์ก๋์ผ
(Doosam Song)
1โ
๊น๋์
(Dong-Seon Kim)
2
๊น์๋ฏผ
(Sumin Kim)
3
๊นํ์
(Hyun Jung Kim)
4
๋จ์ ์ง
(Yujin Nam)
5
๋ฐ์ค์ฒ
(Youn Cheol Park)
6
๋ฐฑ์์ง
(Young-Jin Baik)
7
์ด๊ดํธ
(Kwang Ho Lee)
8
์ ์ฌ์
(Jae-Weon Jeong)
9
-
์ฑ๊ท ๊ด๋ํ๊ต ๊ฑด์คํ๊ฒฝ๊ณตํ๋ถ ๊ต์
(
Graduate Student, Department of Mechanical Engineering, Korea University, Seoul 02841,
Republic of Korea
)
-
ํ๊ตญ๊ตํต๋ํ๊ต ๊ธฐ๊ณ๊ณตํ๊ณผ ๊ต์
(
Professor, Dept. of Mechanical Eng., Korea National University of Transportation,
Chungju, 27469, Korea
)
-
์ฐ์ธ๋ํ๊ต ๊ฑด์ถ๊ณตํ๊ณผ ๊ต์
(
Professor, Dept. of Architecture & Architectural Eng., Yonsei University, Seoul, 03722,
Korea
)
-
์์ฃผ๋ํ๊ต ๊ธฐ๊ณ๊ณตํ๊ณผ ๊ต์
(
Professor, Dept. of Mechanical Eng., Ajou University, Suwon, 16499, Korea
)
-
๋ถ์ฐ๋ํ๊ต ๊ฑด์ถ๊ณตํ๊ณผ ๋ถ๊ต์
(
Associate Professor, Dept. of Architectural Eng., Pusan National University, Pusan,
46241, Korea
)
-
์ ์ฃผ๋ํ๊ต ๊ธฐ๊ณ๊ณตํ๊ณผ ๊ต์
(
Professor, Dept. of Mechanical Eng., Jeju National University, Jeju, 63243, Korea
)
-
ํ๊ตญ์๋์ง๊ธฐ์ ์ฐ๊ตฌ์ ์ด์๋์ง์์คํ
์ฐ๊ตฌ์ค ์ฑ
์์ฐ๊ตฌ์
(
Principal researcher, Thermal Energy Systems Lab., Korea Institute of Energy Research,
Daejeon, 34129, Korea
)
-
๊ณ ๋ ค๋ํ๊ต ๊ฑด์ถํ๊ณผ ๋ถ๊ต์
(
Associate Professor, Dept. of Architecture, Korea University, Seoul, 02841, Korea
)
-
ํ์๋ํ๊ต ๊ฑด์ถ๊ณตํ๋ถ ๊ต์
(
Professor, Dept. of Architectural Eng., Hanyang University, Seoul, 04763, Korea
)
Copyright ยฉ 2016, Society of Air-Conditioning and Refrigeration Engineers of Korea
Key words
Air-conditioning(๋๋ฐฉ), Heating(๋๋ฐฉ), Ventilation(ํ๊ธฐ), Refrigeration(๋๋), Heat transfer(์ด์ ๋ฌ), Indoor air quality(์ค๋ด๊ณต๊ธฐ์ง), Energy saving(์๋์ง ์ ๊ฐ), Heat pump(ํํธํํ), Dehumidification (์ ์ต), Absorption chiller(ํก์์ ๋๋๊ธฐ), Compressor(์์ถ๊ธฐ), PV(ํ์๊ด), Refrigerant(๋๋งค), Simulation(์๋ฎฌ๋ ์ด์
), Data center(๋ฐ์ดํฐ์ผํฐ), Mass transfer(๋ฌผ์ง์ ๋ฌ), Negative pressure isolation room (์์๊ฒฉ๋ฆฌ๋ณ์ค), COVID-19(์ฝ๋ก๋19)
1. ์ ๋ก
์ด ๋
ผ๋ฌธ์ 2020๋
๋์ ๋ํ์ค๋น๊ณตํํ โ์ค๋น๊ณตํ๋
ผ๋ฌธ์งโ์ ๋ฐํ๋ ๋
ผ๋ฌธ์ ๋ถ์ํ์ฌ ์ค๋น๊ณตํ ๋ถ์ผ์ ์ต๊ทผ ๊ธฐ์ ๋ฐ ์ฐ๊ตฌ๋ํฅ์ ํ์
ํ๊ณ ์ ํ๋ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก
์์ฑ๋์๋ค. ๋ฐํ๋ ๋
ผ๋ฌธ๋ค์ ๋ถ๋ฅํ๋ฉด ๊ฑด์ถ๊ธฐ๊ณ์ค๋น, ๊ฑด์ถํ๊ฒฝ, ๋๋, ์ด์ ๋ฌ ๋ฐ ์ด์ ์ฒด๋ก ๋ถ๋ฅํ ์ ์๋ค(Fig. 1 ์ฐธ์กฐ).
๋ํ ์ด๋ค ๋
ผ๋ฌธ๋ค์์ ์ ์ํ์๋ ํค์๋๋ฅผ ์ ๋ฆฌํ๋ฉด ๋ค์ Fig. 2์ ๊ฐ๋ค. 2020๋
๋์ ๋ฐํ๋ ๋
ผ๋ฌธ๋ค์์ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ ์๋ ํค์๋๋ ํ๊ธฐ, ๋ฐ์ดํฐ์ผํฐ, ์ดํ์ ํ๊ธฐ์ฅ์น, ์ง์ด, ํก์์, ๊ฑด๋ฌผ์๋์ง, ์๋์ง์ ๊ฐ,
์ด์ ๋ฌ, ํ์๊ด, ๋์ฒด๋๋งค, ๋๋ฐฉ๋ถํ, ํํธํํ ๋ฑ์ด ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์ฝ๋ก๋ ์ํฉ์ ๋ฐ๋ผ COVID-19, ์์๋ณ๋, UV ์ด๊ท ๋ฑ์ ์๋ก์ด ํค์๋๊ฐ
์ ์๋๊ธฐ๋ ํ์๋ค.
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ด ์ค๋น๊ณตํ ๋ถ์ผ์ ์ต์ ์ฐ๊ตฌ๋ํฅ์ ํ์
ํ๋๋ฐ ๋์์ ์ค ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋ํ๋ค.
Fig. 1 Number of papers by subject published in the korean journal of air-conditioning and refrigeration engineering in 2019.
Fig. 2 Number of keyword suggested in the paper of korean journal of air-conditioning and refrigeration engineering in 2020.
2. ๊ฑด์ถ๊ธฐ๊ณ์ค๋น
2.1 ๊ฐ์
2020๋
๊ฑด์ถ๊ธฐ๊ณ์ค๋น๋ถ์ผ์์ ๋ฐํ๋ ๋
ผ๋ฌธ๋ค์ ๊ธฐ๊ณ์ค๋น ๋ถ์ผ ์ ๋ฐ, ๋๋๋ฐฉ ๋ฐ ํ๊ธฐ์์คํ
๊ด๋ จ ๊ธฐ์ , ๊ธํ์์คํ
, ๋ฐ์ดํฐ์ผํฐ ๋ฐ ํด๋ฆฐ๋ฃธ ๊ด๋ จ ๊ธฐ์ ,
์ ์ฌ์์๋์ง ๊ด๋ จ ๊ธฐ์ , ๊ธฐํ ๊ธฐ๊ณ์ค๋น๊ธฐ์ ๋ก ๋ถ๋ฅํ ์ ์์ผ๋ฉฐ ๊ฐ ๋
ผ๋ฌธ์ ๋ด์ฉ์ ์ ๋ฆฌํ๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
2.2 ๊ฑด์ถ๊ธฐ๊ณ์ค๋น ์ ๋ฐ
Kim(1)์ PROMETHEE II-GAIA ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ค๋น ์ ๋น์๊ธฐ ์ฐ์ ์ ์์ถฉํ๋ ์ ๋ขฐ๋์ ์ ๋น ๋น์ฉ์ ๋ชจ๋ธํํ๊ณ , ํต์ ๊ณ ์ฅ ๋ฌธ์ ์ ์ฑ
์ ์์ฌ
๋๋ฌธ์ ์ ๋ขฐ๋๋ฅผ ๋ ํฌ๊ฒ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒ์์ ํํผํ์ฌ ์ต์ ์ ์ ๋น์๊ธฐ๋ฅผ ์ฐ์ ํ ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ ์ํ์๋ค.
