์ด์ํ
(Sang Ha Leigh)
1
์ดํํ
(Tae Ha Leigh)
1
์ฅํด์ฐ
(Hyu San Jang)
1
๊น์ฐฌ๊ท
(Chan Kyu Kim)
2
๋ฐฑ์นํจ
(Seung Hyo Beak)
3โ
์ฌ๋ช
์
(Myoung Souk Yeo)
4
-
์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ ๊ฑด์ถํ๊ณผ ๋ฐ์ฌ๊ณผ์
(Ph.D Student, Department of Architecture and Architectural Engineering, Graduate School,
Seoul National University, Seoul, 08826, Korea)
-
์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ ๊ฑด์ถํ๊ณผ ์์ฌ๊ณผ์
(Masterโs Student, Department of Architecture and Architectural Engineering, Graduate
School, Seoul National University, Seoul, 0886, Korea)
-
๋ชฉ์๋ํ๊ต ๊ฑด์ถํ๋ถ ๊ต์
(Professor, Division of Architecture, Mokwon University, Deajeon, 549, Korea)
-
์์ธ๋ํ๊ต ๊ณต๊ณผ๋ํ ๊ฑด์ถํ๊ณผโค๊ฑด์คํ๊ฒฝ์ข
ํฉ์ฐ๊ตฌ์ ๊ต์
(Professor, Department of Architecture and Architectural Engineering, College of Engineering
ยท Institute of Construction and Environmental Engineering, Seoul National University,
Seoul, 08826, Korea)
Copyright ยฉ 2016, Society of Air-Conditioning and Refrigeration Engineers of Korea
ํค์๋
๋ชจ์ธ์ ๊ด, ์ํํ ์ง์ค์ด๊ตํ๊ธฐ, ๋งคํธํ ์ง์ค์ด๊ตํ๊ธฐ, ์ด์ ์ฑ๋ฅ
Key words
Capillary Tube, Horizontal Ground Heat Exchanger, Mat-type Ground Heat Exchanger, TRNSYS, Thermal Performance
1. ์ ๋ก
์ง์ค ์ด๊ตํ๊ธฐ(์ดํ GHE)๋ ์ง์ดํํธํํ ์์คํ
์ ํต์ฌ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ก, ์ค์น ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ผ ์์งํ๊ณผ ์ํํ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋๋ค. ์์งํ GHE๋ ์ฝ 200
m ๊น์ด๋ก ์ค์น๋์ด ์ผ์ ํ ์ง์ค์จ๋๋ฅผ ํตํด ์์ ์ ์ธ ์ด์ ์ฑ๋ฅ์ ์ ๊ณตํ์ง๋ง, 200 m ๊น์ด์ ์ฒ๊ณต ์์
์ผ๋ก ์ธํด ์ด๊ธฐ ์ค์น๋น์ฉ์ด ๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด ์ํํ
GHE๋ ์งํ๋ฉด์ผ๋ก๋ถํฐ 2 m ์๋์ ์ฒ๋ถ์ ์ค์น๋์ด ์ด๊ธฐ์ค์น๋น์ฉ์ด ๋ง์ด ๋ค์ง ์์ง๋ง, ์ง์ค์จ๋์ ๋ณ๋์ด ์ปค์ ์์ ์ ์ธ ์ฑ๋ฅ์ ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ด๋ ต๊ณ ๋์
์ค์น๋ฉด์ ์ ํ์๋ก ํ๋ค๋ ๋จ์ ์ด ์กด์ฌํ๋ค.(1) ์ํํ GHE์ ์ฑ๋ฅ ํ๋ณด๋ฅผ ์ํด ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํ์ ๋ ์ค์น ๋ฉด์ ๋ด์์ ๋ ๋ง์ ์ด ํ๋์ ๊ฐ๋ฅ์ผ ํ๋ GHE ๋ฐฐ์น ๋ฐ ํ์์ ๋ณํ์ ๊ดํ ๋ถ์์
์ฃผ๋ก ์ํํ์๋ค. ๋ฐฐ๊ด์ ๊ฐ๊ฒฉ์ ๋ํ๋ฉด ๊ฐ๋ฐ ๋ฐฐ๊ด์ ์ด๊ตํ ํจ์จ์ ์ฆ๊ฐํ์ง๋ง, ๋์ผ๋ฉด์ ์์ ์ค์น๊ฐ๋ฅํ ๋ฐฐ๊ด์ ์๊ฐ ์ค์ด ์ ์ฒด์ ์ธ ๋ฉด์ ๋น ์ด๊ตํ๋์ด
๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ด ์์ด ์ ์ ํ ๊ฐ๊ฒฉ์ ์ฐพ์์ผ ํ๋ค.(2) ๋ณํ์ ์ฃผ๋ก ๋ฐฐ๊ด๊ณผ ํ ์ ์ฌ์ด์ ์ด๊ตํ ๋ฉด์ ์ ๋์ด๊ธฐ ์ํ์ฌ ๋ฐฐ๊ด์ ๊ผฌ์์ ์๊ณตํ๋ ๊ฒ์ ๋ค ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ํํ์ ๋ฐ๋ผ์ spiral, slinky
ํ์
์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ ์ ์๋ค.(1) ์ ์ฌ๋์ ์ค์นํ๋ ๋ชจ๋ํ GHE์ ๊ฐ์ด ์๋ก์ด ํ์์ ์ ์ฉํ ์ฌ๋ก ๋ํ ์กด์ฌํ๋ค.(3) ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ชจ์ธ์ ๊ด์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง ๋งคํธ๋ฅผ GHE๋ก ์๋ํ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ค๋ ์๋ค. ๋ชจ์ธ์ ๊ด ๋งคํธ์ ๊ฒฝ์ฐ, trench ๋ฐฐ๊ด์ ๊ธธ์ด๊ฐ ์๋์ ์ผ๋ก ๊ธธ์ด ์ด ์์ค์ด
๋ ํฌ๋ค๋ ๋จ์ ์ด ์กด์ฌํ์ง๋ง, ๊ธฐ์กด์ ์ํํ GHE์ ๋นํด ์ด๊ตํ ๋ฉด์ ์ ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐ์์ผ ๋ ํฐ ์ด ํ๋์ ๋ฌ์ฑํ ์ ์๋ค.(4) ์ด์ธ์๋, ๋ชจ์ธ์ ๊ด GHE์ ๋ค๋ฅธ ํ์ฉ ์ฌ๋ก๋ก ํด์์ง์ญ์์ ํํธํํ์ ์ด์์ผ๋ก ํ์ฉํ ๋ฐฉ์๊ณผ ์งํ์ฒ ํฐ๋์ ์ด๊ตํ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํ ์๋๋ฅผ ๊ธฐ์กด
์ฐ๊ตฌ์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค.(5, 6) ํ์ง๋ง, ์ด๋ฌํ ๋ชจ์ธ์ ๊ด ๊ธฐ๋ฐ์ GHE๋ฅผ ๊ฑด๋ฌผ์ ๋๋๋ฐฉ ์ด์์ผ๋ก ํ์ฉํ ์ฌ๋ก๋ ์์์ด๋ค. ์๋ก์ด ํํ์ GHE์
๋์
์ ์ํด์๋ ์ค์น์ ์์ ์์นํด์์ด๋ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํด ๋๋ต์ ์ธ ์ฑ๋ฅ์ ํ์
ํ๋ ๊ฒ์ด ์ผ๋ฐ์ ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ TRNSYS 18 ํ๋ก๊ทธ๋จ์
ํตํด ๋ชจ์ธ์ ๊ด์ ์ด์ฉํ ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ์ด์ ์ฑ๋ฅ์ ํ์
ํ๊ณ ์ ํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ์ค์ธก ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ด์ฉํด ํด๋น ํด์ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฒ์ฆ์ ์ํํ์ฌ, ๋ชจ์ธ์ ๊ด
๋งคํธ์ ์ค์ ์ ์ฉ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ํ์ธํ์๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก paramatric study simulation์ ํตํด ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ๋งค์ค ๊น์ด์ ์ด๋งค
์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ด์ ์ฑ๋ฅ ๋ณํ์ ๋ํ ๋ถ์์ ์ํํ์๋ค.
