ์ด ๋ฌ๋ผ์ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ค์ํ ์คํ์ ํตํด ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์ฌ๋ฃ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ํ์ธํ์ฌ์ผ ํ๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ 1์ฐจ ์คํ์ผ๋ก CFRP rebar์ ๋ฆฌ๋ธ ๋ถ๋ถ์ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ๋ค์ํ ์ข
๋ฅ์ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๋ฅผ ์ ์ฉํ
๋ค ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ๋ฐ ์ธ์ฅ๊ฐ๋ ๋ณํ๋ฅผ ํ์ธํ์๋ค. ๋ํ, ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ํ๋ฉด์ ์กด์ฌํ๋ ์ฝํ
์ ์ธ ์ฌ์ด์ง ์กด์ฌ ์ ใ๋ฌด๋ฅผ ์คํ ๋ณ์๋ก ์ถ๊ฐํ์ฌ ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ
๋ณํ๋ฅผ ํ์ธํ์๋ค. ์ด์ด 2์ฐจ ์คํ์์๋ 1์ฐจ ์คํ์ ํตํด ๋์ถ๋ ์ต์ ๋ฐฐํฉ๋น๋ฅผ CFRP rebar์ ์ ์ฉํ ๋ค ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธ์ฅ๊ฐ๋, ํ์ฑ๊ณ์, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ
CFRP rebar์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ฐ์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ๋ณํ๋ฅผ ํ์ธํ์๋ค.
2. ์คํ ๋ฐฉ๋ฒ
2.1 ์์ฌ๋ฃ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ตญ๋ด H์ฌ์ 24K ํ์์ฌ์ ๋ฐ ์ค๊ตญ C์ฌ์ 4,400TEX ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๊ฐ ์ฌ์ฉ๋์๋ค. C์ฌ์์ ์ ์กฐ๋ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ํ๋ฉด์๋ ์ฌ์ด์ง์ด ์กด์ฌํ์ง๋ง,
์ฌ์ด์ง ์กด์ฌ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ผ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ด ์์ดํ๋ค๊ณ ์๋ ค์ ธ ์์ด, ์ ์ฒ๋ฆฌ๋ฅผ ํตํด ์ฌ์ด์ง์ด ์ ๊ฑฐ๋ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ก
์ฌ์ด์ง์ ๋ค์์ ๊ฐ๋ฅ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์๋ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๊ฐ์ ์ ์ ๊ธฐ ๋ฐ์ ๋ฑ์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํด ์กด์ฌํ๋ ์ผ์ข
์ ํ๋ฉด ์ฝํ
์ ์ด๋ค. ์ฌ์ด์ง์ ์ ๊ฑฐ๋ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ฅผ
์์ธํค์ 24์๊ฐ ๋์ ์นจ์ง ํ ๋ค 60โ ์ ์ค๋ธ์์ 30๋ถ๊ฐ ๊ฑด์กฐํ์ฌ ์ ๊ฑฐํ์๋ค.
์์ง๋ ๊ตญ๋ด K์ฌ์ ์ํญ์ ์์ง๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํตํด ๋์ถ๋ ์ฃผ์ ์ ๊ฒฝํ์ ์ ๋น์จ(1:1.1)์ ์ฌ์ฉํ์๋ค(Kim et al., 2023). ๋ํ, ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๋ ๋ฏธ๊ตญ S์ฌ์์ ๊ตฌ๋งคํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ฌธํ ์กฐ์ฌ๋ฅผ ํตํด Table 1๊ณผ ๊ฐ์ด 5๊ฐ์ง ์ข
๋ฅ๋ฅผ ์ ์ ํ์๋ค.