Lee and Chung(2)์ ์ก์ฒด์ ์ ์ต์์คํ
์ ์ํํํ๊ธฐ ์ํด ์ ์ฉ๋ ์ด์ค ์์กฐ์์ ์์ฉ์ก์ ์ง์ ๊ตํํ๋ ํํ์ ๋ฉค๋ธ๋ ์ธ ๊ธฐ์ ์ ํ์ฉํ์ฌ ๋ฌผ๋ง ์ด๋์ํค๋ ํํ์ ์์ฉ์ก
๋๊ฐ ๋ฐ ๊ฐ์ด ๋ถํ๋ฅผ ๋น๊ตํ์๋ค.
Cho et al.(3)์ ๋ฐ์ดํฐ์ผํฐ์ ๋ํ์ ์ธ ์๋์งํจ์จ ๊ฐ์ ์๋ฃจ์
์ธ HAC ๋ฐ CAC์ IT๊ณต์กฐํ๊ฒฝ์ ๋น๊ต๋ถ์์ ์ํ์ฌ ์ค์ ๋ฐ์ดํฐ์ผํฐ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก CFD ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์
์ํํ์๋ค. HAC์ CAC์ ์ ์ฉ๋ ๋๊ฐ์์คํ
์ ๊ฐ๋์ฑ๋ฅ๊ณผ ์๋ฒ๋ฃธ ๋ด๋ถ์ IT๊ณต์กฐํ๊ฒฝ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋น๊ตํ๋ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ์ํ๋์๋ค.
Yang et al.(4)์ ๊ธฐ๊ณ์ค๋น๋ฒ ์ ์ ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ค๋น์ ์ ์ ๋ฐ ์ ๋ณด์ฒด๊ณ ๊ตฌ์ถ์ ๊ดํ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ ๋ถ๋ฅ๋ฅผ ์ค์ํ๊ณ , ๋ถ๋ฅ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๊ธฐ๊ณ์ค๋น๋ฒ ์ 7์กฐ(๊ธฐ๊ณ์ค๋น์ฐ์
์ ๋ณด์ฒด๊ณ์ ๊ตฌ์ถ)์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ธฐ๊ณ์ค๋น์ฐ์
์ ๋ณด์ฒด๊ณ ๊ตฌ์ถ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ์๋ค. ๊ธฐ๊ณ์ค๋น ์ ๋ณด์ฒด๊ณ ๊ตฌ์ถ์ ๊ธฐ๊ณ์ค๋น๋ฒ๊ณผ ๋
น์๊ฑด์ถ๋ฒ ๋ฑ ํ์ฌ ์ํ ์ค์ธ
๋ฒ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ก ํ๋ ๊ธฐ๊ณ์ค๋น์ ์ ์์ ๊ธฐ๊ณ์ค๋น๋ฒ์์ ์ ์ํ๋ ์
๋ฌด ํ๋ก์ธ์ค๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๋ถ์ํ์ฌ ๊ทธ ๊ตฌ์ถ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค.
2.3 ๋๋ฐฉ ๋ฐ ํ๊ธฐ์์คํ
Ahn et al.(5)์ ๊ณต์กฐ๊ธฐ์ ์ค์ธก๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํ์ฉํด, ๊ธฐ๊ณํ์ต์ ํตํ ๊ณต์กฐ๊ธฐ ๊ธ๊ธฐ์จ๋ ์์ธก๋ชจ๋ธ์ ์ ํ๋ ๊ฐ์ ์ ์ํ ๋งค๊ฐ๋ณ์ ์ ์ ๋ฐฉ์์ ๋ถ์ ๋ฐ ๊ธฐ์กด ANN ๋ชจ๋ธ์
์ด์ฉํ ์์ธก๋ชจ๋ธ๊ณผ ๋น๊ตํ์๋ค.
Park et al.(6)์ CFD ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํด ์งํ์ฃผ์ฐจ์ฅ ๊ธฐ๊ณํ๊ธฐ์์คํ
์ ์ฑ๋ฅ ๊ฐ์ ๋ฐฉ์์ ๋ถ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ํ๊ธฐ์์คํ
์ฌ์ค๊ณ๋ฅผ ํตํด ์กํ๊ธฐ์ ์๋น์ ๋ ฅ์ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ ๊ฐํ
์ ์์์ ํ์ธํ์๋ค.
Yeom et al.(7)์ ์ง์ญ๋๋ฐฉ์ด ์ ์ฉ๋ ๊ณต๋์ฃผํ์์ ์๋์ง ์ ์ฝ์ ์ธ ๋๋ฐฉ ๊ณต๊ธ์ ์ํด ์ธ๊ธฐ๋ณด์์ ์ด์ ๊ณต๊ธ์จ๋๋ฅผ ์ ๊ทํํ์ฌ ์ ์ ๋๋ฐฉ๊ณต๊ธ์จ๋๋ฅผ ๋์ถํ์๊ณ , ์ด์ ๋ฐ๋ฅธ
๋ถํ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ๋ถ์ํ์๋ค.
Ko et al.(8)์ ๋ค๋ฅธ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ง ์ดํ์ํ ํ๊ธฐ์ฅ์น์ ์ต๋๊ตํํจ์จ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ธฐ์ฅ์น ๋ด๋ถ์ ๊ฒฐ๋ก ๋ฐ์์จ๊ณผ ์๋์ง ํ์์จ์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํด ๋ถ์ํ์๊ณ , ๊ฒฐ๋ก๊ฐ ๋ฐ์ํ
์ ์๋ ์ธ๊ธฐ์กฐ๊ฑด์ ์ ์ํ์๋ค.
Kim and Hong(9)์ ์์๊ฒฉ๋ฆฌ๋ณ์ค์ ์ค์์ฐจ, ๋ฐฐ๊ธฐ๊ตฌ ์์น, ๋ฌธ์ ๊ฐํ์๋ ๋ฐ ์๋ฃ์ง์ ์ด๋์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ณ์ค ์ธ๋ถ๋ก์ ์ค์ผ๊ณต๊ธฐ ์ ์ถ๋์ CFD ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํ์ฌ ๋ถ์ํ์๋ค.
Kang et al.(10)์ ๋ฏธ์ธ๋จผ์ง ์ ์
๋ฐฉ์ง๋ฅผ ์ํ ๋ค์ํ ํํฐ ์ ์ฉ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ธฐ์ฅ์น์ ์ฑ๋ฅ์ ์คํ์ ํตํ์ฌ ๋ถ์ ๋ฐ ๋น๊ตํ์๋ค.
2.4 ๊ธํ์์คํ
Kim et al.(11)์ ๊ฑด๋ฌผ ์จ์๋ฐฐ๊ด์ ์ด์์ค์ ์ต์ํํ๊ธฐ ์ํ ์ค๊ณ ๊ธฐ์ค์ ์ ์ํ๊ธฐ ์ํด, CFD ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํ์ฌ ๋จ์ด๋๊ป ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ฅธ ์ด์์ค ๋ฐ ํ๋ฉด์จ๋ ์ฐจ์ด๋ฅผ
๋ถ์ํ์๋ค.
2.5 ๋ฐ์ดํฐ์ผํฐ ๋ฐ ํด๋ฆฐ๋ฃธ
Cho and Hong(12)์ ๋ฐ์ดํฐ์ผํฐ์ ๊ฑด๋ฌผ์๋์ง ์ฑ๋ฅ ์ธก์ ๋ฐ ํ๊ฐ(M&V)๋ฅผ ์ํด ์๋์ง ํจ์จ์งํ์ธ PUE์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ ๊ตฌ์ญ๋จ์ non-IT ์์คํ
์๋์ง ๋ชจ๋ธ์ ๋์ถํ๋
๋ฐฉ๋ฒ๋ก ๊ณผ ๊ธฐ์ค์ ์ ์ํ์๋ค.