2. ์๋น์ ๊ณ ์ฐฐ
2.1 ๊ธฐ์กด ์ํํ ์ง์ค ์ด๊ตํ๊ธฐ
์ํํ GHE๋ ํ์ดํ๋ฅผ ์ฒ๋ถ์ ๋งค์คํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก, ์์งํ์ ๋นํด ์ค์น ๊ณต์ ์ด ๊ฐ๋จํ ๊ฒ์ด ํน์ง์ด๋ค. ์ํํ์ ์์งํ์ ๋์์ผ๋ก ํ์ฉ๋๋ฉฐ, ์งํ์
์ํฅ์ด๋ ์๋ฐ ๋ฑ์ ์ด์ ๋ก ์์งํ ์ค์น๊ฐ ์ด๋ ค์ด ๊ฒฝ์ฐ ๋๋ ์ด๊ธฐ ์ค์น๋น์ฉ์ด ์ ํ์ ์ธ ์ํฉ์์ ์ฃผ๋ก ์ ํ๋๋ค.(7) ๋ค๋ง, ์ํํ GHE๋ ์ฒ๋ถ์ ์ค์น๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ฑ๋ฅ์ด ์์งํ์ ๋นํด ๋ฎ๊ณ , ์ค์น์ ํ์ํ ๋์ง ๋ฉด์ ์ด ํฌ๋ค๋ ๋จ์ ์ด ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๊ทน๋ณตํ๊ณ
๋ฉด์ ๋น ์ฑ๋ฅ์ ์ต๋ํํ๊ธฐ ์ํด ๋ฐฐ๊ด์ ๋ฐฐ์ด ๋ฐฉ์์ด๋ ๋ฐฐ์น ๋ฐฉ๋ฒ์ ์กฐ์ ํ๋ ๋ฑ์ ์๋๋ฅผ ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก Table 1๊ณผ ๊ฐ์ด ํฌ๊ฒ ๋ ๊ฐ์ง ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ํํ GHE์ ํ์์ ๋ณํํ์ฌ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ค. Slinky๋ ํ์ดํ๋ฅผ ์ํ์ผ๋ก ๊ผฌ์์ ๊ฒน์น๊ฒ ๋ฐฐ์นํ๋ ๋ฐฉ์์ด๊ณ Spiral์
ํ์ดํ๋ฅผ ์ํ์ผ๋ก ๊ผฌ์์ ํ์ดํ๋ฅผ ์ผ์ ํ ๊ฐ๊ฒฉ์ผ๋ก ๋์์ ๋ฐฐ์นํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ์ํํ GHE์ ์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ ์ํด์๋ pitch๊ฐ ์ผ์ ํ๋๋ก
๋ฐฐ์นํด์ผ ํ๋ ๊ณผ์ ์ด ์์ด ์๊ณต ๊ณผ์ ์ ๋์ด๋๊ฐ ์ฌ๋ผ๊ฐ๊ณ ์๊ณต ์ํ์ ๋ฐ๋ผ ์ฑ๋ฅ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋๋ ๋จ์ ๋ค์ด ์๋ค. ๊ทธ์ ๋ฐํด ๋ชจ์ธ์ ๊ด์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง ์ํ
๋งคํธํ GHE๋ ๊ณต์ฅ์์ Pre-Fabrication ์ถ๊ณ ๋์ด ๊ธฐ์กด ๋ณํ ์ํํ GHE์ ๋จ์ ์ธ ์๊ณต ๊ณผ์ ์์์ ๋ถํ์ค์ฑ์ด ์ค์ด๋ค๊ณ , ๊ฐ ์ ๋์ ์ฐ๊ฒฐํ
๋๋ ๊ฐ ์ ๋ ๊ฐ ํ์ดํ๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ๊ฒ๋ง์ผ๋ก ๊ฐ๋จํ๊ฒ ์ค์นํ ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฐฐ๊ฒฝ์์, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ชจ์ธ์ ๊ด์ ํ์ฉํ ์ํ ๋งคํธํ GHE๋ฅผ ์ง์ค ์ด๊ตํ๊ธฐ๋ก
์ฌ์ฉํ์ ๋์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ถ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค.
