์ฅ๋ฌธ์
(Munseok Chang)
1iD
ํฉ์๊ท
(Sungyu Hwang)
1iD
๋ฐฐ์ฑ์ฐ
(Sungwoo Bae)
โ iD
-
(Ph.D. Student, Dept. of Electrical Engineering, Hanyang University, Korea)
Copyright ยฉ The Korean Institute of Illuminating and Electrical Engineers(KIIEE)
Key words
Battery energy storage system, Data-driven modeling, Digital twin, Electric vehicle charging facility, Electrolyzer, Hydrogen fueling facility, Physics-based modeling
1. ์ ๋ก
์ ์ฌ์ ์๋์ง, ์๋์ง ์ ์ฅ ์ฅ์น, ์ ๊ธฐ์ฐจ ๋ฑ ๋ถ์ฐ์๋์ง ์์์ด ์ง์์ ์ผ๋ก ๊ณํต์ ํตํฉ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์ด๋ฅผ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ ์ด, ์ต์ ํ, ์ด์ํ ์ ์๋ ๊ธฐ์ ์
์๊ตฌ๊ฐ ์ฆ๋๋๊ณ ์๋ค. ๋์งํธ ํธ์ ๊ธฐ์ ์ ๊ฐ์ ์ธ๊ณ์ ํ์ค์ด ๋ฐ์๋ ๋ชจ๋ธ์ ๊ตฌํํ์ฌ ๋ฏธ๋๋ฅผ ์์ธกํ๊ณ ๋๋น ํ ์ ์๊ฒ ํ๋ ์ ๋งํ ๊ธฐ์ ์ด๋ค[1]. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋์ฐ์๋๋น๋ฆฌํฐ๋ ํด์ ํ๋ ฅ ๋ฐ์ ์์ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๊ธฐ๋ฐ ๋์งํธ ํธ์ ๊ธฐ์ ์ ์ ์ฉํ์ฌ ์ธ๋ ฅ, ์ค๋น ๋ถํ๋ค์ ์กฐ๊ธฐ์ ์ค๋นํจ์ผ๋ก์จ ์ด์ ์ํฉ์
์ ์ํ ๋์ํ ์ ์๋๋ก ํ๊ณ ์๋ค[2].
๋์งํธ ํธ์ ๊ธฐ์ ์ ํฌ๊ฒ ์์(๋ฌผ๋ฆฌ) ๊ธฐ๋ฐ๊ณผ ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ชจ๋ธ๋ง ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋ ์ ์๋ค. ์์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๋์ ์ค๋น์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ , ํํ์ ๋์
ํน์ฑ์ ์ํ์ ์์์ผ๋ก ํํํ์ฌ ๋์งํธ ํธ์์ ๊ตฌ์ถํ๋ ๋ฐฉ์์ด๋ค. ๋ฐ๋ฉด, ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๊ณผ๊ฑฐ ์ด๋ ฅ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ํ์ต ๊ธฐ๋ฒ์
์ ์ฉํ์ฌ ์ค์ ์ ๊ฐ์ฅ ์ ์ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ๊ตฌํํ๋ ๋ฐฉ์์ด๋ค[2].
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ชจ๋ธ๋ง๊ณผ ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๋ชจ๋ ํ์ฉํ์ฌ ์ ์ฌ์์๋์ง ์์คํ
์ ์ ์ฉ๋ ์ ์๋ ๋ค ๊ฐ์ง ๋์ ์ค๋น์ ๋ํด ๋์งํธ ํธ์์ผ๋ก
๋ชจ๋ธ๋ง ํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค. ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์๋์ง ์ ์ฅ ์ฅ์น(BESS, Battery Energy Storage System)๋ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์
์ ์ ๊ธฐํํ
ํน์ฑ์ ๋ชจ์ฌํ ์ ์๋ ์์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฑ๊ฐํ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํฐ๋ฏธ๋ ์ ์์ ๋ํ ๋์งํธ ํธ์ ์ ํ๋๋ฅผ ํ๊ฐํ์๋ค.
์์ ํด ์ค๋น๋ ๋ฌผ์ ์ ๊ธฐ๋ถํด ํ์์ ์ ๊ธฐํํ ๋ฐ ์ด์ญํ์ผ๋ก ์ค๋ช
ํ ์ ์๋ ์์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฑ๊ฐํ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์ ์ฉํ๊ณ , ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ์ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๋ชจ๋ธ์ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก
๊ตฌ์ถํ์ฌ ์ถ๋ ฅ ์ ์์ ๋ํ ์ ํ๋๋ฅผ ํ๊ฐํ์๋ค.