Hwang and Lee(13)๋ ๋ฐ์ดํฐ์ผํฐ์ ๋๋ฐฉ๋ถํ ์ ๊ฐ์ ์ํด ์๋์ ์ธ ์ ์จ ์ธ๊ธฐ๋ฅผ ๋์
์ ์๋์ง ์ ๊ฐ ์ฑ๋ฅ์ ๋ถ์ํ์๊ณ , ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ ์ฐ์ฅ๋น์ ๊ธ๋ฐฐ๊ธฐ๊ตฌ์ ํจ์จ์ ๋ฐฐ์น๋ฅผ ํตํด
๋ณด๋ค ํจ์จ์ ์ธ ์ค๋ด ๋๋ฐฉ์ด ๊ฐ๋ฅํจ์ ํ์ธํ์๋ค.
2.6 ์ ์ฌ์์๋์ง
Kim et al.(14)์ ์ ํ์ ์๋์ง๊ณต์ ์ปค๋ฎค๋ํฐ ๊ตฌํ์ ์ํ ์๋์ง์ ๊ฐ ๋ฐ ํจ์จ๊ฐ์ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๋ค์ํ ์ ์ฌ์์ด์๋์ง ์์คํ
์ ์ ์ฉํ ์ง์ด์ ๊ธํ ๊ณต๊ธ์์คํ
์ ์ ์ํ๊ณ ,
์ ์๋ ์์คํ
์ ๋ํ ์๋์ง ์ ๊ฐํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ถ์ํ์๋ค.
Kim et al.(15)์ ์๊ท๋ชจ ๊ฑด์ถ๋ฌผ์์์ ์ง์ด์์คํ
๋์
ํ์ฑํ๋ฅผ ์ํด ๋ชจ๋๋ฌ ์ง์ค์ด๊ตํ๊ธฐ๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ CFD ํด์์ ํตํ ์ค๊ณ ์ธ์ ์ํฅ๋ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ,
์ ์ฌ๋ ๋ชจ๋๋ฌ ์ง์ค์ด๊ตํ๊ธฐ๋ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์์ง๋ฐํํ ์ง์ค์ด๊ตํ๊ธฐ์ ๋นํด ๋ฎ์ ์ฌ๋์์ ์ฑ์ด ๋ฐ ๋ฐฉ์ด์ ํ๋ฏ๋ก ์ธ๊ธฐ์จ์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ด์ ์จ๋ ๋ณํ๊ฐ ์๋์ ์ผ๋ก
ํฌ๋ฉฐ ํ์ดํ ๋จ์ ๊ธธ์ด๋น ์ฑ์ด๋ ๋ํ ๋ฎ์์ ํ์ธํ์๋ค.
Cho and Lim(16)์ Earth tube์ ์ด์ ์์๋ฅผ ์กฐํฉํ ์ต๋์กฐ์ ๋๋๋ฐฉ ์ฅ์น์ ์ฑ๋ฅ์ ํ์
ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์คํ์ ์ํํ์์ผ๋ฉฐ, ํ์ ๊ธฐ ์ฃผ๊ฐ ์ธก์ ๊ธฐ๊ฐ ๋์ ์ ๋ ํต๊ณผ
์ โคํ์ ๊ณต๊ธฐ ์จ๋๋ 0.4โ๋ก 1.6%์ ํ๊ฐํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ด๋ ๋ฐ๋ฉด, ์ ์ต์ 15.7%์ ํด๋น๋๋ 0.0019 kg/kg[DA]๋ก ํฐ ํจ๊ณผ๊ฐ ์๋ ๊ฒ์
ํ์ธํ์๋ค.
2.7 ๊ธฐํ
Lee(17)์ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ 5๊ฐ ๊ฑด์ค์ฌ์ ์ค๊ณ์ง์นจ์๋ฅผ ํตํด ์ํํธ ๊ธ์์ค๋น ์ค๊ณ์ ๋ํ ์ ์ ์ฑ ์ฌ๋ถ๋ฅผ ์กฐ์ฌํ์ฌ ๊ด์ง๋ฆ ๊ฒฐ์ ์ ์ฐจ ์ค ๊ณตํ์ ์ผ๋ก ๋ถํฉ๋ฆฌํ ๋ถ๋ถ์ ์ถ์ถํ๊ณ
์ด์ ๋ํ ๋์ฒด ์ค๊ณ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ํํธ์์์ ๊ณ์ฐ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ต ํ๊ฐํ์๋ค.
Kim et al.(18)์ ์์ด์ ํธ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๋ถ์ฐ์๋์ง ์ ์ด๋ฅผ ํตํ ์๋์ง์๋น์ ํผํฌ๋๋ฐฉ์ ๋ ฅ์์ ์ ๊ฐ์ ๋ํ์ฌ ๊ฑด๋ฌผ ๋๋ฐฉ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํ์ฌ ๊ทธ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฒ์ฆํ์๋ค.
3. ๊ฑด์ถํ๊ฒฝ
3.1 ๊ฐ์
๊ฑด์ถํ๊ฒฝ ๋ถ์ผ์ ๋
ผ๋ฌธ์ ํฌ๊ฒ ๊ฑด๋ฌผ์๋์ง, ์ค๋ดํ๊ฒฝ ๋ฐ ๊ธฐํ๋ก ๋ถ๋ฅํ ์ ์๋ค. ๊ฐ ๋
ผ๋ฌธ์ ๋ด์ฉ์ ์์ฝ, ์ ๋ฆฌํ๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
3.2 ๊ฑด๋ฌผ์๋์ง
Jang et al.(19)์ ๋ค์ค์ด์ฉ์์ค์ COVID-19์ ์
์ฑ ์ ํ ๋ฉ์ปค๋์ฆ๊ณผ ๊ด๋ จํ์ฌ ๊ฐ์ผ์ ์๋ฐฉํ๊ณ ๋ ๋ง์ ๋ฐ์ด๋ฌ์ค ์
์๋ฅผ ์ ๊ฑฐํ๋ ค๋ฉด ์์ฃผ ํจ๊ณผ์ ์ธ ํ๊ธฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ธฐ
์ํด TRNSYS18์ ํตํด ํ๊ธฐ์์คํ
์ข
๋ฅ๋ณ ๋๋ฐฉ ๋ฐ ๋๋ฐฉ ๋ถํ ๊ฐ์ ๋น๊ตํ๊ณ ๋ถ์ํ์๋ค.
Jung et al.(20)์ ์ธ๋ถ์ฐจ์ ์ฅ์น์ ์ด์ฉ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฐฝํธ์ ๋ณต์ฌ ์ด์ ๋ฌ์ ํฌํจํ ํตํฉ์ ๋ถ์์ ์ํด ์ธ๋ถ์ฐจ์์ ์ ๋, ๋๋ฅ, ๋ณต์ฌ ์ด์ ๋ฌ์ ๊ฐ๊ฐ ๋ถ์ํ์ฌ ํตํฉ ์ด์ ๋ฌ
๋ถ์์ ์ํํ์๋ค.
Ko et al.(21)์ ์ค๋งํธ์ฐฝํธ๋ฅผ ์ ์ฉํ ๊ฑด๋ฌผ์ ์๋์ง ์ ๊ฐ์ ์ํ ์ฐ๊ตฌ์ ์ผํ์ผ๋ก SPD(Suspended Particles Devices)์ ์ฐฝ๋ฉด์ ๋น ๋ฐ SHGC๋ฒ์์
๋ฐ๋ฅธ ๊ฑด๋ฌผ ๋โค๋๋ฐฉ์๋์ง ์์๋์ ๋ถ์ํ์๋ค.
Park et al.(22)์ ๋ํน์ฑ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
TRNSYS ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ปคํผ์ ์์คํ
์ด ์ ์ฉ๋ ๊ฑด์ถ๋ฌผ์ ๊ณต์กฐ๋ถํ ์ฐ์ ์ ์ปคํผ์ ์ด๊ด๋ฅ์จ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ ๋ฐ ์ ์ฉ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ณ
์ปคํผ์ ํ๋ ์์ด ๋ถํ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๋ถ์ํ๊ณ , ์ปคํผ์์์คํ
๋ฐฉ์์ ๋ฐ๋ฅธ ๋๋๋ฐฉ๋ถํ๋ฅผ ๋น๊ต๋ถ์ํ์๋ค.
