์ํ๋ฆฐ
(Hye-Rin Wang)
1
์๊ทผํ
(Keun-Hyeok Yang)
2โ
-
์ ํ์,๊ฒฝ๊ธฐ๋ํ๊ต ์ผ๋ฐ๋ํ์ ๊ฑด์ถ๊ณตํ๊ณผ, ์์ฌ๊ณผ์
-
์ ํ์,๊ฒฝ๊ธฐ๋ํ๊ต ์ค๋งํธ์ํฐ๊ณตํ๋ถ ๊ฑด์ถ๊ณตํ์ ๊ณต, ๊ต์
Copyright ยฉ The Korea Institute for Structural Maintenance and Inspection
ํค์๋
๊ฐ๊ตฌ๋ถ, ๋ฒฝ์ฒด, ๊ท ์ด์ ์ด ๋ , ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด, ๊ท ์ด์น์
Key words
Opening, Wall, Crack control strip, Diagonal crack, Crack healing
1. ์ ๋ก
์ฒ ๊ทผ์ฝํฌ๋ฆฌํธ(reinforced concrete, RC) ๋ฒฝ์ฒด์์ ์ฐฝํธ, ๋ฌธ ๋ฑ์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ๋ ๋จ๋ฉด์ ๋ถ์ฐ์ ๋ฐ ์๋ ฅ์ง์ค์ผ๋ก ์ธํด ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์
๋ํด ์ทจ์ฝํ๋ค(Kharat and Kulkarni, 2013). ์ด ๊ท ์ด์ ๋ฏธ๊ด์ ํด์ ์ํ ๋ฏผ์ ๋ฐ ์ฒ ๊ทผ ๋ถ์์ ์ํ RC ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ ํ ๋ฑ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ผ๊ธฐํ ์ ์๋ค(Xing et al., 2013). ๊ฑด์ถ๊ตฌ์กฐ๊ธฐ์ค(KDS 14 20 50, 2021)์์๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด ์ ์ด๋ฅผ ์ํ ๋ณด๊ฐ๊ทผ ๋ฐฐ๊ทผ์ ์๊ตฌํ๊ณ ์๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก RC ๋ฒฝ์ฒด์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ์์์๋ 45๋ ๊ธฐ์ธ๊ธฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ ๊ฒฝ์ฌ๋ณด๊ฐ๊ทผ์ด
๋ฐฐ๊ทผ๋๊ณ ์๋ค. ํ์ง๋ง ๊ฒฝ์ฌ๋ณด๊ฐ๊ทผ์ ๋ฒฝ์ฒด ์ฝ์ด์ ๋ฐฐ๊ทผ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ฑด์กฐ์์ถ ๋ฐ ์จ๋์๋ ฅ์ ์ํ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ๋ฉด๋ถ์์๋ถํฐ ์ง์ ๋๋ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ ์ด์๋ ๋ค์
ํ๊ณ๊ฐ ์๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ ์ฌ์ ํ RC ๋ฒฝ์ฒด ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์๋ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ด ์์ฃผ ๋ฐํํ๊ณ ์๋ค.
์ต๊ทผ RC ๋ฒฝ์ฒด ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ ์ด๋ฅผ ์ํ ๊ธฐ์ ๊ฐ๋ฐ์ด ๋ค์ ๊ด์ฌ์ ๋ฐ๊ณ ์๋ค. Hong et al.(2012)์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์ ์ง์ค๋๋ ์๋ ฅ์ ๋ถ์ฐ์์ผ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ ์ ์ดํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ํ๋ผ์คํฑ ์์ฌ๋ฅผ ์ด์ฉํ ์๋ ฅ๋ถ์ฐ๊ณก๋ฉดํ์ ์ ์ํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ์ง์ ์ถ์ ๋ฒฝ์ฒด
์คํ์์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์๋ ฅ๋ถ์ฐ๊ณก๋ฉดํ์ ์ค์นํ ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด ํญ ์ ์ด์ ํจ์จ์ ์์ ๋ณด์๋ค. ํ์ง๋ง ์ด ์๋ ฅ๋ถ์ฐ๊ณก๋ฉดํ์ ๋ฒฝ์ฒด ์ฒ ๊ทผ ๋ด๋ถ์ ์ฝ์ด์์ญ์์
์ค์น๋จ์ผ๋ก์ ๊ฒฝ์ฌ๋ณด๊ฐ๊ทผ๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ฑด์กฐ์์ถ ์๋ ฅ์ด ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ๋ฉด๋ถ์ ๊ท ์ด ์ ์ด์๋ ์ฌ์ ํ ํ๊ณ๊ฐ ์๋ค.
์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ฒฝ์ฒด ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ๋ฉด๋ถ์์๋ถํฐ ๊ท ์ด์ ์ ์ดํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๋ฉด์ด ์๋ ๋ ํ์์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ (crack control
strip)๋ฅผ ์ ์ํ์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ฑด์กฐ์์ถ ๋ฐ ์จ๋๋ณํ์ ์ํ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๋ฐ์๋ ์ ์๋ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ ์ ์ ํ ์ ์ด๋ฅผ ์ํ์ฌ ์ ํ์์ํด์์
์ํํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ํตํด ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์ ์ต์ ํ๋ ํ์์ ๊ฒฐ์ ํ์๋ค. ์ด ์ฐ๊ตฌ์ ๋ชฉ์ ์ RC ๋ฒฝ์ฒด ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ ์ด์ ๋ํ ๋ณด๊ฐ์ฌ๋ค์
ํจ์จ์ฑ์ ์คํ์ ์ผ๋ก ํ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ณด๊ฐ์ฌ๋ก์ ๊ฒฝ์ฌ๋ณด๊ฐ์ฒ ๊ทผ, ์๋ ฅ๋ถ์ฐ๊ณก๋ฉดํ ๋ฐ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ๋ฅผ ์ ์ ํ์๋ค. ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์์๋
๊ท ์ด์น์ ๊ธฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋ถ์ฌ๋ ๊ฒ๋ ์ถ๊ฐ ๊ณ ๋ คํ์๋ค. ๊ท ์ด์ ์ด ๋ณด๊ฐ์ฌ๋ค์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ์์์ ํ์ค์ ํญ ๋ฐ ๊ท ์ด์ ์ด์ ๋ฏธ์น๋ ํจ์จ์ฑ์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ค์ฌ์ ์ถ์ ๋ฒฝ์ฒด์์
ํ์ค์ฌํ ์คํ์ ํตํด ์ป์ด์ง ํ์ค-๋ณํ๋ฅ ๊ด๊ณ ๋ฐ ํ์ค-๊ท ์ด ํญ ๊ด๊ณ๋ฅผ ํตํ์ฌ ํ๊ฐํ์๋ค.