์์ ์ถฉ์ ์ค๋น๋ ์์ ๊ธฐ์ฒด๊ฐ ๊ฐ๋ ์๋์ง์ ์ํํผ ๋ฐ์์ ์์ ์ ๋์ ๋ฐ์ํ๊ณ ์ ๊ธฐ์ฒด ๋ฐฉ์ ์์ ์ด์ฉํ ์์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์งํํ์๋ค. ์ดํ, ๋ฐ์ดํฐ
๊ธฐ๋ฐ์ ๋จธ์ ๋ฌ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์์ํฑํฌ์ ๋ด๋ถ ์๋ ฅ์ ๋ํ ์ ํ๋๋ฅผ ๋์ถํ์๋ค.
๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ์ ๊ธฐ์ฐจ ์ถฉ์ ์ค๋น์์๋ ์ ๊ธฐ์ฐจ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ์ ๋น์ ํ ์ถฉ์ ํ๋กํ์ผ์ ๋ชจ์ฌํ๊ณ ์ ์ ๊ธฐ์ ๋ฑ๊ฐํ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ๊ตฌํํ์๋ค. ๋๋ถ์ด, ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์ฉ๋, ์ถฉ์
์ํ, ์ถฉ์ ๊ธฐ ์ฉ๋์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ถฉ์ ๋ ํจํด์ ๋์ถํ๊ณ ์ด๋ฅผ ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋จธ์ ๋ฌ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ ํ๋๋ฅผ ํ๊ฐํ์๋ค.
2. ๋์งํธ ํธ์ ๋ชจ๋ธ๋ง
2.1 ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์๋์ง ์ ์ฅ ์ฅ์น
BESS๋ ์
์ ํํ๋ฐ์๊ณผ ์ ๊ธฐ์ ์ธ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ด๋ถ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ก ๋ชจ์ฌํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๋ฑ๊ฐํ๋ก ๋ชจ๋ธ๋ง ๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ฉํ์๊ณ , Fig. 1์ ๋ํ๋ด์๋ค.
Fig. 1. Equivalent-circuit model for BESS
Fig. 1์์ $V_{th}$๋ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์
์ ํฐ๋ฏธ๋ ์ ์(V), OCV๋ Open circuit voltage(V)๋ก ์
์ ์ถฉ์ ์ํ(SOC, State of
Charge)์์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ํํ, ๋ด๋ถ ์ ํญ $R_{0}$(ฮฉ)๋ ์ถฉ๋ฐฉ์ ์ ๋ฅ์ ๋ํด ์ฆ๊ฐ์ ์ธ ๋ฐ์(์๊ฐ์ ์ธ ๋ถ๊ทนํ์)์ ํํ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ $R_{i}$
๋ฐ $C_{i}$(RC-pairs)๋ ์ถฉ๋ฐฉ์ ์ ๋ฅ์ ๋ํ ์ ์์ ๊ณผ๋ ์๋ต์ ๋ชจ์ฌํ ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋งค์ปค๋์ฆ์ ์ค๋ช
ํ๊ธฐ ์ํ ๋ด๋ถ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ๊ด๊ณ๋
์(1)๊ณผ ์(2)์ ๊ฐ๋ค[3].
2.2 ์์ ํด ์ค๋น
์์ ํด ์ค๋น๋ ๋ฌผ์ ์ ๊ธฐ๋ถํดํ์ฌ ์์๋ฅผ ์์ฑํ๋ ์ฅ์น๋ก, ์ ํด์ง ์ข
๋ฅ์ ๋ฐ๋ผ ์์นผ๋ผ์ธ ์์ ํด, ์์ด์จ๊ตํ๋ง ์์ ํด, ๊ณ ์ฒด์ฐํ๋ฌผ ์์ ํด ๋ฑ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋๋ค[4]. ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์์นผ๋ผ์ธ ์์ ํด๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ์์ ํด ๋งค์ปค๋์ฆ์ ์ ๊ธฐํํ ๋ฐ ์ด์ญํ ํน์ฑ์ ๋ชจ์ฌํ๊ณ ์ ๋ฑ๊ฐํ๋ก๋ก ๋ชจ๋ธ๋งํ์ฌ Fig. 2์ ๋ํ๋ด์๋ค[5].