Ahn et al.(23)์ ๋ณด๋ค ์ ํํ ๊ฑด๋ฌผ์๋์ง ์์ธก์ ์ํ์ฌ ๊ธฐ๊ณ ํ์ต ๋ชจ๋ธ์ธ LSTM ๊ธฐ๋ฒ์ ํ์ฉํ์๋ค. ์ค์ผ์ค ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์๋์ผ๋ก ๋ถ์ํ์ฌ ์์ธกํ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ ์ฉํ์ฌ
์ ํ๋๊ฐ ๋ณด์ฅ๋ ๊ฑด๋ฌผ ์๋์ง ์์ธก ๋ฐฉ์์ ์ ์ํ์๋ค.
Choi et al.(24)์ ์๊ท๋ชจ ํธํ
๊ฑด๋ฌผ๊ณผ ์ ๋ฆฌ์จ์ค์ด ํตํฉ๋ ๊ฑด๋ฌผ์ ๋๋๋ฐฉ ๋ถํ ์ฐ์ ์ ์ํด ์๋์ง ๋ถํ ํด์์ ์ํํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ์๊ท๋ชจ ํธํ
๊ณผ ์ ๋ฆฌ์จ์ค์ด ํตํฉ๋
ํด์ ๋ชจ๋ธ๊ณผ ๋ถ๋ฆฌ๋ ํด์ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ๋ฐํ๊ณ ์ด๋ฅผ ์์ฉ BES ํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ TRNSYS๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์๋์ง ๋ถํ ํด์์ ์ํํ์๋ค.
Ko and Jeong(25)์ ๊ฒจ์ธ์ฒ ์ธ๊ธฐ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒจ์ธ์ฒ ์ ์ด๊ตํ ํ๊ธฐ์ฅ์น์ ์ ์ด๊ตํ ํจ์จ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒจ์ธ์ฒ ์ ๊ฒฐ๋ก ๋ฐ์ ์จ๋ ๋ถํฌ์ ๊ฒฐ๋ก ๋ฐ์ ๋น๋๋ฅผ ๊ณ์ฐํ์๊ณ , ์ด์ ๋ฐ๋ผ
๊ฒฐ๋ก ๋ฐฉ์ง๋ฅผ ์ํด ์๊ตฌ๋๋ ์์ด์ฝ์ผ์ฉ๋ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ถ์ํจ์ผ๋ก์จ ์ ์ด๊ตํ ํจ์จ ์ฐจ์ด๊ฐ ๊ฒฐ๋ก ๋ฐ์ ๋น๋์ ์์ด์ฝ์ผ์ฉ๋์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๋ถ์ํ์๋ค.
Kim et al.(26)์ ์ดํ์ํ ํ๊ธฐ์์คํ
์ ์๋์ง ์ ์ฝ์ ์ธ ์ด์์ ๋ํ ๊ฒํ ๋ฅผ ์ํ์ฌ ๋ค์ํ ํ์
๋ณ ERV์ by-pass ์ธ๊ธฐ๋๋ฐฉ์ ์ด๋ก ์ธํ ์๋์ง ์ ๊ฐ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ถ์ํ๊ณ ,
ERV์ ์๋ณ by-pass ์ธ๊ธฐ๋๋ฐฉ ์ด์ ์๊ฐ ๋น์จ๊ณผ ์ด๊ตํ๋๋ ํ๋, ์ด๊ตํ ํจ์จ ๋ฑ์ ๋น๊ตํ์๋ค.
Kim et al.(27)์ 60์ธ๋์ ์๊ท๋ชจ ๊ฑด์ถ๋ฌผ์ ์ ์ ํ์ฌ ํ์ฅ ์คํ์กฐ์ฌ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ต๊ทผ ์ค๋ด๊ณต๊ธฐ์ง ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๋ ๋ฐฉ์ ์ค ํ๋์ธ ์ด๊ตํํ๊ธฐ์ฅ์น TAB๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ
์งํํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด TAB ์์
์ ํ์ ํ๋์ ๊ณ์ธกํ์ฌ ๋ฐธ๋ฐ์ค์ฐจ์ด์ ์ํ ์ํฅ์ฑ์ ๋ถ์ํ์๊ณ , ์๋์ง์ฑ๋ฅ ๋ถ์์ ํตํด TAB๊ฐ ๊ฑด์ถ๋ฌผ ์๋์ง์ฑ๋ฅ์ด
๋ฏธ์น๋ ์ ๋๋ฅผ ํ์
ํ์๋ค.
3.3 ์ค๋ด ํ๊ฒฝ
Song et al.(28)์ ์ต๊ทผ ์
์์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ๋ํ์ ์ธ ์
์์ ๋ฌผ์ง ์ ๊ตฌ์ฒด์ธ NOx๋ฅผ ์ ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ํ๊ธฐ ์์คํ
์ TiO2 ๊ด์ด๋งค๋ฅผ ์ ์ฉํ์ฌ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค.
์คํ์ ๋ ๊ฐ์ง ์กฐ๊ฑด์์ ์ํ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์คํ์ ISO 22197-1 ์กฐ๊ฑด์ ๋ง์ถ์ด NOx ์ ๊ฐ ์ฑ๋ฅ์ ํ์ธํ์๋ค.
Lee et al.(29)์ ๋ก์ด์ฝํ
์ ์์น ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒฐ๋ก๋ฐฉ์ง์ฑ๋ฅ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฒ์ฆํ๊ณ ์ ์ค๊ฑฐ์ฃผ์กฐ๊ฑด์ ๋ชจ์ฌํ ์ค๊ท๋ชจ ๊ฑฐ์ค์ฐฝ์ ๋์์ผ๋ก KS F 2295์ ๋ฐ๋ผ ์จ๋์ฐจ์ด๋น์จ(TDR)์
์ฐ์ถํ์๋ค. ์คํ๊ตฐ์ ์ด์ค์ฐฝ์ ๋ก์ด์ฝํ
์์น์ ๋ฐ๋ผ ์ค๋ดโค์ค์ธ์ธก๊ณผ ๊ฐ๋ด ์ข
๋ฅ์ ๋ฐ๋ผ ๋จ์ด ๊ฐ๋ด(TPS)๊ณผ ์๋ฃจ๋ฏธ๋ ๊ฐ๋ด(AL)์ผ๋ก ์ด 6๊ฐ์ง case๋ฅผ
์ ์ ํ์๋ค.
Kim et al.(30)์ PCM ๋ฐ๋ฅ๋๋ฐฉ์์คํ
์์ ๋๋ฐฉ์ค์ผ์ค์ ๋ฐ๋ฅธ ์ถ์ด์ฑ๋ฅ, ํนํ ํ์๋(Time-lag)์๊ธฐ์กด๋ฐฉ์๊ณผ ๋น๊ต ๋ถ์ ํ์๋ค. ๊ธฐ์กด ๋ฐ๋ฅ๋๋ฐฉ์์คํ
์ ๊ฒฝ๋๊ธฐํฌ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ
์ถ์ด์ฌ๋ก ์ด์ฉํ๋ฉฐ ์ถ์ด์ฑ๋ฅ์ ๋์ฑ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด PCM์ ์ ์ฉํ๊ณ ์ด๋ฅผ Mock-up์ผ๋ก ๊ตฌ์ถํ์ฌ ์คํ์ ์ฌ์ฉ๋์๋ค. ์ถ์ด์ฑ๋ฅ ํฅ์ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ 4์๊ฐ
์ด์ ๋ชจ๋์์ ํ์๋์ 20๋ถ ๋ฐ์ํ์๊ณ , 5์๊ฐ ์ด์ ๋ชจ๋์์ ํ์๋์ 25๋ถ ๋ฐ์ํ์๋ค.
Ju et al.(31)์ ์ฌ๋ฌผ์ธํฐ๋ท ๊ธฐ์ ์ ํ์ฉํ์ฌ ์ค์ ๊ณต๋์ฃผํ ๋ด ๋๋ ์ค๋ฃธ์ ๊ตฌ์ถํ ํ
์คํธ๋ฒ ๋์์ ์ธก์ ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํ ๋๋ก ๊ฒฐ๋ก ํ์ ์์ธก ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ๋ฐํ์๋ค. ๋ํ,
์ ์ด ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ๊ฒฐ๋ก ๋ฐฉ์ง ์ฑ๋ฅ์ ๊ฒํ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ํน์ ์์ ์ ๊ฒฐ๋ก ์ํ๋๋ฅผ ์ ๋์ ์ผ๋ก ํ๊ฐํ๋ ์ฒ๋์ธ ๊ฒฐ๋ก ๋ฐ์ ์ํ๋(CRS)๋ผ๋ ๊ฐ๋
์ ์ ์ํ์๋ค.