2. ๊ท ์ด์ ์ด ๋ (Crack control strip)
Fig. 1์๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ณด๊ฐ์ฌ๋ก์ ์ ์๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์ ์์ธ๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ค. ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์ ์์ธ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ฑด์กฐ์์ถ, ํฌ๋ฆฌํ, ๊ท ์ด๋ฐ์์
๊ณ ๋ คํ ์๊ฐ์์กด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ํ์์ํด์(ABAQUS)์ ํตํด ์๋ ฅ ๋ฐ ๋ณํ์ ๊ฒํ ํ์๋ค(Yang, 2021). ๋๋ถ์ด ํด์์ ๊ฒํ ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ ์ ํ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์ ์์ธ๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ์๋ค. ์ด๋ ํด์์ ์ฌ์ฉ๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์ ์์์ฌ๋ ํ๋ผ์คํฑ์ผ๋ก์ ๊ทธ ํ์ฑ๊ณ์ ๋ฐ
ํญ๋ณต๊ฐ๋๋ ๊ฐ๊ฐ 1300 MPa ๋ฐ 20 MPa์ด์๋ค. ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์ ๊ฐ๋๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ ํ์์ํด์(ABAQUS)์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๊ท ์ด
์ง์ ์ผ๋ก ์ธํ ๋ณด๊ฐ์ฌ์ ์๋ ฅ ๋ฐ ๋ณํ์ ํ๊ฐํ์๋ค(Yang, 2021). ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์ ์์ ์ธ์ฅ๊ฐ๋๋ 14 MPa๋ก ํ๊ฐ๋์๋ค. ์ค๊ณ ๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ๋ ํฌ๊ฒ ๋ชจ์๋ฆฌ ํ๋ฉด๋ถ์์์ ์ง๊ฐ์ ๋ชธํต๋ถ, ์ฌ์ธ์ฅ ๋ฐฉํฅ
๊ท ์ด ์ง์ ์ ์ด๋ฅผ ์ํ ๋ฐฉ์ฌํ ๋ ๋ฐ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ณด๊ฐ๊ทผ์ ๊ฒฐ์ยท๊ณ ์ ํ๊ธฐ ์ํ ๊ณ ์ ์ฉ ๋ง๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ค(Fig. 1(a)). ์ง๊ฐ์ ๋ชธํต๋ถ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ๋ฉด์ ์์นํจ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฑด์กฐ์์ถ์ ์ํ ํ๋ฉด ๊ท ์ด ๋ฐ์ ์ ์ ์
๊ฐ๋ฅํ ์๋ถ ๋ฐ ์ดํ์ธ์ ๋ฑ์ ์ ์ด์ ๋ฐฉ์งํ๋ ์ญํ ์ด๋ค.
์ง๊ฐ์ ๋ชธํต๋ถ์ ๋ด๋ฏผ ๊ธธ์ด๋ ์ ํ์์ํด์์ ํตํด ๊ธธ์ด ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ท ์ด ์ ์ด ํจ์จ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ, ๊ทธ ๊ธธ์ด๋ฅผ 100 mm๋ก ์ค๊ณํ์๋ค. ์ง๊ฐ ๋ชธํต๋ถ์
๋์ด๋ ๋ฒฝ์ฒด ์ต์ ํผ๋ณต๋๊ป(KDS 14 20 50, 2021)๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ 20 mm๋ก ์ค์ ํ์๋ค. ๋ฐฉ์ฌํ ๋ ๋ ๋ชจ์๋ฆฌ ๋ถ์์์ ๋ฐ์ํ๋ ์๋ ฅ ๋ถ์ฐ์ ์ ๋ฆฌํ ๊ณก์ ์ ํํ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ ๋ด๋ถ ๋ฐ ์ธ๋ถ 2๊ฐ์ ์์ญ์ผ๋ก
๊ตฌ๋ณํ์ฌ ์๋ก ๊ฐ์ญ๋์ง ์๋๋ก ํ์๋ค. ์ธ๋ถ ๋ฐฉ์ฌํ ๋ ์ ๋๋น๋ ์ ํ ์์ํด์์ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ๊ท ์ด๋ค์ ์ต๋ ๋ถ์ฐ ๋์ด์ธ 60 mm๋ก ์ค์ ํ์๋ค. ๋ด๋ถ
๋ฐฉ์ฌํ ๋ ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋๋น๋ ์ธ๋ถ ๋ฐฉ์ฌํ ๋ ์ ๋๋น ๋ณด๋ค ์์ 30 mm์ผ๋ก ํ์๋ค. ๋ชจ๋ ๋ฐฉ์ฌํ ๋ ์์๋ ์ถฉ์ง ๊ตฌ๋ฉ์ ๋์ด ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ถ๋ฆฌ๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง
์๋๋ก ํ์๋ค. ๋๊ฐ ๋ฐฉํฅ์๋ ์ฒ ๊ทผ๊ณผ์ ์ฉ์ดํ ๊ฒฐ์ ๋ฐ ์์ ์ ์ธ ์ค์น๋ฅผ ์ํด 1 mm ํญ์ ํ์ด ํ์ฑ๋ ์ง๋ฆ 7 mm ๋ฐ ๊ธธ์ด 240 mm์ ์ํตํ
๋ง๋๋ฅผ ๊ตฌ์ฑํ์๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ ์๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ๋ฉด๋ถ์์๋ถํฐ ๊ท ์ด ๋ฐ์์ ์ต์ํํ๊ณ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ ์ง์ ๋ ์ ์ดํ๋ ๊ฒ์
๊ณ ๋ คํ์๋ค.