Table 1 The silane coupling agent used in this study
Abbreviation
|
Types of Silane Coupling Agent
|
3GT
|
3-(Glycidyloxypropyl)trimethoxysilane
|
3TPM
|
3-(trimethoxysilyl)proppyl methacrylate
|
3AT
|
(3-Aminopropyl)triethoxysilane
|
3T
|
Trimethoxymethysilane
|
B3TP
|
Bis-[3-(trimethoxysilyl)propyl]amine
|
2.2 ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ณตํฉ์ฒด ๋ฐฐํฉ๋น ๋ฐ ์ํธ ์ ์
์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ข
๋ฅ ๋ฐ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ฌ์ด์ง ์กด์ฌ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ๋ฐ ์ธ์ฅ๊ฐ๋ ๋ณํ๋ฅผ ํ์ธํ๊ธฐ ์ํด ๋ฐฐํฉ๋น๋ฅผ Table 2์ ๊ฐ์ด ์ค๊ณํ์๋ค. ๋ฐฐํฉ๋น๋ ์ด ๋ ๊ฐ์ ๊ทธ๋ฃน์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, Sizing group์ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ์ฌ์ด์ง์ด ์กด์ฌํ๋ ๊ทธ๋ฃน์ด๋ฉฐ, Non-sizing
group์ ์ ์ฒ๋ฆฌ๋ฅผ ํตํด ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ์ฌ์ด์ง์ด ์ ๊ฑฐ๋ ๊ทธ๋ฃน์ด๋ค. ์ํ๋ช
์ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ์ฌ์ด์ง ์ ๊ฑฐ ์ ๋ฌด- ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ข
๋ฅ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๋ช
๋ช
ํ์์ผ๋ฉฐ,
์๋ฅผ ๋ค์ด NGS-3AT๋ ์ฌ์ด์ง์ ์ ๊ฑฐ๋์ง ์์ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ 3AT์ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์ ์ฉ๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ํ, ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๋ ์์ง ์ค๋ ๋๋น
1% ์นํํ์ฌ ์ ์ฉํ์๋ค.
Table 2 The Silane Coupling Agent used in this study
Group
|
Sample
label
|
Ratio of Resin to Silane Coupling Agent (wt%)
|
Epoxy
|
Hardener
|
Silane Coupling Agent
|
Sum
|
Sizing
Group
|
GS-Control
|
47.62
|
52.38
|
0
|
100
|
GS-3GT
|
47.14
|
51.86
|
1
|
GS-3TPM
|
GS-3AT
|
GS-3T
|
GS-B3TP
|
Non-
Sizing
Group
|
NGS-Control
|
47.62
|
52.38
|
0
|
NGS-3GT
|
47.14
|
51.86
|
1
|
NGS-3TPM
|
NGS-3AT
|
NGS-3T
|
NGS-B3TP
|
์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ณตํฉ์ฒด ์ ์์๋ 10 cm x 10 cm ๋ฐ 30 cm x 30 cm ํฌ๊ธฐ์ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๊ฐ ์ฌ์ฉ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ด 6์ฅ์ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ํธ์ ํผํฉ ์์ง๋ฅผ
ํธ๋๋ ์ด(Hand Lay-up) ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๋ํฌํ๋ฉฐ ์ํธ์ ์ ์ํ์๋ค. ์ ์๋ ์ํธ์ ์คํ ํด๋ ์ด๋ธ ์์๊ธฐ์ 5 Bar์ ์๋ ฅ์ผ๋ก ์ ์๋์์ผ๋ฉฐ, ์ด ์์
์๊ฐ์ 3์๊ฐ์ด์๋ค. ์์ ์จ๋๋ ์ด๊ธฐ 30๋ถ๊ฐ ์์จ์์ 150โ๋ก ์น์จํ์์ผ๋ฉฐ, 2์๊ฐ ๋์์ 150โ์ ์จ๋๋ฅผ ์ ์งํ ๋ค ๋ง์ง๋ง 30๋ถ์ ์์จ์ผ๋ก
์จ๋๋ฅผ ๋ฎ์ถ์๋ค. ๊ฒฝํ๋ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ณตํฉ์ฒด๋ ASTM D790 ๋ฐ ASTM D3039์์ ์ ์ํ๋ ํฌ๊ธฐ๋ก ์ ๋จํ ๋ค ์ ์๋ ์ ์ฐจ์ ์ํด Fig. 2์ ๊ฐ์ด ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ๋ฐ ์ธ์ฅ๊ฐ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ์๋ค.