Park and Song(32)์ ๊ฑด๋ฌผ์๋์ง ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ธฐ๋ฒ์ ํ์ฉํ์ฌ ๊ฑด๋ฌผ ์ด์ ์ฑ๋ฅ์์ค๋ณ ์ธ์ฃผ๋ถ์ ๋ณต์ฌํ๊ฒฝ ๋ฐ ์จ์ด ์พ์ ๊ฐ์ ์ฐจ์ด, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌ์ค์๊ฐ ์ด์ ์พ์ ๊ฐ์ ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํด
์ค์ํ๋ ์ ์ํ๋(์ค๋ด ์ค์ ์จ๋์กฐ์ ) ์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋๋๋ฐฉ์๋์ง ์๋น๋ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ถ์ํ์๋ค.
3.4 ๊ธฐํ ๋ถ์ผ
Lee et al.(33)์ ๊ฑด๋ฌผ ์ฑ๋ฅ, ๊ฑด๋ฌผ ์ฉ๋์ ๊ท๋ชจ, ์ ์ฌ์์๋์ง ์์คํ
ํจ์จ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ํน์ฑ์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ ์๋์ง์์๋๊ณผ ์ ์ฌ์๋ฐ์ ๋์ ์์ธกํ์ฌ ์ ๋ก์๋์ง ํ์ด
๋ด ์๋์ง ์๋น ๋ฐธ๋ฐ์ค๋ฅผ ํ๊ฐํ๊ณ , ํ์ด ๋ด ์ ์ฌ์ ์๋์ง์ ๊ณต์ ๋ฅผ ํตํ ์๋น๋ ์ต์ํ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ ์ด์ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ๊ณผ ESS๋ฅผ ํ์ฉํ ์๋์ง ์์ฐ/๊ณต์ /์ ์ฅ์
์ํ ์๋์ง๋ฐธ๋ฐ์ค์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ์๋ค.
Lim and You(34)์ ๋ฐฐ๊ด๋ณด์จ์ฌ๋ฃ์ธ ๋ฐํฌํด๋ฆฌ์ํธ๋ ํผ๊ณผ ๊ณ ๋ฌด๋ฐํฌ๋ณด์จ์ฌ๋ฅผ ์ค์น ํ๊ฒฝ์ ๊ณ ๋ คํ ํ์ฌ์ํ์ ํตํด ๋์ฐ์ฑ๋ฅ์ ๋ถ์ํ๊ณ , ๊ตญ๋ด์์ ์ฌ์ฉ์ค์ธ ๋์ฐ์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ
๋น๊ตํ์๋ค.
Chang et al.(35)์ ๊ตญ๋ดใ์ธ ์ ๋ก์๋์ง ๊ฑด์ถ๋ฌผ ์ธ์ฆ๊ธฐ์ค๊ณผ ์ฑ๊ณต์ฌ๋ก๋ฅผ ๋ถ์ํ์ฌ, ๊ธฐํ์กฐ๊ฑด๊ณผ ๊ฑด์ถ๋ฌผ ์ ํ์ ๋ง๋ ๊ตญ๋ด ์ ๋ก ์๋์ง ๊ฑด์ถ๋ฌผ ์ธ์ฆ๊ธฐ์ค์ ๋ํ ๊ฐ์ ์์ ์ ์ํ์๋ค.
๊ฐ์ ์์์๋ ํ์ฌ ์ฃผ๊ฑฐ์ฉ๊ณผ ์ฃผ๊ฑฐ์ฉ ์ด์ธ์ ๊ฑด์ถ๋ฌผ๋ก๋ง ๊ตฌ๋ถ๋์ด ์๋ ๊ฑด์ถ๋ฌผ ์ ํ์ ๊ฑด์ถ๋ฌผ ์ฉ๋์ ๋ฐ๋ผ ์ธ๋ถํํ์์ผ๋ฉฐ, ์ ์ถ ๊ฑด์ถ๋ฌผ์ ๋์์ผ๋ก ํ ์ธ์ฆ๊ธฐ์ค
์ด์ธ์ ๋ฆฌ๋ชจ๋ธ๋ง ๊ฑด์ถ๋ฌผ์ ๋์์ผ๋ก ํ๋ ์ธ์ฆ๊ธฐ์ค์ ์ ์ํ์๋ค.
Kim et al.(36)์ ์ค์ ๊ฑด๋ฌผ ์ธ๋ถ๋ง๊ฐ์ฌ์ ๊ด์ด๋งค์ธ TiO2๋ฅผ ์ ์ฉํ์ฌ ๋๊ธฐ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ธ NOx์ ๊ฑฐ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ถ์ํ์๋ค. ์คํ ๋์ ๊ธฐ์ฒด๋ ์ผ์ฐํ์ง์ ๋ฐ ์ด์ฐํ์ง์๋ฅผ ๋์์ผ๋ก
ํ์๋ค. ํ์ฅ ์ํ์ ์์, ์๋น์คํ์ ํตํด NOx ์ ๊ฐ ํจ๊ณผ๊ฐ ์ผ๋ณธ๊ด์ด๋งคํํ์ NOx ์ ๊ฑฐ ์ฑ๋ฅ ๊ธฐ์ค์น ์ด์์ผ๋ก ๋๋ฌ๋, ํจ๊ณผ์ ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ๋๋ฌ๋ฌ๋ค.
Lee et al.(37)์ ์งํ 4์ธต, ์ง์ 30์ธต์ ์ฃผ์๋ณตํฉ๊ฑด์ถ๋ฌผ์ ๋์์ผ๋ก, ์งํ 1์ธต์์ ํ์ฌ ๋ฐ์ ์ 3๊ฐ์ง ๋ฐฐ์ฐ์ค๋น case์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฐ์๋์ ์ฐ๊ธฐ๋๋๋ฅผ ํ์ฌ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์
ํตํด ๋ถ์ํ์๋ค.
Kim et al.(38)์ ํ์ฌ ์ํฉ์์ ๋ฐํํ ์คํฌ๋ฆฐ ๋์ด์ ์ค์น ์ ํ์ ๋ฐ๋ฅธ ํผ๋ํ์ฉ์๊ฐ๊ณผ ํผ๋์์์๊ฐ์ ๋ถ์ํ๊ณ ์ ํ์๋ค.
4. ๋๋๋ถ์ผ
4.1 ๊ฐ์
2020๋
๋๋๋ถ์ผ์์๋ ๋๋์ฌ์ดํด, ํด๋ฆฌ๋จธ ํก์ฐฉ์ ๋ฅผ ์ฝํ
ํ ํก์ฐฉ์ด๊ตํ๊ธฐ๋ฅผ ์ฑ์ฉํ ํก์ฐฉ์ ์น ๋ฌ, R449A ํ๋์ํฑํฌ ๊ฐ์ค์ธ์ ์
2๋จ ์์ถ ๋๋์์คํ
,
๊ฐ์ค์์ง ๊ตฌ๋ ๋ค์ค์ ์ด ์ ์ต๋๋ฐฉ์์คํ
์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ํ๋์๋ค.