Fig. 1 Details of the developed crack control strips
๋๋ถ์ด ์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๋ฐ์ํ๋ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด ์ ์ด์ ํจ๊ป ๋ฐ์๋ ๊ท ์ด์ ์น์ ๋ฅผ ์ํด ์น์ ์์ฌ๋ฅผ ์ ์ฉํ ์๊ธฐ์น์ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ๋ ๊ฒํ ํ์๋ค(Fig. 1(b)). ๊ท ์ด ์น์ ์์ฌ๋ฅผ ์ํด Yoon et al.(2022) ๋ฐ Hwang et al.(2021)์ ์ํด ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ท ์ด์น์ ํ์ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๋ฅผ ๋ฐฐํฉํ๊ณ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์ ์ค์นํ์๋ค. ๊ท ์ด์น์ ํ์ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด
๋ฐฐํฉ ์ ํผํฉ๋๋ ๊ท ์ด์น์ ์์ฌ๊ฐ ๋ฏน์์ ์ํด ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์์์ ์
๊ฑฐ๋ ๋ฐฐํฉ์์ ๋ฐ์ํ์ฌ ์ํํ๋ ํ์์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๊ณ ์๋์๋ค. ๊ท ์ด์น์
ํ์ ์์ฌ๋ ๋์ฒด์ ์ผ๋ก ์์ฒด๊ด๋ฌผํ์ฑ์ ๋ฐํ
๋ฆฌ์ ๋๋ ์๋ฉํธ๊ณ ์ฌ๋ฃ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ ์๋๋๋ฐ, ์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํ๋ผ์ด์ ์, ๊ณ ๋ก์ฌ๋๊ทธ ๋ฑ์ ์๋ฉํธ๊ณ ์ฌ๋ฃ๋ฅผ
์ด์ฉํ์ฌ ์ ์๋ ๊ท ์ด์น์ ํ์ ์ด์ฉํ์๋ค(Yoon et al., 2022). Table 1์๋ ๊ท ์ด์น์ ํ์ ํฌํจํ๋ ๊ณ ๊ฐ๋ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์ ๋ฐฐํฉ์์ธ๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ค. ๊ท ์ด ์น์ ๊ณ ๊ฐ๋ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ๋ฐฐํฉ์์ ๊ท ์ด์น์ ํ์ ๊ณจ์ฌ ๋ถํผ์ 20%๋ฅผ ์นํํ์ฌ
ํผํฉ๋๋ค. ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด์์ ๋ฌผ-์๋ฉํธ๋น(water to binder ratio, W/B) ๋ฐ ์๊ณจ์ฌ-๊ฒฐํฉ์ฌ๋น(sand to binder ratio, S/B)๋
๊ฐ๊ฐ 35% ๋ฐ 2.0์ด๋ค. ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด ๋ฐฐํฉ ์ ๊ฒฐํฉ์ฌ์๋ ๋ณดํตํฌํ๋๋์๋ฉํธ(ordinary portland cement, OPC), ํ๋ผ์ด์ ์(fly
ash, FA), ์ค๋ฆฌ์นด ํธ(silica fume, SF) ๋ฐ ์ฌ์ ํํ ํด๋ฆฌ๋จธ ๋ถ๋ง์ด ์ด์ฉ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ค ์ฌ๋ฃ์ ํผํฉ๋น์จ์ ๊ฐ๊ฐ 72%, 15.3%,
2.7% ๋ฐ 10%์ ์ง๋๋น๋ก ํ์๋ค. ๋ํ ํก์์จ์ด 3.8%์ธ ๋์ผ๋ก ์ฌ์ (nylon fiber)๋ฅผ 0.5% ์ฒด์ ๋น๋ก ํผ์
ํ์ฌ ๊ท ์ด๋ฉด์์ ๊ฐ๊ต์ญํ ์
ํตํด ์น์ ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ์ ๋ํ์๋ค. ์๊ธฐ์น์ ํ์ด ํผ์
๋ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์ ๋ฐฉ์ฌํ ์์ญ์ ํ์ค๋๋๋ก ์ ์๋ ๊ฑฐํธ์ง์ ํตํด ํ์ค๋จ์ผ๋ก์ ๊ณต์ฅ์ ์
ํ์๋ค.
Table 1 Mixing proportion of the self-healing mortar
W/B
(%)
|
S/B
|
Binder composition (%)
|
Volume fraction of fiber(%)
|
Replacement ratio of self-healing pellets
(% by sand volume)
|
OPC
|
FA
|
SF
|
Polymer
|
35
|
2.0
|
72
|
15.3
|
2.7
|
10
|
0.5
|
20
|
3. ์ค ํ
3.1 ์ํ์ฒด ์์ธ
๊ท ์ด์ ์ด ๋ ๊ฐ ์ค์น๋ ์ถ์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ํ์ค ์ฌํ ์คํ์ ์ฃผ์ ๋ณ์๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ ์ ์ดํ๊ธฐ ์ํ ๋ณด๊ฐ์ฌ ์ข
๋ฅ์ด๋ค(Fig. 2). ์ํ์ฒด C๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ณด๊ฐ์ฌ๊ฐ ์๋ ๊ธฐ์ค ๋ฒฝ์ฒด์ด๋ค. ์ํ์ฒด D๋ ์ผ๋ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ 45ยฐ ๊ฐ๋์ ๊ฒฝ์ฌ๋ณด๊ฐ๊ทผ(D 13)์ด ๋ฐฐ๊ทผ๋
๋ฒฝ์ฒด์ด๋ค. ์ํ์ฒด P๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์๋ ฅ๋ถ์ฐ๊ณก๋ฉดํ์ด ์ค์น๋ ๋ฒฝ์ฒด์ด๋ค. ์๋ ฅ๋ถ์ฐ๊ณก๋ฉดํ์ ๊ฒฝ์ฐ G์ฌ์ ์ ํ(๊ท๊ฒฉ 15)์ ์ด์ฉํ์๋ค. ์ํ์ฒด T1๋
์ด ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ (Type 1)๊ฐ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์ ์ค์น๋ ๋ฒฝ์ฒด์ด๋ค. ์ํ์ฒด T2๋ ๊ท ์ด์น์ ๊ธฐ๋ฅ์ฑ์ ๊ฐ๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ (Type 2)๊ฐ
์ค์น๋ ๋ฒฝ์ฒด์ด๋ค.
