์กฐ์ฑ์ฐ
(Sung Woo Cho)
1
์๋ณ์ฐฌ
(Pyeong Chan Ihm)
2โ
-
์ฐฝ์๋ํ๊ต ๊ฑด์ถ๊ณตํ๊ณผ ๊ต์
(Professor, Department of Architectural Engineering, Changwon National University,
Gyeongnam 540, Korea)
-
๋์๋ํ๊ต ๊ฑด์ถ๊ณตํ๊ณผ ๊ต์
(Professor, Department of Architectural Engineering, Dong-A University, Pusan 49315,
Korea)
Copyright ยฉ 2016, Society of Air-Conditioning and Refrigeration Engineers of Korea
ํค์๋
๋ถ๋ ฅ, ๋ฐฐ์ฐ๋, ์ค๋ฌผ, ์ถ์๋ชจํ, ์ ์ฌ์ฑ
Key words
Buoyancy, Exhaust rate, Full scale model, Scaled down model, Similarity
๊ธฐํธ์ค๋ช
$A$๏ผ
๋ฉด์ [m2]
$c_{d}$๏ผ
๋ฐฐ์ถ๊ณ์
$h$๏ผ
๋์ด[m]
$K$๏ผ
์ด๊ด๋ฅ์จ[W/m2โ]
$l$๏ผ
๊ธธ์ด[m]
$n$๏ผ
์ถ์์จ
$P$๏ผ
์๋ ฅ[Pa]
$Q_{S}$, $Q_{R}$๏ผ
์ด๋ [W]
$S_{w}$๏ผ
์ด์ ์ฃผ์ ๊ฒฝ๊ณ๋ฉด์ ๋ฉด์ [m2]
$t$๏ผ
์จ๋[โ]
$u$๏ผ
์ ์[m/s]
$Re$๏ผ
Reynolds ์
$Pe$๏ผ
Peclet ์
$Gr$๏ผ
Grashof ์
$P r$๏ผ
Prandtl ์
๊ทธ๋ฆฌ์ค ๋ฌธ์
$\alpha_{c}$๏ผ
๋๋ฅ ์ด์ ๋ฌ๋ฅ [W/m2โ]
$\alpha_{t}$๏ผ
์จ๋ํ์ฐ๊ณ์
$\nu_{t}$๏ผ
๋์ ์ฑ๊ณ์
$\lambda$๏ผ
๊ณต๊ธฐ์ ์ด์ ๋์จ[W/mโ]
$\theta$, $\theta^{'}$๏ผ
์จ๋์ฐจ์ด[โ]
$\dfrac{\partial t}{\partial n}$๏ผ
์ด์์ฃผ์ ๊ฒฝ๊ณ๋ฉด์์ ์์ง์จ๋ ๊ตฌ๋ฐฐ
ํ์ฒจ์
1, 2๏ผ
์ด๋ค ์ง์ ์ ๋์ ๋์ด
$i$๏ผ
์ค๋ด
$o$๏ผ
์ธ๋ถ
$s$๏ผ
ํ๋ฉด
$su$๏ผ
์ ์
1. ์ฐ๊ตฌ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
๊ณต๋์ฃผํ์ ์ธ๋๋ ํ์ฌ๊ฐ ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ, ํ์ผ๊ณผ ์ฐ๊ธฐ๋ฅผ ์ธ๋ถ๋ก ๋ฐฐ์ฐ์ํฌ ์ ์๋ ๋ฐฉํ๊ตฌํ์ผ๋ก ์ง์ ๋์ด ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก ๊ณต๋์ฃผํ ์ธ๋ ๋ด์์ ์ง์์ฌ์
์ํ ์ธ๋ช
ํผํด๋ ๊ฐ์ข
๋งค์ฒด๋ฅผ ํตํ์ฌ ๋น๋ฒํ๊ฒ ์ ํ ์ ์๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ด ๊ณต๋์ฃผํ์ ์ธ๋ ๋ด์์ ์ง์์ฌ์ ์ํ ์ธ๋ช
ํผํด๋ฅผ ์ค์ด๊ธฐ ์ํ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ธ๋
๋ด์์์ ๋ฐฐ์ฐ ๋ฐฉ์์ ํ์ํ๋ค. ์ด์ Cho et al.(1,2) ์ธ ๋ค์๋ ๊ตญ๋ด ๋ฐฉํ๊ตฌํ ๊ด๋ จ๋ฒ์ ์ค์ํ๋ฉด์ ๋ฐฉํ๋ํผ(fire damper: F.D) ์กฐ์์ ํตํ์ฌ ํ์ฌ์ค์์์ ์ฐ๊ธฐ๋ฅผ ์ค์ธ๋ก ๋ฐฐ์ฐ์ํค๋ ์์คํ
์
์ ์ํ์๊ณ , CFD ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํตํ์ฌ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ํ์ธํ์๋ค. ๋ํ ํ์ฅ์ค์ ํ๊ธฐ๊ตฌ๋ก ํ์ฉ๋๋ ์ธ๋ ๋ด์ ์์ง ์คํํธ์์ ๋ฐ์๋๋ ์ฐ๋ํจ๊ณผ์ ๋ํ ์ด๋ก ์์
ํตํ์ฌ NFSC 501์์ ์ ์ํ๊ณ ์๋ ์ต์ ๋ฐฐ์ถ๋์ธ 25,000 m3/h์ 20% ์ด์ ๋ฐฐ์ฐ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค๊ณ ์ ์ํ๊ณ ์๋ค. Kim et al.(3)์ ์ด์์ ๋ฐ์ด๋ ํฌ๊ธฐ์ ํ๊ธฐ๊ตฌ ๋ฉด์ ์ ๋ณํ์ํค๋ฉด์ ๊ณ๋จ์ค ๋ด๋ถ์์ ์์ง์ผ๋ก ์์นํ๋ ๋จ๊ฑฐ์ด ๊ณต๊ธฐ์ ์ด๋ ๋ฐ ํ์ฐ์ ๊ด์ฐฐํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ถ์ ๊ณ๋จ๋ชจํ์
์ ์ํ์ฌ ๋ฐ์ด๋์ ๋ณํ์ํค๋ฉด์ ์ ์๊ณผ ์จ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ์ฌ ๋จ๊ฑฐ์ด plume์ ์จ๋์ ์์ ์์น ์ ์์ ๋น๋ก์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ๋ค๊ณ ๋ณด๊ณ ํ์๋ค.