Fig. 2. Equivalent-circuit model for electrolyzer
Fig. 2์์ $V_{rev}$๋ ๊ฐ์ญ์ ์(V), $V_{cell}$๋ ์
์ ์ถ๋ ฅ์ ์(V)์ด๋ค. $R_{a}$ ๋ฐ $R_{c}$๋ ๊ฐ๊ฐ ์ ๊ทน(anode and
cathode)์ ์ ๊ธฐ์ ์ ํญ(ฮฉ)์ ํํ, $R_{e}$ ๋ฐ $R_{m}$์ ๊ฐ๊ฐ ์ ํด์ง ๋ฐ ๋ถ๋ฆฌ๋ง์ ์ ๊ธฐ์ ์ ํญ(ฮฉ)์ ํํ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ $V_{a}^{act}$
๋ฐ $V_{c}^{act}$๋ ๊ฐ๊ฐ ์ ๊ทน์ ํ์ฑํ ์ ์(V)์ ์ค๋ช
ํ๋ค. ์์ ํด ์ค๋น์ ์
์ ์์ ์(3)๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค.
๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก, $V_{rev}$๋ ์ด์ ์๋ ฅ, ์ด์ ์จ๋, ์ ํด์ง์ ๋ถ๋ถ ์๋ ฅ ๋ฑ์ ํจ์์ด๋ฉฐ, $R_{a}$ ๋ฐ $R_{c}$๋ ์ด๋งค์ ๋์ ์จ, ์ ๊ทน
๋๊ป ๋ฑ์ ํจ์์ด๋ค. ๋ํ $R_{e}$๋ ์ ํด์ง์ ๋์ ์จ, ๋ถ๋ฆฌ๋ง ์ฌ์ด์ ๊ฑฐ๋ฆฌ ๋ฑ๊ณผ ๊ด๋ จ์ด ์๊ณ , $R_{m}$์ ์จ๋์ ์ ๊ทน ๋์ด ๋ฑ์ ํจ์์ด๋ค.
$V_{a}^{act}$ ๋ฐ $V_{c}^{act}$๋ ์ ๋ฅ ๋ฐ๋, ์ ๊ทน ๋์ด, ์
๋ ฅ ์ ๋ฅ ๋ฑ์ ํจ์์ด๋ค[5, 6].
2.3 ์์ ์ถฉ์ ์ค๋น
Fig. 3์ ์์ ์ถฉ์ ์ค๋น์ ๊ตฌ์ฑ์์์ ์์์ ํ๋ฆ๋๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ค.
Fig. 3. Components of hydrogen fueling facilities and the hydrogen flow diagram
์์ ์ ์ฅํฑํฌ์ ๋ด๋ถ์๋ ฅ์ ์์๊ฐ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ ์๋์ง์ ์ํํผ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ๊ธฐ์ฒด ์ํ ๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ์(4)์ ๊ฐ์ด ํํํ ์ ์๋ค[7].
์ฌ๊ธฐ์, $L$์ ์์ํฑํฌ์ ๋ถํผ(liter), $n$์ ์์ ํฑํฌ์ ์์๋(mol), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ $T$๋ ์์๊ธฐ์ฒด์ ์จ๋(K)๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. $A$,
$B$, $a$, $b$, $c$๋ ๊ฐ๊ฐ Beattie-Bridgeman ๋ฐฉ์ ์ ์์์ด๊ณ $R$์ ๊ธฐ์ฒด์์๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. Table 1์ ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์ ์ฌ์ฉํ ๊ฐ๊ฐ์ ์์๊ฐ์ ๋ํ๋ด์๋ค.