Fig. 2 Details of downsized wall specimens with opening
๊ฐ๊ตฌ๋ถ๋ฅผ ๊ฐ๋ ์ถ์ ๋ฒฝ์ฒด ์ํ์ฒด์ ๋จ๋ฉด ๋ฐ ์ฒ ๊ทผ ๋ฐฐ๊ทผ ์์ธ๋ Fig. 3์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๋ชจ๋ ์ํ์ฒด์ ๋จ๋ฉด ํฌ๊ธฐ ๋ฐ ์์งยท์ํ ์ฒ ๊ทผ ๋ฐฐ๊ทผ์์ธ๋ ๋์ผํ๊ฒ ์๋ค. ์ํ์ฒด์ ๊ธธ์ด๋ 1,100 mm, ๋์ด๋ 1,100 mm ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ
๋๊ป๋ 150 mm์ด๋ค. ์ํ์ฒด ์ค์์๋ ํฌ๊ธฐ๊ฐ 400 mm ร 400 mm์ธ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ๋ฅผ ์ค์นํ์๋ค. ๋ฒฝ์ฒด์ ์์ง ๋ฐ ์ํ์ฒ ๊ทผ์ ์ง๊ฒฝ์ด 10 mm์ธ
์ดํ์ฒ ๊ทผ์ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ฐฐ๊ทผ ๊ฐ๊ฒฉ์ ๋ชจ๋ 240 mm์ด๋ค. ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ์์๋ ์์งยท์ํ ์ฒ ๊ทผ์ผ๋ก์ ๊ฑด์ถ๊ตฌ์กฐ๊ธฐ์ค(KBC 2016, 2016)์ ๋ฐ๋ผ
์ง๊ฒฝ์ด 16 mm์ธ ์ดํ์ฒ ๊ทผ์ ์ถ๊ฐ ๋ฐฐ๊ทผํ์๋ค.
Fig. 3 Section dimensions and reinforcement arrangement of specimens (all dimensioins are in mm)
3.2 ์ฌ๋ฃ
๊ท ์ด์ ์ด ๋ ๋ ํด๋ฆฌํ๋กํ๋ (poly propylene, PP) ๋ฐ ํด๋ฆฌ ์ํธ๋ (poly ethylene, PE)์ ํผํฉ ์์ฌ๋ก ์ ์๋์๋ค. ํ๋ผ์คํฑ
์ธ์ฅ๊ฐ๋์ํ ๋ฐฉ๋ฒ(ASTM D 638, 2000)์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์์ฌ์ ์ธ์ฅ๊ฐ๋ ๋ฐ ํ์ฑ๊ณ์๋ ๊ฐ๊ฐ 39 MPa ๋ฐ 2604 MPa์ด๋ค. ๋๋ถ์ด ์ด๋ค ์์ฌ๋ KS F 2821(2018)์ ๋ดํ์ฑ ์ํํ๊ฐ์์๋ 4% ์ดํ์ ์ธ์ฅ๊ฐ๋ ๊ฐ์์จ์ ๋ณด์๋ค. ์๋ ฅ๋ถ์ฐ๊ณก๋ฉดํ์ PP ํฉ์ฑ์์ง์์ฌ์ด๋ฉฐ, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ ์ฉ๋๋ ์ ํ์ ํ์ฑ๊ณ์ ๋ฐ ๋ฐ๋๋
๊ฐ๊ฐ 1200 MPa ๋ฐ 1.2 ton/ใฅ์ด๋ค.
Table 2์๋ ์ถ์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ํ์ฒด ์ ์์ ์ฌ์ฉ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ฐฐํฉํ๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ W/B ๋ฐ ์๊ณจ์ฌ์จ(sand to aggregate volume
ratio, S/a)๋ ๊ฐ๊ฐ 50% ๋ฐ 52.7%์ด์๋ค. ์ํ์ฒด ๊ฐ๋ ฅ ์ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์์ถ๊ฐ๋($f_{ck}$)๋ 28.6 MPa๋ก ์ธก์ ๋์๋ค. ๋ฒฝ์ฒด
์ ์์ ์ฌ์ฉ๋ ์ฒ ๊ทผ์ ์ญํ์ ํน์ฑ์ Table 3์ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ฒ ๊ทผ์ ์ง๊ฒฝ 10 mm, 13 mm ๋ฐ 16 mm์ ์ดํ์ฒ ๊ทผ์ด ์ด์ฉ๋์๋ค. ์ฒ ๊ทผ์ ํญ๋ณต๊ฐ๋ ๋ฐ ํ์ฑ๊ณ์๋ ์ง๊ฒฝ 10 mm์ธ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ๊ฐ
350 MPa ๋ฐ 200,000 MPa์ด๋ค. ์ง๊ฒฝ 13 mm ๋ฐ ์ง๊ฒฝ 16 mm ์ฒ ๊ทผ์ ํญ๋ณต๊ฐ๋๋ 490 MPa๋ก ๋์ผํ๋ฉฐ, ํ์ฑ๊ณ์๋ ๊ฐ๊ฐ 190,000
MPa ๋ฐ 210,000 MPa์ด์๋ค.
Table 2 Concrete mixture proportions
$f_{cd}$
(MPa)
|
$f_{ck}$
(MPa)
|
W/B
(%)
|
S/a
|
Unit weight (kg/ใฅ)
|
W
|
OPC
|
FA
|
S
|
G
|
24
|
28.6
|
50
|
52.7
|
168
|
292
|
40
|
945
|
830
|
Note : $f_{cd}$= designed compressive strength of concrete, $f_{ck}$= measured compressive
strength of concrete, W/B = water-cement ratio by weight,
S/a = fine aggregate-to-total aggregate ration by volume, W = water, OPC = ordinary
portland cement, FA = fly ash, S = sand, and G = gravel.
Table 3 Mechanical properties of deformed steel bars
Diameter
(mm)
|
Yield strength
(MPa)
|
Tensile strength
(MPa)
|
Elastic modulus
(MPa)
|
Yield
strain
|
10
|
350
|
420
|
200,000
|
0.0018
|
13
|
450
|
610
|
190,000
|
0.0023
|
16
|
490
|
610
|
210,000
|
0.0023
|
3.3 ๊ฐ๋ ฅ ์์ธ
Fig. 4์๋ ์ถ์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ฒฝ์ฒด์ ๊ฐ๋ ฅ์์ธ๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ค. ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์์ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด ์ ๋๋ฅผ ์ํ์ฌ ์ํ์ฒด ๋๊ฐ์ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๊ฐ๋ ฅํ์๋ค(Hong et al., 2012). ๊ฐ๋ ฅ์ 10,000 kN ยฑ 5% ์ฉ๋ ์ค์ผ์ญ์ ์ด์ฉํ์๋ค. ์ค์ผ์ญ ํ๋ถ์๋ ๊ฐ๋ ฅ ํ์ค์ ์ธก์ ํ๊ธฐ ์ํด 10,000 kN ์ฉ๋์ ์์ถ ๋ก๋์
๋ฐ
ํธ์ฌ์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํ ํ์ง๋ฅผ ์ค์นํ์๋ค. ๊ฐ๋ ฅ์ ๋ถ๋น 0.5 mm์ ์๋๋ก ๋ณ์ ์ ์ดํ์๋ค. ํ์ค์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ณํ์ ์ธก์ ํ๊ธฐ ์ํด ์ํ์ฒด ์ํ
๋ฐ ์ข์ฐ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก 300 mm ์ฉ๋์ ๋ณ์๊ณ(Linear variable differential transformer, LVDT)๊ฐ ์ค์น๋์๋ค. ์ฝํฌ๋ฆฌํธ
ํ๋ฉด์ ๊ท ์ด ํญ์ ์ธก์ ํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ยทํ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์๋ ๋ชจ์๋ฆฌ๋ก๋ถํฐ 25 mm ๋จ์ด์ง ์์น์ ๊ท ์ด ๊ฒ์ด์ง๋ฅผ ์ค์นํ์๋ค. ํํธ, ๊ท ์ด์ ์ด๋ฅผ ์ํ
๋ณด๊ฐ์ฌ๋ค์์ ๋ณํ๋ฅ ์ง์ ์ ์ธก์ ํ๊ธฐ ์ํ ๊ฒ์ด์ง๋ ์ค์นํ์ง ์์๋ค.