Fig. 2 Photos of glass fiber composite experiment: (a) bond strength and (b) tensile
strength
2.3 CFRP rebar ์ํธ ์ ์ ๋ฐ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ์คํ
1์ฐจ ์คํ์์ ๋์ถ๋ ์ต์ ๋ฐฐํฉ๋น๋ฅผ ํ ๋๋ก ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์ ์ฉ๋ CFRP rebar๋ฅผ ์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์ ์ฉ๋์ง ์์ CFRP rebar๋ฅผ
๋น๊ต๊ตฐ์ผ๋ก ์ค์ ํ ๋ค ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธ์ฅ๊ฐ๋, ํ์ฑ๊ณ์, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ์คํ์ ์ํํ์๋ค. ์ ์๋ CFRP rebar๋ ์ง๊ฒฝ 10 mm๋ก
์ ์๋์์ผ๋ฉฐ, ์ธ๋ถ ์ ์กฐ ์กฐ๊ฑด์ Table 3๊ณผ ๊ฐ๋ค. CFRP rebar๋ ์ธ๋ฐ ์ฑํ๊ธฐ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ ์๋์์ผ๋ฉฐ, ์ ์กฐ ์กฐ๊ฑด์ ์ ํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํตํด ๋์ถ๋ ์ต์ ์ ์กฐ ๊ณต์ ์ ์ ์ฉํ์๋ค. ์์ง ํจ์นจ๋ถ์
์จ๋๋ 45โ, ๊ฒฝํ ์จ๋๋ ์ด 6๊ตฌ๊ฐ์ผ๋ก ์ต์ 120โ์์ ์ต๋ 180โ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์ํธ ์ ์ ์๊ฐ(๊ฒฝํ์๊ฐ)์ 30๋ถ์ด๋ค. ์ ์๋ CFRP
rebar๋ Mts ์ฌ์ 1.2MN ํผ๋ก์ํ๊ธฐ(Servo Hydraulic Fatigue Testing System)๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ธ์ฅ๊ฐ๋ ๋ฐ ํ์ฑ๊ณ์๋ฅผ
์ธก์ ํ์๋ค. ๋ํ, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ CFRP rebar์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ๊ธฐ ์ํด KS F ISO 10406-1์์ ์ ์ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ฐ๋ผ ์คํ์ ์ํํ์๋ค.
๋ํ, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ์ธก์ ์ ์ํด ์ฌ์ฉ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์์ถ๊ฐ๋๋ 30 MPa์ด์๋ค.