Table 1. Constants of hydrogen storage tank
Constant
|
Value(units)
|
$A$
|
0.1975(atmใปliter2/mol2)
|
$B$
|
0.02096(liter/mol)
|
$a$
|
-0.00506(liter/mol)
|
$b$
|
-0.04359(liter/mol)
|
$c$
|
0.0504ร104(literใปK3/mol)
|
$R$
|
0.08206(atmใปliter/(molใปK))
|
2.4 ์ ๊ธฐ์ฐจ ์ถฉ์ ์ค๋น
์ ๊ธฐ์ฐจ ์ถฉ์ ์ค๋น๋ ์ ๊ธฐ์ฐจ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ์ ๋น์ ํ ์ถฉ์ ํ๋กํ์ผ์ธ CC-CV ๋งค์ปค๋์ฆ(Constant-current and Constant- voltage)๋ฅผ
๋ชจ์ฌํ๋ ์ผ์ด ์ค์ํ๋ค. Fig. 4์ ๊ฐ์ด, CC-CV ์ถฉ์ ๋ฐฉ์์ ์ ๊ธฐ์ฐจ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ(๋ฆฌํฌ์ด์จ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ์ ๊ฒฝ์ฐ)์ ์ถฉ์ ์ ํธ๊ฐ ํธ๋ฆฌ๊ฑฐ ๋๋ฉด ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ๋ด๋ถ ์ ์์ด ๊ธฐ์ค์น์ ๋๋ฌํ๊ธฐ ์ ๊น์ง ์ ๋ฅ
ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์ผ์ ํ๊ฒ ์ ์งํ๋ค๊ฐ, ๊ธฐ์ค์น๊ฐ ๋์ผ๋ฉด ์ ์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์ผ์ ํ๊ฒ ์กฐ์ ํ๋ ์ถฉ์ ์ ์๋ฏธํ๋ค[8].
Fig. 4. CC-CV charging method
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ CC-CV ์ถฉ์ ๋ฐฉ์์ ์ค๋ช
ํ ์ ์๋ ์ ๊ธฐ์ ๋ฑ๊ฐํ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ ๊ธฐ์ฐจ ์ถฉ์ ์ค๋น์ ๋์งํธ ํธ์์ ์ํํ์๋ค. ์ ๊ธฐ์ฐจ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์ถฉ์
์ ์ ์์ ์(5)๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ค๋ช
ํ ์ ์๋ค[9].
์ฌ๊ธฐ์ $V_{0}$, $K$, $Q$, $R_{s}$, $i$๋ ๊ฐ๊ฐ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์ ์ ์(V), ๋ถ๊ทน ์ ํญ(ฮฉ), ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ์ ์ฉ๋(Ah), ๋ด๋ถ์ ํญ(ฮฉ),
๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์ ๋ฅ(A)์ด๋ค. $i t$๋ ์ค์ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์ฉ๋(Ah)์ผ๋ก SOC ๋ณํ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฒฐ์ ๋๋ฉฐ, $S_{1}$(V)๊ณผ $S_{2}$(Ah-1)๋ ๋ฆฌํฌ์ด์จ
๋ฐฐํฐ๋ฆฌ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ํตํด ํ์ธํ ์ ์๊ณ , $i *$๋ $i$๋ก ๊ทผ์ฌํ ๊ฐ๋ฅํ๋ค.
3. ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ ๊ฒ์ฆ
3.1 ํ๊ฐ์งํ
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ๋ค ๊ฐ์ง ์ค๋น์ ๋ํ ๋์งํธ ํธ์ ๋ชจ๋ธ๋ง ์ ํ๋๋ฅผ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ์ฌ NMAE(Normalized Mean Absolute Error)
์งํ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. NMAE ๊ฐ์ด ์์์๋ก ๋ชจ๋ธ๋ง์ด ์ ํํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ $N$์ ๋ฐ์ดํฐ ์, $y_{t}$ ๋ฐ $\hat{y_{t}}$์ ๊ฐ๊ฐ ๊ธฐ์ค๊ฐ(์ ๋ต๊ฐ)๊ณผ ๋ชจ๋ธ๋ง ์ถ๋ ฅ๊ฐ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ $y_{\max}$ ๋ฐ $y_{\min}$์
๊ฐ๊ฐ ๊ธฐ์ค๊ฐ์ ์ต๋๊ฐ ๋ฐ ์ต์๊ฐ์ ๋ํ๋ธ๋ค.
3.2 ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์๋์ง ์ ์ฅ ์ฅ์น
BESS์ ๋ชจ๋ธ๋ง ์ ํ๋ ํ๊ฐ๋ FUDS(Federal Urban Driving Schedule) ๋ฐ์ดํฐ์
[10]์ ์ ๋ฅ ๋ฐ ์ ์ ํ๋กํ์ผ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋จผ์ , ์
๋จ์์ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ง๋ ฌ ํน์ ๋ณ๋ ฌ๋ก ์ฐ๊ฒฐํ ์ ์๋ ์
์ ๊ฐ์ $n$๊ณผ $m$์ ์ด์ฉํ์ฌ ํฉ ๋จ์๋ก
ํ์ฅํ์๋ค. ์(7)๊ณผ ์(8)์ ํฉ ๋จ์์ BESS ์ ๋ฅ ๋ฐ ํฐ๋ฏธ๋ ์ ์์ ๋ํ๋ธ๋ค.