4.2 ๋๋์ฌ์ดํด
Kim et al.(39)์ ์๋ฃจ๋ฏธ๋ ํํ๊ด ์ด๊ตํ๊ธฐ์ ํด๋ฆฌ๋จธ ํก์ฐฉ์ ๋ฅผ ์ฝํ
ํ ํํ์ ํก์ฐฉ๊ธฐ๋ฅผ ์ ์ํ์ฌ ๊ตฌ์ฑํ ํก์ฐฉ์ ์น ๋ฌ์ ์ฑ๋ฅ ์คํ์ ์ํํ์๋ค. ํก์ฐฉ์ ์ ์ข
๋ฅ์ ๋๊ป๋ฅผ
๋ฌ๋ฆฌํ 3๊ฐ์ ํก์ฐฉ๊ธฐ ์ฑ๋ฅ์ ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ ํก์ฐฉ์ ์ ์๋ถํ์ฐ ์๋๊ฐ ํฌ๊ณ ์ฝํ
๋๊ป๊ฐ ์์์๋ก ์ฑ๋ฅ์ด ํฅ์๋๋ฉฐ ์์ถ๊ธฐ๋ณด๋ค๋ ํก์ฐฉ๊ธฐ์ ๊ณต๊ธ๋๋ ๋๊ฐ์์
์จ๋๋ฅผ ๋ฎ์ถ์ด ํจ์จ์ ๋์ผ ์ ์๋ค๊ณ ํ์๋ค.
Kang et al.(40)์ ๋๋ ์ฐฝ๊ณ ์ฉ ๋๋์์คํ
์ ๋๋ฆฌ ์ฐ์ด๋ R404A์ ๋์ฒด๋๋งค๋ก R449A๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ 1๋จ ์์ถ ์์คํ
๊ณผ ํ๋์ํฑํฌ ๊ฐ์ค์ธ์ ์
(FTVI)์ ์ฑ์ฉํ
2๋จ ์์ถ ์์คํ
์ ์ ์, ์คํํ์ฌ ๊ทธ ์ฑ๋ฅํน์ฑ์ ๋ถ์ ํ์๋ค. 1๋จ ์์ถ ์์คํ
์ ๊ฒฝ์ฐ R449A๋ R404A์ ๋นํด ๋๋์ฉ๋์ด ์๊ณ ํ ์ถ์จ๋๊ฐ
๋์ ์์ถ๊ธฐ ์์์ ์ํ์ด ๋์์ผ๋ R449A๋ฅผ 2๋จ FTVI ์์คํ
์ ์ ์ฉํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋๋์ฉ๋์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ํ ์ถ์จ๋๋ ๊ฐ์ํ์ฌ ์์คํ
์ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ๋์ผ
์ ์๋ค๊ณ ํ์๋ค.
Kim and Ahn(41)์ 100 kWe๊ธ ๊ฐ์ค์์ง ์ด๋ณํฉ ์์คํ
์ ์ฐ๊ณํ ๋ค์ค์ ์ด ์ ์ต๋๋ฐฉ๊ธฐ์ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ๋ฐํ๊ณ ์ด์ ํน์ฑ๊ณผ ์์ธก์ฑ๋ฅ์ ๋ถ์ํ์๋ค. ์ถ์ด์กฐ์ ์ ์ฅํ ๋ฐฐ์ด๋ก
๊ตฌ๋ํ๋ ํ์ด๋ธ๋ฆฌ๋ ๋ค์ค์ ์ด ์ ์ต๋๋ฐฉ๊ธฐ์ ๋๋ฐฉ๊ณต๊ฐ์ ์๊ณต๋๋ฉด ๊ตฌ์กฐ์ ๋ณด๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก TRNSYS ํ๊ฒฝ์ ๊ตฌ์ถํ ์๋ฎฌ๋ ์ดํฐ๋ก ์ป์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ฒฐ๊ณผ์ ์ค๋ด
ํ๊ฒฝ ์คํ์ ํตํด ์ป์ ์คํ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ตํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ ์์ธก์ฑ๋ฅ์ ๊ฒ์ฆํ์๋ค.
Lee(42)์ ๋์ฌ ์ํตํ ์๊ตฌ์์์ ์ด์ฉํ ์์จ ์๊ธฐ๋๋์ฅ์น๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ , AMR ๋ฒ ๋์ ๋จ์ผ๋๋งค์ ํผํฉ๋๋งค๋ฅผ ๋ฃ์์ ๋์ ์ฑ๋ฅ์ ์คํํ์๋ค. ์์ฑ์ฌ๋ฃ๋ก์จ Gd๋ง์
์ฌ์ฉํ ๋จ์ผ๋๋งค์ Gd์ GdTb๋ฅผ ํผํฉํด์ ๋ฃ์ AMR ๋ฒ ๋๋ฅผ ์ด์ฉํ ์๊ธฐ๋๋์์คํ
์ ์ฑ๋ฅ์ ๋น๊ตํ์๋ค.
4.3 ๊ธฐํ
Yang et al.(43)์ ์ ๊ธฐํํฐ์, ๊ณต๊ธฐ์ด์ ๋ฐ ์ง์ด์ ์ดํํ์ ๋์ฐ๋ฌผ ์ดํ๊ฑด์กฐ๊ธฐ์ ์ฌ์ดํด ํด์์ ์ํ ์ฑ๋ฅ ๋น๊ต๋ฅผ ์คํ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ค์ํ์๋ค. ์ ๊ธฐํํฐ ์ดํ๊ฑด์กฐ๊ธฐ์
๋นํด ๊ณต๊ธฐ์ด์ ์ดํํ ์ดํ๊ฑด์กฐ๊ธฐ์ COP๋ 45.0~84.6%, ์ง์ด์ ์ดํํ ์ดํ๊ฑด์กฐ๊ธฐ๋ 80.2~102.2% ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค.
Kim et al.(44)์ ๋จ์ผ ๊ฑด๋ฌผ์์์ ์ ์ฌ์ ์ด์๋์ง ์์ฐ์์คํ
์ ์ ์ฉ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ทน๋ณตํ๊ธฐ ์ํด, ์๊ท๋ชจ ์ค์
์ง์ค์ ์ด ๋คํธ์ํฌ์์ ์งํฝ์ ํ์์ด ํํธํํ๊ธฐ๋ฐ ๋ถ์ฐํ ์ด ํ๋ก์๋จธ ๊ตฌํ ๋ฐฉ์์ ๋ชจ์ํ์๋ค. ์งํฝ์ ํ์์ด ํํธํํ๊ฐ ์ด ํ๋ก์๋จธ๋ก ์ด์๋ ๊ฒฝ์ฐ,
์ ์ฒด ํ์ด ๊ธํ์๋์ง์ 51.6%๋ฅผ ๋ด๋นํ ์ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ๊ฑด๋ฌผ๋ณ ๊ธํ์๋์ง ์๋น๋์ 37.7%๋ฅผ ์ ๊ฐํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์์ธก๋์๋ค.
Lee and Kwon(45)์ ์ง๊ณต ๋ง์ฆ๋ฅ ๊ณต์ ์ ํ์ฉํ ๋ฆฌํฌ๋ธ๋ก๋ง์ด๋ ์์ฉ์ก(LiBr-water)์ ์ฌ๋์ถ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ธฐ์กด์ ์ฆ๋ฐ์ ๋์ถ๊ณต์ ์ ๋์ฒดํ ์ ์๋ ๋ง ์ฆ๋ฅ๊ณต์ ์
ํ์ฉํ๋ ๋์ถ๊ณต์ ์ ๋ํ ์ฑ๋ฅ ๋ฐ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์คํ ๋ฐ ์์นํด์ ๊ธฐ๋ฒ์ ํตํด ๋ถ์ํ๊ณ ๋
ผ์ํ๋ค.
5. ์ด์ ๋ฌ
5.1 ๊ฐ์
์ด์ ๋ฌ ๋ถ์ผ์์๋ ๋ฐ์ ๊ธฐ ๋๊ฐ์ฉ ์ด๊ตํ๊ธฐ ์ต์ ํ ๋ฐ ์ด์๋๊ฐ์์คํ
์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๋น๋กฏํ์ฌ ์ถ์ด ์ฑ๋ฅ, ์ ๊ธฐ ๋ญํจ ์ฌ์ดํด ์๋์ ์ฒด ์ ์ , ๊ฑด์ถ๋ฌผ ์ฐ๋ฃ์ ์ง
์์คํ
์ฉ๋ ์ค๊ณ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ค๋ฆฌํผ์ค ๋ด๋ถ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์บ๋นํ
์ด์
ํ์์ ์ดํดํ๊ธฐ ์ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ํ๋์๋ค.