Table 3 CFRP rebar manufacturing conditions
Ratio of Resin and Hardner
|
Resin
Bath
Temp. (โ)
|
Hardening Temp. (โ)
|
Prouction Rate
(cm/min)
|
Hardening Time (Mins)
|
1 : 1.1
|
45
|
120
|
180
|
120
|
130
|
170
|
180
|
3
|
30
|
3. ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ
3.1 ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ํน์ฑ ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ
๋ฐฐํฉ๋น์ ๋ฐ๋ผ ์ ์๋ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ณตํฉ์ฒด๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ๋ฐ ์ธ์ฅ๊ฐ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Fig. 3 ๋ฐ Fig. 4์ ๊ฐ๋ค. ๋ํ, ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ Sizing ์ ๊ฑฐ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ผ ๊ตฌ๋ถํ์ฌ ๋ํ๋ด์๋ค. ๋จผ์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์ด์ง ์ ๊ฑฐ ์ ๋ฌด ๋ฐ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ข
๋ฅ์
๋ฐ๋ผ ๊ฐ๋ ๊ฒฝํฅ์ด ์์ดํ๊ฒ ์ธก์ ๋์๋ค(Wu et al., 1997). ์ฌ์ด์ง ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฒฝ์ฐ, GS-3TPM์ด ๊ธฐ์ค๊ตฐ ์ํธ์ ๋นํด ์ฝ 20% ๋์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋๊ฐ ์ธก์ ๋์์ผ๋ ๊ทธ ์ธ์ ์ํ๋ค์ ๋น์ทํ๊ฑฐ๋ ์คํ๋ ค ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋๊ฐ
๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ด ํ์ธ๋์๋ค. ํ์ง๋ง ์ฌ์ด์ง์ ์ ๊ฑฐํ ๊ทธ๋ฃน์์๋ ๋ชจ๋ ์ํธ์ด ๊ธฐ์ค๊ตฐ ์ํธ(NGS-Control)๊ณผ ๋น์ทํ๊ฑฐ๋ ๋์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋๊ฐ ์ธก์ ๋์์ผ๋ฉฐ,
ํนํ NGS-3TPM ๋ฐ NGS-3AT์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ์์น๋ฅ ์ ๊ฐ๊ฐ ์ฝ 15% ๋ฐ 60%์ด์๋ค(Fan et al., 2023). ์ด๋ฅผ ํตํด ์ฌ์ด์ง ์ ๊ฑฐ ์ ๋ฌด ๋ฐ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ข
๋ฅ์ ๋ฐ๋ผ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ๊ฐ์ ์ ๋๊ฐ ๋ค๋ฅด๊ฒ ์ธก์ ๋๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ์ด์ง ์ ๊ฑฐ ์ ๋ฌด์
๊ด๊ณ ์์ด 3TPM ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๋ฅผ ์ ์ฉํ ๊ฒฝ์ฐ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ์ฆ์ง์ ํจ๊ณผ๊ฐ ์๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค.
Fig. 3 Results of Bond Strength tests : (a) Sizing Group and (b) Non-Sizing Group
Fig. 4 Results of Tensile Strength tests : (a) Sizing Group and (b) Non-Sizing Group
Fig. 5 Measurement of Mechanical Properties of FRPP rebars : (a) Tensile Strength
and Elastic modulus tests (b) Concrete Bond Strength Tests
์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ ์ฉ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธ์ฅ๊ฐ๋ ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ๊ฒฝํฅ๊ณผ๋ ์ผ์นํ์ง ์์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์์ง ๋ฐ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ด ๋ฌ๋๊ธฐ
๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ํ๋จ๋๋ค(Arslan et al., 2018). ๋จผ์ , ์ฌ์ด์ง์ด ์กด์ฌํ๋ ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฒฝ์ฐ GS-3AT๋ฅผ ์ ์ธํ ๋ชจ๋ ์ํธ์์ ๋ฏธ๋ฏธํ ๊ฐ๋ ์ ํ ํ์์ด ๊ด์ธก๋์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ์ด์ง์ด ์ ๊ฑฐ๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋ NGS-3GT
๋ฐ NGS- B3TP๋ฅผ ์ ์ธํ ๋ชจ๋ ์ํธ์์ ๊ฐ๋ ์ ํ๊ฐ ํ์ธ๋์๋ค. ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ข
๋ฅ ๋ฐ ์ฌ์ด์ง ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธ์ฅ๊ฐ๋ ๋ฐ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋์ ๊ฒฝํฅ์ด ๋ค๋ฅธ
์ด์ ๋, ์ ์ฉ๋ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์์ฌ๋ฃ๋ ์คํ ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ ๊ฐ์ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ผ ๊ทธ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ฌ๋ผ์ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ํ๋จ๋์๋ค.
๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ๋ฐ ์ธ์ฅ๊ฐ๋ ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ค์ ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ๊ทผ์ ์ ์ํ๋ ๊ณผ์ ์ ๊ณ ๋ คํ์์ ๋ GS-3TPM์ ์ ์ฉ์ด ์ ์ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋์๋ค. ๋จผ์ ์ ์ ๊ณผ์ ์
๊ณ ๋ คํ๋ฉด ์ฌ์ด์ง์ ์ ๊ฑฐํ ์ฌ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๊ฒ ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๋ณ๋์ ์ ์ฒ๋ฆฌ ๊ณต์ ์ด ์ถ๊ฐ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ฐ์ฑ์ด ์ ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋์์ผ๋ฉฐ ๊ทธ ์ธ์๋ ์ฌ์ด์ง์ด ์ ๊ฑฐ๋
๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์ ๊ฐ์ ์ํด ํ์์ด ๋ฐ์๋ ์ ์์ด ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ ์ ์๋ค๊ณ ํ๋จ๋์๋ค. ๊ทธ ์ธ์๋ ๊ฐ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์์ ๋, GS-3TPM์ ์ ์ฉํ์์
๋ ๊ฐ์ฅ ๋์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ๊ฐ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ต์ ๋ฐฐํฉ๋น๋ GS-3TPM์ด๋ผ๊ณ ํ๋จ๋์๋ค.
3.2 CFRP rebar์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ํน์ฑ ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ
์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ ์ฉ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ผ ์ ์๋ CFRP rebar์ ์ธ์ฅ๊ฐ๋, ํ์ฑ๊ณ์, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Table 4์ ๊ฐ๋ค. ๋จผ์ , ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์ ์ฉ๋ ์ํธ(D10 with SC)์ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์ ์ฉ๋์ง ์์ ์ํธ(D10 without SC)๋ณด๋ค ๋ ๋์
๋ฌผ๋ฆฌ์ ํน์ฑ์ด ์ธก์ ๋์๋ค(Antonietta et al., 2007). ์ธ์ฅ๊ฐ๋ ๋ฐ ํ์ฑ๊ณ์์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์ ์ฉ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ํน์ฑ์ด ๊ฐ์ ๋๋ ํ์์ด ํ์ธ๋์์ผ๋, ๊ทธ ํจ๊ณผ๋ ์ฝ 5% ์ด๋ด ์์ค์ด๋ผ ์ ์๋ฏธํ ์ฐจ์ด๋
์๋๋ผ๊ณ ํ๋จ๋์๋ค. ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ ์ฉ์ ๋ฐ๋ผ ์ธ์ฅ๊ฐ๋ ๋ฐ ํ์ฑ๊ณ์์ ํฐ ๋ณํ๊ฐ ์๋ ์ด์ ๋ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๋ ๋ฆฌ๋ธ ์ญํ ์ ํ๋ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์
๊ฐ์ ํ๋ ์ญํ ์๋ง ๊ธฐ์ฌํ๊ณ ์ฌ์ ๋ณด๊ฐ๊ทผ์ ๋ชธ์ฒด ๋ถ๋ถ์ ๋ด๋นํ๋ ํ์์ฌ์ ์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ ๋ฑ์๋ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น์ง ๋ชปํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ํ๋จ๋์๋ค.
ํํธ, ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ ์ฉ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ฅธ CFRP rebar์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ, ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์ ์ฉ๋ ์ํธ(D10 with SC)์ด
์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์ ์ฉ๋์ง ์์ ์ํธ(D10 without SC)์ ๋นํด ์ฝ 25% ๋์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋๊ฐ ์ธก์ ๋์๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฒฝํฅ์ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ณตํฉ์ฒด ์คํ
๊ฒฐ๊ณผ์ ์ ์ฌํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ํตํด ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ ์ ์ฉ์ด ๋ฆฌ๋ธ ์ญํ ์ ํ๋ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์ด ์ฆ๊ฐํ์ฌ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์ ๊ฐ์ ํ์๋ค๊ณ ํ๋จ๋์๋ค.