Table 1 Horizontal ground heat exchanger comparison
Type
|
Configuration
|
Specification
|
Condition
|
Heat Exchange Rate
|
Slinky(1)
|
|
- Pipe Material: Polybutylene
- Outer Diameter: 20 mm
- Inner Diameter: 16 mm
- Pitch: 30cm
|
- Soil Thermal Conductivity: 0.26 W/mK
- Fluid Flow Rate: 4-5.5 LPM
|
10.64 W/m
|
Spiral(1)
|
|
- Pipe Material: Polybutylene
- Outer Diameter: 20 mm
- Inner Diameter: 16 mm
- Pitch: 30 cm
|
- Soil Thermal Conductivity: 0.26 W/mK
- Fluid Flow Rate: 4-5.5 LPM
|
14.45 W/m
|
2.2 ๋งคํธํ ์ง์ค ์ด๊ตํ๊ธฐ
๋งคํธํ GHE๋ Fig. 1๊ณผ ๊ฐ์ด ์ธ๊ฒฝ 4.3 mm, ๋ด๊ฒฝ 2.7 mm์ ํด๋ฆฌํ๋กํ๋ (Polypropylene)์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง ๊ด๊ฒฝ์ด ์์ฃผ ์์ ๋ชจ์ธ์ ๊ด๋ค์ ํธ๋ ์น ๋ฐฐ๊ด์ ์ผ์
๊ฐ๊ฒฉ์ผ๋ก ์ฐ๊ฒฐํ์ฌ ๋งคํธ์ ๊ฐ์ ํ์์ ๋ณด์ด๋ ๊ฒ์ ์ง์นญํ๋ค. Fig. 2์ ๊ฐ์ด 20๊ฐ์ ํ์ดํ๋ฅผ ํ unit์ผ๋ก ๋ณผ ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ์ธ์ ๊ด์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง ์ง์ค ์ด๊ตํ๊ธฐ๋ ์ผ๋ฐ์ ์ธ GHE์ ๋นํด ํ ์๊ณผ ์ด ๊ตํํ ์
์๋ ์ ํจ ๋ฉด์ ์ด ๋์ด์ ธ, ๋ ๋ง์ ์ดํ๋ ๋ฐ ๋ฐฉ์ถ๋ก ์ด์ด์ง๋ค. ๋ํ ์ฑ๋ฅ์ ์ผ๋ก๋ ๋จ์ ์๋ ฅ ๊ฐํ๋น ์ด์ ๋ฌ ๋ฉด์ ์ด ์ผ๋ฐ ํ์
๋ณด๋ค ์ฐ์ํ๋ค.(8) ์ํํ GHE์ ๋ํ์ ์ธ ๋ฌธ์ ์ ์ผ๋ก ์ธ๊ธ๋๋ ์ฉ๋์ ๋ถ์กฑ์ ํด๊ฒฐํ์ฌ ๋ณด๋ค ์ ์ ๋์ง ๋ฉด์ ์์ ํ์ ์ฉ๋์ ์ถฉ์กฑํ ์ ์๋ ์ด์ ์ด ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋
์ฉ๋ ๋ถ์กฑ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ ๋์์ผ๋ก ์ํ ๋งคํธํ GHE๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ , ์ค์ ์ ์ฉ์ฑ์ ๊ฒํ ํ๊ธฐ ์ํด ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ๋ํ ๊ฒ์ฆ์ ์งํํ๊ณ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์
ํตํด ์ด์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ถ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค.
Fig. 1 Capillary tube in mat-type ground heat exchanger.
Fig. 2 mat-type ground heat exchanger schematic.
3. ์๋ฎฌ๋ ์ด์
3.1 ๊ฐ์
โTRNSYS 18โ์ ์๋ก๋ ์ํํ GHE ๋ชจ๋์ธ Type 997์ ํ ์์์ญ์ ํฌํจํ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ง์ ํ ํ์
์ GHE๋ฅผ ํด์ํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๋ฐ๋ ํ์
์ด๋ค.
ํ์ง๋ง ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๋ค๋ฃจ๋ ์ํ ๋งคํธํ GHE๋ ํ์ดํ๊ฐ ์๊ณ ํ์ดํ๊ฐ ํผ์น๊ฐ ๋งค์ฐ ์ข์ ๊ตฌ์กฐ์ ํน์ฑ์ผ๋ก ์ธํด ์ฐ์ ๋ฌ ๊ณผ์ ์์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ผ๋ฏ๋ก, ์ด๋ฅผ
์ ํํ๊ฒ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ๊ฒ์ฆ์ด ํ์ํ๋ค. ํนํ, GHE ์ฑ๋ฅ์ ์ ํํ๊ฒ ์์ธกํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ชจ์ธ์ ๊ด์ ํน์ฑ๊ณผ ๋๋ถ์ด, ์ด๋ค์ด ๋งค์ค๋๋
ํ ์์ ์ด๋ฌผ์ฑ์น๋ฅผ ์ ํํ ์
๋ ฅํด์ผ ํ๋ค. ์ด์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ง์ค์จ๋์ Kasuda-Ahenbach(KA) ๊ด๊ณ์์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ธก์ ๋ ์ง์ค์จ๋๋ก๋ถํฐ
ํ ์์ ์ดํ์ฐ์จ, ์ด์ ๋์จ, ๋ฐ๋, ๋น์ด๊ณผ ๊ด๊ณ์์ ํ์ํ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ค์ ์ถ์ ํ์๋ค.(9) ์ด ๊ณผ์ ์์ ๊ฒฐ์ ๋ ํ ์ ์ด๋ฌผ์ฑ์น๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก, 'TRNSYS 18'์ ์ด์ฉํด ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์ํํ์๋ค.
3.2 ํด์ ๋ชจ๋ธ
Type 997์์๋ ์(1)๊ณผ ๊ฐ์ KA ๊ด๊ณ์์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ง์ค์จ๋๋ฅผ ํด์ํ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ์ํ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ถ์ ํ์๋ค. ์ถ์ ํ๋ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ ๊น์ด $z$์ ๊น์ด๋ณ ์ง์ค์จ๋
$T_{z,\: day}$๋ฅผ ์ ์ธํ ๋ณ์๋ค์ธ ํ๊ท ์ธ๊ธฐ์จ๋ $T_{ave}$, ์ฐ์ค ์งํ๋ฉด ์จ๋์ ์งํญ $T_{amp}$, ํ ์ ์ดํ์ฐ์จ($\alpha_{soil}$),
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์งํ๋ฉด ์จ๋๊ฐ ์ต์์ธ ๋ $t_{sh{if}{t}}$์ด๋ค.
๋ฌผ์ฑ์น์ ์ถ์ ์ Python์ Scipy ๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ์ curve-fit์ ํตํด ์ํํ์๋ค.