๊ท ์ด์น์ ์์ฌ๊ฐ ์ ์ฉ๋์ง ์์ ์ํ์ฒด(C, D, P, T1, T2)๋ ์ต๋ ๋ด๋ ฅ($P_{n}$)์ดํ $P_{n}$์ 80%๊น์ง ๊ฐ๋ ฅ์ ์ค์ํ์๋ค.
๊ท ์ด ์น์ ์์ฌ๊ฐ ์ ์ฉ๋ ์ํ์ฒด(T2)๋ ๊ท ์ด์น์ ์์ฌ์ ์ํ ๊ท ์ด๋ถ์ ํ๋ณต์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํ์ธํ๊ธฐ ์ํด ๊ท ์ด๋ฐ์ ์์ ๊น์ง ๊ฐ๋ ฅํ ํ ํ์ค์ ์ ๊ฑฐํ์ฌ 28์ผ๊ฐ
์ด์ ์์ํ์๋ค. ์ดํ ํด๋น ์ํ์ฒด์์ ๊ท ์ด์น์ ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ดํํ๋ฏธ๊ฒฝ ์ดฌ์์ ํตํด ํ์ธํ๊ณ ์ฌ๊ฐ๋ ฅ ํ์๋ค.
4. ๊ฒฐ๊ณผ ๋ถ์
4.1 ๊ท ์ด์ง์ ๋ฐ ํ๊ดด๋ชจ๋
๊ฐ๊ตฌ๋ถ๊ฐ ์๋ ๋ฒฝ์ฒด์ ํ๊ดด๋ชจ๋๋ฅผ Fig. 5์ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ณด๊ฐ์ฌ๋ค์ด ์ํ์ฒด ํ๊ดด๋ชจ๋ ๋ฐ ๊ท ์ด๋ถ์ฐ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๋ฏธ๋ฏธํ์๋ค. ๋ชจ๋ ์ํ์ฒด์ ์ด๊ธฐ๊ท ์ด์ ์๋ถ๊ฐ๋ ฅ ์ง์ ๋ฐ ํ๋ถ์ง์ง
์ง์ ์์ ์ข
๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๋ฐ์ํ์๋ค. ์ดํ ์ข
๋ฐฉํฅ ๊ท ์ด์ ํ์ค์ ์ฆ๊ฐ์ ํจ๊ป ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ๋ฅผ ํฅํ์ฌ ๋น ๋ฅด๊ฒ ์ง์ ํ์๋ค. ํ์ค์ ์ฆ๊ฐ์ ํจ๊ป ์ํ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก
๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๊ท ์ด์ด ๋ฐ์ํ์๋ค. ์ต๋ ๋ด๋ ฅ ์์ ์์ ๊ฐ๋ ฅ์ ๊ณผ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ๊ฐ ์ฐ๊ฒฐ๋๋ ๊ฒฝ์ฌ ์คํธ๋ฟ์ ๋ฐ๋ผ ๊ท ์ด์ด ๋ฐ์ํ์๋ค. ์ต๋ ๋ด๋ ฅ ์ดํ์๋
์ด ๊ฒฝ์ฌ ์คํธ๋ฟ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฐ์ํ ๊ท ์ด ๋ฐ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์ํ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๋ฐ์ํ ๊ท ์ด์์ ํ๊ดด๊ฐ ์ง์ค๋์๋ค.
Fig. 5 Typical crack propagation around opening
4.2 ํ์ค-๋ณํ๋ฅ ๊ด๊ณ
Fig. 6์๋ ํ์ค ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ํ์ฒด์ ์์ง ๋ฐ ์ํ ๋ณํ๋ฅ ์ ์ง์ ์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ ์ฃผ๋ณ์ ์์ง ๋ฐ ์ํ ๋ณํ๋ฅ ์ LVDT์์ ์ธก์ ํ ๋ณํ์
LVDT ์ค์น ๊ตฌ๊ฐ์ผ๋ก ๋๋์ด ์ฐ์ ํ์๋ค. ๋ชจ๋ ์ํ์ฒด์ ํ์ค-๋ณํ๋ฅ ๊ด๊ณ๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์ข
๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๊ท ์ด์ด ๋ฐ์ํ๊ธฐ ์ ๊น์ง ์ ํ๊ฑฐ๋์ ๋ณด์๋ค.
์ด ๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ ๋ณด๊ฐ์ฌ๋ค์ด ์ํ์ฒด์ ์ ํ ๊ฐ์ฑ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๋ฌด์ํ ๋ง ํ์๋ค. ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์ข
๋ฐฉํฅ ๊ท ์ด์ ๋ฐ์๊ณผ ํจ๊ป ์์ง ๋ฐ ์ํ ๋ณํ๋ฅ ์
๊ธ๊ฒฉํ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ด๋ ์์ง ๋ฐ ์ํ ๋ณํ๋ฅ ์ ์ฆ๊ฐ ๊ธฐ์ธ๊ธฐ์ ๋ํ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ ๋ณด๊ฐ์ฌ๋ค์ ์ํฅ์ ๋ฏธ๋ฏธํ์๋ค. ํ์ค์ ์ฆ๊ฐ์ ํจ๊ป ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์
ํก๋ฐฉํฅ ๋ฐ ๊ฐ๋ ฅ์ ๊ณผ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ๊ฒฝ์ฌ ์คํธ๋ฟ์์ ๊ท ์ด์ด ๊ธ๊ฒฉํ ์ง์ ํ๋ฉด์ $P_{n}$์ ๋๋ฌํ์๋ค. ์ต๋ ๋ด๋ ฅ ๋๋ฌ ์ดํ์๋ ํ์ค์ด
๊ธ๊ฒฉํ๊ฒ ๊ฐ์ํ๋ ์ทจ์ฑํ๊ดด ๋ชจ๋๋ฅผ ๋ณด์๋ค.