Zukoski(4) ์ธ ๋ค์๋ ์์ง ์คํํธ์ ์ ๋ ๋ฐ ์จ๋์ฅ์ ๋ํ์ฌ ๋๋ถ๋ถ ๋ถ๋ ฅ(buoyancy)์ ํจ๊ณผ๊ฐ ์ง๋ฐฐ์ ์ด๋ผ๊ณ ์ ์ํ์๊ณ , Mercier and Jaluria(5) ์ธ ๋ค์๋ ์์ง ์คํํธ์์ ๋ถ๋ ฅ์ผ๋ก ์ธํ ํ๋ฆ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ์จ๋ ๋ฐ ์๋์ฅ์ ๊ฒฐ์ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์๋ถ ๊ฐํ์ ์ธก๋ฉด์ ํ๊ธฐ ํจ๊ณผ ๋ฐ ์ข
ํก๋น๋ฅผ ๋ฌ๋ฆฌํ์ฌ ์คํ์
์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ์๋ค.
๊ฐ์ข
๋ฌธํ์ ํตํ์ฌ ์์ง ์คํํธ ๋ด์์๋ ๋ถ๋ ฅ์ผ๋ก ์ธํ ์์น๊ธฐ๋ฅ๊ฐ ๊ณต๊ธฐ์ ํ๋ฆ์ ํ์ฑํ๋ฉฐ, ์จ๋, ๋ฐ์ด๋๊ณผ ์ข
ํก๋น์ ์ํฅ์ ๋ฐ๋๋ค๊ณ ์ ์ํ์๋ค. ๋ณธ
์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ค๋ฌผ(full scale model)๊ณผ ์ถ์๋ชจํ(scaled down model) ์ฌ์ด์ ์ ์ฌ์ฑ(similarity)์ ๋ํ ์ด๋ก ์ ๋ด์ฉ์
๊ทผ๊ฑฐ๋ก ํ๊ธฐ ์ฑ๋ฅ์ด ๋ฐ์ด๋๋ค๊ณ ๊ธฐ ๋ฐํ๋ ์๋ฃ(6)๋ฅผ ๊ทผ๊ฑฐ๋ก ์ฅ๋ณ๊ณผ ๋จ๋ณ์ ๋น๊ฐ 3:1์ธ ์ถ์๋ชจํ์คํ์ ์ํํ๊ณ ์ ํ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์์ง ์คํํธ๋ฅผ ํตํ ๋ฐฐ์ฐ(ๆ็
) ๊ฐ์ํ ์คํ๊ณผ ์ถ์๋ชจํ ์คํ๊ณผ ์ด๋ก ์ ๊ฒฐ๊ด๊ฐ ๊ฒํ ๋ฅผ ํตํ์ฌ ๋ฐฐ์ฐ๋์ ์์ธกํ๋๋ฐ ๋ชฉ์ ์ ๋๊ณ ์๋ค.
2. ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ
์์ง ์คํํธ ๋ด์ ์ฐ๊ธฐํ๋ฆ ํ์
์ ์ํ ๊ฐ์ํ ํ์์ ๊ณต๊ธฐํ๋ฆ์ ์ง๋ฐฐํ๋ Navier-Stokes ์ด๋๋ฐฉ์ ์๊ณผ ์๋์ง๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ๊ธฐ์ค์ด ๋๋ ๊ธธ์ด,
์๋, ์จ๋๋ฅผ ์ด์ฉํ ๋ฌด์ฐจ์ ๊ณ์๋ฅผ ์ ์ฉ(6)ํ๊ณ ์๋ค.
์ธ๋ ๋ด ์์ง ์คํํธ์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ ์
๊ตฌ(ํ์ฅ์ค์์ ์์ง ์คํํธ๋ก์ ์ ์
๊ตฌ) ๋์ด๋ ์ธต๊ณ ์ ์ฒ์ ๊ณ ์ ์ฐจ์ด๋ก์ ๋๋ถ๋ถ ๊ณต๋์ฃผํ์์ ์ผ์ ํ๋ค๊ณ ๋ณผ ์ ์์ผ๋ฏ๋ก(Fig. 1 ์ฐธ๊ณ ), ์ ์
๊ตฌ์ ๋ฉด์ ์ ๊ณ ์ ํ์๋ค.
๋ฐฐ์ฐ๋์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ถ์๋ชจํ์ ์ ์
๊ตฌ ํญ๊ณผ ๋จ๋ฉด๋น์ ๋ํ์ฌ ๋ฌด์ฐจ์๊ณ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ทผ๊ฑฐ๋ก ์ ์ํ์ฌ, ์์ง ์คํํธ ๋ด๋ถ ์จ๋์ ์ ์ ์ธก์ ์ ํตํ์ฌ ๋ฐฐ์ฐ๋์
์์ธกํ๊ณ ์ ํ๋ฉฐ, ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์๋์ ๊ฐ๋ค.