์ํ ๋งคํธํ GHE๋ TRNSYS 18์ Type 997์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ชจ๋ธ๋งํ์๋ค. Type 997์ ์ํํ GHE ๋ชจ๋ธ๋ก, ์งํ๋ฉด, GHE ๋ด์ ์ ์ฒด,
GHE, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ ์ ์์ญ์ 3D ๋
ธ๋๋ก ๋๋์ด ์ ํ ์ฐจ๋ถ๋ฒ(Finite Difference Method, FDM)์ ํตํด ๋น์ ์ ํด์ํ๋ค. ๋จ,
๋ณธ ๋ชจ๋ธ์์๋ ์๋ถ ๋ฌผ์ง ์ด๋์ ๊ณ ๋ คํ์ง ์๋๋ค. ์ด ๋ชจ๋ธ์ Fig. 3๊ณผ ๊ฐ์ด ์ฌ๋ฌ ๋ถ๋ถ์ผ๋ก ๋๋์ด ๋ชจ๋ธ๋ง๋๋ค. ๋ชจ๋ธ์์ ์งํ๋ฉด์ ์ธ๊ธฐ์์ ๋๋ฅ ์ด์ ๋ฌ, ํ์๋ณต์ฌ, ์ฒ๊ณต๋ณต์ฌ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์จ๋ ๋ณํ๊ฐ ๊ฒฐ์ ๋๋ค. ํ์ดํ ์ฃผ๋ณ์
ํ ์์ ๋์ฑ ์ ๋ฐํ๊ฒ ํด์ํ ํ์๊ฐ ์์ผ๋ฏ๋ก, Fig. 3๊ณผ ๊ฐ์ด ํ์ดํ์ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ์ด๊ตํ์ด ์ผ์ด๋๋ ์์ญ์ธ Interest Area๋ ๊ฐ์ฅ ์์ ๋
ธ๋ ํฌ๊ธฐ๋ก ์ ์๋๋ค. ๊ทธ ์ฃผ๋ณ์ Near-field๋ก,
GHE์ ์ํ ์จ๋ ๋ณํ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๋ ํ ์ ์์ญ์ผ๋ก ์ ์๋๋ค. ๋
ธ๋ ํฌ๊ธฐ๋ Interest Area๋ณด๋ค๋ ํฌ์ง๋ง, ์ฌ์ ํ ์ธ๋ฐํ ์ด๊ตํ ๋ถ์์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก
๊ตฌ์ฑ๋๋ค. ๊ฐ์ฅ ๋ฐ๊นฅ ์์ญ์ธ Far-field๋ GHE์ ์ํ ์ง์ ์ ์ธ ์จ๋ ๋ณํ์ ์ํฅ์ ๋ฐ์ง ์๋ ์์ญ์ผ๋ก, ๊ณ ์ ๋ ์ง์ค์จ๋ ํ๋กํ์ผ์ ๋ฐ๋ผ ์จ๋๊ฐ
๊ฒฐ์ ๋๋ค. ๊ฐ ์์ญ์ ๊ฒฝ๊ณ์์๋ ๊ฐ์ฅ ์์ ๋
ธ๋ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๊ณ , Far-field์์๋ ๊ณ์ฐ ๋ถํ๋ฅผ ์ค์ด๊ธฐ ์ํด ํฐ ๋
ธ๋ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค.
Fig. 3 Trnsys type 997 finite difference method cartesian coordinate meshing.
3.3 ๊ฒ์ฆ ๋ฐฉ๋ฒ
๋จผ์ ์ง์ค์จ๋์ ๊ฒ์ฆ์ ์ํด 2023๋
์ถฉ์ฒญ๋จ๋ ์์ฐ์ ์ธ์ฃผ๋ฉด์์ 1๋
๊ฐ ์ธก์ ๋ ์ง์ค์จ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ด์ฉํด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ฒฐ๊ณผ์ ๋น๊ตํ์๋ค. Fig. 4์ ๊ฐ์ด ๋งค์ค๋ ํ ์์ ๊ตฌ์ญ์ ๋๋์ด T-type ์ด์ ๋๋ฅผ ํตํด ๊น์ด๋ณ๋ก 3 ~ 5๊ฐ์ ํฌ์ธํธ์์ ์์ง๋ ํ ํ๊ท ๊ฐ์ ๋์ถํ์ฌ ํ์ฉํ์๋ค. ์์ ์(1)์ ํตํด ์ถ์ ํ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ค ์ดํ์ฐ์จ์ ํตํด ํ ์์ ์ด์ ๋์จ, ๋ฐ๋ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋น์ด์ ๊ฒฐ์ ํ์๋ค. GHE ๋ด๋ถ๋ฅผ ์ํํ๋ ์ด๋งค๋ ๋ํ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ Ethylene
Glycol 30% ์ฉ์ก์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ฒ์ฆ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ๋ฌผ์ฑ์น๋ฅผ ์ ํ์๊ณ ์ด๋ Table 2์ ๋ํ๋ ์๋ค.
GHE ๊ฒ์ฆ์ ์คํ์์ ์ป์ GHE์ ์
๊ตฌ์ ์ถ๊ตฌ ์จ๋๋ฅผ ์ธ๋ถ ์
๋ ฅ๊ฐ์ผ๋ก ์ค์ ํ์ฌ, ๋ชจ๋ธ์ ์ ํ์ฑ์ ํ์ธํ์๋ค. ๊ณ์ฐ ํจ์จ์ฑ์ ๋์ด๊ธฐ ์ํด ๋ชจ์ธ์ ๊ด์
์๋ฅผ 20๊ฐ๋ก ์ค์ ํ๊ณ ์ด์ ๋ง์ถ์ด ์ ๋์ ์กฐ์ ํ์๋ค. ์ด๋ ์ด๋งค์ ์จ๋๋ ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ๋๋ฐฉ ์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํด ์ํ๋ ์คํ์์ GHE ๋ด๋ถ๋ฅผ
์ํํ๋ ์ด๋งค์ ์จ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ฒ์ฆ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์ํํ์๋ค. ํด๋น ์จ๋๋ Fig. 5์์ ์ ์๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด 10์๊ฐ ๋์ ์ธก์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ค์ ์คํ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ์ํ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์งํํ์๋ค. ๊ฒ์ฆ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์์๋ ๋ณ๋์ ๊ฑด๋ฌผ
๋ถํ๋ ํํธํํ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ํฌํจํ์ง ์๊ณ , ์ค์ ์คํ์์ ์ฌ์ฉ๋ ์ง์ด ํํธํํ๋ฅผ ํตํด ๋ณํํ๋ ์ธ์
์ด๋งค์ ์จ๋๋ฅผ ํตํ์ฌ ๋ถํ๋ฅผ ๋ชจ์ฌํ์๋ค.
Fig. 4 Capillary mat installation depth, ground temperature measurement area.
Fig. 5 Experiment supply and return fluid temperature.