5.2 ์ด์ ๋ฌ ์ผ๋ฐ
Jeon and Ko(46)๋ 20 kW๊ธ ๋ฐ์ ๊ธฐ ๋ฐฉ์ด์ ์ ์ฉ๋ ์๋์ ์ด๊ตํ๊ธฐ์ ์ฃผ์์ค๊ณ์ธ์๋ฅผ ๋์ถํ๊ณ ์ต์ ํ๋ ์ด๊ตํ๊ธฐ ํ์ ๋ฐ ์กฐ๊ฑด์ ์ ์ ํ๊ธฐ ์ํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ์์ผ๋ฉฐ,
์ด๊ตํ๊ธฐ์ ์ฑ๋ ๋์ด ๋ฐ ํญ๊ณผ ๋๊ฐ์์ ์ง๋์ ๋์ด ์ด๊ตํ๊ธฐ์ ์ฃผ์์ค๊ณ์ธ์์์ ํ์ธํ์๋ค.
Shin et al.(47)์ ๋๋ฉด์ ์ ์์ฅ๋น ๋๊ฐ์ ์ํ ์ด์๋๊ฐ์์คํ
์ ์ด์ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฑ๋ฅ ๋ณํ๋ฅผ ๊ณ ์ฐฐํ์๊ณ ์๋๊ฐ์์คํ
๊ณผ ๋น๊ตํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ํตํด ์ด์๋๊ฐ์์คํ
์ ์ด์ ๋ฌ๊ณ์๊ฐ
์ด์ฐจ์ ์ฒด ์ถฉ์ ๋๊ณผ ์ด์ ์์ ์ํด ๋ณํํจ์ ๊ด์ฐฐํ์๋ค. ๋ํ, ํํํ์ ์๊ฐ ์ผ์ ์๋๋ณด๋ค ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ ๋ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ด์ ๋ฌ ์ฑ๋ฅ ์ฆ๊ฐํญ์ด ๊ฐ์ํจ์
๊ด์ฐฐํ์๋ค.
Yoon et al.(48)์ ํํธํ์ดํ ํ์ ๋ณ์์ ๋ฐ๋ฅธ Li-ion ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ์ ๊ณต๋ญ์ ๋๊ฐ์ฑ๋ฅ์ ์ธก์ ํ์๋ค. ํํธํ์ดํ์ ๊ธธ์ด ๋น์ ๋ฐ๋ฅธ ์ด์ ๋ฌ ๋ฐ ๋๊ฐํน์ฑ์ ๋ถ์ํ๊ธฐ ์ํ
๋๊ฐ์์คํ
๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ๋ฐํ์๊ณ , ๋๊ฐ์ฑ๋ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ต์ ์ ๋๊ณผ ํํธํ์ดํ ๊ธธ์ด ๋น๋ฅผ ์ ์ํ์๋ค.
Kim et al.(49)์ ์ฐ์
์ฉ ํ์ด์ ์ฐ์
๊ณต์ ์ฉ ๊ณ ์ด ์ดํํ์์คํ
์ ์ฆ๋ฐ๊ธฐ ์ด์์ ์ ์ฉํ๊ธฐ ์ํด ์๋กญ๊ฒ ๊ณ ์๋ ์ถ์ด์ ํํ ์ด๊ตํ๊ธฐ์ ๋ํ ์ด์ ๋ฌ ํน์ฑ์ ๋ถ์ํ์๋ค.
์ด๊ตํ๊ธฐ์ ๊ณต๊ธ๋๋ ๊ณ ์จ์์ ๊ณต๊ธ์จ๋์ ์ด์๋์ง๊ฐ ์ ์ฅ๋ PCM์ธต์ ์ด๊ธฐ ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ด์ ๋ฌ ํน์ฑ์ ์ ์ํ์๋ค.
Bae et al.(50)์ ํก์์ ํํธํธ๋์คํฌ๋จธ์ฉ ํก์๊ธฐ์ ๋ํ ๊ธฐ์ด ์ค๊ณ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ๊ณตํ๊ธฐ ์ํด ๊ธฐ์กด ํก์์ ๋๋๊ธฐ์์ ํก์๊ธฐ ์ ์ด๊ด์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋ Copper floral
tube๋กค ํก์๊ธฐ๋ฅผ ์ ์ํ์ฌ 1๋จ ํก์์ ํํธํธ๋์คํฌ๋จธ์ ์๋ ์กฐ๊ฑด์์ ์คํ๊ณผ ์ฑ๋ฅํ๊ฐ๋ฅผ ์ํํ์๋ค.
Kim(51)์ ์ก์ฒด์ง์๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ถ๋ฌด๋๊ฐ ์ํ์ ์ํํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ง๋น๋ฑ์์ญ์์ ์ก์ ์ ๋๋ฐ๋๊ฐ ๋ถ๋ฌด๋๊ฐ ์ด์ ๋ฌ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๊ด์ฐฐํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ์ก์ฒด์ง์์
๋ถ๋ฌด๋๊ฐ ์ด์ ๋ฌ๊ณ์์ ๋ํ ์๊ด ์์ ์ ์ํ์๋ค. Lee et al.(52)์ ์ง๊ณต์์ ์ ์ด๊ด ํ์์ ๋ฐ๋ฅธ R718์ ๋ง์์ถ ์ด์ ๋ฌ๊ณ์์ ๊ดํ ์คํ์ ์ํํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ๊ฐ ์ ์ด๊ด์ ๋ํ Nusselt ์๊ด์์ ๋์ถํ์์ผ๋ฉฐ,
Nusselt ์๋ Reynolds ์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ๊ฐ์ํจ์ ํ์ธํ์๋ค.
5.3 ๊ธฐํ
Moon et al.(53)์ ์ฌ์ผ์๊ฐ์ ํํธํํ๋ฅผ ๊ฐ๋์์ผ ์ฌ๋ฆ์๋ ์ผ์์ ์ ์ฅํ๊ณ , ๊ฒจ์ธ์๋ ๊ณ ์จ ๋ธ๋ผ์ธ์ ์ ์ฅํ์ฌ ์ฃผ๊ฐ์๊ฐ์ ๊ฑด๋ฌผ์ ๋๋ฐฉ ๋ฐ ๋๋ฐฉ์ ์ด์ฉํ๋ ํผํฉ์ถ์ด ์์คํ
์
์ฑ๋ฅ ๊ณ ์ฐฐ์ ์ํด ํํธํํ, ํผํฉ์ถ์ด์กฐ, ํํ, ์๋์ ์ด์์คํ
๋ฐ ๋ชจ์๋ถํ์ฅ์น๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ํผํฉ ์ถ์ด ์์คํ
์ค์ฆ์ํ ์ฅ์น๋ฅผ ์ค์ ํ์ฅ์ ๊ตฌ์ถํ์๊ณ ์ถ์ด์
๋๋๋ฐฉ์ค๋น ๊ธฐ์ ๊ท๊ฒฉ์ ์ค์ฉํ์ฌ ๋๋ฐฉ ๋ฐ ๋๋ฐฉ ์ถ์ด ์ฑ๋ฅ ์ํ์ ์ํํ์๋ค.
Dong and Jeong(54)์ ์ฌ๋ฆ์ฒ ์ ๋ฏธํ์ฉ๋๊ณ ์๋ ์ง์ญ๋๋ฐฉ ์ค์จ์๋ฅผ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ด์ฉํ๋ฉด์ ์ก์ฒด์ ์ ์ต ์์คํ
์ ํ์ํ ์ด๋ ๊ณต๊ธํ ์ ์๋ ORC CHP์์คํ
์ ์ ์ฉ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด
๋์ ์นํ๊ฒฝ ์๋์ ์ฒด์ธ R514A, n- Pentane, R1233zd(E), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ Nove649์ ํน์ฑ์ HFC ๊ณ์ด์ R245fa์ ๋น๊ตํ์ฌ
๊ฒํ ํ์์ผ๋ฉฐ, Novec649๋ฅผ ์ ์ฉํ ์ค์ ์์คํ
์ฑ๋ฅํ๊ฐ๋ฅผ ํตํด 50โ ์ด์์ ์์ฉ์ก์ ์ฌ์๊ธฐ์ ๊ณต๊ธ, ์ถ๊ฐ ์ด์์ค๋น ์์ด ์ถฉ๋ถํ ์ฌ์์ด ๊ฐ๋ฅํจ์
ํ์ธํ์๋ค.