(1) ์์ง ์คํํธ ๋ด์ ๊ณต๊ธฐํ๋ฆ์ $Gr$์์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ฏ๋ก(7), ์ถ์์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ฌด์ฐจ์์์์ ๊ด๊ณ ํ์
(2) ์์ง ์คํํธ ๋ด๋ฅผ ํต๊ณผํ๋ ๋จ๊ฑฐ์ด ๊ณต๊ธฐ์ ์ฃผ์ ๋ฒฝ๋ฉด๊ณผ์ ๊ฒฝ๊ณ๋ฉด ์กฐ๊ฑด ํ์
(3) ์์ง ์คํํธ์ ์ ์
๊ตฌ ๋ฐ ๋จ๋ฉด์ ํ์
์ ์ํ ๋๋ฉด ์กฐ์ฌ(1)์ ์ถ์๋ชจํ ์ ์ ๋ฐ ์ธก์
(4) ์์ง ์คํํธ๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ธ๊ธฐ๋ก ๋ฐฐ์ถ๋๋ ์ฐ๊ธฐ์ ์ ์๊ณผ ์ด๋ก ์ ๊ฒฐ๊ด๊ฐ๊ณผ์ ๋น๊ต๋ฅผ ํตํ ๋ฐฐ์ฐ๋ ์์ธก
Fig. 1 The vertical shaft shape.
3. ์ด๋ก ์ ๊ณ ์ฐฐ
3.1 ๊ณต๊ธฐ ํ๋ฆ์ ๋ํ ์ ์ฌ์ฑ(Similarity)๊ณ ์ฐฐ
์ถ์๋ชจํ ์คํ์ ์ํด์๋ ์ค๋ฌผ๊ณผ์ ์ ์ฌ์ฑ์ ํ์
ํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ์ค๋ด ๊ธฐ๋ฅ์ ๋๋ถ๋ถ์ ๋๋ฅ์ญ์ ์ํ๊ณ , ๋ฒฝ๋ฉด ๋ถ๊ทผ์์์ ๋๋ฅ๊ฒฝ๊ณ์ธต์ Fig. 2(8)์ ๊ฐ์ด ์์ฃผ ์๊ณ , ์ถฉ๋ถํ ๋๋ฅ์์ญ์ ์๋ค๊ณ ํ๋ฉด, ์(1)์ด ์ฑ๋ฆฝ๋๋ค๊ณ ์ ์(9)ํ์๋ค. ์์ง ์คํํธ ๋ด์ ๊ณต๊ธฐํ๋ฆ์ ๋๋ถ๋ถ ์์ฐ๋๋ฅ ํ์์ผ๋ก ๋ณผ ์ ์์ผ๋, ๊ธฐ์ค์๋๋ฅผ ์์ธกํ๊ธฐ๊ฐ ๋งค์ฐ ์ด๋ ต๋ค๋ ๋ฌธ์ ์ ์ด
์๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํ์ฌ ๊ธฐ์ค๊ธธ์ด, ์จ๋ ๋ฐ ๋์ ์ฑ๊ณ์๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ, Shoda and Tsuchiya(10)๋ ์(1)๊ณผ ์(2), ์(3)์ผ๋ก๋ถํฐ $Re$์์ $P r$์ ๋ฐ $Pe$์๋ฅผ ์ผ์ ํ๋ค๊ณ ๋๊ณ , $Gr$์๋ฅผ ๋ง์ถ๋ฉด ๋๋ฅ์ ์ํ ๊ณต๊ธฐ ์ ๋์ ์ ์ฌ์ฑ์ ํ์
ํ ์ ์๋ค๊ณ ์ ์ํ์๋ค.
์ฆ, ๋๋ฅ ๋์ ์ฑ๊ณ์์ ์จ๋ํ์ฐ๊ณ์๋ ์ ์๊ณผ ๊ธธ์ด์ ๋น๋กํ๋ค๊ณ ํ ์ ์๋ค. ์ถ์๋ชจํ ์คํ์์ $U$(์๋), $L$(๊ธธ์ด), $\Theta$(์จ๋)์
๋ํ ์ถ์์จ์ ๊ฐ๊ฐ $n_{u}$, $n_{l}$, $n_{\theta}$์ผ๋ก ํํํ๋ฉด, ํ๋์ ๊ด๊ณ์์ ๊ตฌํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์(4)์ ๊ฐ๋ค.
Fig. 2 Temperature profile in the thermal boundary layer in vertical shaft.