Table 2 TRNSYS validation simulation input parameters
Parameter
|
Unit
|
Value
|
Parameter
|
Unit
|
Value
|
$K_{soil}$
|
conductivity of soil
|
$W/m K$
|
2.63
|
$K_{f}$
|
conductivity of fluid
|
$W/m K$
|
0.50
|
$\rho_{soil}$
|
density of soil
|
$kg/m^{3}$
|
4496.13
|
$\rho_{f}$
|
density of fluid
|
$kg/m^{3}$
|
1030.7
|
$C_{p,\: soil}$
|
specific heat of soil
|
$k J/kg K$
|
0.95
|
$C_{p,\: f}$
|
specific heat of fluid
|
$k J/kg K$
|
3.645
|
$K_{\pi pe}$
|
conductivity of pipe
|
$W/m K$
|
0.21
|
n
|
number of pipes
|
-
|
30
|
$\dot{m}$
|
massflow rate
|
$kg/hr$
|
120
|
$\nu_{f}$
|
viscosity of fluid
|
$kg/mhr$
|
24.48
|
3.4 ๊ฒ์ฆ ๊ฒฐ๊ณผ
Table 3์๋ Scipy์ curve-fit์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ถ์ ํ ํ ์์ ์ด๋ฌผ์ฑ์น๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ฉฐ, ์ด ๊ฐ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ฒ์ฆ์ ์ํํ์๋ค. ๊ฒ์ฆ ๊ณผ์ ์์๋ CVRMSE์
๊ฒฐ์ ๊ณ์(Rยฒ)๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ์ด 5๊ฐ์ ๊น์ด์ ๋ํ ์ค์ฐจ๋ฅผ ๋ถ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Table 4์ ์ ์๋์ด ์๋ค. ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ, ์ง์ค์จ๋ ๋ชจ๋ธ์ CVRMSE๋ ๊น์ด๋ณ๋ก 6.8%์์ 3.39%๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ , R2๋ 0.98~0.99๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋
๋ชจ๋ธ์ด ์ง์ค์จ๋์ ๋ณ๋์ฑ์ ์ ์ ํ ๋ฐ์ํ๊ณ ์์์ ์๋ฏธํ๋ค.
๊ฒ์ฆ๋ ํ ์ ๋ชจ๋ธ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ๊ฒ์ฆ์ ์งํํ์๋ค. ์ํ ๋งคํธํ GHE ๊ฒ์ฆ์ ์ฌ์ฉ๋ ์คํ ๋ฐ์ดํฐ๋ Fig. 5์ ๋ํ๋ ์์ผ๋ฉฐ, ํ์ฅ์์ ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ์ถ์
๊ตฌ ์จ๋์ ์ธ๊ธฐ์จ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ์ฌ ๊ฒ์ฆ์ ํ์ฉํ์๋ค. Fig. 6์ ๊ฒ์ฆ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ฉฐ, ์๋ ์ค์ฐจ๊ฐ ์ต๋ ์ฝ 5%๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ฒจ์ ์์ ์ค์ฐจ๊ฐ ๋น๊ต์ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ฌ์ผ๋, ์ด๋ ์๊ฐ์ ์ง์ฐ์ผ๋ก ์ธํด ๋ฐ์ํ
๊ฒ์ด๋ฉฐ, ํ ์ฌ์ดํด์ ์ด๊ตํ๋์ ๋์ผํจ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ์๊ฐ์ด ์ง๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์ด๊ตํ์ด ์์ ํ๋๋ฉด์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ณผ ์คํ๊ฐ ์ฌ์ด์ ์ค์ฐจ๊ฐ ์ค์ด๋ค์๊ณ ,
๊ฒฐ๊ตญ ๋ ๊ฐ์ด ์ฝ 2%๋ก ์ค์ด๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ๋ฐ๋ผ์, Type 997์ ์ด์ฉํ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ชจ๋ธ์ด ์ค์ ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ์ฑ๋ฅ์ ์ ์ ํ
๋ชจ์ฌํ ์ ์๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 6 Return fluid temperature and instant RMSE.
Table 3 Estimated ground thermal parameters
Variable
|
Parameter
|
Unit
|
Value
|
$T_{ave}$
|
average air temperature
|
$^{\circ}{C}$
|
16.22
|
$T_{amp}$
|
amplitude of soil surface temperature throughout the year
|
$^{\circ}{C}$
|
13.47
|
$\alpha_{soil}$
|
Soil thermal diffusivity
|
$m^{2}/day$
|
0.053
|
$t_{shift}$
|
Day of year with minimum soil surface temperature
|
day
|
27.37
|
Table 4 Error evaluation by each depth
Method
|
0.4 m
|
0.8 m
|
1.2 m
|
1.5 m
|
1.8 m
|
CVRMSE
(%)
|
6.82
|
4.57
|
5.21
|
3.62
|
3.39
|
R2
|
0.98
|
0.99
|
0.97
|
0.99
|
0.99
|
4. ์ด์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ
4.1 ํ๊ฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ฐ์
์์ ๊ฒ์ฆ๋ ๋ชจ๋ธ์ ๋ฐํ์ผ๋ก, ํ๊ฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์์๋ ๋๋ฐฉ ์๊ธฐ์ ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ์ด์ ์ฑ๋ฅ์ด ๋งค์ค ๊น์ด์ ์ง์ค์ผ๋ก ํฌ์
๋๋ ์ด๋งค ์จ๋์ ๋ฐ๋ผ
์ด๋ป๊ฒ ๋ณํํ๋์ง๋ฅผ ๋ถ์ํ์๋ค. ์ค๊ณ ๋ณ์ ๋ฐ ์ฑ๋ฅ ์ธ์ ์ค ๋งค์ค ๊น์ด๋ ์ง์ค ์ด๊ตํ๊ธฐ์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ธ์๋ก ๋ณผ ์ ์๋๋ฐ, ์ด๋
์ง์ค์ ๊น์ด์ ๋ฐ๋ผ์ ์ง์ค์จ๋์ ๋ณํ๊ฐ ํฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋งค์ค ๊น์ด๋ Fig. 4์ ๊ฐ์ด ์ค์ ์คํ ์ํ์ ์ํด ๋งค์ค๋ ๊น์ด์ธ 1.5 m๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก 0.5 m์ฉ ์ฆ๊ฐ์์ผ 10 m๊น์ง case๋ฅผ ์ค์ ํ์๋ค. ํฌ์
๋๋ ์ด๋งค ์จ๋๋
์คํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก 3โ์์ 10โ๊น์ง ์ค์ ํ์๋ค.