Table 4 Results of Mechanical properties of FRPP rebars varying with Mixture proportions
Sample label
|
Tensile Strength (MPa)
|
Elastic modulus
(GPa)
|
Concrete Bond Strength (MPa)
|
D10 without SC
|
2,465
|
151.7
|
16.55
|
D10 with SC
|
2,570
|
155.9
|
20.99
|
4. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํ์์ฌ์ ๋ณด๊ฐ๊ทผ์ ๋ฆฌ๋ธ ์ญํ ์ ํ๋ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์ ๊ฐํํ์ฌ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ถ์ฐฉ ๊ฐ๋๋ฅผ ์ฆ์ง์ํค๋ ๋ฐฉ์์ ๋ํด ์ฐ๊ตฌํ์๋ค. ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์
๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด 5๊ฐ์ง ์ข
๋ฅ์ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์ฌ์ฉ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ์ฌ์ด์ง ์ ๊ฑฐ ์ ๋ฌด ๋ฑ์ ๋ณ์๋ก ์คํ์ ์ํํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ค์ ํ
์คํ ๋ณ์์ ๋ฐ๋ฅธ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒฐ๋ก ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
1) ์ฌ์ด์ง ์ ๋ฌด ๋ฐ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ข
๋ฅ์ ๋ฐ๋ผ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ๋ฐ ์ธ์ฅ๊ฐ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์์ดํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ๊ธฐ์กด์ ์์ง์ ๋ฏธ์น๋
์ํฅ๊ณผ ์คํํ๋ ์กฐ๊ฑด์ด ์์ดํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
2) ์ฌ์ด์ง ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฒฝ์ฐ GS-3TPM์ด ๊ธฐ์ค๊ตฐ ์ํธ ๋๋น ์ฝ 20% ๋์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋๊ฐ ํ์ธ๋์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ธ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋น์ทํ๊ฑฐ๋ ๋ฎ์ ์์ค์ ๊ฐ๋๊ฐ
์ธก์ ๋์๋ค.
2) ์ฌ์ด์ง์ด ์ ๊ฑฐ๋ ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ชจ๋ ์ํธ์ด ๊ธฐ์ค๊ตฐ ๋๋น ๋น์ทํ๊ฑฐ๋ ๋์ ๋ถ์ฐฉ ๊ฐ๋๊ฐ ์ธก์ ๋์์ผ๋, ์ ๋๊ฐ์ GS-3TPM์ ๋นํด ๋ฎ์ ์์ค์ผ๋ก
ํ๋จ๋์๋ค.
3) ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ธ์ฅ๊ฐ๋๋ ์ฌ์ด์ง ์ ๋ฌด ์ฌ๋ถ ๋ฐ ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ข
๋ฅ์ ๊ด๊ณ ์์ด ๊ธฐ์ค๊ตฐ ๋๋น ๋น์ทํ๊ฑฐ๋ ๋ฎ์ ์์ค์ผ๋ก ์ธก์ ๋์์ผ๋ฉฐ ์ด๋ฅผ ํตํด
์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์ธ์ฅ๊ฐ๋์๋ ํฌ๊ฒ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น์ง ์๋๋ค๊ณ ํ๋จ๋์๋ค.
4) ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ณตํฉ์ฒด ์คํ์ ํตํด ๋์ถ๋ ์ต์ ๋ฐฐํฉ๋น(GS- 3TPM)์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ง๊ฒฝ 10 mm์ ํ์์ฌ์ ๋ณด๊ฐ๊ทผ์ ์ ์ํ์ฌ ์ธ์ฅ๊ฐ๋, ํ์ฑ๊ณ์๋ฅผ
์ธก์ ํ ๊ฒฐ๊ณผ ๊ธฐ์ค๊ตฐ ๋๋น ์ฝ 5%์ ๊ฐ๋ ๊ฐ์ ์ด ํ์ธ๋์๋ค.