3.2 ๊ฒฝ๊ณ๋ฉด ์กฐ๊ฑด(10)
์์ง ์คํํธ์ ๊ฒฝ๊ณ๋ฉด ์กฐ๊ฑด์ ์(5)์ ๊ฐ์ด ๋ํ๋ผ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ข๋ณ์ ์ ์
๋๋ ์ด๋, ์ฐ๋ณ์ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ํญ์ ๊ณ ์จ์ ๊ณต๊ธฐ ํ์ฐ์ ์ํ์ฌ ๋ฒฝ์ฒด๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ ๋๋๋ ์ด์์ค์ด๊ณ , ๋ ๋ฒ์งธ ํญ์
ํ๋ฉด์ผ๋ก์ ๋ณต์ฌ์ ์ํ ์ด์์ค์ ์๋ฏธํ๋ค. ๊ฐ๊ฐ์ ์ด๋์ ์ถ์์จ($n$)์ ๋์
ํ๊ณ ์(1)์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ ๋ฆฌํ๋ฉด ์(6), (7)๊ณผ ๊ฐ์ด ํํํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์์ง ์คํํธ์ ๊ฐ์ด ํญ์ด ์ข์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋ณต์ฌ์ ์ํ ์์ค์ด๋์ ๋ฌด์ํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ต์ข
์ ์ผ๋ก ์(8)๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค. Fig. 2์์์ ๊ฐ์ด, ์(8)์์ ์ข๋ณ $Q_{S}$์ ์จ๋ ์ฐจ์ด๋ $(t_{s}-t_{i})$, ์ฐ๋ณ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ํญ์ $(t_{i}-t_{o})$์ด๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ , $\lambda =\gamma c_{p}\alpha_{t}$
์ถ์๋ชจํ์์ $t_{s}$์ $t_{o}$๋ ๋
๋ฆฝ๋ณ์์ด๊ณ , $(t_{s}-t_{i})$์ ๋ํ ์ถ์์จ์ $n_{\theta}$, $(t_{i}-t_{o})$์
๋ํ ์ถ์์จ์ $n_{\theta}^{'}$๋ก ๋๊ณ , ์(8)์์ ์จ๋ ์ฐจ์ด์ ๋ํ ์ถ์์จ์ ์ ์ฉ์ํค๋ฉด ์(9)์ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ก ํํํ ์ ์๋ค.
ํนํ ์์ฐํ๊ธฐ์ ์ํ ์ ์์ ์์ธกํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ฐ๋ฏ๋ก, ์จ๋ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋์ผํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ฉด, ์ด๊ด๋ฅ์จ ์ถ์์จ๊ณผ ์ ์ ์ถ์์จ์ ๋์ผํ๋ค๊ณ ํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์(10)๊ณผ ๊ฐ๋ค.
3.3 ์ฐ๋ํจ๊ณผ์ ์ํ ๋ฐฐ์ฐ๋ ์์ธก
์ฐ๋ํจ๊ณผ์ ์ํ์ฌ ์์ง ์คํํธ๋ฅผ ํต๊ณผํ๋ ๋ฐฐ์ฐ๋์ ์์ธกํ๊ธฐ ์ํ ๊ฐ๋
์ Fig. 3๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์์ง ์คํํธ ์์ ์ด๋ค ๋์ด($h_{1},\: h_{2}$)์ ๋ํ ์ค๋ด($P_{h1}$, $P_{h2}$)์ ์ค์ธ($P_{out}$)์
์๋ ฅ์ ์ฐจ์ด๋ ์(11), ์(12)์ ๊ฐ๋ค.
์ฌ๊ธฐ์, $P_{o}=\rho_{o}gh_{1}$($h_{1}$์ง์ ), $P_{o}=\rho_{o}gh_{2}$ ($h_{2}$์ง์ )
์(11), ์(12)์์ $h_{1}$๊ณผ $h_{2}$๋ฅผ ๋์ ํ์ฌ ์ค์ฑ๋๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ $h_{NPL}$๊ณผ ์ด๋ค ์ง์ ์ ๋์ด $h$๋ฅผ ๋์
ํ๋ฉด, ์๋ ฅ ์ฐจ์ด๋ ์(13)๊ณผ ๊ฐ๋ค. ๊ณต๊ธฐ๋ฐ๋๋ ์จ๋($t$)์ ์๋ ฅ($P$)๊ณผ์ ํจ์๊ด๊ณ์ด๊ณ , ์ด๋ฅผ ์ด์๊ธฐ์ฒด๋ก ๊ฐ์ ํ์ฌ ์(13)์ ๋์
ํ๋ฉด, ์ฐ๋ํจ๊ณผ์ ์ํ ์๋ ฅ ์ฐจ์ด๋ ์(14)์ ๊ฐ๋ค.
์ฌ๊ธฐ์, $\rho_{i}=P/RT_{i}$, $\rho_{o}=P/RT_{o}$
์ฌ๊ธฐ์, ์์ง ์คํํธ ์ค์ฑ๋(11)๋ $\dfrac{h_{NPL}}{h}=\dfrac{1}{1+(t_{i}/t_{o})^{1/3}}$๋ก๋ถํฐ ๊ตฌํ ์
์๋ค.
์จ๋ ํจ์๋ก์ ํํ๋ ์(14)์ผ๋ก๋ถํฐ ์์ง ์คํํธ๋ฅผ ํตํ ๋ฐฐ์ฐ๋($Q_{o}$)์ ์(15)์ ๊ฐ์ด ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ $\Delta h_{NPL}$์ ๋ถํธ์ ๋ฐ๋ผ ์ ์
๊ณผ ์ ์ถ์ ์์ธกํ ์ ์๋ค.
์ฌ๊ธฐ์, ๋ฐฐ์ถ๊ณ์($c_{d}$)(12)๋ ์(16)์ ๊ฐ์ด ๊ตฌํ ์ ์๋ค.
Fig. 3 The concept of pressure distribution in vertical shaft.