๋งค์ค ๊น์ด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ด๊ตํ๋์ ๋ณํ๋ฅผ ๋ถ์ํ๊ณ , ๊ทธ ๋ณํ๋ฅผ ํตํด ์ต๋ ์ด๊ตํ๋์ด ๋ฐ์ํ๋ ๋งค์ค ๊น์ด๋ฅผ ํ์ธํ์๋ค. ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ 1.5 m ๊น์ด์์ ์ต์
์ง์ค์จ๋๊ฐ ๊ธฐ๋ก๋ Day of Year(DOY) 64, ์ฆ 3์ 7์ผ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์งํํ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์กฐ๊ฑด์์ ๋ถ์์ ์ด๊ตํ๊ธฐ์ ์ฑ๋ฅ์ด ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ ๊ฒ์ผ๋ก
์์๋๋ ์ต์
์ ์๋๋ฆฌ์ค์์ ์์คํ
์ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ ์ ์๊ฒ ํ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ค์ ์ด์ ์ค์ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ ๋ถ๋ฆฌํ ์ํฉ์ ๋๋นํ ์ค๊ณ์ ์ต์ ํ์ ์ค์ํ
๋ถ๋ถ์ด๋ค. ์ด๋งค์ ํฌ์
์๊ฐ์ ๋๋ฐฉ ์๊ธฐ์ ์ฃผ๊ฑฐ ๊ฑด๋ฌผ์์ ์์๋๋ ์๋ ์๊ฐ์ ๋ฐ์ํ์ฌ, 18์๋ถํฐ ๋ค์ ๋ 6์๊น์ง ์ด 12์๊ฐ ์ฐ์ ์ด์ ์ผ๋ก ์ค์ ํ์๋ค.
์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์๊ฐ ๊ฐ๊ฒฉ(time step)์ 1๋ถ์ผ๋ก ์ค์ ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ฉด์ ๋น ์ด๊ตํ๋์ผ๋ก ๋น๊ตํ์๋ค.
4.2 ๊ฒฐ๊ณผ ๋
ผ์ ๋ถ์
Fig. 7์ ๋ชจ๋ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
case์์์ ์ต๋ ๋ฉด์ ๋น ์ด๊ตํ๋์ ๋ํ๋ธ๋ค. ๋งค์ค ๊น์ด 1.5 m, ์ธ์
์จ๋ 4~5โ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์กฐ๊ฑด์์, ๋ฉด์ ๋น ์ด๊ตํ๋์
38.84 - 49.28 W/mยฒ๋ก, ๋ค๋ฅธ ํ์์ ์ํํ ์ง์ค ์ด๊ตํ๊ธฐ์ ๋น๊ตํ์ ๋ ๋น์ทํ๊ฑฐ๋ ๋ค์ ๋ฎ์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์๋ค.(4) ๋งค์ค ๊น์ด๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์ํฌ์๋ก ๋ ๋์ ์ด๊ตํ๋์ ๊ธฐ๋ํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, Fig. 7์ ๋ณด๋ผ์ ๊ตฌ๊ฐ์์ ๋ณผ ์ ์๋ฏ์ด, ๋ชจ๋ ํฌ์
์ด๋งค ์จ๋ ์กฐ๊ฑด์์ ๋งค์ค ๊น์ด 7.5 m์์ ์ต๋ ์ด๊ตํ๋์ด ๋ํ๋๋ค. ์ดํ 10 m ๊ตฌ๊ฐ๊น์ง๋ ์ด๊ตํ๋์ด
์ํญ ๊ฐ์ํ์๋ค. Fig. 8์ ์ธ์
์ด๋งค ์จ๋๊ฐ 3โ์ผ ๋ ๊น์ด๋ณ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ค 10์๊ฐ ๋์์ GHE ์ถ๊ตฌ ์จ๋์ ๋ณํ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ชจ๋ case์ ์ด๋งค ํฌ์
์งํ์
์ด๊ตํ๋์ด ๊ฐ์ฅ ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ดํ ์ง์ํด์ ๊ฐ์ํ๊ฒ ๋๋ค. 1์๊ฐ ํ์๋ ์ด๊ธฐ์ ์ด๊ตํ๋์ 67%๋ก ๊ฐ์ํ์ฌ ์ต์ข
์ ์ผ๋ก๋ ์ด๊ธฐ ์ด๊ตํ๋์ 42% ์์ค์ผ๋ก
๊ฐ์ํ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ณํ๋ ๋ชจ๋ case์์ ๋์ผํ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค.
๋งค์ค ๊น์ด์ ํฌ์
์ด๋งค ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ด๊ตํ๋ ๋ณํ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Fig. 9์ Fig. 10์ ๋ํ๋ ์๋ค. ๋งค์ค ๊น์ด๊ฐ ๊น์ด์ง์๋ก ์ ๋์ ์ธ ์ด๊ตํ๋์ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์์ผ๋ฉฐ, ํนํ ๋งค์ค ๊น์ด๊ฐ 1.5 m์์ 3.0 m๋ก ์ฆ๊ฐํ ๋ ์ด๊ตํ๋์ด
ํฌ๊ฒ ์์นํ์๋ค. ํฌ์
์ด๋งค ์จ๋๊ฐ 3โ์ผ ๋, 7.5 m์ ๊น์ด์์์ ์ด๊ตํ๋์ 143.04 W/mยฒ๋ก ์ต๋์๋ค. ๊ทธ ์ดํ๋ก๋ ์ํญ ๊ฐ์ํ์๋ค.