Fig. 1์ ๋ฑ๊ฐํ๋ก์์ RC-pairs ์๋ฅผ 1์์ 20๊น์ง ๋ณ๊ฒฝํด๊ฐ๋ฉฐ NMAE ๊ฐ์ ๊ธฐ๋กํ์๋ค. Fig. 5์์ ํ์ธ๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด, RC-pairs ์๊ฐ 3์ผ ๋ NMAE ๊ฐ์ด ์ถฉ๋ถํ ์๊ณ ๊ทธ ์๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์์ผ๋ NMAE ๊ฐ์ด ํฌ๊ฒ ๊ฐ์ํ์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ 3์ผ๋ก
๊ฒฐ์ ํ์๋ค.
Fig. 5. NMAE values based on the number of RC pairs
Table 2๋ RC-pairs ์๊ฐ ์ธ ๊ฐ์ผ ๋, Fig. 1์ ํํ๋ BESS์ ๋ฑ๊ฐํ๋ก ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๊ฐ์ ๋ํ๋ธ๋ค.
Table 2. Optimal parameters for a BESS model
Parameter
|
Value
|
$R_{0}$
|
0.1940
|
$R_{1}C_{1}$
|
0.8316
|
$R_{2}C_{2}$
|
584.3606
|
$R_{3}C_{3}$
|
671.1812
|
Fig. 6์ BESS์ ํฐ๋ฏธ๋ ์ ์์ ๋ํ ๋์งํธ ํธ์ ๊ฐ๊ณผ ๊ธฐ์ค๊ฐ์ ๋น๊ต ๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ฉฐ, NMAE ๊ฐ์ 1.26%๋ก ๊ณ์ฐ๋์๋ค.
Fig. 6. Modeling results of BESS terminal voltage
3.3 ์์ ํด ์ค๋น
Fig. 7์ ์์ ํด ์ค๋น์ ์ด์ ์จ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋ฅ-์ ์์ ๋น์ ํ์ ์ธ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋ค.
Fig. 7. Current-voltage curves for an electrolyzer cell by different temperatures
์์ ํด ์ค๋น์ ์ค์ ์ ์ธ ์ด์ ๋ฐ์ดํฐ ์ทจ๋์ ํ๊ณ๋ก, ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฅ๋ฌ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ๊ตฌํํ์ฌ ๋์งํธ ํธ์ ๋ชจ๋ธ๋ง ์ ํ๋๋ฅผ ํ๊ฐํ์๋ค.
์ฆ, ์์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฑ๊ฐํ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์ ๋ฅ, ์จ๋, ์๋ ฅ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์
๋ ฅํ์ฌ ์์ ํด ์ค๋น ์ถ๋ ฅ ์ ์์ ์์ฑํ๊ณ ์ด๋ฅผ ๋ฅ๋ฌ๋ ๋ชจ๋ธ์ธ DNN(Deep Neural
Network)์ผ๋ก ์ถ์ ํ์๋ค. 60์ผ ๋์์ 1๋ถ ๊ฐ๊ฒฉ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ์ฌ, 60%๋ ํ์ต์
์ผ๋ก, 20%๋ ๊ฒ์ฆ์
์ผ๋ก, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋๋จธ์ง 20%๋ ์ํ์
์ผ๋ก
์ฌ์ฉํ์๋ค. Table 3์ ๊ฒ์ฆ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ถ์ ํ DNN ๋ชจ๋ธ์ ์ต์ ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค.
Table 3. Optimal parameters for a DNN model
Parameter
|
Value
|
Hidden layer
|
2
|
Neurons
|
32-32
|
Learning rate
|
0.005
|
Epochs
|
100
|
Batch size
|
32
|
Activation function
|
ReLU
|
Optimizer
|
Adam
|
์์ ํด ์ค๋น๋ ์(7)๊ณผ ์(8)์ ์ด์ฉํ์ฌ ์
๋จ์์์ ์์คํ
๋จ์๋ก ํ์ฅํ์๋ค. Fig. 8์ ์์ ํด ์ค๋น์ ์ถ๋ ฅ ์ ์์ ๋ํ์ฌ DNN ๋ชจ๋ธ์ ๋์งํธ ํธ์ ๊ฐ๊ณผ ๊ธฐ์ค๊ฐ์ ๋น๊ต ๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ฉฐ, NMAE ๊ฐ์ 2.50%๋ก ์ฐ์ถ๋์๋ค.