4. ์ถ์๋ชจํ์คํ ์ธก์ ๊ฐ์์ ์ ์ ๋ฐ ์คํ๊ฒฐ๊ณผ
4.1 ์ถ์๋ชจํ์ ์ ๋ฐ ์ธก์ ๊ฐ์
์์ง ์คํํธ ์ ์
๊ตฌ์ ๋จ๋ฉด ํฌ๊ธฐ๋ ํ์ฅ์ค๊ณผ ์ฃผ๋ฐฉ์ ๋ฐฐ๊ธฐ๊ตฌ ์ฐ๊ฒฐ ํํ๋ก ๋ถ๋ฅํ๋ฉฐ, ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์ ์ฉ๋ฉด์ 84 m2์ ํด๋น๋๋ ํ๋ฉด์ ์กฐ์ฌํ์ฌ, ๋ถ์์ ๋จ๋
๋ฐฐ๊ธฐ์ด๊ณ ํ์ฅ์ค์ ๊ฒฐํฉ ๋ฐฐ๊ธฐ๋ก ์ฐ๊ฒฐ๋ ํํ๋ฅผ ์ ํ(1)ํ์๋ค. ํ์ฅ์ค์์ ์์ง ์คํํธ๋ก ์ ์
๋๋ ์ ์
๊ตฌ์
ํฌ๊ธฐ๋ 0.3(H) ร 1.5 m(W), ์์ง ์คํํธ์ ๋จ๋ฉด์ ์ 0.6(D) ร 1.8 m(W)์ด๊ณ , ์์ง ์คํํธ์ ๋์ด๋ ์คํ์ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ
5์ธต ๋์ด์ ํด๋น๋๋ 15 m๋ก ํ์๋ค.
์ถ์๋ชจํ์ 3.1์ ๊ณต๊ธฐ ์ ๋ ์ ์ฌ์ฑ๊ณผ ๊ฑด์ถ๋ฌผ์ ์๋์ง ์ ์ฝ ์ค๊ณ๊ธฐ์ค์์ ๋จ๋ถ์ง์ญ์ ๋์์ผ๋ก ์ธ๊ธฐ์ ๊ฐ์ ๋ฉดํ๋ ๊ฑฐ์ค ์ธ๋ฒฝ์ ํด๋น๋๋ 0.310 W/m2K๋ฅผ ๊ทผ๊ฑฐ๋ก ์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ, Table 1๊ณผ ๊ฐ๋ค. ๋ชจํ ์ถ์์จ์ 1/6, ์์ง ์คํํธ ๋์ด๋ 2.5 m์ด๋ฉฐ, ์์ง ์คํํธ์ ์ฅ๋ณ๊ณผ ๋จ๋ณ์ ๋น๋ 3:1๋ก ํ์ฌ ์คํ์ ์ํํ์๋ค.
์์ฐํ๊ธฐ์ ๊ธฐ์ธํ๋ ๋ฐฐ์ฐ๋์ ์์ธกํ๊ธฐ ์ํ ์ถ์๋ชจํ ์ ์์์ ์ ์์ ์์ธกํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ฐ๋ฏ๋ก ์(4)์์ ์จ๋ ์ฐจ์ด์ ์ํ ์ถ์์จ($n_{\theta}$)๊ณผ ๋ชจํ ์ถ์์จ($n_{l}$)์ ํ์ฉํ๊ณ ์ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํ์ฌ ํ์์ผ๋ก ์ธํ ๊ณ ์จ์ ๊ณต๊ธฐ๊ฐ
์ ์
๋จ์ ๋ฐ๋ผ 3.2์ ์์ ์จ๋ ์ฐจ์ด(์์ง ์คํํธ ๋ด์ ํ๋ฉด์จ๋์ ๊ณต๊ธฐ์จ๋ ์ฐจ์ด, $n_{\theta}$)์ ๋ํ ์์ธก ๋ํ ์ด๋ ต๋ค๊ณ ํ ์ ์๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก Shoda and Tsuchiya(10)๊ฐ ๋ฐํํ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ถ์๋ชจํ์ ์ ์ํ๊ณ ์ ํ๋ฉฐ, ์ทจ์ถ์จ๋์ ์ธ๊ธฐ์จ๋๊ฐ ์ฃผ์ด์ง๊ณ ์ค๋ด ์จ๋๊ฐ ๋ฏธ์ง์ธ ๊ฒฝ์ฐ, ์(10)์ ๋ง์กฑ์ํค๊ธฐ ์ํด์๋ ํ๋ฉด์จ๋์ ๊ณต๊ธฐ์จ๋ ์ฐจ์ด์ ์ถ์์จ($n_{\theta}$)๊ณผ ๊ณต๊ธฐ์จ๋์ ์ธ๊ธฐ์จ๋ ์ฐจ์ด์ ์ถ์์จ($n_{\theta}^{'}$)์ด
๋์ผํ๋ค๋ ์กฐ๊ฑด์ด ํ์ํ๋ฉฐ, ์ด์ ๋ํ์ฌ ์คํํ ๊ฒฐ๊ณผ์์๋ ์ ์ฌ์ฑ์ด ๋ณด์ธ๋ค๊ณ ๋ฐํํ์๋ค. ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์(9)์์ ์ด๊ด๋ฅ์จ ์ถ์์จ($n_{u}$)์ ์ค๋ฌผ๊ณผ ๋์ผํ ์ด๊ด๋ฅ์จ๋ก์ ์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ, Table 1๊ณผ ๊ฐ๋ค.
์์ง ์คํํธ ๋ด์์ ์จ๋ ์ฐจ์ด์ ์ํด์ ๋ฐ์๋๋ ๊ณต๊ธฐํ๋ฆ์ ๋ํ ๊ฐ์ํ ์คํ์ ์ถ์๋ชจํ์ ํฌ๊ธฐ๋ก ์ธํ์ฌ ์ธ๋ถ์์ ์งํ๋์์ผ๋, ์ธ๊ธฐ์ ์ํฅ์ ๊ฐ๋ฅํ
ํ ์ค์ด๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ ์์ผ์๋ฅผ ์์ง ์คํํธ์ ์ต์๋จ ๋ถ๋ถ์ธ ๋์ด 2,500 mm์ ์ค์นํ์ง ์๊ณ , ์ด ๋ณด๋ค ๋ฎ์ ๋์ด์ธ 2,400 mm์ ์ค์นํ์๋ค.