Fig. 6 Axial load-strain curves of wall specimens
Fig. 7 Volume change ratio around opening as a function of the applied loads
์ํ์ฒด T2๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๋ฐ์ํ ๊ท ์ด๋ค์ ์น์ ํ ํ ์ฌ๊ฐ๋ ฅ ํ ๊ฒฝ์ฐ์ด๋ค. ๊ท ์ด์น์ ํ ํ์ค-๋ณํ๋ฅ ๊ด๊ณ๋ ์ข
๋ฐฉํฅ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ์์ ์ํ์ฒด T1์
๋น์ทํ ๊ฑฐ๋์ ๋ณด์๋ค. ์ฆ, ์ด๊ธฐ ์ ํ ๊ฑฐ๋์์์ ๊ธฐ์ธ๊ธฐ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ ๊ท ์ด ๋ฐ์ ํ ๊ฐ์ฑ ์ ํ ๊ธฐ์ธ๊ธฐ ๋ฑ์์ ๋ค๋ฅธ ์ํ์ฒด๋ค๊ณผ ๋น์ทํ ๊ฑฐ๋์
๋ณด์๋ค. ์ด๋ ์น์ ๋ ๊ท ์ด๋ค์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๋ถ์ฌ ๊ฐ์ฑ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น์ง ์์์ ์๋ฏธํ๋ค.
Fig. 7์๋ ํ์ค ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ๋ณ์์์ ์ฒด์ ๋ณํ์จ์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์ฒด์ ๋ณํ์จ($e$)์ ์ํ์ฒด ๋๊ป ๋ฐฉํฅ์์ ๋ณํ๋ฅ ์ ์ข
๋ฐฉํฅ ๋ณํ๋ฅ ๊ณผ
ํฌ์์ก ํจ๊ณผ๋ฅผ ํจ๊ป ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๋ค์ ์์ ํตํ์ฌ ์ฐ์ ํ์๋ค.
์ฌ๊ธฐ์, $\varepsilon_{x}$์ $\varepsilon_{y}$๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ๋ณ์์ ๊ฐ๊ฐ ํก๋ฐฉํฅ ๋ณํ๋ฅ ๊ณผ ์ข
๋ฐฉํฅ ๋ณํ๋ฅ ์ ์๋ฏธํ๋ฉฐ, $\nu$๋
ํฌ์์ก๋น์ด๋ค. ์ํ์ฒด์ ํฌ์์ก๋น๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ํฌ์์ก๋น์ธ 0.167์ ์ ์ฉํ์๋ค(Huang et al., 2022). ๋ชจ๋ ์ํ์ฒด์์ ๊ฐ๋ ฅ
์ด๊ธฐ์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ์์ $e$์ ๊ฐ์ํ์๋ค. ์ด๋ ์ฒด์ ์ ๊ฐ์์จ์ ๋ฌด๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๊ฒฝ์ฌ๋ณด๊ฐ์ฒ ๊ทผ์ด ๋ฐฐ๊ทผ๋ ์ํ์ฒด๋ค์์ ์ปธ๋ค. ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ์ํ ๊ท ์ด์
๋ฐ์๊ณผ ํจ๊ป ์ฒด์ ๊ฐ์์จ์ ๋์ฑ ์ปค์ง๋๋ฐ, ์ด๋์๋ ๋ฌด๋ณด๊ฐ ๋ฐ ๊ฒฝ์ฌ๋ณด๊ฐ์ฒ ๊ทผ์ด ๋ฐฐ๊ทผ๋ ์ํ์ฒด๋ค์์ ๋์ฑ ํ์ ํ์๋ค. ์ดํ $P_{n}$์ ์ฝ 70 ~
85% ํ์ค์์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ๋ณ ์ฒด์ ์ ๋ณํ๋ ๊ฐ๋ ฅ์ ๊ณผ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์คํธ๋ฟ์์์ ๊ท ์ด ํญ ์ฆ๊ฐ๋ก ์์ถ์์ ํฝ์ฐฝ์ผ๋ก ๋ณํ๊ธฐ ์์ํ์์ผ๋ฉฐ,
$P_{n}$์ ์ฝ
97% ~ 99% ์์ค์์ ์ฒด์ ํฝ์ฐฝ๋ณํ์ ๋ณด์๋ค. ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ์์ ์ฒด์ ์์ถ ๋ณํ๋ฅ ๋ฐ ํฝ์ฐฝ ๋ณํ๋ฅ ์ ๋ณํ๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ (T1, T2)๊ฐ ์ค์น๋
์ํ์ฒด์์ ๊ฐ์ฅ ์๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ํนํ ๊ท ์ด ์น์ ํ ์ฌ๊ฐ๋ ฅํ ์ํ์ฒด T2์์ ์ฒด์ ๋ณํ์จ๋ ์ํ์ฒด T1๊ณผ ๋น์ทํ ์์ค์ผ๋ก์ ๋ค๋ฅธ ์ํ์ฒด๋ค์ ๋นํด ๋ฎ์๋ค.
๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ด ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์ํ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ๋ณ์ ์ฒด์ ๋ณํ ์ ์ด์๋ ๊ฒฝ์ฌ๋ณด๊ฐ๊ทผ ๋ฐ ์๋ ฅ๋ถ์ฐ๊ณก๋ฉดํ์ ๋นํด ํจ์จ์ ์ด์๋ค.