Fig. 8. Modeling results of electrolyzer voltage
3.4 ์์ ์ถฉ์ ์ค๋น
์์ ์ถฉ์ ์ค๋น๋ ์์ ํด ์ค๋น์ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ์ค์ ์ ์ธ ์ด์ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋์ ํ๊ณ๊ฐ ์์๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ ๋ชจ๋ธ์ธ ๋๋คํฌ๋ ์คํธ(RF,
Random Forest)๋ฅผ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ๊ตฌํํ์ฌ ๋์งํธ ํธ์ ๋ชจ๋ธ๋ง ์ ํ๋๋ฅผ ํ๊ฐํ์๋ค.
์์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๊ธฐ์ฒด ๋ฐฉ์ ์ ๋ชจ๋ธ์ ์จ๋, ์์๋์ ์
๋ ฅํ์ฌ ์์ํฑํฌ์ ๋ด๋ถ ์๋ ฅ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ๊ณ ์ด๋ฅผ RF ๋ชจ๋ธ์ ํตํด ์ถ์ ํ์๋ค. ํ์ต, ๊ฒ์ฆ,
์ํ์
์ ์์ ํด ์ค๋น์ ๋์ผํ๊ฒ ๊ตฌ์ฑํ์๋ค. Table 4๋ ๊ฒ์ฆ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ถ์ ํ RF ๋ชจ๋ธ์ ์ต์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค.
Table 4. Optimal parameters for an RF model
Parameter
|
Value
|
Number of trees
|
20
|
Depth
|
5
|
Fig. 9. Modeling results of hydrogen tank pressure
Fig. 9๋ ์์์ ์ฅํฑํฌ์ ๋ด๋ถ์๋ ฅ์ ๋ํ RF ๋ชจ๋ธ์ ๋์งํธ ํธ์ ๊ฐ๊ณผ ๊ธฐ์ค๊ฐ์ ๋น๊ต ๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ฉฐ, NMAE ๊ฐ์ 2.93%๋ก ๋์ถ๋์๋ค.
3.5 ์ ๊ธฐ์ฐจ ์ถฉ์ ์ค๋น
์ ๊ธฐ์ฐจ ์ถฉ์ ์ค๋น์ ๋ชจ๋ธ๋ง ์ ํ๋๋ฅผ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ ๊ธฐ์ฐจ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์ฉ๋, ์ถฉ์ ์ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ SOC ๋ฒ์, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ถฉ์ ๊ธฐ ์ฉ๋์ ๊ฐ๊ฐ 72.6 kWh,
0.2-0.8, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 50 kW๋ก ์ ์ํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ ๊ธฐ์ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ๋ชจ๋ธ๋ก ๊ตฌํํ CC-CV ๊ณก์ ์์ ์ถฉ์ ๋ ํจํด์ ๋์ถํ์๋ค. ์ ๊ธฐ์ฐจ ์ถฉ์ ์ค๋น๋
์ค์ ์ ์ธ ์ด์ ๋ฐ์ดํฐ ์ทจ๋์ ํ๊ณ๊ฐ ์์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ์ ์ํฌํธ ๋ฒกํฐ๋จธ์ (SVR, Support Vector Machine) ๋ชจ๋ธ์ ํ์ฉํ์ฌ
์ ํ๋๋ฅผ ๋์ถํ์๋ค. Table 5๋ ๊ฒ์ฆ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ถ์ ํ SVR ๋ชจ๋ธ์ ์ต์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค.
Table 5. Optimal parameters for a SVR model
Parameter
|
Value
|
Kernel
|
Radial basis
|
Epsilon
|
0.1
|
Regularization
|
1.0
|
Fig. 10์ ์ถฉ์ ๋์ ๋ํ SVR ๋ชจ๋ธ์ ๋์งํธ ํธ์ ๊ฐ๊ณผ ๊ธฐ์ค๊ฐ์ ๋น๊ต ๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ฉฐ, NMAE ๊ฐ์ 5.47%๋ก ๊ณ์ฐ๋์๋ค.