์ถ์๋ชจํ์คํ์์ ์จ๋์ ์ ์์ ์ธก์ ๋์ด์ ์์น ๋ฐ ์ธก์ ๊ฐ์๋ Table 2์ ๊ฐ๊ณ , ํ์์ ์ฐํต(Fire)์ ์ ์ฌ๋ ๋ชฉ์ฌ์ ์ฐฉํ์ํค๊ณ , 400โผ500โ ์ ๋์์ ์ฐํต ๋๊ป์ ๋ซ์์ ์ฐ๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ์์์ผ ๋๋ฉด์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ก 1/6๋ก
์ถ์๋ ํ์ฅ์ค๋ก ์ ์
์์ผฐ๋ค. ๋ฐ์๋ ์ฐ๊ธฐ๋ ์์ง๋์ด 500 mm์ ํด๋น๋๋ ์ ์
๊ตฌ(inlet)๋ฅผ ๊ฑฐ์ณ ์์ง ์คํํธ๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ธ๋ถ๋ก ๋ฐฐ์ฐ๋๋๋ก ํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฐ๋ ๋ด๋ถ์์ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ ์๋ฅ ํ์์ ์ํ ์ ์์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์งํฅ์ฑ(directional) ์ ์์ผ์๋ฅผ ๊ณต๊ธฐํ๋ฆ๊ณผ ์์ง์ด ๋๋๋ก ์ค์นํ์๋ค.
Table 2 (a)์ ์ ์
๊ตฌ(inlet) ํ๋๋์์ ์ ์
๊ตฌ์ ๋์ด(H), ๊น์ด(D), ๋๋น(W)์ ๋ํ ๊ฐ๊ฐ์ ์น์๋ 0.05 m, 0.1 m, 0.3 m์ด๊ณ ,
์ธ๊ธฐ๋ก ๋ฐฐ์ฐ๋๋ ์์ง ์คํํธ์ ๋จ๋ฉด์ ์ 0.03 m2์ด๋ฉฐ, ์ธก์ ์ฅ๋น์ ์ด์ ๋ํ ์ฐ๊ฒฐ๋๋ Table 2(b)์ ๊ฐ๋ค.
Table 1 Scaled down model by considered heat transmittance
Scaled down model
|
Photo of vertical shaft section
|
Specification
|
|
|
Materials
|
Thermal conductivity
[W/mK]
|
Thickness[m]
|
Acrylic panel
|
0.21
|
0.003
|
Plaster
|
0.18
|
0.025
|
Insulation
|
0.027
|
0.08
|
|
|
|
Table 2 Measurement summary
|
Contents
|
Measuring instruments
|
Specification
|
Location
|
Gyeongnam C Univ.
Ground parking area
|
Date
|
23.08.16 14:33-14:39
|
Temp.
|
K-type
|
Error ยฑ 5%
|
Pt-1000
|
Error ยฑ
(0.15+0.002t)
|
Air vel.
|
Flow Sensor
SS 20.420
|
Directional
Error ยฑ 5%
|
Data logger
|
GL-820
|
-
|
interval
|
10s
|
Except Pt-1000
|
(Wiring diagram)
|
(a) Sensor location for temperature and air velocity in vertical shaft
|
(b) Measuring instruments and method
|
4.2 ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ถ์
์์ง ์คํํธ ๋ด์ ๊ณต๊ธฐํ๋ฆ์ ๋ํ ์๊ฐ๋๋ณ ๊ฐ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Table 3๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฐํต(Fire)์์ ๋ฐ์๋ ์ฐ๊ธฐ๋ ๊ณง๋ฐ๋ก ์์ง ์คํํธ ๋ด์ ์ ์
๊ตฌ๋ก ์ ์
๋์ง ์๊ณ , ํ์ฅ์ค์์ ์ฐ๊ธฐ๊ฐ ์ด๋ ์ ๋ ์ฑ์์ง๊ณ ๋์ ์ ์
๋๋
๊ฒ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์๋ค. ์ฆ ์๊ฐ์ฐจ๋ฅผ ๋๊ณ ์ ์
๊ตฌ๋ก ์ ์
๋๋ ๊ฒ์ด ํ์ธ๋์๋ค. ์ ์
๊ตฌ๋ก ์ ์
๋ ์ฝ 5์ด ํ์ ์ฐ๊ธฐํ๋ฆ์ Table 3(a)์ ๊ฐ์ผ๋ฉฐ, ์์ง ์คํํธ ๋ด์ ์จ๋ ์ฑ์ธตํ๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ ๊ด๊ณ๋ก ์ฒ์ฒํ ์์น๋์ด ์ฝ 90์ด ํ, ์ค๊ฐ ๋ถ๋ถ์์ Table 3(b)์ ๊ฐ์ด ์ก์์ผ๋ก ๊ด์ฐฐํ ์ ์์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฝ 240์ด ํ์๋ ์์ง ์คํํธ๋ฅผ ํตํ์ฌ Table 3(c)์ ๊ฐ์ด ์ธ๊ธฐ๋ก ๋ฐฐ์ถ๋๋ ํ์์ ๋ณผ ์ ์๋ค.