Hong et al.(55)์ ์
๋ฌด์์ค์ ๋์์ผ๋ก ์ฐ๋ฃ์ ์ง์ ๊ฐ๋ ์์ต์ ๋ถ์ํ์ฌ, ์ ๊ธฐ๋ถํ ๋ฐ ์ด๋ถํ ํน์ฑ์ ์ ๋ฆฌํ ์ด์์๋๋ฆฌ์ค๋ฅผ ๋์ถํ๊ณ , ์ฐ๋ฃ์ ์ง์ ์ด๊ธฐํฌ์๋น์ ๋ํ ๊ฐ๋์ด์ต
ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ทผ๊ฑฐ๋ก ์ฐ๋ฃ์ ์ง ์ฉ๋ ๋ฐ ์ถ์ด์กฐ ์ฉ๋์ ๋ํ ์ค๊ณ๊ธฐ์ค์ ์ ์ํ์๋ค.
Lee and Bae(56)๋ ์ค๋ฆฌํผ์ค์ ์ฑ๋ฅ ์ ํ ๋ฐ ๊ตฌ์กฐ์ ์์์ ์ด๋ํ ์ ์๋ ์ค๋ฆฌํผ์ค ๋ด๋ถ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์บ๋นํ
์ด์
ํ์์ ์ดํดํ๊ธฐ ์ํด ์ง๊ฐ ๋ชจ์๋ฆฌํ ์ค๋ฆฌํผ์ค ๋ด๋ถ์์
์บ๋นํ
์ด์
์ ๋์ ํด์ํ์์ผ๋ฉฐ, 2-๋ฐฉ์ ์ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฒฝ์ฐ, SST ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์์ธกํ ๋ฐฉ์ถ๊ณ์์ ํฌ๊ธฐ๋ ์บ๋นํ
์ด์
์์ญ์์ Nurick์ ์๊ด์๊ณผ
์ ์ผ์นํ ๋ฐ๋ฉด ํ์ค ๋ชจ๋ธ์ ์๋นํ ๋ค๋ฅธ ๊ฐ์ ์ ์ํจ์ ํ์ธํ์๋ค.
Lee et al.(57)์ ์ ๋ฉดํฌ๊ณผ์ฒด๊ฐ ์๋ ํํ๋ก ๊ธฐ์กด ํ์์ด์ง์ด๊ธฐ์ ๋์ผํ ํฌ๊ธฐ์ ๊ตฌ์กฐ๋ก ๊ฐ๋ฐ๋ ํํํ ์ํํ์ธ PV/T ํ์์ด์ง์ด๊ธฐ์ ์ด ๋ฐ ๋ฐ์ ์ฑ๋ฅ์ ์ด๋ก ํด์ํ์ฌ
์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ๊ฐ๋ฐํ์๋ค. ๋ํ KS B 8295 ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ฅธ ์ํ์ ํตํด ๊ทธ ํ๋น์ฑ์ ๋ถ์ํ์๋ค.
Park et al.(58)์ ํ๋ฉด ํ๊ธฐํ BIPV ์์คํ
์ ๋ํ ์ ๋ ฅ ๋ฐ ์ด์ฑ๋ฅ ํน์ฑ์ ๊ดํ ํด์์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ์๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ๋ก๋ ์ 4์ข
์์ฐํ๊ธฐ ๋ฐฉ์๊ณผ ์ 3์ข
๊ฐ์ ํ๊ธฐ ๋ฐฉ์์
๋ํด ๋ฌด์ฐจ์์์ธ ๋ ์ด๋์ฆ์์ ๋ฐ๋ผ BIPV ์
์จ๋, BIPV ๋ฐ์ ๋, BIPV ๋ฐ์ ํจ์จ, BIPV ์์ค์๋์ง, BIPV ์ ์ฉ์๋์ง๋ํ ๋ฏผ๊ฐ๋ ๋ถ์์
์ ์ํ์๋ค.
6. ๊ฒฐ ๋ก
2020๋
์ค๋น๊ณตํ ๋
ผ๋ฌธ์ง์ ๋ฐํ๋ ๋
ผ๋ฌธ์ ๊ฑด์ถ๊ธฐ๊ณ์ค๋น, ๊ฑด์ถํ๊ฒฝ, ๋๋, ์ด์ ๋ฌ ๋ฐ ๋ฌผ์ ๋ฌ ๋ฑ 4๊ฐ์ ๋ถ์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ์ฌ ์ฐ๊ตฌ๋ํฅ์ ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์์ฝํ๋ฉด
๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
(1) ๊ฑด์ถ๊ธฐ๊ณ์ค๋น๋ถ์ผ๋ ์ด 19ํธ์ ์ฐ๊ตฌ๋
ผ๋ฌธ์ด ๋ณด๊ณ ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ฃผ์ ๋ก๋ ๊ทธ ์ฃผ์ ๋ก๋ ๋๋๋ฐฉ ๋ฐ ํ๊ธฐ์์คํ
, ๋ฐ์ดํฐ์ผํฐ, ํด๋ฆฐ๋ฃธ, ์ ์ฌ์์๋์ง ์ค๋น,
๊ธฐ๊ณ์ค๋น๋ฒ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ ๋ฑ์ด ๋ณด๊ณ ๋์๋ค.
(2) ๊ฑด์ถํ๊ฒฝ๋ถ์ผ๋ ์ด 20ํธ์ด ์ฐ๊ตฌ๋
ผ๋ฌธ์ด ๋ณด๊ณ ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ฃผ์ ๋ ๋ฏธ์ธ๋จผ์ง, ํ๊ธฐ, ๊ณต๊ธฐ์ฒญ์ ๊ธฐ, ๋จธ์ ๋ฌ๋, ์์๋ณ๋, ๊ด์ด๋งค, COVID-19, ๊ฑด๋ฌผ์๋์ง
์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ ๋ฑ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ์ด์๋ค.
(3) ๋๋๋ถ์ผ๋ ์ด 7ํธ์ ๋
ผ๋ฌธ์ด ๋ณด๊ณ ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ฃผ์ ๋ก๋ ๋๋์ฌ์ดํด, R-449A ๋๋งค, ์ ์ต ๋๋ฐฉ, ์ดํ๊ฑด์กฐ๊ธฐ, ํํธํํ, ์ง๊ณต ๋ง์ฆ๋ฅ ๊ณต์ LiBr
์ฌ๋์ถ, ์๊ธฐ ๋๋์ฅ์น ๋ฑ์ ๊ดํ ๊ฒ์ด์๋ค.
(4) ์ด์ ๋ฌ/์ด์ ์ฒด ๋ถ์ผ๋ ์ด 13ํธ์ ๋
ผ๋ฌธ์ด ๋ณด๊ณ ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ฃผ์ ๋ ํ์๊ด ์์คํ
์ ์ด์ฑ๋ฅ ํด์, ๋ญํจ ์ฌ์ดํด ํน์ฑ ๋ถ์, ์บ๋นํ
์ด์
์ ๋,
์ก์ฒด์ง์ ๋ถ๋ฌด๋๊ฐ ์ด์ ๋ฌ, ํก์๊ธฐ ์ด์ ๋ฌ, ์ถ์ด์ฑ๋ฅ, ์ด๊ตํ๊ธฐ ์ต์ ํ ๋ฑ์ ๊ดํ ๊ฒ์ด์๋ค.
(5) 2020๋
์ค๋น๊ณตํ ๋
ผ๋ฌธ์ง์ ๋ฐํ๋ ๋
ผ๋ฌธ๋ค์ ์ฃผ์ ์ด(Keyword)๋ก๋ ํ๊ธฐ, ๋ฐ์ดํฐ์ผํฐ, ์ดํ์ ํ๊ธฐ์ฅ์น, ์ง์ด, ํก์์, ๊ฑด๋ฌผ์๋์ง, ์๋์ง์ ๊ฐ,
์ด์ ๋ฌ, ํ์๊ด, ๋์ฒด๋๋งค, ๋๋ฐฉ๋ถํ, ํํธํํ ๋ฑ์ด ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์ฝ๋ก๋ ์ํฉ์ ๋ฐ๋ผ COVID-19, ์์๋ณ๋, UV ์ด๊ท ๋ฑ์ ์๋ก์ด ํค์๋๊ฐ
์ ์๋๊ธฐ๋ ํ์๋ค.