10.0 m ๊น์ด์์๋ 7.5 m์ ๋นํด ์ด๊ตํ๋์ด 1.63 ~ 3.33% ๊ฐ์ํ์๋ค. ์ด๋ KA ์์ ๋ฐ๋ผ ์ง์ค์จ๋๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ฉด 7.63 m์์ 16.7โ๋ก
์ต๋๊ฐ ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ 7.5 m์์ ์ต๋ ์ด๊ตํ๋์ด ๋ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ดํ๋ก ์ง์ค์จ๋๊ฐ 16.2โ๋ก ์๋ ดํ์ฌ ์ด๊ตํ๋๋ ๊ทธ์ ๋ฐ๋ผ ์ํญ
๊ฐ์ ํ ์๋ ดํ๊ฒ ๋๋ค. ํฌ์
์ด๋งค ์จ๋๊ฐ ๋์์ง์๋ก 1.5 m ~ 3.0 m ๊ตฌ๊ฐ์์๋ ์ด๊ตํ๋์ด ํฌ๊ฒ ๋ณํ์๊ณ , ๊น์ด๊ฐ ๊น์ด์ง์ ๋ฐ๋ผ ๋ณํ๋์ด
ํฌ๊ฒ ๊ฐ์ํ์๋ค. ์ด๋ฌํ ํ์๋ ์ง์ค์จ๋๊ฐ ๊น์ด์ง์ ๋ฐ๋ผ ๋์์ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ํนํ 1.5 m์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ํฌ์
์ด๋งค ์จ๋๋ณด๋ค ์ง์ค์จ๋๊ฐ ๋ฎ์ ํ๋ ์ด๊ตํ๋์ด
์๋ case๋ ์๋ค. ํฌ์
์ด๋งค ์จ๋๊ฐ 3โ์์ 10โ๋ก ์ฆ๊ฐํ ๋ ๋์ผํ ๋งค์ค ๊น์ด์์ ์ด๊ตํ๋์ด ์ฝ 52% ๊ฐ์ํ์๋ค.
์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ฒฐ๊ณผ, ํฌ์
์ด๋งค ์จ๋ ์ ๊ตฌ๊ฐ์์ ๋ค๋ฅธ ํ์์ ์ํํ GHE์ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ์ธ ๋จ์ ๋ฉด์ ๋น ์ด๊ตํ๋ 50 W/mยฒ๋ฅผ ์ด๊ณผํ๋ ๋งค์ค ๊น์ด๋
4.5 m์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ณด๋ค ์์ ๊น์ด์์๋ ๋ถ๋ถ์ ์ผ๋ก ํด๋น ์์น๋ฅผ ๋ฌ์ฑํ์๋ค. ์ด๋ Fig. 7์ ๋นจ๊ฐ ์ ์ ์ผ๋ก ๋ํ๋ด์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์งํํ ํ ์ ์กฐ๊ฑด์์ 50 W/mยฒ ์ด์์ ์ด๊ตํ๋์ ์ป๊ธฐ ์ํด์๋ ์ต์ํ 4.5 m์ ๋งค์คํด์ผ
ํ๊ณ ์ต๋์ ์ฑ๋ฅ์ ์ป์ ์ ์๋ ๊น์ด๋ 7.6 m์ด๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํตํด ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ๋จ๊ธฐ์ ์ธ ํผํฌ ์ด๊ตํ๋ ๋ฐ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฑ๋ฅ ์ ํ๋ฅผ ํ์ธํ์๋ค. ํนํ, ์ง์ค์จ๋๊ฐ ์ด ๊ตํ ์ฑ๋ฅ์ ํฌ๊ฒ
์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ฉฐ, ์ค์น ๊น์ด์ ์ฃผ๋ณ ํ ์ ์กฐ๊ฑด์ด ์ด๊ตํ ์ฑ๋ฅ์ ์ค์ํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค.
Fig. 7 Simulation results about peak heat transfer rate.
Fig. 8 Simulation results Inlet Fluid Temp 3โ case.
Fig. 9 Heat transfer rate variation by depth.
Fig. 10 Heat transfer rate variation by inlet fluid temp.
5. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ์ ์ํ๊ณ ๋๋ฐฉ ์๊ธฐ ์ด์ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ์๋ค. ๋จผ์ , ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ์ค์ง์ ์ธ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ํ ์ ์ด๋ฌผ์ฑ์น์
๊ฒ์ฆ์ ์งํํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก GHE์ ๊ฒ์ฆ์ ์งํํ๊ณ ๊ฒ์ฆ ๋ชจ๋ธ์ ํ ๋๋ก ๋ค์ํ ๋งค์ค ๊น์ด์ ์ธ์
์ด๋งค ์จ๋ ์กฐ๊ฑด์์ Parametric simulation์
์ํํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ์กฐ๊ฑด๋ณ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ๊ณ ์ ํ์๋ค.
(1) ๊ธฐ์กด ์ํํ GHE๋ ์ฃผ๋ก ์ง์ ํ ๋ฐฐ๊ด, Slinky ๋๋ Spiral๊ณผ ๊ฐ์ ๋ฐฐ๊ด ๋ฐฐ์ด ๋ฐฉ์์ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์์ง๋ง ์ฉ๋ ๋๋น ๋์ง ๋ฉด์ ์ด ๋ง์ด
ํ์ํ๋ค๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๋ค. ์ด์ ๋นํด, ๋ชจ์ธ์ ๊ด ๊ธฐ๋ฐ์ ์ํ ๋งคํธํ GHE๋ ๋์ ์ด๊ตํ ๋ฉด์ ์ผ๋ก ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ๊ธฐ๋ํ ์ ์์ผ๋ฉฐ ์ด๋ก ์ธํด ํ์ ๋์ง
๋ฉด์ ์ ๊ฐ์์์ผ ๋์ง๋ฉด์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋์ด ํจ๊ณผ์ ์ธ ๋์์ผ๋ก ์ ์ํ์๋ค.
(2) ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ๊ฒ์ฆ์ ์ํด ๋จผ์ ํ ์์ ์ด๋ฌผ์ฑ์น๋ฅผ ์ถ์ ํ๊ณ , ์ด๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก TRNSYS 18์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํด์ ๋ชจ๋ธ ๊ตฌ์ถํ์๋ค. ํ ์
๋ชจ๋ธ์ ์ ํ์ฑ์ ๊ฒ์ฆํ ๊ฒฐ๊ณผ, ํ๊ท ๐
2 ๊ฐ์ 0.98๋ก ๋์ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ๋ณด์๋ค. ๋ํ GHE์ ๊ฒ์ฆ์์๋ ์ถ์
๊ตฌ ์จ๋๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ฒฐ๊ณผ์์
๋น๊ต์์ ์๋ ์ค์ฐจ๊ฐ ์ต๋ 5% ์ด๋ด๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด TRNSYS 18 ๊ธฐ๋ฐ์ ํด์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ํ ๋งคํธํ GHE ๋ชจ๋ธ์ด ์ค์ ์ฑ๋ฅ์ ์ ์ ํ ๋ชจ์ฌํ
์ ์์์ ํ์ธํ์๋ค.