์์ง ์คํํธ ๋ด์ ๋์ด๋ณ ์จ๋๋ถํฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Fig. 4์ ๊ฐ๋ค. ์ฐํต(Fire)์์ ํ์ฅ์ค๋ก ์ ์
๋๋ ๊ณต๊ธฐ์ ์จ๋๋ถํฌ(Fig. 4์์ Exit)๋ 43.7โผ52.2โ, ํ๊ท ์จ๋๋ 48.1โ์ด๊ณ , ํ์ฅ์ค์์ ์์ง ์คํํธ๋ก ์ ์
๋๋ ์ ์
์จ๋ ๋ถํฌ(Fig. 4์์ ๋์ด 500์ง์ , Inlet)๋ 33.2โผ35.4โ, ํ๊ท ์จ๋๋ 34.4โ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์์ง ์คํํธ ๋ด์ ์จ๋๋ถํฌ๋ ๋์ด 1,100์ง์ ์์ 28.5โผ29.7โ,
ํ๊ท ์จ๋๋ 28.9โ์ด๋ฉฐ, ๋์ด 1,700์ง์ ์์ 28.5โผ29.5โ, ํ๊ท ์จ๋๋ 28.9โ์ด๋ฉฐ, ๋์ด 2,400์ง์ ์์ 28.6โผ29.7โ, ํ๊ท ์จ๋๋
29.1โ๋ฅผ ๋ณด์ธ๋ค.
์ฐํต์์ ํ์ฅ์ค์ ๊ฑฐ์ณ์ ์์ง ์คํํธ์ ์ ์
๊ตฌ(Inlet)๋ก ํต๊ณผ๋๋ ๊ณต๊ธฐ๋ ํ์ฅ์ค์ด ์จ๋ ํ๊ฐ์ ์์ถฉ ์ญํ ์ ํจ์ ๋ฐ๋ผ ํ๊ท 13.7โ ๋ฎ์ ์ํ๋ก
์ ์
๋์์ผ๋, ๋์ด์ ๋ฐ๋ฅธ ์จ๋๋ถํฌ๋ ํฐ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์ด์ง ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ ๋ชจํ์ ๋์ด์ ๊ด๊ณ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
์์ง ์คํํธ ๋ด์ ๋์ด๋ณ ์ ์ ๋ถํฌ์ ๋ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Fig. 5์ ๊ฐ๋ค. ํ์ฅ์ค์์ ์์ง ์คํํธ ๋ด๋ถ๋ก ์ ์
๋๋ ๊ณต๊ธฐ ์ ์ ๋ฒ์๋ 0.268โผ0.984 m/s, ํ๊ท ์ ์์ 0.606 m/s๋ฅผ ๋ณด์ด๋ฉฐ, ์์ง ์คํํธ๋ฅผ
ํตํ์ฌ ์ธ๋ถ๋ก ๋ฐฐ์ถ๋๋ ์ ์์ ๋ฒ์๋ 0.273โผ0.316 m/s, ํ๊ท ๊ฐ์ 0.295 m/s๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
์ถ์๋ชจํ์คํ์ ํ๋น์ฑ ๊ฒํ ๋ ์ธ๊ธฐ๋ก ๋ฐฐ์ถ๋๋ ์ ์์ ๋ํ์ฌ ์ถ์๋ชจํ ๊ฒฐ๊ด๊ฐ๊ณผ ์(15) ๊ฒฐ๊ด๊ฐ์ ๋น๊ตํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฒฐ๊ณผ๋ Fig. 6๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ถ์๋ชจํ์ ์ ์์ 0.295 m/s์ด๊ณ ์(15)์ ๊ฒฐ๊ด๊ฐ์ 0.252 m/s์ผ๋ก ์ค์ฐจ๋ 13.1%์ ํด๋น๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ค์ฐจ ๊ฐ์ด ๋ค์ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ ๊ฒ์ ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ์์ ์คํ์ ์ํํ ์ํฅ์
๋ฐ๋ฅธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๊ณ ์(15)์ ์ ์ฉ๋ ๋ฐฐ์ถ๊ณ์๋ ์(16)์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ณ์ฐ๋ ๊ฒฐ๊ด๊ฐ์ธ 0.369์ ์ ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ Chiu and Etheridge(13) ์ธ ๋ค์๊ฐ ๋ฐํํ ์์ง ์คํํธ ๋ด์์์ ์์น๊ธฐ๋ฅ์ ํด๋น๋๋ ๋ฐฐ์ถ๊ณ์ ๋ฒ์์ธ 0.3โผ0.4์ ๋ฒ์ ๋ด์ ์ํ๋ฏ๋ก, ์ ์ฉ๋ ๋ฐฐ์ถ๊ณ์๋ ํ๋นํ๋ค๊ณ ๋ณผ
์ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ์ฅ์ค์์ ์์ง ์คํํธ๋ก ์ ์
๋๋ ํ๊ท ๋ฐฐ์ฐ๋์ 0.0091 m3/s (32.7 m3/h)์ด๊ณ , ์์ง ์คํํธ๋ฅผ ํตํ ํ๊ท ๋ฐฐ์ฐ๋์ ์ถ์๋ชจํ์คํ๊ณผ ์(15)์์ ๊ฐ๊ฐ 0.0088 m3/s(31.8 m3/h), 0.0076 m3/s(27.2 m3/h)๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก ํ์ฅ์ค์์ ์์ง ์คํํธ๋ก ์ ์
๋๋ ๋ฐฐ์ฐ๋์ 80% ์ด์์ ์ธ๋ถ๋ก ๋ฐฐ์ถ์ํฌ ์ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์์ธก๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์ธ๋ ๋ด์์ ์์ง
์คํํธ๋ ์ง์์ฌ๋ฅผ ์๋ฐฉํ ์ ์๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ถฉ๋ถํ๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
Table 3 Smoke flow by time after smoke enter to vertical shaft inlet
|
|
|
(a) After
5 seconds
|
(b) After
90 seconds
|
(c) After
240 seconds
|
Fig. 4 Temperature distribution by height.