Fig. 10. Modeling results of charging demand
Table 6์ ๋ค ๊ฐ์ง ๋์ ์ค๋น์ ๋ํ์ฌ ์ต์ข
์ ์ธ ๋์งํธ ํธ์ ๋ชจ๋ธ๋ง ์ ํ๋์ ํ๊ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์์ฝํ์๋ค.
Table 6. NMAE evaluations for the four types of facilities
Facility
|
NMAE(%)
|
BESS
|
1.26
|
Electrolyzer
|
2.50
|
Hydrogen fueling facility
|
2.93
|
Electric vehicle charging facility
|
5.47
|
4. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ BESS, ์์ ํด ์ค๋น, ์์ ์ถฉ์ ์ค๋น, ์ ๊ธฐ์ฐจ ์ถฉ์ ์ค๋น๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ์์ ๊ธฐ๋ฐ๊ณผ ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋์งํธ ํธ์ ๊ธฐ์ ๋ก ๋ชจ๋ธ๋งํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค.
BESS๋ ์
์ ํํ๋ฐ์๊ณผ ์ ๊ธฐ์ ์ธ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ด๋ถ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ก ๋ชจ์ฌํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๋ฑ๊ฐํ๋ก ๋ชจ๋ธ๋ง ๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ฉํ์๋ค. ์์ ํด ์ค๋น๋ ๋ฌผ์ ์ ๊ธฐ๋ถํดํ์ฌ ์์๋ฅผ
์์ฐํ๋ ์์ ํด ๋งค์ปค๋์ฆ์ ์ ๊ธฐํํ ๋ฐ ์ด์ญํ ํน์ฑ์ ๋ฐ์ํ๊ธฐ ์ํด ๋ฑ๊ฐํ๋ก ๋ชจ๋ธ๋ง ๊ธฐ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์์ ์ถฉ์ ์ค๋น๋ ์์ ๊ธฐ์ฒด์ ์๋์ง์ ์ํํผ๋ฅผ
๊ณ ๋ คํ์ฌ ๊ธฐ์ฒด ์ํ ๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ๋งํ์๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ์ ๊ธฐ์ฐจ ์ถฉ์ ์ค๋น๋ ์ ๊ธฐ์ ๋ฑ๊ฐํ๋ก ๋ชจ๋ธ๋ก CC-CV ํ๋กํ์ผ์ ๋ชจ์ฌํ์๋ค.
๊ฐ๊ฐ์ ์ค๋น๋ค์ NMAE ์งํ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๋์งํธ ํธ์ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ ํ๋๊ฐ ํ๊ฐ๋์๋ค. BESS์ ๋ชจ๋ธ๋ง ์ ํ๋๋ ํฐ๋ฏธ๋ ์ ์์ ๋์์ผ๋ก FUDS ๋ฐ์ดํฐ์
์
์ด์ฉํ์ฌ ํ๊ฐ๋์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ, NMAE ๊ฐ์ 1.26%๋ก ๋์ถ๋์ด ์๋นํ ๋์ ์ ํ์ฑ์ ๋ณด์๋ค. ์์ ํด ์ค๋น, ์์ ์ถฉ์ ์ค๋น, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ ๊ธฐ์ฐจ ์ถฉ์ ์ค๋น๋
์ค์ ์ด์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํ๋ํ๋๋ฐ ํ๊ณ๊ฐ ์์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ชจ๋ธ๋ก ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ ํ ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ชจ๋ธ๋ก ์ ํ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ์๋ค. ์์ ํด ์ค๋น์
๊ฒฝ์ฐ์๋ DNN ๋ชจ๋ธ์ ํ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ ์ถ๋ ฅ์ ์์ ๋ํ NMAE ๊ฐ์ 2.50%์ด ๋์ถ๋์๋ค. ์์ ์ถฉ์ ์ค๋น์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ RF ๋ชจ๋ธ์ ์ ์ฉํ์๊ณ , ์์์ ์ฅํฑํฌ์
๋ด๋ถ์๋ ฅ์ ๋ํ NMAE ๊ฐ์ 2.93%๋ก ๋์ถ๋์๋ค. ์ ๊ธฐ์ฐจ ์ถฉ์ ์ค๋น๋ SVR ๋ชจ๋ธ์ ๊ตฌํํ์ฌ ์ถฉ์ ๋์ ์ ํ์ฑ์ ํ๊ฐํ์๊ณ , NMAE ๊ฐ์ด 5.47%๋ก
๋งค์ฐ ์ฐ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์
์ฆ๋์๋ค.