(3) ๊ฒ์ฆ๋ ๋ชจ๋ธ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๋งค์ค ๊น์ด์ ์ธ์
์ด๋งค์ ์จ๋๋ฅผ ๋ณํ์์ผ Parametric simulation์ ์ํํ์๋ค. ์ต๋ GHE์ ํผํฌ ์ด๊ตํ๋์
์ธ์
์ด๋งค ์จ๋ 3โ, ๋งค์ค ๊น์ด 7.5 m case์์ 143.04 W/mยฒ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ๋ชจ๋ case์์ ์ด๊ตํ๋์ด 12์๊ฐ ์ดํ์๋ ํผํฌ ์ด๊ตํ๋์์
์ฝ 58% ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์์ผ๋ฉฐ, ๋งค์ค ๊น์ด๊ฐ ์ด๋ณด๋ค ๋ ๊น์ด์ง์๋ก ์ง์ค์จ๋๋ ์ํญ ํ๋ฝํ์ฌ ์ด๊ตํ๋์ ํผํฌ ๊ฐ์ ๋นํด 1.63% ~ 3.33%
๊ฐ์ํ์๋ค.
(4) ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, Slinky์ Spiral ํ์
์ ์ํํ GHE์ ๋ฉด์ ๋น ์ด๊ตํ๋์ ์ฝ 50 W/mยฒ ๋ก ๋ณด๊ณ ๋์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ 4.5
m ๊น์ด์์ ์ธ์
์ด๋งค ์จ๋์ ์๊ด์์ด 50 W/mยฒ์ ์ด๊ณผํ์์ง๋ง, ์ฐ๊ตฌ ๊ฐ ์กฐ๊ฑด์ด ์์ดํ๋ฏ๋ก, ์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์ํ ๋ณ์์ ๋ฐ๋ผ ๋ฌ๋ผ์ง ์ ์์์
๊ณ ๋ คํด์ผํ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํตํด ๋จ๊ธฐ๊ฐ์ ์ํ ๋งคํธํ GHE์ ํผํฌ ์ด๊ตํ๋ ๋ฐ ์ฑ๋ฅ ์ ํ๋ฅผ ํ์ธํ์๋ค. ๋ํ, ์ง์ค์จ๋๊ฐ GHE์ ์ด์ ์ฑ๋ฅ์ ํฌ๊ฒ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋
๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค. ํ ์์ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ผ ์ต์ ์ ์ค์น ์กฐ๊ฑด์ด ๋ฌ๋ผ์ง๋ฏ๋ก ํ ์์ ๋ฌผ์ฑ์น๋ฅผ ํตํ ์จ๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ ํํ ํ์
ํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฒ
์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฝ 10์๊ฐ ์ ๋์ GHE์ ๋จ๊ธฐ์ ์ธ ์ด์ ์ฑ๋ฅ๋ง ๊ฒ์ฆ๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ํฅํ ์ฅ๊ธฐ ์ด์ ์ ์ด์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํ ์ถ๊ฐ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ๋ฉฐ, ์ฅ๊ธฐ์ ์ธ
์ด์์์์ ์ด ํ๋ณต๋ ฅ๊ณผ ์ง์ค์จ๋ ๋ณํ ๋ฑ์ ๊ณ ๋ คํ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ๋ถ์์ด ํ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํํธํํ์ ์ฐ๊ฒฐ๋ ์ ์ฒด ์์คํ
๋จ์์์์ ์ฑ๋ฅ ๊ฒ์ฆ, ๊ฑด๋ฌผ์ ์พ์ ์ฑ
ํ๊ฐ, ๋ชจ์ธ์ ๊ด์ผ๋ก ์ธํ ํํ์ ์๋์ง ์๋น์ ํ ์์ ์ด ํ๋ณต๋ ฅ ๋ฑ ๋ค์ํ ์ธก๋ฉด์ ๋ํ ์ถ๊ฐ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ๋ค.
ํ ๊ธฐ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ณผํ๊ธฐ์ ์ ๋ณดํต์ ๋ถ์ ์ฌ์์ผ๋ก ํ๊ตญ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋จ(2021R1A2C101441514)์ ์ง์์ผ๋ก ์ํ๋ ์ฐ๊ตฌ์.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ ์ฑ์ปจํธ๋กค์ ์ง์์ผ๋ก ๊ตฌ์ถ๋ ์คํ์ฒด์์ ์ํ๋ ์ฐ๊ตฌ์.
References
Kim, M.-J., Lee, S.-R., Yoon, S., and Go, G.-H., 2016, Thermal Performance Evaluation
and Parametric Study of a Horizontal Ground Heat Exchanger, Geothermics, Vol. 60,
pp. 134-143.
Nam, Y. and Chae, H.-B., 2014, Numerical Simulation for the Optimum Design of Ground
Source Heat Pump System Using Building Foundation as Horizontal Heat Exchanger, Energy,
Vol. 73, pp. 933-942.
Oh, J. H., Seo, J. H., and Nam, Y. J., 2015, Performance Analysis of a Low-Depth Unit-Type
Ground Heat Exchanger using Numerical Simulation, Korean Journal of Air-Conditioning
and Refrigeration Engineering, Vol. 27, No. 3, pp. 169-173.
Widiatmojo, A., Gaurav, S., Ishihara, T., Yasukawa, K., Uchida, Y., Yoshioka, M.,
and Tomigashi, A., 2019, Experiments Using Capillary Mat as Ground Heat Exchanger
for Ground Source Heat Pump Heating Application, Energy and Power Engineering, Vol.
11, pp. 363-378.
Bai, Z., Zhong, H., Zhang, J., and Lin, C. Y., 2021, Research on the Design and Application
of Capillary Heat Exchangers for Heat Pumps in Coastal Areas, Applied Thermal Engineering,
Vol. 185, pp. 116-127.
Ji, Y., Wu, W., Wang, W., Fan, Y., and Hu, S., 2022, Heat Transfer Model of the Front-end
Capillary Heat Exchanger of a Subway Source Heat Pump System, Energy and Buildings,
Vol. 235, pp. 113-128 .
Hwang, Y. H., Lee, K. H., Cho, S. W., and Choi, J. M., 2011, Evaluation Comparison
of Initial Construction Cost and Geothermal Heat Pump Dimension on Vertical and Horizontal
Types, Proceeding of Autumn Conference of KIAEBS, pp. 109-112.
Widiatmojo, A., Gaurav, S., Ishihara, T., Yasukawa, K., Uchida, Y., Yoshioka, M.,
and Tomigashi, A., 2020, Using a Capillary Mat as a Shallow Heat Exchanger for a Ground
Source Heat Pump System, Energy and Buildings, Vol. 209, pp. 109684
Kasuda, T. and Archenbach, P. R., 1965, Earth Temperature and Thermal Diffusivity
at Selected Stations in the United States, ASHRAE Transactions, Vol. 71, Part 1.