4.3 ๊ท ์ด ๋ฐ ์ต๋๋ด๋ ฅ
Fig. 8์๋ ๊ฐ ์ํ์ฒด์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์์ ์ด๊ธฐ ๊ท ์ด๋ด๋ ฅ($P_{cr}$) ๋ฐ $P_{n}$์ ๋น๊ต๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ํ์ฒด C๋ ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ $P_{cr}$
๋ฐ $P_{n}$์ ๋ณด์๋ค. ์ํ์ฒด T1์ $P_{cr}$ ๋ฐ $P_{n}$์ ์ํ์ฒด D์ ๋นํด ๊ฐ๊ฐ 1.12๋ฐฐ ์ 1.01๋ฐฐ ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ํ์ฒด P์
๋นํด์๋ ๊ฐ๊ฐ 1.17๋ฐฐ ์ 1.09๋ฐฐ ๋์๋ค. ์ด ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์ $P_{cr}$์ ๊ธฐ์กด ๊ธฐ์ ๋ค์ ๋นํด ํฅ์์ํจ ๋ฐ๋ฉด,
$P_{n}$ํฅ์์๋ ๋๋ฑ ์์ค์ผ๋ก ํ๊ฐ๋์๋ค. ํํธ ๊ท ์ด ์น์ ํ ์ฌ๊ฐ๋ ฅํ ์ํ์ฒด T2์ $P_{cr}$ ๋ฐ $P_{n}$์ ๋ค๋ฅธ ์ํ์ฒด๋ค์ ๋นํด
๋์๋๋ฐ, ์ํ์ฒด T1์ ๋นํด ๊ฐ๊ฐ 1.11๋ฐฐ์ 1.05๋ฐฐ ๋์๋ค. ์ด๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์ ์ค์น๋ ๊ณ ๊ฐ๋ ๊ท ์ด์น์ ๋ชจ๋ฅดํ๋ฅด๊ฐ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๊ท ์ด์ ์ด
๋ฐ ๋ด๋ ฅํฅ์์ ๊ธฐ์ฌํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 8 Initial cracking and peak loads of specimens
4.4 ํ์ค-๊ท ์ด ํญ ๊ด๊ณ
Fig. 9์๋ ํ์ค์ง์ ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๊ท ์ด ํญ์ ์ง์ ์ ๋ํ๋ด์๋ค. Fig. 10์๋ ๊ฐ ์ํ์ฒด์ ํ์ค๋จ๊ณ์์ ๊ท ์ด ํญ ๊ฐ์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์์ ๊ท ์ด ํญ์ ์ง์ ์ ๊ท ์ด์ ๋ฐํ๊ณผ ํจ๊ป ๊ธ๊ฒฉํ ์ฆ๊ฐํ๋๋ฐ, ์ด ๋ ๊ทธ ์ฆ๊ฐ
๊ธฐ์ธ๊ธฐ๋ ์ํ์ฒด T1 ๋ฐ T2์์ ๋์๋ค. ์ฆ, ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๊ท ์ด ํญ์ ์ง์ ์ ์ํ์ฒด T1 ๋ฐ T2์์ ์์๋ค. ์ต๋ ๋ด๋ ฅ์ 60% ์์ค์์
๋ชจ๋ ์ํ์ฒด๋ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ ๊ท ์ด ํญ์ด 0.2 mm ์ดํ๋ก ์์๋๋ฐ, ์ด ๋ ๊ทธ ํฌ๊ธฐ์ ๋ํ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ ๊ท ์ด ์ ์ด ๋ณด๊ฐ์ฌ๋ค์ ์ํ ์ํฅ์ ๋ฏธ๋ฏธํ์๋ค.
์ต๋ ๋ด๋ ฅ์ 80% ์์ค์์ ์ธก์ ๋ ๊ท ์ด ํญ์ ์ํ์ฒด T1์ ๊ฒฝ์ฐ ์ํ์ฒด D ๋ฐ P์ ๋นํด ๊ฐ๊ฐ 35.10%์ 46.73% ๋ฎ์๋ค. ์ต๋ ๋ด๋ ฅ์์๋
์ํ์ฒด T1์์ ์ธก์ ๋ ์ต๋ ๊ท ์ด ํญ์ ์ํ์ฒด D ๋ฐ P์ ๋นํด ๊ฐ๊ฐ 48.22%์ 48.41% ๋ฎ์๋ค. ๊ท ์ด ์น์ ํ ์ฌ๊ฐ๋ ฅํ ์ํ์ฒด T2๋ ์ํ์ฒด
T1์ ๋นํด์๋ ๋ฎ์ ๊ท ์ด ํญ ์ง์ ์ ๋ณด์๋ค. ์ํ์ฒด T2์์ ์ธก์ ๋ ์ต๋ ๊ท ์ด ํญ์ ์ํ์ฒด T1์ ๋นํด $P_{n}$์ 80% ๋ฐ $P_{n}$์์ค์์
๊ฐ๊ฐ 11.84%์ 15.19% ๋ฎ์ ๊ฐ์ ๋ณด์๋ค. ๋ํ ์ํ์ฒด T1 ๋ฐ T2๋ $P_{n}$์ 80% ์์ค๊น์ง ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๊ท ์ด ํญ์ 0.3
mm ์ดํ๋ก ์ ์ดํ์๋ค.
Fig. 9 Crack width propagation at the opening corner as a function of the applied loads
Fig. 10 Crack width at the opening corner at different loading levels
4.5 ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์ค์น ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์ ๊ท ์ด์น์ ํน์ฑ
๊ท ์ด ์น์ ์์ฌ๊ฐ ์ ์ฉ๋ ๋ ๋ฅผ ์ค์นํ ์ํ์ฒด์ ๊ฐ๋ ฅ ์ดํ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์ ๋ฐ์ํ ๊ท ์ด ํญ์ ํ๋ฏธ๊ฒฝ ์ดฌ์ ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ Fig. 11์ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ต์ด ๊ฐ๋ ฅ ์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๊ท ์ด์ง์ ๊ธธ์ด๋ ์ฝ 100 mm๋ก์ ๊ทธ ํ๊ท ํญ์ 0.26 mm ์์ค์ด์๋ค. ๊ท ์ด ๋ฐ์ ํ 28์ผ๊ฐ์
์์ ํ์๋ ๊ท ์ด ๋ฉด์ ๋ฐ๋ผ ์น์ ์์ฑ๋ฌผ์ด ํ์ฑ๋๋ฉด์ ๊ท ์ด์น์ ๊ฐ ๋ํ๋ฌ๋ค. ์น์ ์์ฑ๋ฌผ์ ์ด๊ธฐ ๊ท ์ด๊ธธ์ด ์ ์ฒด์์ ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์น์ ํ ๊ท ์ด ํญ๋ ์ฝ
0 mm๋ก ์ธก์ ๋์๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ด๊ธฐ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๋ฐ์ํ ๊ท ์ด์ ์น์ ํ์ ์์ฉ์ ํตํ์ฌ ๋ณต๊ตฌ๋์๋ค. ๋๋ถ์ด ํ์ค-๊ท ์ด ํญ ๊ด๊ณ์์ ๋ํ๋ด์๋ฏ์ด
์น์ ํ ๋ด๋ ฅ์ ํฅ์ ๋ฐ ๊ท ์ด ํญ์ ์ง์ ์ ์ด๋ ๋ค๋ฅธ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ณด๊ฐ์ฌ๋ค์ ๋นํด ์ฐ์ํจ์ ๋ณด์๋ค.