Acknowledgement
์ด ๋
ผ๋ฌธ์ 2024๋
๋ ์ ๋ถ(์ฐ์
ํต์์์๋ถ)์ ์ฌ์์ผ๋ก ํ๊ตญ์๋์ง๊ธฐ์ ํ๊ฐ์์ ์ง์์ ๋ฐ์ ์ํ๋จ ์ฐ๊ตฌ์(RS-2024- 00422103).
๋ํ, ์ด ๋
ผ๋ฌธ์ 2022๋
๋ ์ ๋ถ(๊ณผํ๊ธฐ์ ์ ๋ณดํต์ ๋ถ)์ ์ฌ์์ผ๋ก ์ ๋ณดํต์ ๊ธฐํํ๊ฐ์์ ์ง์์ ๋ฐ์ ์ํ๋ ์ฐ๊ตฌ์(RS-2022-II220074).
References
F. Tao, H. Zhang, A. Liu, and A.Y.C Nee, โDigital twin in industry: State-of-the-art,โ
IEEE Transactions on industrial informatics, vol. 15, no. 4, pp. 2405-2415, 2018.
D. Won, โTechnology trends on power system digital twin,โ KIEE Magazine, vol. 70,
no. 6, pp. 9-14, 2021.
G. L. Plett, โBattery management systems, Volume I: Battery modeling,โ Artech House,
1st Ed., pp. 29-38, 2015.
W. Pei, et al., โReview of operational control strategy for DC microgrids with electric-hydrogen
hybrid storage systems,โ CSEE Journal of Power and Energy Systems, vol. 8, no. 2,
pp. 329-346, 2022.
F. Gambou, D. Guilbert, M. Zasadzinski, and H. Rafaralahy, โA comprehensive survey
of alkaline electrolyzer modeling: electrical domain and specific electrolyte conductivity,โ
Energies, vol. 15, no. 9, p. 3452, 2022.
C. Henao, et al., โSimulation tool based on a physics model and an electrical analogy
for an alkaline electrolyser,โ Journal of Power Sources, vol. 250, pp. 58-67, 2014.
C. Wang, โModeling and control of hybrid wind/photovoltaic/ fuel cell distributed
generation systems,โ Ph.D. Thesis, Department of Electrical and Computer Engineering,
Montana State University, 2006.
A. B. Khan and W. Choi, โOptimal charge pattern for the high-performance multistage
constant current charge method for the li-ion batteries,โ IEEE Transactions on Energy
Conversion, vol. 33, no. 3, pp. 1132-1140, 2018.
O. Tremblay and L.A. Dessaint, โExperimental validation of a battery dynamic model
for EV applications,โ World Electric Vehicle Journal, vol. 3, no. 2, pp. 289-298,
2009.
F. Yang, X. Song, F. Xu, and K. L. Tsui, โState-of-charge estimation of lithium-ion
batteries via long short-term memory network,โ IEEE Access, vol. 7, pp. 53792-53799,
2019.
Biography
He received the B.S. degree from Hanyang University, Seoul, Korea in Energy Engineering,
in 2017. He is currently working toward the Ph.D. degree from Hanyang University,
Seoul, Korea in the dept. of electrical engineering. His current research interests
include energy management systems, renewable energy, and hydrogen systems in microgrid
applications.
He received his B.S. degree in electrical engineering from Sunchon National University
in 1994 and his M.S. degree in railway system engineering from Hanyang University
in 2017. He is currently pursuing his Ph.D. degree in the dept. of electrical engineering
at Hanyang University. His research interests include digital twins, railway systems,
and their applications.
He received his B.S. degree in electrical engineering from Hanyang University,
Seoul, South Korea, and his M.S.E. and Ph.D. degrees in electrical engineering from
the University of Texas at Austin, USA, in 2006, 2009, and 2011, respectively. From
2012 to 2013, he was a Senior Research Engineer at the Power Center, Samsung Advanced
Institute of Technology. Since 2017, he has been a Professor in the dept. of electrical
engineering at Hanyang University, Seoul, South Korea.