Fig. 5 Air velocity distribution by height.
Fig. 6 Comparison of experimental result and Eq.(14) result for air velocity and exhaust rate.
5. ๊ฒฐ ๋ก
๊ณต๋์ฃผํ ์ธ๋ ๋ด์์ ํ์ฅ์ค๊ณผ ์ฐ๊ฒฐ๋ ์์ง ์คํํธ๋ฅผ ํตํ ๋ฐฐ์ฐ ๊ฐ์ํ์ ๋ฐฐ์ฐ๋ ์์ธกํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ ์ฌ์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ 1/6์ ์ถ์๋ชจํ์คํ์ ์ํํ์์ผ๋ฉฐ,
์ด์ ๋ํ ๊ฒฐ๋ก ์ ์๋์ ๊ฐ์ด ์ ๋ฆฌํ ์ ์๋ค.
(1) ์ถ์๋ชจํ ์คํ๊ณผ ์(15)์ ์ํ ๊ฒฐ๊ด๊ฐ์ด ๊ฑฐ์ ์ผ์นํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์ด๊ด๋ฅ์จ์ ํ์ฉํ ์ ์ฌ์ฑ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ์ ์๋ ์ถ์๋ชจํ์ ๋ํ ์คํ์ ํ๋นํ๋ค๊ณ ํ ์ ์๋ค.
(2) ๊ฐ์ํ ์คํ์ ํตํ์ฌ ์์ง ์คํํธ๋ฅผ ํตํ์ฌ ๋ฐฐ์ฐ์ ํ์ธํ์์ผ๋, ์๊ฐ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋๊ณ ์ธ๋ถ๋ก ๋ฐฐ์ถ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์ด์ ๋ํ ๊ฐ์ ์ฑ
์ด ํ์ํ๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
(3) ์คํ์ ํตํ์ฌ ๋ฐฐ์ฐ๋์ 80% ์ด์์ด ์ธ๋ถ๋ก ๋ฐฐ์ถ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์ธ๋ ๋ด์์ ์์ง ์คํํธ๋ ์ง์์ฌ๋ฅผ ์๋ฐฉํ ์ ์๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ถฉ๋ถํ๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
(4) ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์ ์ํํ ๋์์ ๋ถ์์ ์ง์ ๋ฐฐ๊ธฐ์ด๊ณ , ๊ฒฐํฉ์์คํ
์ ๊ฐ์ง ํ์ฅ์ค(๋จ๋
๋ฐฐ๊ธฐ์์คํ
)์ ๋์์ผ๋ก ํ์์ผ๋ฏ๋ก, ํฅํ์๋ ๋ค์ํ ๋ฐฐ๊ธฐ์์คํ
์
๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
ํ ๊ธฐ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฑ๊ณผ๋ ์ ๋ถ(๊ณผํ๊ธฐ์ ์ ๋ณดํต์ ๋ถ)์ ์ฌ์์ผ๋ก ํ๊ตญ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋จ์ ์ง์์ ๋ฐ์ ์ํ๋ ์ฐ๊ตฌ์ ์ผ๋ถ์(No. 2021R1A2C005179).
References
Cho, S. W., 2022, A Study on the Availability of the Toilet Exhaust Port in Apartment
Households for Smoke Exhaust, KIFSE, Vol. 36, No. 2, pp. 25-32.
Cho, S. W. and Lee, B. H., 2022, Exhaust Smoke Validity of Vertical Shaft in Restrooms
using the Stack Effect, KIFSE, Vol. 36, No. 6, pp. 101-106.
Kim, D. Y., Kim, J. Y., and Ahn, C. S., 2021, Experimental and Numerical Study on
the Plume Rising in stairwell of Buildings, J. Korean Soc. Hazard Mitig., Vol. 21,
No. 6, pp. 85-96.
Zukoski, C. E., 1976, Turbulent mixing in vertical shafts under conditions applicable
to fires in high rise buildings, Internal Report, California Institute of Technology,
CA.
Mercier, G. P. and Jaluria, Y., 1999, Fire-induced Flow of Smoke and Hot Gases in
Open Vertical Enclosures, Exp. Therm. Fluid Sci., Vol. 19, pp. 77-84.
Cho, S. W. and Kimura, K., 2001, Experimental study on the performance prediction
of natural ventilation system with solar chimney, J. of SHASE, No. 81, pp. 11-19.
Quintiere, J. G., Carey, A. C., Reeves, L., and McCarthy, L. K., 2017, Scale Modeling
in Fire Reconstruction, NCJRS, U.S. Department of Justice, pp. โ
ก-12.
Holman, J. P., 1986, Heat transfer, McGrawHill, pp. 225-227.
Takashi Shoda, Takao Tsuchiya, 1981, Modeling criteria for the room air notion - Part
2 : Turbulence and eddy kinetic viscosity of room air motion J. of SHASE, No. 17,
pp. 11-19.
Takashi Shoda, Takao Tsuchiya, 1981, Modeling criteria for the room air notion - Part
1 : Practical similarity criteria for the room air motion, J. of SHASE, No. 17, pp.
1-10.
Klote, J. H., 1989, Consideration of stack effect in building fires, NISTIR 89-4035,
p. 69.
Etheridge, D., 2012, Natural ventilation of buildings, WILEY, pp. 48-49.
Chiu, Y. H. and Etheridge, D. W., 2007, External flow effects on the discharge coefficients
of two types of ventilation opening, J. of Wind Engineering and Industrial Aerodynamics,
Vol. 95, pp. 245-252.