Fig. 11 Typical images for crack healing in specimen T2
5. ๊ฒฐ ๋ก
์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ถ์ ๋ฒฝ์ฒด์ ๋ด๋ ฅ ๋ฐ ๊ท ์ด์ ์ด ์ธก๋ฉด์์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์ ์ฌ์ธ์ฅ ๊ท ์ด์ ์ด๋ฅผ ์ํ์ฌ ์ ์๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ์ ํจ์จ์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ณ ๊ธฐ์กด ๊ฒฝ์ฌ๋ณด๊ฐ์ฒ ๊ทผ
๋ฐ ์๋ ฅ๋ถ์ฐ๊ณก๋ฉดํ ๊ธฐ์ ๋ค๊ณผ ๋น๊ตํ์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๋ก ์ ์ป์๋ค.
1) ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ์ฃผ์์ ์ฒด์ ์์ถ ๋ณํ๋ฅ ๋ฐ ํฝ์ฐฝ ๋ณํ๋ฅ ์ ๋ณํ๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ๊ฐ ์ค์น๋ ์ํ์ฒด์์ ๊ฐ์ฅ ์๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค.
2) ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ๊ฐ ์ค์น๋ ์ํ์ฒด T1์ ์ด๊ธฐ ๊ท ์ด๋ด๋ ฅ($P_{cr}$) ๋ฐ ์ต๋ ๋ด๋ ฅ($P_{n}$)์ ๊ฒฝ์ฌ๋ณด๊ฐ์ฒ ๊ทผ์ด ๋ฐฐ๊ทผ๋ ์ํ์ฒด D์ ๋นํด ๊ฐ๊ฐ
1.12๋ฐฐ์ 1.01๋ฐฐ ๋์์ผ๋ฉฐ, ์๋ ฅ๋ถ์ฐ๊ณก๋ฉดํ์ด ์ค์น๋ ์ํ์ฒด P์ ๋นํด์๋ ๊ฐ๊ฐ 1.17์ 1.09๋ฐฐ ๋์๋ค.
3) ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์ ๊ท ์ด ํญ์ ์ง์ ์ ์ํ์ฒด D ๋ฐ P์ ๋นํด ์ํ์ฒด T1์์ ์์๋ค. ์ต๋ ๋ด๋ ฅ์ 80% ์์ค์์ ๊ท ์ด ํญ์ ์ํ์ฒด T1์ ๊ฒฝ์ฐ
์ํ์ฒด D ๋ฐ P์ ๋นํด ๊ฐ๊ฐ 35.0%์ 46.7% ๋ฎ์๋ค.
4) ๊ท ์ด ์น์ ๊ธฐ๋ฅ์ด ํฌํจ๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ๋ ์ถ์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ฒฝ์ฒด์ ๊ท ์ด ๋ฐ $P_{n}$ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์์์ ๊ท ์ด์ง์ ์ ์ด ์ธก๋ฉด์์ ๊ฐ์ฅ ์ฐ์ํ
๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์๋ค.
5) ๊ท ์ด ์น์ ๊ธฐ๋ฅ์ด ํฌํจ๋ ๊ท ์ด์ ์ด ๋ ๋ฅผ ์ค์นํ ์ํ์ฒด์์ ๊ฐ๊ตฌ๋ถ ๋ชจ์๋ฆฌ์ ๋ฐ์๋ ์ฝ 0.26 mm ํญ์ ๊ท ์ด์ ์ฌ๋ น 28์ผ ๊ฒฝ๊ณผ ํ ์น์ ๋์๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ 2020๋
๋ ์ค์๋ฒค์ฒ๊ธฐ์
๋ถ์ ๊ธฐ์ ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ง์์ ์ํ ์ฐ๊ตฌ(๊ณผ์ ๋ฒํธ:S3035523)์ด๋ฉฐ, 2022ํ๋
๋ ๊ฒฝ๊ธฐ๋ํ๊ต ๋ํ์ ์ฐ๊ตฌ์์ฅํ์
์ฅํ๊ธ ์ง์์ ์ํ์ฌ ์ํ๋ ์ฐ๊ตฌ์.
References
ASTM D638, (2020), Standard Test Method for Tensile Properties of Plastics, American
Society for Testing and Materials, USA
Cho, S., Hwang, S. Y., Oh, D. X., Park, J. (2021), Recent progress in self-healing
polymers and hydrogels based on reversible dynamic BโO bonds: boronic/boronate esters,
borax, and benzoxaborole, Journal of Materials Chemistry, 9(26), 14630-14655.
KDS 14 20 00, (2021), Concrete Structure Design Criteria, Korea Concrete Institute,
Korea
KDS 14 20 50, (2021), Concrete Structure Reinforcement Detail Design Criteria, Korea
Concrete Institute, Korea
Kharat, A., Kulkarni, V. V. (2013), Stress concentration at openings in pressure vessels-A
review, International Journal of innovative research in science, engineering and technology,
15(2), 670-677.
KS F 2821, (2020), Standard Test Method for Change in Properties of Plastic Building
Materials Resulting from Weathering Resistance, Korea Standard Association, Korea
Lee, K. M., Kim, H. S., Lee, D. K., Shin, K. J. (2021), Self-healing performance evaluation
of concrete incorporating inorganic materials based on a water permeability test,
Materials, 14(12)
Powers, T. C. (1968), The thermodynamics of volume change and creep, Matรฉriaux et
construction, 1(6), 487-507.
Safiuddin, M., Kaish, A., Woon, C. O., Raman, S. (2018), Early-age cracking in concrete:
causes, consequences, remedial measures, and recommendations, Applied Sciences, 8(10)
Xing, F., Ni, Z., Tang, J., Deng, X., Zhu, G. Y., Han, N., Zhang, M. (2013), State
of the art for self-healing concrete, Journal of Shenzhen University Science and Engineering,
35(5), 486-494.
Yang, K. H. (2021), Analytical study of diagonal crack control strip in RC walls
with opening, Ministry of SMEs and Startups, Korea, Technical Report
Yoon, H. S., Lee, J. Y., Yang, K. H., Park, S. H. (2022), Evaluation of the crack
healing efficiency of mortar incorporating self-healing pellets based on cementitious
materials, Journal of the Architectural Institute of Korea, 38(4), 207-215.
Hong, S. G. (2012), Sine field crack prevention performance evaluation of stress-dispersion
curved plate, Structural Engineering Materials Lab of Seoul National University, Korea,
Technical Report