5) ํ์์ฌ์ ๋ณด๊ฐ๊ทผ๊ณผ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ฐ์ ๋ถ์ฐฉ๊ฐ๋ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ, ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ๊ฐ ์ ์ฉ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ 30% ๊ฐ๋ ๊ฐ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ํ์ธ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ๋ณตํฉ์ฒด์
๊ฒฐ๊ณผ์ ์ ์ฌํ๋ค๊ณ ํ๋จ๋์๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ค๋ ์ปคํ๋ง์ ์ ์ ์ฉ์ ์ ๋ฆฌ์ฌ์ ์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์ ๊ฐํํ์ฌ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์์ ๋ถ์ฐฉ๋ ฅ์ ๊ฐํ์ํค๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋์๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ตญํ ๊ตํต๋ถ ๊ตญํ ๊ตํต๊ณผํ๊ธฐ์ ์งํฅ์ ํ์ ๊ณ ๋ถ์ ๋ถ์ ์ ๋ก ์ฒ ๊ทผ๋์ฒด์ฌ ๊ธฐ์ ๊ฐ๋ฐ ์ฌ์
์ฐ๊ตฌ๋น ์ง์(Grant 22CFRP-C163381-02)์
ํตํด ์ํ๋์์ต๋๋ค. ์ฐ๊ตฌ๋น ์ง์์ ๊ฐ์ฌ๋๋ฆฝ๋๋ค.
References
Karataล, M. A., and Gรถkkaya, H. (2018), A review on machinability of carbon fiber
reinforced polymer (CFRP) and glass fiber reinforced polymer (GFRP) composite materials,
Defence Technology, 14(4), 318-326.
Krishnaveni, S., and Rajendran, S. (2024), Experimental studies on bond behaviour
of steel rebar with different rib patterns in concrete, Journal of Building Engineering,
95, 110157.
Sim, J., Oh, H. S., and Benmokrane, B. (2008), An exploratory study of GFRP rebar
with ribs containing milled glass fibers, Composites Part B: Engineering, 39(5), 882-890.
Rajak, D. K., Wagh, P. H., and Linul, E. (2021), Manufacturing technologies of carbon/glass
fiber-reinforced polymer composites and their properties: A review, Polymers, 13(21),
3721.
Ebrahimnezhad-Khaljiri, H., Eslami-Farsani, R., Khosravi, H., and Shahrabi-Farahani,
A. (2020), Improving the flexural properties of E-glass fibers/epoxy isogrid stiffened
composites through addition of 3-glycidoxypropyltrimethoxysilane functionalized nanoclay,
Silicon, 12(11), 2515-2523.
Kim, N. I., Kwon, D. Y., Burenkhangai, D., Lee, K. M., Bae, S. Y., and Chu, Y. S.
(2023), A study on manufacturing CFRP rebar with a high tensile strength. Journal
of the Korean Ceramic Society, 60(3), 488-495 (in Korean).
Wu, H. F., Dwight, D. W., and Huff, N. T. (1997), Effects of silane coupling agents
on the interphase and performance of glass-fiber- reinforced polymer composites. Composites
Science and Technology, 57(8), 975-983.
Fan, Z., Gao, J., Wu, Y., Yin, D., Chen, S., Tu, H., ... and Jin, H. (2023), Highly
enhanced mechanical, thermal, and crystallization performance of PLA/PBS composite
by glass fiber coupling agent modification, Polymers, 15(15), 3164.
Arslan, C., and Dogan, M. (2018), The effects of silane coupling agents on the mechanical
properties of basalt fiber reinforced poly (butylene terephthalate) composites. Composites
Part B: Engineering, 146, 145-154.
Antonietta Aiello, M., Leone, M., and Pecce, M. (2007), Bond performances of FRP rebars-reinforced
concrete. Journal of Materials in Civil Engineering, 19(3), 205-213.